Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 135/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Anna Polak (spr.)

Sędziowie:

SSA Urszula Iwanowska

SSA Barbara Białecka

Protokolant:

St. sekr. sąd. Katarzyna Kaźmierczak

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2013 r. w Szczecinie

sprawy H. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o rentę socjalną

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 11 grudnia 2012 r. sygn. akt IV U 724/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 135/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 26 kwietnia 2012r. odmówił ubezpieczonemu H. H. prawa do renty socjalnej, ponieważ komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 18 kwietnia 2012r. uznała, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Ubezpieczony H. H. zaskarżył powyższą decyzję podnosząc, że jest ona dla niego krzywdząca, ponieważ jego zdaniem jest on całkowicie niezdolny do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w dniu 8 lutego 2012r. ubezpieczony H. H. urodzony (...) uprawniony do pobierania renty socjalnej od 2 października 2006 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do renty socjalnej na dalszy okres.

Ubezpieczony ukończył studia wyższe w systemie zaocznym na Politechnice (...) zdobywając tytuł inżyniera i kontynuuje studia magisterskie (II rok) na (...) Uniwersytecie (...). Orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 27 stycznia 2005 r. ubezpieczony został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. W celu ustalenia dalszej całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy neurologa i psychologa.

Biegły lekarz neurolog w opinii z dnia 2 sierpnia 2012r. rozpoznał u ubezpieczonego padaczkę z rzadkimi napadami. W oparciu o powyższe rozpoznanie biegły nie uznał ubezpieczonego za całkowicie niezdolnego do pracy. W uzasadnieniu opinii wyjaśnił, że zarówno z dokumentacji medycznej i wywiadu z ubezpieczonym oraz po przeprowadzeniu badań nie wynika, że obecnie ubezpieczony ma częste napady padaczki, które uniemożliwiałyby wykonywanie pracy. Ubezpieczony nie zgodził się z powyższą opinią i wniósł do niej zastrzeżenia. Biegły neurolog w opinii uzupełniającej z dnia 17 października 2012r. podtrzymywał swoje dotychczasowe stanowisko podnosząc, że również biegły psycholog nie stwierdził u ubezpieczonego odchyleń powodujących całkowitą niezdolność do pracy a przedłożona dodatkowo dokumentacja nie wniosła nic nowego.

Biegły psycholog w opinii z dnia 15 września 2012r. stwierdził, że na podstawie badania psychologicznego oraz analizy akt sprawy nie stwierdza u H. H. przesłanek psychologicznych do uznania go za całkowicie niezdolnego do pracy. Zdaniem biegłego ubezpieczonego cechuje sprawny rozwój sfery intelektualnej, osobowość jest ukształtowana prawidłowo z ograniczeniami adaptacyjnymi dotyczącymi związków osobistych, ale z zachowaną umiejętnością adaptacji społecznych w otwartym środowisku, w tym środowisku zawodowym. W opinii uzupełniającej z dnia 15 października 2012r. odpowiadając na zarzuty ubezpieczonego biegły psycholog podkreślił, że dla oceny zdolności do pracy ma znaczenie stan zdrowia nie zaś historia problemów w przeszłości. Aktualnie nie ma takich zdrowotnych ograniczeń u ubezpieczonego, które by skutkowałyby niezdolnością do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Po dokonaniu powyższych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie jest nieuzasadnione. Odwołując się do treści art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej Sąd pierwszej instancji wskazał, że kwestią sporną w niniejszej sprawie było wyjaśnienie, czy ubezpieczony H. H. spełnia warunek nabycia renty socjalnej określony w art. 4 ust. 1 ustawy.

W celu ustalenia stanu zdrowia ubezpieczonego i czy występuje całkowita niezdolności do pracy po 31 stycznia 2012 roku Sąd dopuścił dowód opinii biegłego neurologa i psychologa.

Sąd Okręgowy wyjaśnił jednocześnie, że pojęcie niezdolności do pracy zostało zdefiniowane w przepisie art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Całkowita niezdolność do pracy ma miejsce wówczas, gdy nastąpiła utrata zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Sąd Okręgowy wskazał, że biegły neurolog i psycholog w opiniach podstawowych i uzupełniających nie stwierdzili u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy. Sąd uznał przedmiotowe opinie za miarodajne i przydatne dla sprawy albowiem wydane zostały przez biegłych o specjalnościach odpowiednich do schorzeń ubezpieczonego. Biegli jasno i zrozumiale wypowiedzieli się w kwestii będącej przedmiotem opinii, sformowali kategoryczne i logiczne wnioski. Sąd Okręgowy zgodził się z wnioskami opinii, że dla oceny całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego ma znaczenie aktualny stan zdrowia i aktualnie nie ma takich ograniczeń neurologicznych oraz w stanie dyspozycji intelektualnych, aby skutkowały one niezdolnością do jakiejkolwiek pracy.

Z tych motywów Sąd uznał, że ubezpieczony nie spełnia warunku do nabycia prawa do renty socjalnej po 31 stycznia 2012r. określonego w art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej, tj. nie jest całkowicie niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało w okresach, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy.

W wywiedzionej apelacji ubezpieczony zarzucił wyrokowi Sądu Okręgowego nieuwzględnienie jego sytuacji życiowej i zdrowotnej, wnosząc o ponowne rozpatrzenie i przyznanie mu renty socjalnej.

Apelujący podniósł, że od urodzenia jest osobą niepełnosprawną, posiada orzeczenie o niepełnosprawności - umiarkowany stopień niepełnosprawności datowany od wczesnego dzieciństwa. Ubezpieczony wskazał, że ataki epilepsji wymagają pomocy i opieki innej osoby. Ostatnio ataki są silniejsze i wiążą się z utratą przytomności oraz oddechu. Występujące u ubezpieczonego schorzenia w postaci padaczki i dysfunkcji mózgu powodują, że jego zachowanie czasami jest dziwne. Ataki powodują niszczenie komórek mózgowych a leki używane przez tyle lat spustoszenie mózgu oraz innych organów. Ubezpieczony wskazał, że cały czas styka się z niechęcią ludzi w związku z jego chorobą oraz widocznym opóźnieniem w rozwoju. Fakt, że ubezpieczony ukończył studia na (...) Uniwersytecie (...) w S. i że kontynuuje studia na tym samym kierunku jako uzupełniające magisterskie nie ma wpływu na jego zdrowie. Jest to jedyny sposób, żeby ewentualnie kiedyś móc zaistnieć w normalnym społeczeństwie nietolerującym ludzi o odmiennych zachowaniach i z problemami zdrowotnymi.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawnych. Oceniając zebrany materiał Sąd I instancji nie naruszył także zasad z art. 233 § 1 k.p.c.

Na wstępie odnotować trzeba, że renta socjalna ma charakter świadczenia zabezpieczającego, a jej celem jest kompensowanie braku możliwości nabycia uprawnień do świadczeń z systemu ubezpieczenia społecznego ze względu na to, że całkowita niezdolność do pracy powstała przed wejściem na rynek pracy. Zgodnie z art. 4 ustawy o rencie socjalnej, świadczenie to przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki lub nauki w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Zarzuty apelującego odnoszące się do dokonanej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym oceny jego stanu zdrowia nie są uzasadnione. Istotne jest przy tym, że biegli opiniujący w postępowaniu pierwszoinstancyjnym w swoich opiniach uwzględnili wszystkie występujące u badanego schorzenia i stan zdrowia ubezpieczonego, co było podstawą do orzeczenia wcześniejszej całkowitej niezdolności do pracy.

Z opinii biegłych sądowych w sposób jednoznaczny wynika, że w stanie zdrowia ubezpieczonego nastąpiła poprawa oraz, że obecnie nie jest on osobą całkowicie niezdolną do pracy.

Biegła sądowa z zakresu neurologii A. S. w opinii z dnia 2 sierpnia 2012 roku rozpoznała u ubezpieczonego padaczkę z rzadkimi napadami. Biegła stwierdzając, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy wyjaśniła, iż z dokumentacji i wywiadu nie wynikają obecnie częste napady, które uniemożliwiały by wykonywanie pracy, z ograniczeniami, jak w padaczce. Mimo choroby ubezpieczony zdobył wykształcenie, obecnie odbywa studia magisterskie.

Ustosunkowując się do zastrzeżeń ubezpieczonego biegła neurolog w opinii uzupełniającej z dnia 17 października 2012 roku podtrzymała swoją wcześniejszą opinię, stwierdzając, że przedłożona przez ubezpieczonego dokumentacja medyczna nie wniosła żadnych nowych okoliczności.

Również biegła sądowa z zakresu psychologii W. A. na podstawie przeprowadzonego badania psychologicznego oraz na podstawie analizy akt sprawy nie stwierdziła u Ubezpieczonego przesłanek psychologicznych do uznania całkowitej niezdolności do pracy. W opinii z dnia 15 września 2012 roku biegła psycholog wskazała, że wyniki przeprowadzonego badanie psychologicznego ubezpieczonego są zbieżne z rezultatami uzyskanymi w badaniu psychologa - konsultanta ZUS i wskazują na ogólnie ponadprzeciętny rozwój funkcji intelektualnych z wybiórczymi deficytami dotyczącymi funkcji przewidywania i planowania, nasilonymi w umiarkowanym stopniu. W badaniu nie ujawniają się wskaźniki zmian organicznych w obrębie CUN. Z opinii biegłej psycholog wynika, że osobowość ubezpieczonego jest ukształtowana prawidłowo, zwłaszcza w sferze motywacyjno-dążeniowej. Ubezpieczony jest ambitny, aktywnie realizuje stawiane sobie cele. W zakresie przebiegu procesów emocjonalnych wypracował sobie sprawne umiejętności samokontroli, w sposób świadomy stara się kierować reakcjami emocjonalnymi, jednak, wobec doświadczania urazowych dla niego zachowań innych ludzi, przy tendencji do labilności reakcji emocjonalnych. Ubezpieczony z nasileniem stosuje strategię wycofywania się i izolowania społecznego. Ogranicza to możliwości nawiązania i utrzymania bliskich relacji osobistych. Ma jednak prawidłowo wykształcone umiejętności adaptacji społecznej w zakresie standardowych ról społecznych w otwartym środowisku. Ubezpieczonego cechuje sprawny rozwój sfery intelektualnej. Osobowość ubezpieczonego jest ukształtowana prawidłowo, z ograniczeniami adaptacyjnymi dotyczącymi związków osobistych, ale z zachowaną umiejętnością adaptacji do sytuacji społecznych w otwartym środowisku, w tym w środowisku zawodowym.

W opinii uzupełniającej z dnia 15 października 2010 roku biegła psycholog po zapoznaniu się z pismem ubezpieczonego z dnia 2 października 2012 roku podtrzymała swoją wcześniejszą opinię w 2 sierpnia 2012 r. Biegła wskazała, że w aktualnym stanie dyspozycji intelektualnych ubezpieczonego, nie ma takich ograniczeń aby skutkowały one niezdolnością do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Podobnie w zakresie funkcji regulacyjnych osobowości brak jest tak znaczącego ograniczenia, by wykonywanie pracy było niemożliwe.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego opinie sądowo-lekarskie w sposób pełny wyczerpały tezę dowodową. Okazały się również spójne z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS oraz lekarzy Komisji Lekarskiej organu rentowego.

W apelacji skarżący w istocie nie przedstawił żadnych merytorycznych argumentów na poparcie swoich twierdzeń, w tym nie podważył dokonanego rozpoznania jego schorzeń, a zmierzał wyłącznie do wykazania odmiennego wpływu tych schorzeń na jego zdolność do pracy.

Podkreślić należy, że ani Sąd Okręgowy ani Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie nie kwestionują faktu niepełnosprawności H. H. oraz niewątpliwego wpływu niepełnosprawności na jego życie. Jednakże zarzuty oparte zasadniczo na trudnej sytuacji życiowej ubezpieczonego, w świetle obowiązujących przepisów, są bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Okręgowy, a obecnie Sąd Apelacyjny nie może uznać przedstawionych zarzutów za zasadne.

Obowiązujące regulacje prawne przesądzają, że renta socjalna nie jest świadczeniem pomocy społecznej, lecz świadczeniem z zakresu zabezpieczenia społecznego. Zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Natomiast przepis art. 13 ust. 1 tej ustawy stanowi, że przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny nie miał wątpliwości co do trafności ocen Sądu I instancji. Sporządzone w sprawie opinie zostały wydane przez biegłych lekarzy, którym nie można zarzucić braku rzetelności czy fachowości. Zostały one przekonująco i profesjonalnie uzasadnione. Konkluzje opinii są zgodne, stanowcze i jednoznaczne –H. H. nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu powołanych przepisów.

W judykaturze jest powszechnie przyjęty pogląd, że niepełnosprawność jest pojęciem szerszym niż niezdolność do pracy, a zatem nie każda osoba niepełnosprawna jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Jak już wspomniano w toku postępowania nie zostało zakwestionowane, że skarżący cierpi na schorzenie, które bez wątpienia znacznie utrudnia jego sytuację życiową, w tym podjęcie zatrudnienia. Jednakże w ocenie Sądu Apelacyjnego stwierdzone u wnioskodawcy schorzenie nie wyklucza całkowicie możliwości podjęcia przez niego zatrudnienia (choćby w części pełnego wymiaru czasu pracy), zwłaszcza mając na uwadze zdobyte przez ubezpieczonego wykształcenie. Ponownie podkreślić należy, że u ubezpieczonego nie występują obecnie częste napady, które uniemożliwiały by wykonywanie pracy, z ograniczeniami, jak w padaczce. Z opinii biegłej psycholog wynika, że ubezpieczonego cechuje sprawny rozwój sfery intelektualnej. Osobowość ubezpieczonego jest ukształtowana prawidłowo z ograniczeniami adaptacyjnymi dotyczącymi związków osobistych, ale z zachowaną umiejętnością adaptacji do sytuacji społecznych w otwartym środowisku, w tym w środowisku zawodowym. U H. H. nie występują ograniczenia zdrowotne, które skutkowałyby niezdolnością do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Z tych względów Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do wydania orzeczenia zgodnego z wnioskiem apelacji i na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił jako nieuzasadnioną.

SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak SSA Urszula Iwanowska