Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - SSO Waldemar Beczek (spr.) Sędziowie: SSO Joanna Piwowarun-Kołakowska,

SSR del. Agnieszka Sidor - Leszczyńska

Protokolant : sekr. sądowy Agnieszka Godziebiewska

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. B., B. R. (1), B. C., G. C., J. D., M. D. (1), M. D. (2), W. D. (1), E. D., A. D. (1), L. F., K. G., J. G., B. H., M. H. (1), L. K., J. K. (1), J. K. (2), Z. K., D. K., C. K. (1), B. R. (2), A. R. (1), L. R., A. Z. (1),

S. S., M. S., B. S., G. S. (1), J. S., W. S. (1), B. Z., M. Z. (1)

i A. Z. (2)

przeciwko Spółdzielni (...) w W.

z udziałem interwenientów ubocznych W. I. i M. D. (3)

o ustalenie

na skutek apelacji powodów: A. B., B. R. (1), B. C., G. C., J. D., M. D. (1), E. D., A. D. (1), L. F., K. G., J. G., B. H., M. H. (1), L. K., J. K. (1), J. K. (2), Z. K., D. K., C. K. (1), B. R. (2), A. R. (1), L. R., A. Z. (1), S. S., M. S., B. S., G. S. (1) i pozwanej Spółdzielni (...) w W.

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie

z dnia 28 maja 2012 r., sygn. akt XVI C 262/06

1.  oddala apelację powodów w całości;

2.  z apelacji pozwanej zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II –gim w ten sposób, że po wyrazach „i na przyszłość” dodaje wyrazy „z wyłączeniem A. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do października 2009 r., A. R. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do lutego 2008 r., M. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do września 2008 r., A. Z. (1) co do roszczeń za okres od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r.”,

w punkcie III –cim, że po wyrazach „i na przyszłość” dodaje wyrazy „ z wyłączeniem A. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do października 2009 r., A. R. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do lutego 2008 r., M. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do września 2008 r., A. Z. (1) co do roszczeń za okres od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r.”,

w punkcie IV-tym w ten sposób, że usuwa z jego treści wyrazy „w wydatkach na podatek od nieruchomości” a po wyrazach „i na przyszłość” wpisuje wyrazy „z wyłączeniem A. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do października 2009 r., A. R. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do lutego 2008 r., M. D. (1) co do roszczeń od października 2004 r. do września 2008 r., A. Z. (1) co do roszczeń za okres od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r.” ,

w punkcie V –tym w ten sposób, że po wyrazach „i na przyszłość” dodaje wyrazy „z wyłączeniem A. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do października 2009 r., A. R. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do lutego 2008 r., M. D. (1) co do roszczeń od października 2004 r. do września 2008 r., A. Z. (1) co do roszczeń za okres od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r.”,

w punkcie VI –tym w ten sposób, że po wyrazach „i na przyszłość” dodaje wyrazy „z wyłączeniem A. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do października 2009 r., A. R. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do lutego 2008 r., M. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do września 2008 r., A. Z. (1) co do roszczeń za okres od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r.”,

w punkcie VII –tym w ten sposób, że po wyrazach „i na przyszłość” dodaje wyrazy „z wyłączeniem A. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do października 2009 r., A. R. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do lutego 2008 r., M. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do września 2008 r., A. Z. (1) co do roszczeń za okres od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r.”,

w punkcie VIII w ten sposób, że w miejsce wyrazów „i zasądza od pozwanej Spółdzielni (...) w W. na rzecz każdego z powodów kwoty po 158 (sto pięćdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wpisuje wyrazy „i koszty procesu wzajemnie znosi pomiędzy stronami”,

oraz w punkcie IX w ten sposób, że po wyrazach „powództwo oddala” dodaje wyrazy „zaś oddala powództwo także w stosunku do: A. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do października 2009 r., A. R. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do lutego 2008 r., M. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do września 2008 r., A. Z. (1) co do roszczeń za okres od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r.”;

3.  oddala apelację pozwanej w pozostałej części;

4.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V Ca 2664/12

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 12 lipca 2006 r. B. i G. C., M. D. (1) i J. D., M. i W. D. (2), E. i A. D. (2), L. F. i A. B., K. i J. G., B. i M. H. (2), L. i J. K., J. i Z. K., D. i C. K. (2), B. i A. R. (2), B. R. (1) i L. R., S. i M. S., B. i G. S. (2), J. i W. S. (2), B. i M. Z. (2) oraz A. Z. (1) i A. Z. (2) wnieśli o ustalenie, że:

1. nie istnieją roszczenia Spółdzielni (...) w
Warszawie wobec nich o zapłatę z tytułu uczestniczenia w wydatkach związanych z administrowaniem, eksploatacją utrzymaniem nieruchomości położonej w W., dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą nr (...), oraz znajdujących się na tej nieruchomości budynków, budowli i urządzeń, w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r.,

2. nie przysługuje pozwanej prawo do żądania od nich zapłaty z tytułu uczestniczenia w wydatkach jak w pkt 1, w przyszłości,

3. nie istnieją roszczenia pozwanej przeciwko nim o zapłatę z tytułu ochrony
mienia w okresie od 1 czerwca 2004 r.,

4. nie przysługuje pozwanej prawo do żądania od nich zapłaty z tytułu usług
ochrony mienia świadczonych na podstawie umowy zawartej pomiędzy (...) sp. z o.o. w W. z dnia 1 grudnia 2000 r., w przyszłości,

5. nie istnieją roszczenia pozwanej przeciwko nim o zapłatę z tytułu wpłat na
prowadzone przez Spółdzielnię: fundusz remontowy oraz fundusz remontowy
infrastruktury, w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r., nie przysługuje pozwanej prawo do żądania od powodów zapłaty z tytułu wpłat na prowadzone przez spółdzielnię fundusz remontowy oraz fundusz remontowy infrastruktury, w przyszłości.

Spółdzielnia (...) w W. nie zajęła stanowiska w sprawie.

Następnie wyrokiem zaocznym z dnia 22 stycznia 2007 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie XVI Wydział Cywilny w punkcie I ustalił, że nie istnieją roszczenia Spółdzielni (...) w W. w stosunku do powodów o zapłatę z tytułu uczestniczenia w wydatkach związanych z administrowaniem, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości położonej w W., dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa prowadzi księgę wieczystą nr (...), oraz znajdujących się na niej budynków, budowli i urządzeń w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość, za wyjątkiem wydatków przeznaczonych na utrzymanie i eksploatację nieruchomości stanowiących mienie Spółdzielni które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące na osiedlu. W punkcie II ustalił, że nie istnieją roszczenia pozwanej Spółdzielni w stosunku do powodów o zapłatę z tytułu ochrony mienia, w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia. W punkcie III ustalił, że nie istnieją roszczenia pozwanej Spółdzielni w stosunku do powodów o zapłatę z tytułu usług ochrony mienia, świadczonych na podstawie umowy wartej pomiędzy pozwaną (...) sp. z o.o. w W. z dnia 1 grudnia 2000 r. i na przyszłość. W punkcie IV ustalił, że nie istnieją roszczenia pozwanej Spółdzielni w stosunku do powodów o zapłatę z tytułu wpłat na fundusz remontowy i remontowy infrastruktury w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość i w punkcie V orzekł o kosztach procesu.

W dniu 8 lutego 2007 r. do Sądu Rejonowego wpłynął sprzeciw pozwanej od wskazanego wyroku zaocznego. Pozwana wskazała, iż powodowie są zobowiązani tylko i wyłącznie do ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem i eksploatacją nieruchomości spółdzielni przeznaczonych do wspólnego korzystania przez mieszkańców osiedla. W jej ocenie nie zostało wykazane, by byli oni obciążani innego rodzaju wydatkami. Podniesiono, iż podstawę roszczeń pozwanej stanowią § 5 umów notarialnych przenoszących własność budynków, zawartych miedzy stronami. Tym samym, w ocenie pozwanej, powodowie są związani umową zawartą przez pozwaną z (...) sp. z o.o., zwłaszcza że M. D. (1), B. C. i J. G. wyrazili zainteresowanie ochroną, podpisując stosowne oświadczenie,.

Postanowieniem z dnia 7 maja 2007 r. Sąd Rejonowy dokonał wykładni wyroku i wyjaśnił, iż w pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone. Następnie w dniu 11 czerwca 2007 roku wpłynęła apelacja powodów w zakresie dotyczącym punktu I wyroku.

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2007 r., wydanym w sprawie o sygn. akt V Ca 2171/07, Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy oddalił apelację. Tym samym wyrok zaoczny w punkcie I stał się prawomocny.

Powodowie ostatecznie domagali się ustalenia, że nie istnieją roszczenia z tytułu „eksploatacji podstawowej” dotyczących działek nr: (...), dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą (...) (oraz nieruchomości powstałych wskutek jej przekształcenia), oraz znajdujących się na tych nieruchomościach budynków, budowli i urządzeń, a także innych nieruchomości pozwanej, w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia oraz że nie przysługują takie roszczenia na przyszłość. Powodowie wnieśli także o ustalenie, iż w ramach roszczeń o zapłatę z tytułu uczestniczenia w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania, nie istnieją roszczenia pozwanej w stosunku do powodów (każdego z osobna) oraz każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości do nich obecnie należących, o zapłatę z tytułu uczestniczenia w szczegółowo, kazuistycznie wskazanych wydatkach. Domagali się także ustalenia, że nie istnieją roszczenia pozwanej Spółdzielni (...) w W. w stosunku do każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości należących do powodów o zapłatę z tytułu ochrony mienia świadczonych na podstawie umowy zawartej pomiędzy pozwaną a (...) sp. z o.o. w W. z dnia 1 grudnia 2000 r., z dnia 1 lipca 2003 r., pomiędzy pozwaną a (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. z dnia 1 grudnia 2005 r. lub na podstawie innych umów w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość. Wnieśli także o ustalenie, że nie istnieją roszczenia pozwanej w stosunku do każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości należących do powodów o zapłatę z tytułu wpłat na fundusz remontowy i fundusz remontowy infrastruktury w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość.

Wyrokiem z dnia 28 maja 2012 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie XVI Wydział Cywilny:

I. utrzymał w mocy w części dotyczącej punktu II i III wyrok zaoczny Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa z dnia 22 stycznia 2007 r., wydany w sprawie o sygn. akt XVI C 262/06,

II. uchylił w części dotyczącej punktu IV wyrok zaoczny Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa z dnia 22 stycznia 2007 r., wydany w sprawie o sygn. akt XVI C 262/06 i ustalił, że nie istnieją roszczenia pozwanej Spółdzielni (...) w W. w stosunku powodów o zapłatę z tytułu wpłat na fundusz remontowy w okresie od dnia l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość;

III. ustalił, że nie istnieją roszczenia pozwanej Spółdzielni (...) w W. w stosunku do powodów (każdego z osobna) oraz każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości do nich obecnie należących, o zapłatę z tytułu „eksploatacji podstawowej", tj. z tytułu uczestniczenia w wydatkach z tytułu: materiałów biurowych i prenumerat, materiałów eksploatacyjnych, amortyzacji sprzętu biurowego, usług pocztowych i telekomunikacyjnych, prowizji bankowych, usług transportowych, konserwacji i naprawy sprzętu biurowego, kosztów procesów (w tym zastępstwa procesowego, wpisów, opłat i innych kosztów sądowych), odśnieżania, opłat za wypisy i odpisy z rejestrów dokumentów (w tym KRS, ewidencji gruntów, notarialnych, ksiąg wieczystych), pozostałych opłat, szkoleń i mediów — biuro spółdzielni, usług komputerowych, ubezpieczenia wyposażenia biura, konserwacji instalacji elektrycznej oświetlenia ulic, wynagrodzeń osobowych, wynagrodzeń bezosobowych, odpisów na fundusz świadczeń socjalnych, składek ZUS, ZUS od wynagrodzenia za sprzątanie, energii elektrycznej, w wydatkach na podatek od nieruchomości i opłaty za użytkowanie wieczyste oraz w inny di wydatkach związanych z administrowaniem, eksploatacją i utrzymaniem działek nr (...) o powierzchni 10 m2, (...) o powierzchni 96 m2, (...) o/powierzchni 25 m2, dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą (...), oraz działek nr (...) o powierzchni 1.210 m ^{( 2)} i nr (...) o powierzchni 830 m ^{( 2)}, dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy — Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą (...) - w okresie od l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia oraz że nie przysługują takie roszczenia na przyszłość;

IV. ustalił, że w ramach roszczeń o zapłatę z tytułu uczestniczenia w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania, nie istnieją roszczenia pozwanej w stosunku do powodów (każdego z osobna) oraz każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości do nich obecnie należących, o zapłatę z tytułu uczestniczenia w wydatkach z tytułu: prenumerat, amortyzacji sprzętu biurowego, konserwacji i naprawy sprzętu biurowego, kosztów procesów (w tym zastępstwa procesowego, wpisów, opłat i innych kosztów sądowych), pozostałych opłat, szkoleń i mediów — biuro spółdzielni, ubezpieczenia wyposażenia biura, odpisów na fundusz świadczeń socjalnych, składek ZUS i w wydatkach na podatek od nieruchomości - w okresie od l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia oraz ze nie przysługują takie roszczenia na przyszłość;

V. ustalił, że nie istnieją roszczenia pozwanej Spółdzielni (...) w W. w stosunku do każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości należących do powodów o zapłatę z tytułu ochrony mienia świadczonych na podstawie umowy zawartej pomiędzy pozwaną a (...) sp. z o.o. w W. z dnia l grudnia 2000 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość;

VI. ustalił, że nie istnieją roszczenia pozwanej spółdzielni w stosunku do powodów oraz każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości należących do powodów o zapłatę z tytułu ochrony mienia świadczonych na podstawie umów zawartych pomiędzy pozwaną a (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. z dnia l lipca 2003 roku oraz pomiędzy pozwaną a (...) sp z o.o. z siedzibą w W. z dnia l grudnia 2005 r. lub na podstawie innych umów w okresie od dnia l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość;

VII. ustalił, że nie istnieją roszczenia pozwanej w stosunku do każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości należących do powodów o zapłatę z tytułu wpłat na fundusz remontowy w okresie od dnia l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość;

VIII. uchylił w części dotyczącej punktu V wyrok zaoczny Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa z dnia 22 stycznia 2007 r., wydany w sprawie o sygn. akt XVI C 262/06 i zasądził od pozwanej Spółdzielni (...) w W. na rzecz każdego z powodów kwoty po 158 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IX. w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Powyższy wyrok został wydany w oparciu o następujące ustalenia faktyczne Sądu I instancji:

B. i G. C., M. D. (1) i J. D., M. i W. D. (3), E. i A. D. (2), L. F. i A. B., K. i J. G., B. i M. H. (2), L. i J. K., J. i Z. K., D. i C. K. (2), B. i A. R. (2), B. R. (1) i L. R., S. i M. S., B. i G. S. (2), J. i W. S. (2), B. i M. Z. (2) oraz A. Z. (1) i A. Z. (2) są właścicielami domów jednorodzinnych położonych na terenie Osiedla (...) w W. i użytkownikami wieczystymi nieruchomości gruntowych, na których zostały posadowione. Domy zostały zbudowane przez Spółdzielnię (...) w W. w drugiej połowie lat 80 – tych i na początku lat 90 – tych XX w. Domy wybudowano na gruncie początkowo wchodzącym w skład nieruchomości, dla której została założona księga wieczysta nr (...), a której użytkownikiem wieczystym była spółdzielnia.

Spółdzielnia (...) w W. figurowała w rejestrze spółdzielni pod numerem (...) prowadzonym przez Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy. Następnie w dniu 28 maja 2002 r. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem (...). Podstawą jest funkcjonowania jest statut, podlegający licznym zmianom.

W 1994 r. własności segmentów, a wraz z nimi prawo użytkowania wieczystego wydzielonych działek gruntu, zostały przeniesione na rzecz wskazanych wyżej członków spółdzielni. Nie dotyczyło to jednak B. i A. R. (1), A. B., M. Z. (1) i B. Z., którzy nigdy nie byli członkami spółdzielni i nabyli swoje nieruchomości od pierwszych właścicieli. Podstawę prawną wyodrębnienia lokali stanowił obowiązujący wówczas art. 235 ustawy z dnia 16 września 1982 roku - Prawo spółdzielcze, zgodnie z którym po przeprowadzeniu rozliczenia kosztów budowy i ostatecznym ustaleniu wkładów budowlanych, wniesieniu przez członków tych wkładów bądź też ich części i przejęciu zobowiązań spółdzielni pokrywających resztę należności z tytułu wkładów, spółdzielnia przenosiła na członków własność przydzielonych domów wraz z prawami do działek. Po przeniesieniu własności domów wspólne urządzenia wodne, kanalizacyjne, ogrzewcze oraz inne urządzenia podobne stawały się współwłasnością właścicieli domów. Do tej współwłasności należało stosować odpowiednio przepisy art. 136 § 2 Kodeksu cywilnego.

Przedmiotowe nieruchomości są położone na ogrodzonym i półotwartym osiedlu mieszkaniowym, w skład którego wchodzą budynki wielolokalowe oraz segmenty jednorodzinne. Granice osiedla wyznaczają płoty, mury i ogrodzenia, w większości wybudowane przez właściciel segmentów. Budynki wielorodzinne są zbudowane na wydzielonych geodezyjnie działkach, nie stoją na jednej działce. Teren osiedla w dzień na charakter otwarty, jest dostępny dla przechodniów. Na noc zamykane są natomiast wejścia na osiedle. Właściciele domów jednorodzinnych bez pośrednictwa spółdzielni ponoszą koszty związane z utrzymaniem i eksploatacją swoich domów i gruntów. Spółdzielnia nie wykonuje w odniesieniu do domów i gruntów powodów żadnych usług ani czynności administracyjnych.

Powodowie nie są członkami spółdzielni (...) (bezsporne). W skład osiedla, na którym są położone ich segmenty, wchodzą nieruchomości stanowiące mienie spółdzielni, które służą do wspólnego korzystania przez osoby, zamieszkujące na tym osiedlu. Nieruchomości te zostały zagospodarowane jako: drogi wewnętrzne - ul. (...) (działki nr (...)), M. (działka nr (...)), T. (działka nr (...)) i S. (działka nr (...)) oraz ciągi piesze i przejścia (działki ewidencyjne: (...)), tereny zielone (działki ewidencyjne numer(...)), ogólnodostępne miejsca parkingowe oraz osiedlowy plac zabaw (działka numer (...)). Do pozwanej należą również pozostające w jej użytkowaniu wieczystym, działka pod slupem energetycznym, będąca przejściem pomiędzy sekcjami B i C między ul. (...) a M. (działka ewidencyjna numer (...)), pod przepompownią ścieków (działki ewidencyjne numer(...)), stanowiąca dojście do przepompowni ścieków (działka numer (...)) oraz pod stacją transformatorową (działka (...)). W 1995 r. wjazd na ul. (...) oraz odchodzące od niej ulice osiedlowe – ul. (...), został zamknięty szlabanem, zaś mieszkańcy osiedla obciążeni zostali opłatami za przejazd. W dniu 1 grudnia 2000 r. zarząd spółdzielni zawarł z (...) sp. z o.o. w W. umowę o ochrony mienia, a w dniu 1 lipca 2003 r. kolejną umową ochrony mienia. Następnie w dniu 1 grudnia 2005 r. została zawarta umowa o ochronę z (...) sp. z o.o. w W.. Umowa ta obowiązywała do dnia 30 września 2007 r.

Powodowie nigdy nie zawierali ze spółdzielnią żadnej umowy o ochronę ich mienia. Spółdzielnia nie prowadziła też żadnych remontów ich nieruchomości. Urządzenia i instalacje służące doprowadzaniu mediów, stanowią własność przedsiębiorstw, które je dostarczają.

Teren osiedla nie jest miejscem spotkań grup przestępczych. Kilka osób było rejestrowanych w kartotekach Policji za drobne przestępstwa. Największe zagrożenie stanowią włamania do domków jednorodzinnych oraz do piwnic bloków mieszkalnych. Przestępczością zagrożone są domy jednorodzinne, ale z uwagi na ich usytuowanie w granicy osiedla. Ochrona wynajęta przez spółdzielnię w ogóle nie zajmuje się zabezpieczeniem zewnętrznych granic osiedla, tworzonych przez segmenty. Z tego względu znaczna części właścicieli tych segmentów posiada podpisane indywidualne umowy z agencjami ochrony.

Tereny przeznaczone do wspólnego korzystania obejmują działki oznaczone numerami: (...). Utrzymaniem i eksploatacją wszystkich wymienionych nieruchomości zajmuje się spółdzielnia. Dokonywane są nasadzenia i koszenie zieleni, przecinki drzew, ponadto sadzone, pielęgnowane i podlewane są kwiaty. Ulice osiedlowe są oświetlone, regularnie sprzątane, ponadto w zimie są także odśnieżane. Chodniki przylegające do swoich posesji odśnieżają też powodowie. Spółdzielnia dokonuje też remontów nawierzchni ulic osiedlowych.

W celu utrzymania wskazanych nieruchomości, spółdzielnia (...) podpisuje umowy z przedsiębiorstwami zajmującymi się konserwacją eksploatacją węzłów cieplnych, instalacji wodno – kanalizacyjnych oraz instalacji elektrycznych. Spółdzielnia podpisała też umowy na dostarczanie ciepła na dostawę wody. Ponosi też koszty za energię elektryczną.

Spółdzielnia na podstawie uchwał i decyzji swoich organów określała zasady podziału kosztów eksploatacji stawki opłat z tytułu eksploatacji nieruchomości. W skład należności z tytułu „eksploatacji podstawowej”, spółdzielnia zalicza wydatki z tytułu: materiałów biurowych i prenumerat, materiałów eksploatacyjnych, amortyzacji sprzętu biurowego, usług pocztowych i telekomunikacyjnych, prowizji bankowych, usług transportowych, konserwacji i naprawy sprzętu biurowego, kosztów procesów (w tym zastępstwa procesowego, wpisów, opłat i innych kosztów sądowych), odśnieżania, opłat za wypisy i odpisy z rejestrów dokumentów (w tym KRS, ewidencji gruntów, notarialnych, ksiąg wieczystych), pozostałych opłat, szkoleń i mediów – biuro spółdzielni, usług komputerowych, ubezpieczenia wyposażenia biura, konserwacji instalacji elektrycznej oświetlenia ulic, wynagrodzeń osobowych, wynagrodzeń bezosobowych, odpisów na fundusz świadczeń socjalnych, składek ZUS, ZUS od wynagrodzenia za sprzątanie, energii elektrycznej, w wydatkach na podatek od nieruchomości i opłaty za użytkowanie wieczyste oraz w innych wydatkach związanych z administrowaniem, eksploatacją i utrzymaniem działek.

Spółdzielnia jest podatnikiem podatku od wymienionych nieruchomości z uwagi na posiadanie statusu ich wieczystego użytkownika. Koszty uiszczonego podatku oraz opłaty za użytkowanie wieczyste spółdzielnia dzieli pomiędzy mieszkańców i domaga się od nich partycypowania w tych wydatkach.

Spółdzielnia (...) obciąża powodów opłatami z tytułu eksploatacji podstawowej, podatku od nieruchomości, wieczystego użytkowania terenów wspólnych, funduszu remontowego, funduszu remontowego infrastruktury, konserwacji węzłów co, ochrony osiedla, powołując się na treść § 5 zawartych z nimi umów albo art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Sposób podziału kosztów jest ustalany przez pracowników spółdzielni na podstawie decyzji organów spółdzielni.

Spółdzielnia zarządza także pozostałym swoim mieniem, na które składają sie; lokal będący jej siedzibą, lokale użytkowe i mieszkalne oraz ruchomości, mieniem jej członków, a także częściami wspólnymi budynków wielorodzinnych i gruntem pod tymi budynkami (bezsporne). W celu realizacji swoich zadań Spółdzielnia zatrudnia administratorkę, księgową, dozorców, główną księgową oraz dyrektora. Dozorcy zajmują się obsługą domów wielorodzinnych, a na podstawie odrębnych umów sprzątają i odśnieżają nieruchomości, przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców osiedla, oraz pielęgnują urządzoną na tych nieruchomościach zieleń. Spółdzielnia zawarła też umowy ubezpieczenia z korporacją F..

Pismami z dnia 29 grudnia 2005 r. powodowie wypowiedzieli stosunek prawny wynikający z § 5 umów notarialnych obejmujących przeniesienie prawa użytkowania wieczystego i własności budynku. Obecnie żadnego z powodów nie łączy ze spółdzielnią umowa na podstawie której ta administrowałaby stanowiącymi ich własność domami i nieruchomościami gruntowymi, na których są posadowione.

Wszyscy mieszkańcy osiedla mogą bez żadnych ograniczeń korzystać z ul. (...) – głównej ulicy osiedla, oraz odchodzących od niej ulic: (...), (...) i (...). Mieszkańcy segmentów czasami parkują samochody w innych częściach osiedla niż przylegające bezpośrednio do ich domów. Plac zabaw, zlokalizowany na działce nr (...), jest dostępny dla wszystkich mieszkańców osiedla i mogą oni z niego korzystać bez żadnych ograniczeń. Każdy z mieszkańców korzysta też z dziedzińca, przychodząc do biura spółdzielni. Wszyscy mieszkańcy osiedla korzystają też z przejścia dla pieszych na al. (...) (działki nr (...)), a osoby będące posiadaczami psów także z bramy pożarowej. Stacja transformatorowa, zlokalizowana na działce nr (...), zasila w energię elektryczną całe osiedle oraz mieszkania i domy wszystkich jej mieszkańców. Podobnie przepompownia ścieków, zlokalizowana na działkach nr (...), służy obsłudze i zasilaniu w wodę wszystkich mieszańców osiedla. Podobnie teren działek nr (...), określanych przez mieszkańców potocznie jako tzw. „jajo”, nie jest zamknięty. Działalność Spółdzielni (...) w W. podlega okresowym lustracjom, prowadzonym przez(...) Spółdzielni (...). Lustracja przeprowadzona we wrześniu i październiku 2006 r. wykazała istnienie pewnych uchybień w funkcjonowaniu spółdzielni. Dotyczyły one m.in. tego, że rozliczenia doręczane właścicielom segmentów nie zawierały zestawień wniesionych zaliczek i poniesionych przez spółdzielnię kosztów dostawy, ponadto nie precyzowano w nich okresu rozliczeniowego. Zastrzeżenia wzbudził też sposób ustalania i wysokość stawek z tytułu eksploatacji i odpisów na fundusz remontowy dla segmentów. Zwrócono uwagę na duże zróżnicowanie stawek, nie znajdujące żadnego uzasadnienia, oraz na brak rzetelnych kalkulacji.

Pozwana zatrudnia agencję ochrony, do której zadań należy strzeżenie wjazdu na teren osiedla oraz regularne, piesze patrolowanie ulic i innych ogólnodostępnych nieruchomości, wchodzących w skład osiedla. Ochrona zajmuje się też obsługą szlabanu zagradzającego wjazd na teren osiedla. Na teren wpuszczane są pojazdy mieszkańców po okazaniu identyfikatora, wydawanego za uprzednią opłatą. Pojazdy osób nie mieszkających na osiedlu wpuszczane są po uiszczeniu opłaty za przejazd i przepustkę. Wydatkami z tytułu zatrudnienia ochrony pozwana obciąża powodów, czemu oni się sprzeciwiają (bezsporne). Pozwana nakłada również na powodów kwestionowany przez nich obowiązek uczestniczenia w podatku od nieruchomości, które według niej są przeznaczone do wspólnego korzystania. Pozwana żąda od uprawnionych do lokali i domów, uczestniczenia w różnych wydatkach według zasad przyjętych uchwalą nr (...) z 25 czerwca 2008 walnego zgromadzenia członków pozwanej w sprawie zatwierdzenia zmian w statucie pozwanej oraz uchwalenia ,,Regulaminu rozliczania kosztów eksploatacji i utrzymania nieruchomości (gospodarki zasobami mieszkaniowymi) oraz ustalania opłat za używanie lokali w (...), która za podstawę wyliczenia należności przypadającej na każdego uprawnionego przyjmuje powierzchnię ich mieszkania bądź domu. Od dnia 1 stycznia 2009 r. zaczął obowiązywać załącznik nr 1 do statutu (...) – regulamin rozliczania kosztów eksploatacji i utrzymania nieruchomości (gospodarki zasobami mieszkaniowymi) oraz ustalania opłat za używanie lokali na terenie osiedla (...) .

Środki gromadzone na funduszu remontowym infrastruktury służą utrzymaniu w należytym stanie mienia spółdzielni przeznaczonego do wspólnego korzystania. Z tych środków są także finansowane naprawy instalacji w węzłach cieplnych.

W dniu 12 października 1990 r. spółdzielnia zawarła z T. M. umowę o przydział prawa do wybudowania lokalu użytkowego na działkach nr (...). Analogiczną umową w dniu 11 lutego 1991 r. spółdzielnia zawarła z T. W.. Na podstawie tych umów nawiązał się stosunek prawny wskazanych osób ze spółdzielnią. Do fizycznego przekazania wskazanych działek jednak nie doszło. Następnie spółdzielnia wypowiedziała umowy. W konsekwencji zostało wytoczone powództwo o ustalenie, że wypowiedzenia umów dokonane przez spółdzielnię były bezskuteczne. Sprawa toczyła się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie pod sygn. XVI C 612/04. W księdze wieczystej (...) została wpisana wzmianka o tym postępowaniu. Na mocy ugody sądowej zawartej w dniu 24 marca 2009 r. zawartej przed Sądem Okręgowym w Warszawie w sprawie o sygn. akt III C 431/08, T. M. i T. W. zrzekli się wszelkich roszczeń wobec spółdzielni z tytułu wskazanych umów, natomiast spółdzielnia przeniosła na nich udziały w prawie użytkowania wieczystego działek nr (...). Następnie działki te w dniu 23 października 2009 r. zostały odłączone z księgi wieczystej nr (...) i została dla nich założona księga wieczysta nr (...).

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Sąd I instancji wskazał, iż w tej sprawie w dniu 22 stycznia 2007 r. został wydany wyrok zaoczny. Wyrok ten uprawomocnił się w zakresie punktu I z uwagi na wniesioną apelację i oddalający ją wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 listopada 2007 r. wydany w sprawie o sygn. akt V Ca 2171/07. W pozostałym zakresie wyrok zaoczny został zaskarżonym sprzeciwem strony pozwanej. Jednak w toku sprawy doszło do istotnej zmiany powództwa. Dlatego Sąd I instancji jak wskazał w wyroku końcowym, rozstrzygającym o roszczeniu zmienionym na podstawie art. 193 § 3 k.p.c. w toku postępowania po wniesieniu sprzeciwu, miał obowiązek (zgodnie z art. 347 k.p.c.) orzec także o wyroku zaocznym wydanym na skutek powództwa zgłoszonego pierwotnie. Zdaniem Sądu Rejonowego niektóre żądania były objęte pierwotnie wyrokiem zaocznym i w stosunku do nich Sąd się ustosunkował, podejmując decyzję o utrzymaniu w wyroku w mocy lub jego uchyleniu. Żądania zgłoszone w toku procesu (w szczególności dotyczące relacji następców prawnych powodów oraz zakresu nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania) Sąd ujął w kolejnych punktach wyroku. Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny musi istnieć obiektywnie, aby uzasadniał żądanie ustalenia prawa lub stosunku prawnego. Jego istnienia jednak nie można traktować jako jedynej przesłanki decydującej o uwzględnieniu powództwa o ustalenie. Jest on warunkiem umożliwiającym dalsze badanie w zakresie istnienia lub nieistnienia ustalanego prawa lub stosunku prawnego. Zdaniem Sądu I instancji powodowie mają interes prawny, bo ze względu na spór ich sytuacja prawna jest niepewna. Katalog nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania nigdy nie został precyzyjnie określony, podobnie jak i zakres wydatków tym związany. W ocenie Sądu Rejonowego przyjmując, iż ustalenie charakteru poszczególnych działek to kwestia ustalenia faktów, a nie prawa, to takie fakty mają charakter prawotwórczy. Sąd Rejonowy zaznaczył, iż ewentualne powództwa o ustalenie nieważności poszczególnych uchwał czy decyzji organów pozwanej, nie mogłyby w żadnym wypadku służyć pełnej ochronie ich praw wskazanych w pozwie, gdyż nie wskazywano w nich nigdy zakresu nieruchomości „przeznaczonych do wspólnego korzystania”, co miało kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Podobne uwagi dotyczą zakresu wydatków związanych z utrzymaniem i eksploatacją takich nieruchomości spółdzielni. Sąd Rejonowy zauważył, iż wątpliwości w niniejszej sprawie budziła nie kwestia ważności uchwał organów spółdzielni, wprowadzających poszczególne opłaty, ale kwestia zasadności ich stosowania wobec powodów. W procesie o ustalenie nieważności kwestia ta w ogóle nie byłaby przedmiotem badania – a zatem postępowanie to nie mogłoby w należytym stopniu zapewnić ochrony praw powodów. Sąd I instancji zaznaczył, iż z treści pozwu sprecyzowanego wynikało, że powodowie żądali także ustalenia nieistnienia roszczeń z tytułu szeregu kazuistycznie wskazanych tytułów, którymi strona pozwana ich obciążyła. Nie odnosiło się to natomiast do wysokości świadczeń z tego tytułu. Dlatego też Sąd w ramach ustalenia treści łączącego strony stosunku wypowiedział się przede wszystkim odnośnie tego, które spośród spornych nieruchomości należących do spółdzielni, są faktycznie przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców osiedla, a ponadto jakie wydatki co do zasady miały związek z utrzymaniem i eksploatacją tych nieruchomości. Sąd I instancji uznał, iż podstawę prawną regulacji stosunków powodów i spółdzielni stanowił art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tj. Dz. U. 2003 Nr 119 poz. 1116, powoływana dalej w skrócie jako usm). Wskazał również, że w tej ustawie nie zamieszczono stosownych, odnoszących się do omawianej kwestii, przepisów intertemporalnych. Zdaniem Sądu I instancji oznacza to, że w odniesieniu do przepisów regulujących funkcjonowanie spółdzielni mieszkaniowych przyjęto zasadę bezpośredniego działania nowej ustawy. Tym samym Sąd uznał, iż działając zgodnie z dyspozycją art. 316 § 1 k.p.c., powinien rozstrzygnąć sprawę opierając się na przepisach prawa materialnego obowiązujących w chwili wyrokowania, a więc na przepisach ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Dlatego mimo wydzielenia nieruchomości powodów przed wejściem w życie tej ustawy, miała ona zastosowanie do ich obecnej sytuacji. Sąd Rejonowy stwierdził, iż zgodnie z art. 4 ust. 4 usm właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych. Są oni również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu. Obowiązki te wykonują przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5. Sąd I instancji miał na uwadze również to, iż termin „osiedle” nie jest definiowany w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych, zatem należało sięgnąć do definicji zawartych w innych aktach prawnych. Sąd wskazał, iż definicję legalną wskazanego pojęcia zawiera art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (Dz. U. Nr 166 poz. 1612 ze zm.). Zgodnie z nim osiedle – to zespół mieszkaniowy stanowiący integralną część miasta lub wsi. W związku z powyższym Sąd Rejonowy nie miał wątpliwości, iż obszar na którym mieszkają powodowie, stanowi osiedle w rozumieniu ww. przepisów, zatem jest on przedmiotem regulacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Dla ustalenia nieruchomości, w kosztach eksploatacji i utrzymania mają zgodnie z art. 4 ust. 4 usm partycypować wszyscy właściciele lokali, w ocenie Sądu I instancji istotne jest to, iż nie wszyscy mieszkańcy muszą z tych gruntów faktycznie, stale korzystać – wystarczy samo ich potencjalne przeznaczenie dla mieszkańców osiedla i sama możliwość korzystania z tych nieruchomości. Sąd Rejonowy uznał, iż powyższy charakter mają działki nr (...) (na której znajduje się stacja trafo) czy nr (...) (pod przepompownią ścieków). Zarówno stacja trafo, jak i przepompownia, są elementami infrastruktury, która niewątpliwe służy wszystkim mieszkańcom całego osiedla. W istocie brak tych urządzeń uniemożliwiałby normalne zamieszkiwanie na osiedlu (...) i zaspakajaniu przez jego mieszkańców normalnych potrzeb życiowych. W ocenie Sądu Rejonowego zdecydowana większość działek, wskazanych w rozszerzonym powództwie służyła do wspólnego korzystania. Dotyczyło to w szczególności wszystkich dróg osiedlowych – ul. (...) (działki nr (...)), przejść i wyjść z osiedla (nr (...)), działki z trawnikiem i placem zabaw (nr (...)). Zdaniem Sądu Rejonowego z terenu osiedla ww. kryteriów tych nie spełniała tylko działka: nr (...) albowiem była to wąska działka pomiędzy ul. (...) a ul. (...). Działka ta jest zamknięta bramą, przejście jest nieczynne, a mieszkańcy osiedla nie mają do niej w ogóle żadnego dostępu. Działka powyższa nie była w żaden sposób wykorzystywana przez mieszkańców osiedla, nie pełniła też funkcji wyjścia lub wejścia na teren osiedla. Był to w istocie teren spółdzielni, który nie został zagospodarowany w żaden użyteczny sposób. Kryteriów tych nie spełniają zdaniem Sądu I instancji także działki nr (...), oraz działki nr (...) (tzw. „działki M.”). Na powyższą ocenę zasadniczy wpływ miał fakt położenia tych działek poza zewnętrznym obszarem osiedla, wyznaczonym przez granice zwartego, zabudowanego obszaru. Odnosząc się do zagadnienia objęcia wyrokiem osób trzecich (tj. następców prawnych powodów) Sąd Rejonowy miał na uwadze fakt, iż konflikt pomiędzy powodami, a spółdzielnią, trwał od wielu lat. W czasie trwania tego konfliktu doszło do zbycia części domów jednorodzinnych na rzecz następców prawnych. Osoby takie także są obecnie powodami. Tym samym istniało wysokie prawdopodobieństwo, iż w przypadku zbycia nieruchomości przez któregokolwiek z powodów, analogiczny spór prawny może ponownie zaistnieć pomiędzy potencjalnym nabywcą nieruchomości, a pozwaną spółdzielnią. Zatem Sąd I instancji uznał, iż zasadnym było ustalenie istnienia lub nieistnienia roszczeń także w stosunku do następców prawnych powodów. Za takim rozwiązaniem, obok argumentów jurydycznych, przemawiały także względy celowościowe i funkcjonalne. Jego przyjęcie pozwalało uniknąć prowadzenia w przyszłości kilku kolejnych postępowań, z których każde musiałoby kończyć się identycznym rozstrzygnięciem merytorycznym. Sąd Rejonowy wskazał, iż zawarty w art. 366 k.p.c. termin „strony" oznacza nie tylko strony w znaczeniu procesowym (tj. strony oznaczone w komparycji sentencji wyroku), ale i strony w znaczeniu materialnoprawnym (a także ich następców prawnych), co do których przedmiot rozstrzygnięcia ma moc wiążącą. W ocenie Sądu Rejonowego przedstawiony pogląd znajduje uzasadnienie w tym, że sentencja wyroku zawiera normę materialnoprawną, która stanowi źródło mocy wiążącej orzeczenia (zwanej też mocą rozkazodawczą), natomiast adresatami tej normy są nie tylko strony procesu, ale przede wszystkim strony stosunku prawnomaterialnego rozpoznawanego w procesie, a także w wypadkach szczególnych potencjalne strony takiego stosunku prawnego W rezultacie przyjmuje się, że tam gdzie występuje rozszerzona prawomocność materialna orzeczeń (art. 365 k.p.c.) zachodzi jednocześnie powaga rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). Zdaniem Sądu Rejonowego rozstrzygnięcie o zakresie wydatków, o których stanowi przepis art. 4 ust. 4 usm, wymagał w niniejszej sprawie zdefiniowania czynności, które właściciel danej nieruchomości musi wykonywać w celu jej utrzymania i eksploatacji. Rozumiejąc eksploatację nieruchomości jako wykorzystywanie jej w sposób racjonalny, a utrzymanie jako zachowanie w stanie należytym i niezmienionym należało rozróżnić, jakie przeznaczenie ma dana nieruchomość i w jaki sposób została zagospodarowana. Sąd I instancji podzielił stanowisko, iż wydatki związane z obsługą prawną oraz opłatami skarbowymi, notarialnymi, wypisami KRS, innymi nie są wydatkami przeznaczonymi na utrzymanie i eksploatację nieruchomości. Jako nie mające żadnej racjonalnej podstawy Sąd uznał obciążanie powodów kosztami pomocy prawnej w sprawach, w których są oni stroną przeciwną wobec spółdzielni. Sąd Rejonowy wskazał również, iż wydatki z tytułu tzw. eksploatacji podstawowej, dotyczących prenumerat, amortyzacji sprzętu biurowego, konserwacji i naprawy sprzętu biurowego, pozostałych opłat, szkoleń i mediów – biuro spółdzielni, ubezpieczenia wyposażenia biura nie mają jakiegokolwiek związku z utrzymaniem lub eksploatacją terenów spółdzielni przeznaczonych do wspólnego korzystania. Wszystkie wskazane wydatki dotyczyły tylko i wyłącznie funkcjonowania spółdzielni i były to koszty z zakresu zarządu spółdzielnią, koszty o charakterze administracyjnym oraz koszty bieżącego funkcjonowania biura. Trudno było zdaniem Sądu wskazać jakikolwiek związek funkcjonalny tych wydatków z powodami bowiem dotyczą one po prostu funkcjonowania biura spółdzielni jako osoby prawnej, dlatego próba objęcia także i tych wydatków dyspozycją art. 4 ust. 4 usm jest całkowicie niedopuszczalna i sprzeczna ze wskazanymi wyżej zasadami wykładni. Wydatki dotyczących odśnieżania, wynagrodzeń osobowych, wynagrodzeń bezosobowych, energii elektrycznej i konserwacji instalacji elektrycznej, oświetlenia ulic, w świetle dokumentacji zgromadzonej w sprawie oraz zasad doświadczenia życiowego, miały w ocenie Sądu oczywisty związek z utrzymaniem i eksploatacją nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania przez mieszkańców osiedla. Sąd Rejonowy stwierdził, że pozwana nakłada również na powodów kwestionowany przez nich obowiązek partycypowania w uiszczaniu podatku od nieruchomości, które według niej są przeznaczone do wspólnego korzystania. Sąd Rejonowy dokonując analizy dopuszczalności tego rodzaju działań i istnienia roszczeń pozwanej wobec powodów miał na uwadze, z art. 7 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. 2005 Nr 8 poz. 60) zgodnie z którym podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Zatem obowiązkiem podatkowym może być obciążony tylko i wyłącznie ten podmiot, który jest wskazany jako podatnik w materialnym prawie podatkowym. Sąd Rejonowy wskazał, iż podmioty (np. dwie osoby fizyczne lub prawne) nie mogą "umówić się" co do tego, że jedna z nich będzie płaciła podatek za drugą (np. od wydzierżawionej nieruchomości), a więc niejako weźmie na siebie obowiązek podatkowy. Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tj. Dz. U. 2010 Nr 95 poz. 613) pozwana jest podatnikiem podatku od nieruchomości od gruntów których jest użytkownikiem wieczystym. Przepisy ustawy przewidują odmienny tryb powstawania zobowiązań podatkowych wobec podatników będących osobami prawnymi, jak i będących osobami fizycznymi. Zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych, z zastrzeżeniem ust. 11, ustala w drodze decyzji organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania. Sąd Rejonowy wskazał też, iż pozwana samodzielnie nie mogła sama nadać sobie wobec powodów statusu płatnika podatku od nieruchomości albowiem zgodnie z art. 8 Ordynacji podatkowej płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Oceniając kwestię istnienia roszczeń strony pozwanej z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne Sąd Rejonowy miał na uwadze, iż podobne jak podatki, są to szczególne świadczenia o charakterze publicznoprawnym co zdaniem Sądu potwierdza treść art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. 2009 Nr 205 poz. 1585), zgodnie z którym do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej. Sąd I instancji wskazał, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tj. Dz. U. 1996 Nr 70 poz. 335) fundusz tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Zatem, zgodnie z przepisami omawianej ustawy, fundusz świadczeń socjalnych tworzą: pracodawcy prowadzący samodzielną gospodarkę finansową, zatrudniający pracowników (np. spółdzielnia). Przepisy ustawy w sposób jednoznaczny określają podmioty zobowiązane do prowadzenia funduszu i nie dają jakichkolwiek podstaw prawnych do obciążania tym ciężarem ekonomicznym jakichkolwiek innych podmiotów poza pracodawcą. Sąd I instancji dokonując oceny istnienia roszczeń pozwanej z tytułu ochrony osiedla, wynikając z umów zawartych przez nią z agencjami ochrony stwierdził, iż prawidłowa wykładnia art. 4 ust. 4 usm powinna mieć charakter zwężający ( interpretatio restrictiva). W niniejszej sprawie powodowie nie złożyli żadnych oświadczeń woli który wskazywałby na ich wolę związania się umową z agencjami ochrony. Oświadczenia złożone przez B. C., M. D. (1) i J. G., z uwagi na ich ogromną lakoniczność i brak wskazania szeregu postanowień umownych, nie oznaczały formalnego związania się umową z agencją ochrony (art. 353 k.c. i art. 354 k.c.). Brak było w nim skonkretyzowania zakresu obowiązków stron, nie określono także sposobu ich ustalenia. Nie zostało także udzielone zlecenie czy upoważnienie skutkującego powstaniem uprawnienia do zawarcia prawnie wiążącej powodów umowy o ochronę mienia. Sąd zaznaczył, iż umowy podpisane przez spółdzielnię wskazywały, iż ochrona ma służyć przede wszystkim ochronie jej mienia, konwojowania wartości pieniężnych spółdzielni do banku i w tym celu została ona ustanowiona. Przedmiotem umowy nie była ochrona prywatnego mienia znajdującego się w mieszkaniach, lokalach użytkowych, w budynkach wielorodzinnych, segmentach jednorodzinnych i pawilonach. Mienie przeznaczone do wspólnego korzystania nie jest wyszczególnione w żadnej z umów jako istotna, szczególna pozycja. Główny cel umów ochrony polegał na zapewnieniu spokoju i porządku na osiedlu. Do zadań agentów ochrony należało także m. in. interweniowanie w przypadku stwierdzenia zagrożenia dla osób, a zatem ochrona osób, a nie nieruchomości. Pracownicy ochrony byli zobowiązani do sprawdzanie przyczyn włączania się alarmów samochodowych i reagowanie na włączanie się alarmów na posesjach prywatnych, sprawdzania prawidłowości zabezpieczenia pojazdów mieszkańców osiedla oraz sprawdzania zamknięcia drzwi budynków wielorodzinnych. Istotnym zadaniem ochrony była kontrola przestrzegania procedur wjazdowych i wyjazdowych z osiedla czy prowadzenie ewidencji przepustek. Tymczasem w ciągu dnia wstęp dla osób pieszych i przechodniów nie był w zasadzie niczym ograniczony, osoby postronne miały możliwość swobodnego poruszania się po osiedlu. Jak wynikało z przeprowadzonego postępowania dowodowego, zadaniem agentów ochrony było sprawdzanie przepustek osób wjeżdżających na teren osiedla i pobieranie od nich opłat, jak również wykonywanie patroli pieszych na terenie osiedla. Pracownicy agencji mieli za zadanie zapewnienie spokoju i bezpieczeństwa na terenie osiedla oraz przeciwdziałanie aktom wandalizmu. Sąd Rejonowy zaznaczył, iż wynajęcie ochrony było dodatkowym środkiem, służącym dla jeszcze większego zapewnienia ochrony mienia spółdzielni. W toku procesu w żaden sposób nie wskazano choćby jednego konkretnego przypadku, w którym ochrona osiedla i ponoszone na nią koszty, istotnie przyczyniały się do utrzymania nieruchomości spółdzielni przeznaczonych do wspólnego korzystania i zapobiegła zdarzeniom, które istotnie godziłyby w substancję tych nieruchomości. Dlatego w ocenie Sądu I instancji koszt ochrony nie były wydatkiem niezbędnym do utrzymania i eksploatacji nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania. Sąd Rejonowy przystępując do ustalenia nieistnienia roszczeń pozwanej z tytułu funduszu remontowego wskazał, iż obowiązku partycypowania powodów w tych kosztach nie można było wyinterpretować z art. 6 ust. 3 usm. Przepis ten stanowił, że spółdzielnia tworzy fundusz na remonty zasobów mieszkaniowych, na który odpisy obciążają koszty gospodarki zasobami mieszkaniowymi. Sąd I instancji wskazał, iż powodów w świetle art. 4 ust. 4 usm może obciążać fundusz remontowy infrastruktury, którego środki wydatkowane są utrzymanie w należytym stanie mienia spółdzielni przeznaczonego do wspólnego korzystania. Co do funduszu remontowego przeznaczonego na utrzymanie pozostałego mienia spółdzielni to w ocenie Sadu Rejonowego brak jest podstaw, by wydatki z tym związane podpadały pod przepis ww. art. 4 ust. 4 usm. Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sąd Rejonowy przyjął art. 348 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

Powyższy wyrok zaskarżyli apelacją zarówno powodowie jak i strona pozwana. Powodowie w apelacji zaskarżyli powyższy wyrok w części tj. w punkcie II w zakresie w jakim oddala powództwo oraz w punkcie IX w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucili:

1. naruszenie prawa materialnego - tj. przepisu art. 4. ust. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (dalej: u.s.m.) w zw. z art. 2 ust. 3 tej ustawy, poprzez nieprawidłowe jego zastosowanie w niniejszej sprawie, skutkujące ustaleniem, iż pozwanej Spółdzielni (...) w W. przysługują wobec powodów roszczenia o zapłatę z tytułu uczestniczenia w wydatkach związanych z utrzymaniem i eksploatacją nieruchomości stanowiących mienie Spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące na osiedlu. Zarzut powyższy uzasadniony jest tym, iż przepis art. 4 ust. 4 usm nie znajduje zastosowania wobec powodów, bowiem wszyscy powodowie nabyli własność nieruchomości budynkowych na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów prawa spółdzielczego, a zatem nie mają do nich zastosowania przepisy (w szczególności zaś art. 4 ust. 4) późniejszej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych;

2. naruszenie prawa materialnego - tj. przepisu art. 4. ust. 4 u.s.m. poprzez nieprawidłowe jego zastosowanie w niniejszej sprawie polegające na błędnym ustaleniu, że wydatki pozwanej Spółdzielni z tytułu kosztów odśnieżania, wynagrodzeń osobowych, wynagrodzeń bezosobowych, energii elektrycznej i konserwacji instalacji elektrycznej, oświetlenia ulic, oraz innych których pozwana Spółdzielnia dochodzi od powodów mogą zostać zakwalifikowane do kosztów wymienionych w art. 4. ust. 4 u.s.m., podczas gdy powyższe wydatki pozwanej Spółdzielni nie są wydatkami na utrzymanie i eksploatacje nieruchomości określonymi w art. 4 ust. 4 u.s.m. (zwłaszcza że pozwana Spółdzielnia nie wydziela wśród ponoszonych przez siebie wydatków tych kosztów, które odnosiłyby się bezpośrednio do nieruchomości uznawanych przez pozwaną Spółdzielnię za nieruchomości określone w art. 4 ust. 4 zd. ostatnie usm), co w konsekwencji prowadzi do zarzutu:

3.naruszenia prawa procesowego polegającego na błędnych ustaleniach faktycznych z zebranym materiałem dowodowym;

4. naruszenie prawa materialnego - tj. błędne zastosowanie przepisu art. 4 ust. 4 usm w zw. z błędnym zastosowaniem art. 2 ust. 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (Dz. U. z dnia 22 września 2003 r.) poprzez uznanie, że powodowie zamieszkują na „osiedlu" w którego skład wchodzą nieruchomości będące własnością Spółdzielni przeznaczone przez Spółdzielnię do wspólnego korzystania przez wszystkich mieszkańców osiedla, pomimo że w niniejszej sprawie osiedle nigdy nie zostało utworzone zgodnie z obowiązującymi przepisami. Stwierdzić w konsekwencji należy, iż byt o nazwie „osiedle (...)", wbrew treści skarżonego wyroku nie istnieje, a zatem, że nie ma żadnej więzi prawnej łączącej strony niniejszego procesu - gdyż grunty i domy powodów nie stanowią nierozerwalnej część „osiedla", które prawnie nie istnieje i nie można do nich stosować art. 4 ust. 4 u.s.m., co prowadzi również do zarzutu:

5. naruszenia prawa materialnego - tj. niezastosowania art. 5 ust l ustawy o samorządzie gminny i przyjęcie, że zabudowa nieruchomości będących w użytkowaniu wieczystym pozwanej Spółdzielni i odrębnych nieruchomości budynkowe gruntowych powodów stanowi „osiedle", podczas gdy w rzeczywistości nie odpowiada definicji osiedla zawartej w cytowanej ustawie o samorządzie gminnym a należy mieć na uwadze, że jeżeli definicja osiedla została sformułowana w systemie prawa to jest ona wiążąca dla Sądu także w niniejszej sprawie;

6. naruszenie prawa materialnego - tj. przepisów § 3 pkt 4 w zw. z § 3 pkt 3 oraz przepisu § 40 ust. l i 3 w zw. z § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 1995 Nr 10, póz. 46 z późn. zm. oraz kolejne teksty jednolite) (a następnie odpowiadających im przepisów § 40 ust. l i 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [Dz. U. 2002 Nr 75, póz. 690 z póżn. zm.]) poprzez uznanie, że sporne działki pozwanej Spółdzielni wymienione na stronie dwudziestej trzeciej i dwudziestej czwartej uzasadnienia skarżonego wyroku (m.in. (...) - trawnik i plac zabaw, (...) - tereny zielone w otoczeniu znajdujących się przy budynkach wielorodzinnych) stanowią tereny przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców budynków wielorodzinnych, jak i przez mieszkańców budynków jednorodzinnych, podczas z mocy przepisów ww. rozporządzenia tereny te powiązane są z zabudową wielorodzinną i zostały stworzone jako jej obligatoryjne przyległości (w przeciwieństwie do budownictwa jednorodzinnego, względem którego przyległości takie nie były wymagane);

7. naruszenie przepisów prawa materialnego - tj. niezastosowanie przepisów § 16 w zw. z § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 1995 Nr 10, póz. 46 z późn. zm. oraz kolejne teksty jednolite) skutkujące uznaniem, że „zdecydowana większość działek (...) służy do wspólnego korzystania. Dotyczy to iv szczególności wszystkich dróg osiedlowych - ul. (...) (działki nr (...)), przejść i wyjść z osiedla (nr (...), podczas gdy zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia tereny te związane są wyłącznie z zabudową wielorodzinną i stanowią ich obligatoryjne przyległości;

8. naruszenie prawa materialnego - tj. przepisów § 16 ust. l w zw. z § 14 ust. l i 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 Nr 75, póz. 690 z późn. zm.) skutkujące uznaniem, że „zdecydowana większość działek (...) służy do wspólnego korzystania. Dotyczy to w szczególności wszystkich dróg osiedlowych - ul. (...) (działki nr (...)), przejść i tuyjść z osiedla (nr (...), podczas gdy zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia tereny te związane są wyłącznie z zabudową wielorodzinną i stanowią ich obligatoryjne przyległości;

9. naruszenie prawa materialnego - tj. przepisu art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. poprzez zignorowanie zasady „lex retro non agif należącej do podstawowych reguł państwa prawa i przyjęcie, że przepis art. 4 ust. 4 zd. ostatnie usm ma zastosowanie także w przypadkach, gdy spółdzielnia mieszkaniowa przeniosła własność lokalu (domu jednorodzinnego) na podstawie dawnego prawa spółdzielczego z 1982 r., nie zaś tylko pod rządami nowej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z 2000 r.;

10. naruszenie prawa materialnego - tj. przepisu art. 235 § 4 prawa spółdzielczego z 1982 r. poprzez jego niezastosowanie. Uznając bowiem prawo pozwanej do żądania od powodów uczestniczenia w wydatkach związanych z utrzymaniem i eksploatacją nieruchomości stanowiących mienie Spółdzielni przeznaczonych do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące na osiedlu, Sąd I instancji zignorował wynikającą z art. 235 § 4 pr. spółdzielczego okoliczność, iż przeniesienie przez pozwaną na rzecz powodów (lub ich poprzedników prawnych) własności domów jednorodzinnych skutkowało powstaniem po ich stronie (jako właścicieli domów jednorodzinnych) współwłasności urządzeń (w tym nieruchomości) przeznaczonych do wspólnego korzystania;

11. rażącą sprzeczność istotnych ustaleń z zebranym materiałem dowodowym , poprzez przyjęcie, że nieruchomości pozwanej użytkowane wyłącznie przez przedsiębiorstwa zaopatrywania ludności w energię i wodę (mianowicie: przepompownia [działki nr (...)], stacja trafo [działka nr (...)]), lub też tereny z których korzystać mogą ze względów funkcjonalnych wyłącznie mieszkańcy ściśle oznaczonych budynków (mianowicie: trawnik otoczony zespołem segmentów jednorodzinnych przy ul. (...) zwany potocznie Jajo", przedpola i wjazdy do garaży w domach wielorodzinnych, grunt pod schodami wejściowymi do domów wielorodzinnych, wygrodzone ogródki mieszkańców domów wielorodzinnych przylegające do ich ścian, grunt pod śmietnikami domów wielorodzinnych, miejsca postojowe przypisane konkretnym mieszkańcom , wygrodzone pachołkami lub zaznaczone „kopertami"), przeznaczone są do wspólnego korzystania w rozumieniu art. 4 ust 4 usm;

12. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu ze zebranym materiałem dowodowym polegającą na zignorowaniu okoliczności, iż nie istnieje mienie pozwanej spółdzielni, które byłoby przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące na osiedlu - w związku z czym pozwanej Spółdzielni nie mogą przysługiwać roszczenia o zapłatę z tytułu uczestniczenia w wydatkach związanych z utrzymaniem i eksploatacją takiego (nieistniejącego) mienia.

W oparciu o powyższe zarzuty powodowie wnieśli o:

zmianę wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie, Wydział XVI Cywilny z dnia 28 maja 2012 r., sygn. akt: XVI C 262/06 poprzez:

-uchylenie punktu II skarżonego wyroku i utrzymanie w mocy w całości punktu IV wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Warszawy -Mokotowa w Warszawie, Wydział XVI Cywilny z dnia 22 stycznia 2007 r., sygn. akt: XVI C 262/06;

-uchylenie punktu IX skarżonego wyroku i ustalenie, że nie istnieją roszczenia pozwanej Spółdzielni (...) w W. w stosunku do powodów (każdego z osobna) oraz każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości do nich obecnie należących, o zapłatę z tytułu uczestniczenia w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości, w tym „eksploatacji podstawowej" - w okresie od l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia oraz na przyszłość -działek pozwanej o nr (...) (dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą nr (...)) oraz znajdujących się na tej nieruchomości budynków, budowli i urządzeń, a także innych nieruchomości pozwanej w okresie od dnia l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia oraz że nie przysługują takie roszczenia na przyszłość;

ewentualnie wnieśli w razie nieuwzględnienia powyższego żądania o:

-uchylenie punktu II (w zakresie objętym niniejszym zaskarżeniem) i punktu IX w całości wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie, Wydział XVI Cywilny z dnia 28 maja 2012 r., sygn. akt: XVI C 262/06 i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz o zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatami skarbowymi, za obie instancje według norm przepisanych.

Strona pozwana w apelacji zaskarżyła powyższy wyrok Sądu Rejonowego w części tj. w punkcie od I do VIII. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

1. Nieważność postępowania na podstawie art. 379 pkt 3 k.p.c. w związku z naruszeniem art. 366 k.p.c. — tj. powagi rzeczy osądzonej wynikającej z prawomocnie rozstrzygniętych spraw o zapłatę za okresy częściowo pokrywające się z okresem, którego dotyczy zaskarżony wyrok. W stanie faktycznym i prawnym niniejszej sprawy w stosunku do wielu spośród powodów zapadły już prawomocne wyroki za okres częściowo pokrywający się z okresem objętym pozwem w niniejszej sprawie - tj. po 01.06.2004 r. - za który to okres prawomocnie zasądzone zostały od powodów koszty zakwestionowane w wyroku Sądu I instancji i wyeliminowane z mocą wsteczną (od 2004 r.). Przykładowo od szeregu spośród powodów, przynajmniej za część okresu objętego pozwem w niniejszej sprawie, tj. za okres po 01.06.2004 r., zasądzone zostały koszty ochrony osiedla w całości czy też koszty eksploatacyjne zakwestionowane w zaskarżonym wyroku. Tym samym, doszło do naruszenia powagi rzeczy osądzonej, a zarazem zasady naruszenie zasady ne bis in idem . Powyższe dotyczy miało w szczególności następujących spraw:

a) M. D. (1)

- Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa, XVI Wydział Cywilny, sygn. akt XVI C 718/08

- Sąd Okręgowy w Warszawie, V Wydział Cywilny - Odwoławczy, sygn. akt V Ca 1752/10.

b) A. D. (1)

- Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa, XVI Wydział Cywilny, sygn. akt XVI C 711/09 prawomocny)

c) A. R. (1)

Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa, XVI Wydział Cywilny, sygn. akt XVI Cupr 212/08 (prawomocny)

d) A. Z. (1)

- Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa, XVI Wydział Cywilny, sygn. akt XVI C 184/08,

Sąd Okręgowy w Warszawie, V Wydział Cywilny - Odwoławczy, sygn. akt V Ca 2356/08.

2. Naruszenie norm prawa materialnego - art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (dalej jako „u.s.m.") oraz art. 2 ust. 3 u.s.m. poprzez nieuwzględnienie faktu, iż przedmiotowy przepis wymaga aby zasady uiszczania opłat eksploatacyjnych odnośnie tej samej kategorii nieruchomości były jednolite dla wszystkich mieszkańców osiedla;

3. Naruszenie norm prawa procesowego, a w tym:

(1) naruszenie art. 278 k.p.c. oraz art. 217 § 2 k.p.c. - poprzez samodzielne dokonanie przez Sąd I instancji oceny okoliczności wymagających wiadomości specjalnych, dotyczących zasadności obciążania powodów poszczególnymi, konkretnymi kosztami. W niejszej sprawie zastosowanie znajdują zasady prawidłowego zarządu nieruchomościami regulowane w art. 185 ustawy o gospodarce nieruchomościami, w odniesieniu do których Sąd dokonuje samodzielnej oceny - pomimo, że bezspornie nie posiada kompetencji (wiadomości specjalnych) zarządcy nieruchomościami - a więc wiedzy wymagającej wiedzy fachowej i stosownych uprawnień. Taką wiedzę posiada jedynie wykwalifikowany i posiadający stosowne uprawnienia zarządca nieruchomości, w którego rolę - z naruszeniem art. 278 § l k.p.c. - wcielił się Sąd,

(2) naruszenie art. 72 § 2 k.p.c. w zw. z art. 4 u.s.m. oraz art. 195 § l k.p.c. - poprzez błędne przyjęcie, iż powodom przysługuje indywidualna legitymacja procesowa. Tymczasem, z art. 4 u.s.m. wprost wynika, że takie same zasady uiszczania opłat eksploatacyjnych, zgodne ze statutem spółdzielni, odnoszą się do wszystkich mieszkańców osiedla, niezależnie w szczególności od tego, czy są członkami Spółdzielni czy nie - legę non distinguente we wszystkich aspektach uiszczania tych kosztów (w tym katalogu nieruchomości do wspólnego korzystania przez wszystkich, katalogu kosztów, zasad ich rozdziału etc.) -a więc w niniejszej sprawie występuje łączna legitymacją procesowa czynna, a zarazem współuczestnictwo konieczne, wszystkich mieszkańców osiedla będących w tej samej sytuacji prawnej,

(3) naruszenie art. 189 k.p.c. oraz art. 17 ust. 4 ² k.p.c.

a) poprzez błędne przyjęcie, iż powodowie posiadają interes prawny w wytaczaniu niniejszego powództwa podczas, gdy ich żądanie może i winno być realizowane w sprawach o uchylenie/stwierdzenie nieważności uchwał organów Spółdzielni - zastrzeżonych do wyłącznej kognicji Sądu Okręgowego.

b) istota rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku sprowadzała się do rozstrzygnięcia sporu co do faktów, podczas gdy na podstawie art. 189 k.p.c. rozstrzyga się nie o faktach lecz o istnieniu lub nie stosunku prawnego bądź prawa,

c) nadto brak jest interesu prawnego w ustalaniu katalogu kosztów in abstracto - który przecież jest zmienny w czasie, a opłaty płacone są zaliczkowo, na podstawie przewidywanych kosztów,

(4) naruszenie art. 365 § 1. k.p.c. - poprzez jego niezastosowanie i nadanie wyrokowi tzw. prawomocności materialnej rozszerzonej, mimo braku takiego uprawnienia na podstawie ustawy, tj. rozciągnięcie skutków prawnych wyroku na ,,każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości” oraz „na przyszłość", jak również orzeczenie o prawach jedynie części osób, które zgodnie z art. 4 u.s.m. są obowiązane do uiszczania tych samych opłat zgodnie z postanowieniami statutu spółdzielni i uchwałami jej organów.

4. błędne ustalenia faktyczne a zarazem naruszenie art. 4 u.s.m. poprzez: błędne przyjęcie, iż w skład kosztów utrzymania i eksploatacji nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania przez mieszkańców osiedla, odnośnie których pozwana ma prawo żądać od powodów uczestniczenia w wydatkach związanych z utrzymaniem i eksploatacją, nie wchodzą — nawet w części - następujące koszty:

(1) z tytułu uczestniczenia w wydatkach z tytułu: prenumerat, amortyzacji sprzętu biurowego, konserwacji i naprawy sprzętu biurowego, kosztów procesów (w tym zastępstwa procesowego, wpisów, opłat i innych kosztów sądowych), pozostałych opłat, szkoleń i mediów - biuro spółdzielni, ubezpieczenia wyposażenia biura, odpisów na fundusz świadczeń socjalnych, składek ZUS i w wydatkach na podatek od nieruchomości w okresie od l czerwca 2004 roku do dnia wydania orzeczenia oraz że nie przysługują takie roszczenia na przyszłość;

(2) z tytułu ochrony mienia świadczonych na podstawie umowy zawartej pomiędzy pozwaną a (...) Sp. z o.o. w W. z dnia l grudnia 2000 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość;

(3) z tytułu ochrony mienia świadczonych na podstawie umów zawartych pomiędzy pozwaną a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. z dnia l lipca 2003 r. oraz pomiędzy pozwaną a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. z dnia l grudnia 2005 r. lub na podstawie innych umów w okresie od dnia l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość;

(4) z tytułu wpłat na fundusz remontowy w okresie od dnia l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość;

(5) z tytułu usług ochrony mienia, w okresie od dnia 01 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia;

(6) z tytułu usług ochrony mienia, świadczonych na podstawie umowy zawartej pomiędzy pozwaną a (...) Sp. z o.o. w W. z dnia 01.12.2000 r. na przyszłość;

(7) z tytuł kosztów związanych z administrowaniem, eksploatacją i utrzymaniem działek nr: (...) o powierzchni l Om ^{( 2)} ,(...) o powierzchni 96m ^{( 2)}, (...) o powierzchni 25 m ^{( 2)}, dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą (...), oraz działek nr (...) o powierzchni 1.210 m ^{( 2)} i nr (...) o powierzchni 830 m ^{( 2)}, dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą (...) - w okresie od l czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia oraz że nie przysługują takie roszczenia na przyszłość;

podczas gdy nie ulegało wątpliwości, iż Sąd I instancji winien uwzględnić te koszty w ramach kosztów w jakich winni partycypować powodowie - co najmniej z zastrzeżeniem, że powodowie powinni partycypować w tych kosztach w zakresie, w którym koszty te dotyczą eksploatacji i utrzymania nieruchomości stanowiących mienie Spółdzielni, które przeznaczone są do wspólnego korzystania przez mieszkańców osiedla, dopiero zaś sprawie o zapłatę pozostawić rozstrzygnięcie, czy pozwana nie obciąża powodów tymi kosztami w szerszym zakresie.

W oparciu o powyższe zarzuty strona pozwana wniosła o:

-uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonym zakresie (tj. w odniesieniu do punktów od I do VIII sentencji (to jest bez punktu IX) oraz uchylenie wyroku zaocznego z dnia 22 stycznia 2007 r., sygn. akt. XVI C 262/06 w odniesieniu do jego punktów od II do V (tj. poza prawomocnym punktem I sentencji tego wyroku zaocznego) i oddalenie powództwa w całym zakresie, w którym nie zostało ono oddalone mocą punktu IX zaskarżonego wyroku, ewentualnie o :

-uchylenie w całości zaskarżonego wyroku w zaskarżonym zakresie (tj. w odniesieniu do punktów od I do VIII sentencji (to jest bez punktu IX) i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W związku z zarzutem apelacyjnym pozwanego Sąd II Instancji zażądał akt spraw już rozpoznanych prawomocnie w stosunku do niektórych powodów po uzyskaniu których ustalił, że w sprawie XVI C 718/08 przeciwko M. D. (1); w sprawie XVI C 711/09 przeciwko A. D. (1); w sprawie XVI Cupr 212/08 przeciwko A. R. (1); w sprawie XVI C 184/08 przeciwko A. Z. (1) zapadły prawomocne wyroki rozstrzygające w przedmiocie zgłoszonego w tych postępowaniach żądania Spółdzielni (...) w W. zapłaty przez M. D. (1), A. D. (1), A. R. (1), A. Z. (1) jako właścicieli domów położonych na osiedlu (...) określonych kwot, stanowiących m.in. naliczone przez Spółdzielnię (...) w W. za okres po 1 czerwca 2004 r. opłaty eksploatacyjne. Wydane wyroki dotyczyły okresu od października 2004 r. do października 2009 r. w przypadku A. D. (1), okresu od października 2004 r. do lutego 2008 r. w przypadku A. R. (1), okresu od października 2004 r. do września 2008 r. w przypadku M. D. (1) oraz okresu od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r. w przypadku A. Z. (1). (bezsporne)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy uznał apelację powodów za bezzasadną, zaś apelacja strony pozwanej zasługiwała na częściowe jedynie uwzględnienie.

Wbrew zarzutowi podniesionemu w apelacji przez stronę pozwaną nie zachodzi w niniejszej sprawie nieważność postępowania z uwagi na powagę rzeczy osądzonej ( res uidicata). Zgodnie z art. 379 pkt 3 k.p.c. nieważność postępowania zachodzi, jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona. Powaga rzeczy osądzonej jest negatywnym aspektem prawomocności wyroku i polega na niedopuszczalności ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy, która została już prawomocnie osądzona ( ne bis in idem). Powaga rzeczy osądzonej zachodzi w sytuacji, gdy żądanie powoda jest tożsame z przedmiotem prawomocnego rozstrzygnięcia, które zapadło w innej sprawie. Przyjmuje się, iż o tożsamości przedmiotu rozstrzygnięcia można mówić nie tylko wtedy, gdy w obu sprawach żądania były identyczne, ale także wtedy, gdy chodzi o żądania sformułowane inaczej, ale oparte na tej samej podstawie faktycznej i zmierzające do tego samego celu ( Vide wyrok SA w Katowicach z dnia 26.04.2006 r. sygn. akt III AUa 3303/04). W niniejszej sprawie żądanie powodów dotyczyło ustalenia, że nie istnieją roszczenia z tytułu „eksploatacji podstawowej” dotyczących działek nr: (...), dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą (...) (oraz nieruchomości powstałych wskutek jej przekształcenia) oraz znajdujących się na tych nieruchomościach budynków, budowli i urządzeń, a także innych nieruchomości strony pozwanej w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia oraz że nie przysługują takie roszczenia na przyszłość. Powodowie domagali się także ustalenia, iż w ramach roszczeń o zapłatę z tytułu uczestniczenia w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania, nie istnieją roszczenia strony pozwanej w stosunku do powodów (każdego z osobna) oraz każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości do nich obecnie należących, o zapłatę z tytułu uczestniczenia w szczegółowo, kazuistycznie wskazanych wydatkach. Nadto powodowie żądali ustalenia, że nie istnieją roszczenia strony pozwanej w stosunku do każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości należących do powodów o zapłatę z tytułu ochrony mienia świadczonych na podstawie umowy zawartej pomiędzy stroną pozwaną a (...) sp. z o.o. w W. z dnia 1 grudnia 2000 r., z dnia 1 lipca 2003 r., pomiędzy stroną pozwaną a (...) sp. z o.o. w W. z dnia 1 grudnia 2005 r. lub na podstawie innych umów w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość. Wnieśli także o ustalenie, że nie istnieją roszczenia strony pozwanej w stosunku do każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości należących do powodów o zapłatę z tytułu wpłat na fundusz remontowy i fundusz remontowy infrastruktury w okresie od dnia 1 czerwca 2004 r. do dnia wydania orzeczenia i na przyszłość. Prawomocnie zakończone postępowania w sprawie XVI C 718/08 przeciwko M. D. (1); w sprawie XVI C 711/09 przeciwko A. D. (1); w sprawie XVI Cupr 212/08 przeciwko A. R. (1); w sprawie XVI C 184/08 przeciwko A. Z. (1) dotyczyły zgłoszonego w tych postępowaniach żądania Spółdzielni (...)w W. zapłaty przez M. D. (1), A. D. (1), A. R. (1), A. Z. (1) jako właścicieli domów położonych na osiedlu (...) określonych kwot, stanowiących m.in. naliczone przez Spółdzielnię (...)w W. za okres po 1 czerwca 2004 r. opłaty eksploatacyjne. Zapadłe wyroki dotyczyły okresu od października 2004 r. do października 2009 r. w przypadku A. D. (1), okresu od października 2004 r. do lutego 2008 r. w przypadku A. R. (1), okresu od października 2004 r. do września 2008 r. w przypadku M. D. (1) oraz okresu od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r. w przypadku A. Z. (1). Nie zachodzi zatem tożsamość roszczenia, co warunkuje przyjęcie powagi rzeczy osądzonej jako przesłanki nieważności postępowania. Wydanie natomiast wyroków w ww. sprawach, uzasadnia podniesiony przez stronę pozwaną zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 189 k.p.c.

Przepis ten bowiem określa dwie przesłanki powództwa o ustalenie, tj. interes prawny powoda w ustaleniu oraz ustalenie powinno dotyczyć stosunku prawnego lub prawa. Interes prawny w rozumieniu ww. przepisu, występuje wówczas, gdy zachodzi stan niepewności co do istnienia stosunku prawnego lub prawa, a wynik postępowania doprowadzi do usunięcia niejasności i wątpliwości w tym zakresie i zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. Niepewność ta powinna być jednak obiektywna, czyli zachodzić według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko subiektywna, tj. według odczucia powoda. Podkreślić należy, iż interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. występuje tylko wówczas, gdy zachodzi potrzeba jego ochrony prawnej (por. wyrok SN z dnia 21.02.1997 r. sygn. akt II CKU 7/97; wyrok SN z dnia 7.04.2010 r. sygn. akt II PK 342/09). Wskazać należy, iż z art. 189 k.p.c. wynika, iż żądanie powoda ma dotyczyć prawa lub stosunku prawnego. Zatem w ramach powództwa z art. 189 k.p.c. nie można żądać ustalenia faktów, przy czym zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przyjmuje się, iż dopuszczalne jest ustalenie faktu prawotwórczego, jeżeli w istocie zmierza to do ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. (por. wyrok SN z dnia 13.03.1984 r. sygn. akt I PRN 23/84). W niniejszej sprawie między stronami powstał spór, który wynikał w istocie z rozbieżnego postrzegania przez strony zakresu kosztów z tytułu „eksploatacji podstawowej” jak i katalogu nieruchomości, przeznaczonych do wspólnego korzystania oraz rodzaju wydatków z tym związanych. Zdaniem Sądu Okręgowego słusznie przyjął Sąd Rejonowy – wbrew twierdzeniu strony pozwanej - iż powodowie posiadali interes prawny w wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie. Żądanie powodów dotyczyło bowiem ustalenia faktu prawotwórczego w tym zakresie, w jakim powodowie domagali się ustalenia, które spośród spornych nieruchomości należących do spółdzielni są faktycznie przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców osiedla. Natomiast w pozostałym zakresie, w tym zakresie ustalenia, jakie koszty należne są stronie pozwanej z tytułu „eksploatacji podstawowej” oraz jakie wydatki co do zasady miały związek z utrzymaniem i eksploatacją nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania, chodziło o ustalenie stosunku prawnego. Jak słusznie stwierdził Sąd Rejonowy sytuacja prawna powodów jest niepewna, albowiem zakres kosztów z tytułu „eksploatacji podstawowej” jak i katalog nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania przez mieszkańców osiedla i wydatki z tym związane nie został określony. Uzasadnia to przyjęcie istnienia interesu prawnego po ich stronie w rozumieniu art. 189 k.p.c. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, iż ewentualne powództwa o ustalenie nieważności poszczególnych uchwał czy decyzji organów strony pozwanej, nie mogłyby w żadnym wypadku służyć pełnej ochronie praw powodów. W uchwałach tych nie wskazano bowiem zakresu nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania. Nadto jak słusznie zauważył Sąd I instancji w przedmiotowej sprawie wątpliwości budziła nie kwestia ważności uchwał organów spółdzielni, wprowadzających poszczególne opłaty, ale kwestia zasadności ich stosowania wobec powodów. W procesie zaś o ustalenie nieważności kwestia ta w ogóle nie byłaby przedmiotem badania, a więc postępowanie to nie mogłoby w należytym stopniu zapewnić ochrony praw powodów. Istotne jest przy czym, iż - jak podniesiono wyżej - w sprawie XVI C 718/08 przeciwko M. D. (1); w sprawie XVI C 711/09 przeciwko A. D. (1); w sprawie XVI Cupr 212/08 przeciwko A. R. (1); w sprawie XVI C 184/08 przeciwko A. Z. (1), a więc w stosunku do niektórych powodów, zapadły prawomocne wyroki rozstrzygające zgłoszone w tych postępowaniach żądania Spółdzielni (...) w W. zapłaty przez M. D. (1), A. D. (1), A. R. (1), A. Z. (1) jako właścicieli domów położonych na osiedlu (...) określonych kwot, stanowiących m.in. naliczone przez Spółdzielnię (...) w W. za okres po 1 czerwca 2004 r. opłaty eksploatacyjne. Powyższe skutkuje przyjęciem, iż w tym zakresie ww. powodowie nie mają interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. co zaskutkowało zmianą zaskarżonego wyroku.

Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska skarżących powodów, iż Sąd Rejonowy wyrokując dopuścił się naruszenia art. 4 ust. 4 w zw. z art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tj. Dz. U. 2003 Nr 119 poz. 1116). Ww. przepisy regulują obowiązki właścicieli lokali niebędących członkami spółdzielni w zakresie pokrywania kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych oraz w zakresie uczestniczenia w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy w ww. ustawie nie zamieszczono przepisów intertemporalnych. W konsekwencji tego w odniesieniu do przepisów regulujących funkcjonowanie spółdzielni mieszkaniowych przyjęto zasadę bezpośredniego działania nowej ustawy. Oznacza to, iż sąd zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. rozstrzygając sprawę opiera się na przepisach prawa materialnego obowiązujących w chwili wyrokowania ( Vide wyrok SN z dnia 2.12.2005 r. sygn. akt II CK 255/05). Za chybiony należało więc uznać zarzut powodów, w świetle którego art. 4 ust. 4 ww. ustawy nie znajduje zastosowania wobec powodów, albowiem nabyli oni własność nieruchomości budynkowych na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów prawa spółdzielczego. Sąd Okręgowy stwierdza, że mimo, iż wydzielenie nieruchomości powodów miało miejsce przed wejściem w życie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, Sąd Rejonowy wyrokując zasadnie oparł się na przepisach prawa materialnego obowiązujących w chwili wyrokowania, tj. na art. 4 ust. 4 w zw. z art. 2 ust. 3 ww. aktu prawnego. Wskazać przy tym należy, iż zastosowanie przez Sąd Rejonowy art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w brzmieniu obowiązującym w chwili wyrokowania w żadnym razie nie stanowi naruszenia art. 2 Konstytucji poprzez pogwałcenie zasady niedziałania ustawy wstecz. Art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych znajduje w niniejszej sprawie zastosowanie z uwagi na stan rzeczy istniejący w dniu 1 czerwca 2004 r. i później, aż do chwili zamknięcia rozprawy, ponieważ żaden inny wniosek nie wynika z przepisów tej ustawy, w tym z tzw. przepisów intertemporalnych, których przedmiotowy akt nie zawiera. Wbrew twierdzeniu powodów, jako że sąd wyrokuje w oparciu o przepisy, obowiązujące na dzień wydania orzeczenia, nieobowiązujący przepis art. 235 § 4 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze (tj. Dz. U. 2003 Nr 188 poz. 1848) nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie. To samo się tyczy przepisów nieobowiązującego Rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 1995 Nr 10 poz. 46 ze zm.).

W tym miejscu wskazać należy, iż wbrew zarzutowi strony pozwanej między powodami jako mieszkańcami osiedla (...) nie zachodzi współuczestnictwo konieczne. Nie ma więc racji strona pozwana, twierdząc, iż powodom nie przysługuje indywidualna legitymacja procesowa. Współuczestnictwo konieczne jako odmiana współuczestnictwa materialnego zachodzi bowiem wówczas, gdy normy materialno prawne legitymują podmioty tylko do wspólnego dochodzenia roszczeń lub łącznej obrony swoich praw. ( Vide P. Telenga: Komentarz do art. 72 k.p.c. (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Jakubecki, Warszawa 2012, Lex 2013). Przepis art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie określa natomiast tego typu współuczestnictwa w odniesieniu do właścicieli lokali jako adresatów, określonego w tym przepisie obowiązku partycypowania w kosztach związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych oraz w zakresie uczestniczenia w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, iż obszar, na którym mieszkają powodowie stanowi osiedle w rozumieniu art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Użyte w tym przepisie pojęcie „osiedla” należy bowiem odnosić do dającego się w terenie wydzielić obszaru, na którym usytuowane są budynki, wybudowane przez określoną spółdzielnię. Rację mają powodowie w zakresie, w jakim wskazali, iż brak jest podstaw do przyjęcia, by użyte w art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych pojęcie „osiedle” rozumieć przez pryzmat definicji tego terminu, określonej w ustawie z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (Dz. U. Nr 166 poz. 1612 ze zm.). W ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych ustawodawca w tym zakresie nie zawarł odesłania do innego aktu prawnego. Stąd też przyjąć należy, iż pojęcie „osiedla” użyte w ww. art. 4 ust. 4 należy wykładać w sposób autonomiczny. Podkreślić należy, iż wbrew twierdzeniu powodów również art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. 2001 Nr 142 poz. 1591) nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie. Przedmiotowy przepis określa bowiem osiedle jako jednostkę pomocniczą gminy. Niezależnie zatem od tego, iż ani przepisy ustawy o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych ani przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie mają zastosowania w zakresie wykładni pojęcia „osiedla” na gruncie art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, to zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, iż obszar, na którym mieszkają powodowie stanowi osiedle w rozumieniu tego przepisu.

Wskazać należy, iż zawarte w art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych odesłanie do postanowień statutu nie oznacza, że może on nakładać dowolne i niesprecyzowane obowiązki. Postanowienia statutu muszą mieć bowiem związek z przepisami ustawy. ( Vide E. Bończak-Kucharczyk: Komentarz do art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (w:) Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, E. Bończak-Kucharczyk, Warszawa 2012, Lex 2013). Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 czerwca 2007 r. członek spółdzielni mieszkaniowej nie ma obowiązku pokrywania wszystkich jej długów; odpowiada za jej zobowiązania wskazane w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych (określone w art. 4 ww. aktu prawnego), a wyjątkowo za inne długi wymienione wyraźnie w statucie ( Vide wyrok SN z dnia 18.06.2007 r. sygn. akt IV CSK 78/07). Nie ma racji strona pozwana, iż dokonanie oceny zasadności obciążania powodów poszczególnymi kosztami, wymagało zasięgnięcia przez Sąd opinii biegłego z zakresu zarządzenia nieruchomościami. Ocena, które koszty i wydatki są należne od powodów jako właścicieli lokali w oparciu o art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych należy do subsumcji ustaleń faktycznych do normy prawnej, a nie jest zadaniem wymagającym wiadomości specjalnych. Samo zaś niezadowolenie strony z rozstrzygnięcia Sądu w tym zakresie nie uzasadnia podniesionego zarzutu naruszenia art. 278 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c. Nie zasługiwał również na uwzględnienie podniesiony przez powodów zarzut, kwestionujący rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego dotyczące określenia zakresu nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania, o których mowa w art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Z art. 4 ust. 4 w zw. z ust. 1 ww. aktu prawnego wynika, iż właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu. Podkreślić należy, iż Sąd Rejonowy w obszernym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wyjaśnił, dlaczego dane tereny w jego ocenie należy kwalifikować jako nieruchomości przeznaczone do wspólnego korzystania w rozumieniu art. 4 ust. 4 przedmiotowego aktu prawnego. Sąd Okręgowy poczynione przez Sąd I instancji ustalenia w pełni podziela. Podkreślić należy, iż partycypacja przez powodów w tych kosztach nie jest uzależniona od faktycznego korzystania przez nich z gruntów, stanowiących nieruchomości wspólne. Wbrew zatem twierdzeniu powodów okoliczność, iż z pewnych terenów wspólnych korzystają wyłącznie mieszkańcy ściśle określonych budynków nie podważa tego, iż tereny te stanowią nieruchomości przeznaczone do wspólnego korzystania. Wystarczy bowiem sama możliwość z nich korzystania. Jak trafnie ustalił Sąd I instancji zdecydowana większość działek, wskazanych przez powodów służyła do wspólnego korzystania. Zasadnie przyjął Sąd I instancji, iż działki nr (...), na której znajduje się stacja trafo, jak i działki nr (...), na których usytuowana jest przepompownia ścieków stanowią nieruchomość przeznaczoną do wspólnego korzystania w rozumieniu art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Zarówno bowiem stacja trafo jak i przepompownia są elementami infrastruktury, która służy wszystkim mieszkańcom osiedla (...). Brak tych urządzeń uniemożliwiałby zaś normalne zamieszkiwanie na przedmiotowym osiedlu. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego, iż przedmiotowego kryterium nie spełniają – wbrew zarzutowi strony pozwanej - działki nr (...). Działka nr (...) to wąska działka pomiędzy ul. (...) a ul. (...), zamknięta bramą, przejście jest nieczynne, a mieszkańcy osiedla nie mają do niej żadnego dostępu, stąd też mieszkańcy osiedla w żaden sposób nie mogą korzystać. Jeśli zaś chodzi o działki nr (...) oraz działki nr (...) działki te są położone poza zewnętrznym obszarem osiedla, wyznaczonym przez granice zwartego, zabudowanego obszaru, działki nr (...) nie były przeznaczone do korzystania przez mieszkańców osiedla. Zgodzić się należało z Sądem Rejonowym, iż koszty dotyczące materiałów biurowych, prenumerat, materiałów eksploatacyjnych, amortyzacji sprzętu biurowego, konserwacji i naprawy sprzętu biurowego, usług pocztowych i telekomunikacyjnych, usług komputerowych, prowizji bankowych, usług transportowych, kosztów procesów, opłaty za wypisy i odpisy z rejestrów dokumentów pozostałych opłat, szkoleń i mediów – biuro spółdzielni, ubezpieczenia wyposażenia biura, odpisów na fundusz świadczeń socjalnych, składek ZUS, nie wchodzą w zakres kosztów i wydatków, o których mowa w art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Są to bowiem wydatki dotyczące tylko i wyłącznie funkcjonowania spółdzielni, a więc koszty z zakresu zarządu spółdzielnią, koszty o charakterze administracyjnym oraz koszty bieżącego funkcjonowania biura. Jak trafnie zważył Sąd Rejonowy trudno jest wskazać jakikolwiek związek funkcjonalny tych wydatków z powodami bowiem dotyczą one po prostu funkcjonowania biura spółdzielni jako osoby prawnej, dlatego próba objęcia także i tych wydatków dyspozycją ww. art. 4 ust. 4 jest całkowicie niedopuszczalna. Są to koszty operacyjne działalności strony pozwanej i to ona powinna ponosić te koszty. Podkreślić przy tym należy, iż strona pozwana żąda ponoszenia przez powodów kosztów procesu, które jak zauważył Sąd Rejonowy, dotyczą postępowań, w których stroną przeciwną są mieszkańcy osiedla (...). Jeśli zaś chodzi o fundusz świadczeń socjalnych to przepisy ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tj. Dz. U. 1996 Nr 70 poz. 335) w sposób jednoznaczny określają podmioty zobowiązane do prowadzenia funduszu i nie dają jakichkolwiek podstaw prawnych do obciążania tym ciężarem ekonomicznym jakichkolwiek innych podmiotów poza pracodawcą. Wbrew zarzutowi powodów słusznie przyjął Sąd I instancji, że wydatki strony pozwanej z tytułu kosztów odśnieżania, wynagrodzeń osobowych, wynagrodzeń bezosobowych, energii elektrycznej i konserwacji instalacji elektrycznej, oświetlenia ulic stanowią koszty wymienione w art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Drogi dojazdowe wewnętrzne wraz z urządzeniami oświetleniowymi są elementami infrastruktury, która niewątpliwie służy wszystkim mieszkańcom całego osiedla. Ww. koszty są zatem związane z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych. Jeśli zaś chodzi o koszty związane z ochroną, to jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, przedmiotem zawartych przez stronę pozwaną umów nie była ochrona prywatnego mienia znajdującego się w mieszkaniach, lokalach użytkowych, w budynkach wielorodzinnych, segmentach jednorodzinnych i pawilonach, a przede wszystkim ochrona mienia spółdzielni, konwojowania wartości pieniężnych spółdzielni do banku. Wydatki na ochronę nie były więc niezbędne dla utrzymania i eksploatacji nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania, a ich ponoszenie przez stronę pozwaną było wynikiem jej autonomicznych decyzji i dokonanych czynności prawnych. Nadto jak słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy strona pozwana nie wykazała, by ponoszone przez nią koszty, istotnie przyczyniały się do utrzymania nieruchomości przeznaczonych do wspólnego korzystania. Istotne jest również to, iż powodowie nie złożyli żadnych oświadczeń woli, które wskazywałyby na ich wolę związania się umową z agencjami ochrony. Zawarcie więc przez stronę pozwaną przedmiotowych umów było wyrazem autonomii jej woli. W żadnym razie skutkami dokonanych czynności prawnych w tym w zakresie przyjętych obowiązków zapłaty wynagrodzenia za umówione usługi, strona pozwana nie może w sposób jednostronny obciążać powodów. Zgodzić się należało z Sądem Rejonowym, iż w oparciu o art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych powodów obciąża tylko fundusz remontowy infrastruktury, którego utworzenie i wydatkowanie przeznaczone jest na utrzymanie w należytym stanie mienia spółdzielni przeznaczonego do wspólnego korzystania. Jeśli zaś chodzi o fundusz remontowy, gromadzony w celu utrzymania pozostałego mienia strony pozwanej, to brak jest podstaw, by obciążać powodów wydatkami z tym związanymi. Wydatki te nie mogą bowiem zostać zakwalifikowane do wydatków, o których mowa w art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Sąd Okręgowy nie podzielił rozważań Sądu Rejonowego odnośnie kwalifikacji kosztów dotyczących podatku od nieruchomości, stanowiących grunty oddane w użytkowanie wieczyste. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tj. Dz. U. 2010 Nr 95 poz. 613) opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają m.in. grunty. Stosownie do brzmienia art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy podatnikiem podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące użytkownikami wieczystymi gruntów.

Trafnie Sąd Rejonowy wskazał, że adresatem tej normy prawnej będzie pozwana Spółdzielnia, jednakże wydatkiem w tym zakresie jest uprawniona obciążyć także powodów w odpowiedniej części jako wydatkiem związanym z utrzymaniem i eksploatacją nieruchomości stanowiącej co prawda jej mienie ale przeznaczonej do wspólnego korzystania przez mieszkańców osiedla. Podstawą ku temu jest bowiem art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Za chybiony należało również uznać podniesiony przez stronę pozwaną zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 365 § 1 k.p.c. Mając na uwadze treść ww. art. 365 § 1 k.p.c. prawomocne orzeczenie wiąże w wypadkach wskazanych w ustawie także inne osoby, co ma miejsce w przedmiotowej sprawie. Obowiązek bowiem uczestniczenia w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych oraz w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu, wynikający z art. 4 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych został nałożony na właścicieli lokali nie będących członkami spółdzielni. Z treści przedmiotowego przepisu niewątpliwie wynika, że z racji bycia właścicielem nieruchomości w postaci lokalu wynikają ww. obowiązki ustawowe. Ustawodawca nakładając przedmiotowe ciężary zaakcentował, że wynikają one z prawa własności danego lokalu. Tym samym oznacza to, iż obowiązki te niejako „idą” za prawem własności lokalu, a więc w przypadku zbycia tego prawa, obowiązki te przejdą z chwilą przejścia prawa własności na nowego właściciela. Zasadne było więc objęcie zaskarżonym wyrokiem w zakresie punktów III -VII każdorazowych następnych właścicieli nieruchomości do nich należących.

Kierując się powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II, III, IV, V, VI i VII w ten sposób, że po wyrazach „i na przyszłość” dodał wyrazy „z wyłączeniem A. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do października 2009 r., A. R. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do lutego 2008 r., M. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do września 2008 r., A. Z. (1) co do roszczeń za okres od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r.”, a dodatkowo w punkcie IV w ten sposób, że usunął z jego treści wyrazy „w wydatkach na podatek od nieruchomości” oraz w punkcie IX w ten sposób, że po wyrazach „powództwo oddala” dodał wyrazy „zaś oddala powództwo także w stosunku do: A. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do października 2009 r., A. R. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do lutego 2008 r., M. D. (1) co do roszczeń za okres od października 2004 r. do września 2008 r., A. Z. (1) co do roszczeń za okres od stycznia 2005 r. do stycznia 2008 r.”. W konsekwencji powyższego, Sąd Okręgowy zmienił również rozstrzygnięcie zawarte w punkcie IX orzeczenia dotyczące kosztów postępowania, w ten sposób, że w miejsce wyrazów „i zasądza od pozwanej Spółdzielni (...) w W. na rzecz każdego z powodów kwoty po 158 (sto pięćdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu” wpisał wyrazy „i koszty procesu wzajemnie znosi pomiędzy stronami”. W oparciu zaś o art. 385 k.p.c. Sąd oddalił apelację powodów w całości, zaś apelację strony pozwanej w pozostałym zakresie. Orzekając w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy zgodnie z art. 100 k.p.c. zniósł je wzajemnie między stronami, mając na uwadze treść wydanego orzeczenia.

(...)