Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2013r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Barbara Żukowska (spr.)

Sędziowie SO Waldemar Masłowski

SO Klara Łukaszewska

Protokolant Jolanta Kopeć

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze Zbigniewa Jaworskiego

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2013r.

sprawy Z. R. (1)

oskarżonego z art. 278 § 1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bolesławcu

z dnia 21 marca 2013r. sygn. akt II K 1049/12

I. zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego Z. R. (1) w ten sposób, że uniewinnia oskarżonego Z. R. (1) od popełniania przypisanego mu czynu,

II. kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Z. R. (1) został oskarżony o to, że:

w okresie od 23 marca 2010 r. do 24 lutego 2012 r. w S. pow. (...) dokonał zaboru w celu przywłaszczenia elementów wyposażenia mieszkania takich jak: elektryczny piec CO, umywalka łazienkowa, bateria wannowa, osprzęt elektryczny i innych przedmiotów o łącznej wartości 4 188 zł na szkodę J. P. i K. P., tj. o czyn z art. 278 § l k.k.

Sąd Rejonowy w Bolesławcu wyrokiem z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie o sygn. II K 1049/12:

1. uznał oskarżonego Z. R. (1)za winnego tego, że w okresie od końca maja 2011 roku do 24 lutego 2012 roku w S.zajmując się sprawami majątkowymi swojej córki N. Ł.na podstawie faktycznego wykonywania wiedząc, że jest objęta postępowaniem sygn. KM 2295/09 prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bolesławcu egzekwującego wykonanie wyroku z dnia 08.10.2009 r. sygn. akt II Ca 350/09 Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze, w którym zasądził na rzecz J. P.kwotę 46.300 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 05.11.2008 r., w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu uszczuplił zaspokojenie wierzyciela, w ten sposób, że wiedząc iż lokal mieszkalny nr (...)w S.nr (...) jest przedmiotem postępowania egzekucyjnego usunął elementy jego wyposażenia o łącznej wartości około 3.686, 90 złotych, w tym elektryczny piec CO, zawory termostatyczne, umywalkę łazienkową, baterię wannową, osprzęt elektryczny i inne, co wpłynęło na obniżenie poziomu standardu wykończenia i funkcjonalności lokalu, a tym samym na obniżenie jego wartości rynkowej na szkodę J. P., na rzecz którego mieszkanie zostało przysądzone, stanowiącego przestępstwo z art. 300 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 300 § 2 k.k. wymierzył mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

2. na podstawie art. 69 § l i 2 k.k. i art. 70 § l pkt l k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 2 (dwóch) lat;

3. na podstawie art. 72 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody w całości poprzez uiszczenie kwoty 3.686,90 (trzy tysiące sześćset osiemdziesiąt sześć 90/100) złotych na rzecz J. P. i K. P. w terminie 6 (sześciu) miesięcy licząc od uprawomocnienia się wyroku;

4. zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżycieli posiłkowych J. P. i K. P. kwotę 420 (czterysta dwadzieścia) złotych tytułem kosztów ustanowionego pełnomocnika w sprawie,

5. na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe i na podstawie art. 2 ust. l pkt 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych wymierzył mu opłatę w kwocie 120 (sto dwadzieścia) złotych.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości oskarżony, kwestionując w osobiście złożonej apelacji przypisanie mu sprawstwa i winy inkryminowanego czynu. Wskazał na błędnie przeprowadzone postępowanie dowodowe, brak obciążających go dowodów w postaci dokumentacji zdjęciowej wykonanej podczas przeszukania oraz nieprawidłową ocenę dowodów w postaci zeznań J. P. i wyjaśnień oskarżonego. Skarżący zarzucił także, iż prawomocny wyrok w sprawie cywilnej został wydany w wyniku oszustwa pełnomocnika powoda i nie powinien być uwzględniony.

Skarżący nie postawił wniosków apelacyjnych, lecz z treści złożonego środka zaskarżenia wynika, że domaga się on zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie Z. R. (1) od popełnienia przypisanego mu czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wniesiona przez oskarżonego spowodować musiała zmianę zaskarżonego wyroku. Wobec wniesienia środka zaskarżenia wyłącznie na korzyść oskarżonego, koniecznym było uniewinnienie oskarżonego od popełnienia przypisanego mu czynu opisanego w części dyspozytywnej wyroku. Skoro prokurator złożony środek odwoławczy cofnął (a nadto był on skierowany wyłącznie przeciwko rozstrzygnięciu o karze), niemożliwe było rozstrzygniecie dla oskarżonego niekorzystne w stosunku do treści wyroku Sądu I instancji i jego pisemnego uzasadnienia.

Jakkolwiek Sąd Rejonowy przeprowadził wszystkie istotne dla wszechstronnego wyjaśnienia sprawy dowody, dokonując ich pogłębionej analizy i dochodząc na tej podstawie do w przeważającej mierze zgodnych z prawdą ustaleń faktycznych, nie był uzasadniony wniosek, że zarzucane Z. R. (1) zachowanie należało zakwalifikować jako czyn spełniający znamiona występku z art. 300 § 2 k.k. Sąd I instancji niezasadnie przyjął, że czyn przypisany oskarżonemu wyczerpuje znamiona czynu zabronionego stypizowanego w tym przepisie.

Sąd Okręgowy na wstępie jednakże wskazuje, że niesłuszne są postawione w apelacji zarzuty dotyczące naruszeń prawa procesowego i błędnego procedowania w zakresie zbierania i oceny dowodów. Sąd Rejonowy przeprowadził w niniejszej sprawie prawidłowe postępowanie, nie dopuszczając się mogącej mieć wpływ na treść wyroku podniesionej w apelacji oskarżonego obrazy przepisów postępowania regulujących zasady oceny dowodów, w szczególności art. 7 k.p.k.

Przepis ten stanowi, że organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Wskazać należy, iż co do przeprowadzonych w toku rozprawy głównej dowodów Sąd Rejonowy wypowiedział się szczegółowo w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w szczególności wyjaśnienia oskarżonego oraz zeznania świadków J. P., K. P., P. C., Z. R. (2)i M. W., Sąd meriti nie naruszył żadnego przepisu procesowego i dokonał oceny, która jest logiczna, a zatem przekonująca, toteż zasługuje na akceptację. Apelacja oskarżonego, mimo iż wskazuje na naruszenie w toku postępowania i wyrokowania zasad regulujących zasady zbierania i oceny dowodów, sprowadza się w istocie do zwykłej polemiki z oceną dowodów przeprowadzoną w pierwszej instancji i dokonanymi na tej podstawie ustaleniami faktycznymi. Apelujący nie przedstawił przekonujących argumentów, które mogłyby podważyć ustalenia zapadłe w pierwszej instancji co do faktu, iż Z. R. (1)zabrał z lokalu mieszkalnego nr (...)w S.nr (...) wyszczególnione w wyroku przedmioty o łącznej wartości około 3 686,90 zł. Przedmioty te zostały znalezione w lokalu należącym do oskarżonego podczas przeszukania oraz rozpoznane przez J. P.jako pochodzące z lokalu (...). Niesłuszny jest argument, iż brak jest dowodów wskazujących na sprawstwo oskarżonego, skoro dowodem obiektywnym potwierdzającym fakt zaboru inkryminowanych rzeczy jest właśnie protokół przeszukania lokalu oskarżonego. Wbrew twierdzeniom skarżącego, taki protokół nie musi być opatrzony dokumentacją zdjęciową, a jego treść stanowi wystarczający dowód potwierdzający okoliczności w nim zawarte.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie jest jednakże możliwym przypisanie oskarżonemu przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. Okoliczności niniejszej sprawy i dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, w zasadniczej mierze trafne, przemawiają za przyjęciem, iż oskarżony zabrał z lokalu nr (...) w S. części składowe tego lokalu takie jak: elektryczny piec CO, zawory termostatyczne, umywalkę łazienkową, baterię wannową, osprzęt elektryczny i inne przedmioty trwale połączone z nieruchomością o łącznej wartości około 3.686, 90 złotych, działając na szkodę J. P. i K. P.. Czyn ten nie został jednak oskarżonemu przypisany w wyroku i – wobec cofnięcia środka zaskarżenia wniesionego przez prokuratora i z uwagi na obowiązujący w postępowaniu odwoławczym zakaz dokonywania ustaleń na niekorzyść oskarżonego – zachowanie Z. R. (1) nie może być oceniane pod kątem przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. Znamiona przestępstwa kradzieży różnią się bowiem od występku z art. 300 § 2 k.k. Stwierdzenie, że oskarżony dokonał zaboru w celu przywłaszczenia inkryminowanych przedmiotów wymagałoby dokonania nowych, niekorzystnych dla oskarżonego ustaleń faktycznych, co, zważywszy że wyrok Sądu I instancji nie został w tym zakresie zaskarżony przez prokuratora (zaś w pozostałym zakresie oskarżyciel złożony środek odwoławczy cofnął), nie było dopuszczalne w postępowaniu odwoławczym.

Podkreślić należy, że występku z art. 300 § 2 k.k. dopuszcza się m.in. osoba, która udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela. Podmiotem tego przestępstwa może być tylko dłużnik, jednakże przepis art. 308 k.k. rozszerza zakres odpowiedzialności na osoby, które prawnie lub faktycznie zajmowały się sprawami majątkowymi innego podmiotu i które mogą odpowiadać „jak dłużnik lub wierzyciel”.

Za osobę zajmującą się cudzymi sprawami majątkowymi można uznać tylko tego, kogo obowiązki i uprawnienia obejmują łącznie zarówno dbałość o uchronienie powierzonego mienia przed uszczerbkiem, zniszczeniem lub zagubieniem, pogorszeniem stanu interesów majątkowych, jak i wykorzystanie tego mienia w procesie gospodarowania w taki sposób, aby zostało ono powiększone lub wzrosła jego wartość. Ten zatem, kto ma jedynie obowiązki w zakresie dbałości o to, aby stan mienia powierzonego nie uległ pogorszeniu, nie może być uważany za zajmującego się cudzymi sprawami majątkowymi (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2001 r., I KZP 7/01).

Oskarżony zajmował się powierzonym mu mieszkaniem córki, lecz tylko w zakresie dbałości o niepogarszanie jego stanu. Z. R. (1) nie posiadał pełnomocnictwa do rozporządzania nim, Sąd Rejonowy nie ustalił także, by oskarżony faktycznie dokonywał innych czynności, aniżeli dozór nad wskazanym mieniem. Skoro nie miał on prawa inicjatywy ani prawa samoistnego działania w zakresie praw majątkowych N. Ł., błędne jest ustalenie Sądu, jakoby zajmował się sprawami majątkowymi swojej córki. Nie jest on zatem podmiotem zdolnym w niniejszej sprawie do poniesienia odpowiedzialności z art. 300 § 2 k.k. i pozostaje on poza polem penalizacji tego przepisu.

Sąd Okręgowy wskazuje ponadto, że działanie oskarżonego nie wywołało skutku w postaci uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela N. Ł.. Poza oceną Sądu Rejonowego pozostało, że wartość przedmiotowej nieruchomości została przez biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości określona na kwotę 90 000 zł. Wynika to wprost z operatu szacunkowego z dnia 20 stycznia 2010 r. (k. 43), który nie był kwestionowany przez strony i którego prawidłowość nie budzi wątpliwości. Kwota należności głównej zasądzona wyrokiem Sądu Rejonowego w Bolesławcu z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie C 214/08, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 8 października 2009 r. w sprawie II Ca 350/09 wynosiła 46 300 zł, powiększona o koszty postępowania i odsetki za opóźnienie na dzień 18 października 2011 r., tj. już po wydaniu postanowienia o przybiciu własności nieruchomości, wyniosła natomiast 77 257 zł. Skoro wartość nieruchomości przewyższała egzekwowaną kwotę, nie można mówić o działaniu w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela. Sąd Rejonowy wskazał wprawdzie, że zgodnie z ww. operatem szacunkowym standard i funkcjonalność mieszkania stanowi 20 % wartości rynkowej lokalu (tj. 18 000 zł), jednakże przeoczył ten Sąd, iż standard i funkcjonalność nie zawiera się jedynie w wyposażeniu lokalu w elementy o wartości około 3686,90 zł, lecz wpływa na niego m. in. rozkład mieszkania, nasłonecznienie, lokalizacja, dostępność do infrastruktury, sąsiedztwo itp., w mniejszym zaś stopniu wyposażenie w jego części składowe. Tym samym – wobec ostatecznego przejęcia nieruchomości przez wierzyciela - działanie oskarżonego nie doprowadziło do udaremnienia ani uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela N. Ł..

Reasumując, analiza opisanych wyżej znamion w odniesieniu do realiów niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, że nie sposób przypisać oskarżonemu zajmowania się sprawami majątkowymi córki ani działania w postaci udaremnienia bądź uszczuplenia zaspokojenia jej wierzyciela.

Skoro działania Z. R. (1) nie wyczerpały znamion przestępstwa z art. 300 § 2 k.k., Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uniewinnił oskarżonego od popełnienia przypisanego mu czynu. Takie rozstrzygnięcie czyni bezprzedmiotowym ustosunkowanie się do pozostałych zarzutów podniesionych w środku odwoławczym.

Sąd Okręgowy ponownie podkreśla, że w niniejszej sprawie wniesiono apelację wyłącznie na korzyść oskarżonego, a zatem nie było możliwe orzekanie na jego niekorzyść, w tym także dokonywanie ustaleń faktycznych powodujących, a nawet mogących powodować negatywne skutki w sytuacji prawnej oskarżonego (arg. z art. 434 § 1 k.p.k.). Skoro natomiast przedmiotem osądu w niniejszej sprawie nie było zachowanie oskarżonego polegające na zaborze mienia w celu przywłaszczenia, nie było możliwe przypisanie oskarżonemu przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. Ponadto przyjęcie kwalifikacji z art. 278 § 1 k.k. zamiast art. 300 § 2 k.k. pozostawałoby w sprzeczności z przepisem art. 455 k.p.k., z którego wynika, że poprawienie kwalifikacji prawnej na niekorzyść oskarżonego może nastąpić tylko wtedy, gdy wniesiono środek odwoławczy na jego niekorzyść. Ustawowe zagrożenie karą pozbawienia wolności za czyn z art. 278 § 1 k.k. w stosunku do 300 § 2 k.k. zawarte w sankcji uniemożliwia dokonanie tego zabiegu.

O obciążeniu Skarbu Państwa kosztami postępowania za obie instancje orzeczono w myśl przepisu art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 635 k.p.k.