Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2015 r. w Szczecinie

sprawy P. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przywrócenie renty

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 grudnia 2014 r. sygn. akt VI U 537/14

1.  oddala apelację.

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz ubezpieczonego kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt III AUa 199/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 maja 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu P. G. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres, powołując się na orzeczenie komisji lekarskiej ZUS, stwierdzające, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

W odwołaniu od decyzji P. G. wskazał, że od 2000 r. choruje na zapalenie jelita grubego, a w 2008 r. zdiagnozowano u niego stwardnienie rozsiane. Ponadto posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przywrócił P. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 maja 2014 r. do 31 grudnia 2015 r.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych.

P. G., urodzony (...) posiada wykształcenie wyższe w zakresie psychologii zarządzania. Pracował jako inżynier technolog linii produkcyjnej. Do 30 kwietnia 2014 r. pozostawał na rencie z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Ubezpieczony choruje na wrzodziejące zapalenie jelita grubego i stwardnienie rozsiane. U ubezpieczonego występuje niedowład piramidowy kończyn dolnych z dysmetrią i wygórowanymi odruchami czterokończynowo, nieprawidłową próbę Romberga, niedoczulicą połowiczą lewostronną, objawy patologiczne w prawej kończynie dolnej oraz w lewej kończynie górnej, rozsiany proces demielinizacyjny. Występujące schorzenia powodują częściową niezdolność ubezpieczonego do wykonywania pracy na okres od 1 maja 2014 r. do 31 grudnia 2015 r.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd pierwszej instancji swoje rozstrzygnięcie oparł na treści art. 107 w związku z art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz 1227 ze zm., dalej: ustawa rentowa). Celem ustalenia czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych: neurologa oraz gastroenterologa.

Biegli opiniujący w sprawie stwierdzili, w badaniu przedmiotowym neurologicznym niedowład piramidowy kończyn dolnych z dysmetrią i wygórowanymi odruchami czterokończynowo, nieprawidłową próbę Romberga, niedoczulicę połowiczą lewostronną, objawy patologiczne w prawej kończynie dolnej oraz w lewej kończynie górnej, chód sprawny. Wskazali, że w badaniu rezonansem magnetycznym mózgu wykonywanym wielokrotnie stwierdzono rozsiany proces demielinizacyjny. Nie stwierdzili istotnych funkcjonalnie zaników mięśniowych, przykurczów stawowych i zniekształceń kończyn. Zdaniem biegłych, szczególnie biegłego neurologa, obecny stan układu nerwowego u ubezpieczonego narusza w sposób istotny sprawność motoryczną organizmu, ale nie upośledza wydolności chodu. Odwołujący wymaga stałej kontroli lekarskiej, systematycznego, intensywnego usprawniania, leczenia farmakologicznego i fizykoterapeutycznego rzutów choroby, kształtowania zachowań prozdrowotnych, unikania przeciążeń, wysokich temperatur, infekcji. W porównaniu z poprzednimi badaniami przez Lekarzy Orzeczników ZUS obserwuje się pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego, co wyraża się pojawieniem się w badaniu cech niedowładu spastycznego kończyn dolnych oraz zaburzeń równowagi (nieprawidłowa próba Romberga). Ponadto pojawiły się naglące parcia na mocz. Biegli podkreślili, że stwardnienie rozsiane jest chorobą postępującą, każdy kolejny rzut choroby może powodować trwałe ubytki neurologiczne oraz pogłębiać już istniejące deficyty. Na podstawie badania przedmiotowego, po analizie badań dodatkowych biegli stwierdzili upośledzenie funkcji organizmu w takim stopniu, który powoduje częściową niezdolność do pracy nieprzerwanie od dnia wstrzymania świadczeń do 31 grudnia 2015 roku.

Zgłaszając zastrzeżenia do opinii biegłych, w szczególności oceny biegłego neurologa organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego neurologa, mającej określić datę wystąpienia pogorszenia stanu zdrowia ze wskazaniem wyników badań, które to potwierdzą. Zakład Ubezpieczeń Społecznych umotywował wniosek dwukrotnym składaniem przez ubezpieczonego wyników badań, w tym wykonanych po dniu badania KL ZUS. Zdaniem organu rentowego biegli nie wskazują na jakiekolwiek błędy orzecznicze komisji lekarskiej, a jedynie na obserwowane pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego względem ostatnich badań w ZUS.

Sąd Okręgowy nie uznał zastrzeżeń za merytoryczne. W opinii Sądu orzekającego organ rentowy nie odniósł się do ustaleń dotyczących stanu zdrowia ubezpieczonego, a jedynie wskazuje na pogorszenie stanu zdrowia, które nastąpiło według niego na etapie postępowania sądowego. Sąd Okręgowy podkreślił, że biegli wskazali, iż stwardnienie rozsiane jest chorobą postępującą. Powołali się na dokument medyczny pochodzący z 14 maja 2013 r., w którym stwierdzono nowe ognisko przykomorowo w okolicy trójkąta komorowego lewej komory bocznej wielkości 12 mm. Istotne jest, zdaniem Sądu pierwszej instancji, również to, że orzecznicy ZUS traktowali skargi ubezpieczonego jako podawanie subiektywnych dolegliwości.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że biegli nie stwierdzili poprawy stanu zdrowia, lecz jego pogorszenie. Stąd też uznali dalszą niezdolność do pracy w stopniu częściowym od dnia jego wstrzymania. Z tych też względów wniosek dowodowy organu rentowego nie został uwzględniony jako nieuzasadniony. Nadto pogorszenie stanu zdrowia w zakresie istniejącego schorzenia przed wydaniem zaskarżonej decyzji nie jest nową okolicznością w sprawie w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim dał wiarę opiniom biegłych i przyjął je za podstawę swojego orzeczenia. Biegli w sposób wyczerpujący, szczegółowy i rzetelny udzielili merytorycznych wyjaśnień i odpowiedzi w zakresie sformułowanej przez Sąd Okręgowy tezy dowodowej. Ubezpieczony w dalszym ciągu jest niezdolny do pracy, a więc spełnia on wszystkie przesłanki, od których ustawa uzależnia prawo do renty tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

Tak argumentując, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił sporną decyzję i orzekł o przywróceniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1 maja 2014 r. do 31 grudnia 2015 r.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zaskarżył rozstrzygnięcie w całości. Wyrokowi zarzucił niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek pominięcia zastrzeżeń organu rentowego dotyczących opinii biegłego neurologa oraz wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej tego biegłego na okoliczność, czy nowe dokumenty medyczne przedłożone przez ubezpieczonego i nowy stan zaawansowania schorzenia u ubezpieczonego można uznać za nowe okoliczności stanu zdrowia, które powstały po dniu złożenia odwołania od decyzji, co mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

W uzasadnieniu apelacji i zawartych zarzutów apelujący podniósł, że w zastrzeżeniach do opinii biegłego podnosił, iż opinia biegłych opiniujących zawiera stwierdzenie o pogorszeniu stanu zdrowia ubezpieczonego po badaniu lekarzy orzeczników ZUS, co może wskazywać na nową okoliczność dotyczącą stanu zdrowia ubezpieczonego, powstałą po wydaniu zaskarżonej decyzji. W ocenie apelującego powyższa okoliczność uzasadnia przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego neurologa odnośnie wskazania daty wystąpienia pogorszenia stanu zdrowia oraz wskazania, czy istnieje dokumentacja medyczna potwierdzająca kolejny rzut schorzenia. Apelujący stoi na stanowisku, że sąd pierwszej instancji pomijając zastrzeżenia organu, a w szczególności wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego neurologa, nie usunął istniejących w sprawie wątpliwości co do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego w dacie wydania decyzji przez organ rentowy, a w szczególności w kwestii, czy w sprawie nie zachodzą okoliczności uzasadniające zastosowanie przepisu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę wyroku w całości i oddalenie odwołania P. G..

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji zebrał pełny materiał dowodowy, który następnie właściwie ocenił. Sąd Apelacyjny przyjął ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego za własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776, czy z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720).

Przedmiotem niniejszego sporu było ustalenie czy po dniu 30 kwietnia 2014 r. ubezpieczony P. G. w dalszym ciągu był, co najmniej częściowo niezdolny do pracy, czy też nastąpiła poprawa stanu zdrowia eliminująca jego niezdolność do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Zgodnie z art. 12 ustawy rentowej niezdolna do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Stosownie zaś do treści art. 13 powyższej ustawy przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia lub rehabilitacji; możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W niniejszej sprawie ustalenie okoliczności spornych wymagało specjalnych wiadomości medycznych, którymi sąd nie dysponował. W związku z tym Sąd pierwszej instancji prawidłowo postąpił przeprowadzając dowód z opinii biegłych sądowych, lekarzy specjalistów o specjalnościach właściwych do schorzeń ujawnionych u ubezpieczonego – z zakresu gastroenterologii – H. K. i neurologii – M. P.. Należy mieć na uwadze, że specyfika dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego rodzaju dowodu stanowią również poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych tez. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wielu swoich orzeczeniach, opinia biegłego podlega ocenie zgodnie z zasadami, o których stanowi art. 233 § 1 k.p.c. na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów, jednak z uwagi na specyficzny charakter dowodu z opinii biegłego ocena ta jest o tyle ograniczona, że nie może wkraczać w zakres wymagający wiedzy specjalnej. Opinia biegłego podlega wprawdzie ocenie zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., ale na podstawie właściwych dla jej przymiotu kryteriów. Gdyby w rezultacie tej oceny wnioski biegłego nie przekonały sądu, instrumentem pozwalającym na wyjaśnienie kwestii wymagających wiadomości specjalnych może być zażądanie od biegłego dodatkowych informacji, bądź dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego lub zespołu biegłych (art. 286 k.p.c.). Każda opinia biegłego sądowego jest także jednym z dowodów, którego zasady przeprowadzenia regulują przepisy od art. 278 do art. 291 k.p.c., a ocena takiego dowodu winna być dokonana przez sąd z zachowaniem wymogów art. 233 § 1 k.p.c.

Biegli powołani w sprawie, w opinii łącznej wskazali, że P. G. cierpi na wrzodziejące zapalenie jelita grubego i stwardnienie rozsiane. U ubezpieczonego występuje niedowład piramidowy kończyn dolnych z dysmetrią i wygórowanymi odruchami czterokończynowo, nieprawidłową próbę Romberga, niedoczulicę połowiczą lewostronną, objawy patologiczne w prawej kończynie dolnej oraz w lewej kończynie górnej, rozsiany proces demielinizacyjny. W związku z dokonanym rozpoznaniem jest on częściowo niezdolny do pracy nieprzerwanie od dnia wstrzymania świadczeń do 31 grudnia 2015 r. z uwagi na dolegliwości neurologiczne. Stwierdzone stwardnienie rozsiane jest chorobą postępującą, a każdy kolejny rzut może powodować trwałe ubytki neurologiczne oraz pogłębiać już istniejące deficyty.

Sąd Apelacyjny za Sądem Okręgowym uważa, że opinia biegłych jest wyczerpująca, odpowiada na postawione przez sąd pierwszej instancji pytania, poprzedzona została także szczegółowym badaniem ubezpieczonego i analizą dokumentacji medycznej. Sąd Apelacyjny zatem nie widział podstaw do uzupełnienia zebranego w sprawie materiału dowodowego przez przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego neurologa, zarówno w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, jak i odwoławczym. Opinia wydana w sprawie jest jednoznaczna, dostarcza niezbędnych wiadomości specjalnych z zakresu medycyny, mogących stanowić podstawę do stanowczego rozstrzygnięcia, a także wskazuje okres niezdolności do pracy. Lekarze specjaliści wypowiedzieli się w sposób kategoryczny, odpowiadając na prawidłowo zakreśloną tezę dowodową sądu pierwszej instancji. Słusznie więc Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku organu rentowego o przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej.

W kwestii zarzutu w przedmiocie możliwości zastosowania art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. Sąd Apelacyjny zaznacza, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem pogorszenie stanu zdrowia w zakresie istniejącego schorzenia przed wydaniem zaskarżonej decyzji nie jest nową okolicznością w sprawie w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. (tak: SA w Poznaniu, wyrok z dnia 26 lutego 2014 r. III AUa 1141/13 LEX nr 1477283), na co wskazał już Sąd pierwszej instancji. Sąd Apelacyjny podkreśla, że w niniejszej sprawie nie można mówić o nowych okolicznościach, bowiem dolegliwości stwierdzone dokumentami powstałymi po złożeniu badania, w istocie dotyczą wciąż tych samych schorzeń, które były już przedmiotem badania komisji lekarskiej ZUS. Z opinii biegłych jednoznacznie wynika, że brak jest poprawy stanu zdrowia u ubezpieczonego, a nawet nastąpiło jego pogorszenie, co w świetle art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie daje podstaw do wstrzymania prawa ubezpieczonego do renty, którą wcześniej pobierał.

Podsumowując sąd drugiej instancji nie dopatrzył się w postępowaniu Sądu Okręgowego naruszenia przepisów postępowania, w szczególności poprzez zaniechanie przeprowadzania dowodu w postaci uzupełniającej opinii biegłych sądowych. Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd pierwszej instancji w sprawie nie zawierają błędów ani luk poczynionych w ustaleniach faktycznych. Dokonana ocenia zebranego materiału dowodowego jest zgodna z zasadami doświadczenia i logicznego rozumowania, jest swobodna ale nie dowolna, a tym samym nie narusza zasad, o których stanowi art. 233 § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 k.p.c.

Tak argumentując apelację organu rentowego, jako bezzasadną należało oddalić, o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko