Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 449/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Barbara Białecka (spr.)

Sędziowie:

SSA Zofia Rybicka - Szkibiel

SSA Beata Górska

Protokolant:

St. sekr. sąd. Elżbieta Kamińska

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2016 r. w Szczecinie

sprawy S. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział wG.

o przyznanie emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 8 kwietnia 2015 r. sygn. akt VI U 810/14

oddala apelację.

SSA Beata Górska SSA Barbara Białecka SSA Zofia Rybicka - Szkibiel

Sygn. akt III AUa 449/15

UZASADNIENIE

Ubezpieczony S. C. wniósł odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 9 września 2014 r. i z dnia 1 października 2014 r. odmawiających prawa do emerytury, z uwagi na to, że w jego ocenie były one krzywdzące.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań, argumentując, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony nie udowodnił wymaganego okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat oraz co najmniej 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy połączył sprawy z odwołań ubezpieczonego od decyzji z dnia 9 września 2014 r. i z dnia 1 października 2014 r. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygania.

Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołania ubezpieczonego.

Sąd I instancji ustalił, że S. C. urodzony (...) posiada wykształcenie średnie ogólne, przy czym w okresie nauki w liceum pomagał rodzicom w gospodarstwie rolnym położonym w P. (11 sierpnia 1970 r. do 5 listopada 1971 r.), zajmując się obsługą zwierząt gospodarskich, uprawą roli i pracą przy zbiorach. W okresie swojej aktywności zawodowej ubezpieczony:

- w okresie od 16 listopada 1971 r. do 16 kwietnia 1977 r. pracował w Zakładzie Rolnym (...) na stanowisku pracownika fizycznego,

- w okresie od 24 kwietnia 1974 r. do 14 kwietnia 1976 r. odbył służbę wojskową.

- w okresie od 28 sierpnia 1977 r. do 28 października 1977 r. pracował w Gospodarstwie Rolnym (...) w S. Ś. przy obsłudze workownicy,

- w okresie od 16 listopada 1977 r. do 11 czerwca 1978 r. pracował w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w M. jako robotnik budowlany,

- w okresie od 19 czerwca 1978 r. do 22 grudnia 1992 r. pracował w Gospodarstwie rolnym w L. na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego,

- do końca 1996 r. otrzymywał rentę inwalidzką przyznaną decyzją (...) Oddział w G. z dnia 23.12.1992 r.

- w okresie od 1 stycznia 1994 r. do 30 maja 1996 r. pracował w Zakładach (...) sp. z o. o. w L. na podstawie umów zlecenia, a następnie w okresie od 3 czerwca 1996 r. do 9 listopada 1996 r. na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy,

- w okresie od 8 sierpnia 1996 r. do 30 sierpnia 1996 r. korzystał z urlopu bezpłatnego

- w okresie od 2 stycznia 1997 r. do 31 marca 1998 r. był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w S. jako bezrobotny,

- w okresie od 1 kwietnia 1998 r. do 31 grudnia 2011 r. pracował w Zakładzie (...) w L. w charakterze pomocnika murarza w pełnym wymiarze czasu pracy,

- w okresie od 2 stycznia 2012 r. zarejestrowany jest w Powiatowym Urzędzie Pracy w S. jako bezrobotny, przy czym w okresie od 10 stycznia 2012 r. do 9 stycznia 2013 r. pobierał zasiłek dla bezrobotnych.

Sąd I instancji ustalił, że 14 lipca 2014 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Organ rentowy nie uwzględnił świadectwa pracy w Gospodarstwie Rolnym w L. w okresie od 19 czerwca 1978 r. do 22 grudnia 1992 r. na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego, jako pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z dnia 1 października 2014 r., na podstawie świadectwa z dnia 22 września 2014 r. wydanego przez Agencję Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w G., organ rentowy zmienił decyzję z dnia 9 września 2014 r. o tyle, że uwzględnił ubezpieczonemu okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat i 7 dni. Nadto Sąd Okręgowy zaznaczył, że S. C. posiada staż ubezpieczeniowy w wymiarze 23 lata, 10 miesięcy i 24 dni.

W oparciu o art. 184 ust. 1 i 2 oraz art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj Dz. U. z 2013 r. poz.1440 ze zm.: dalej: ustawa emerytalna) oraz przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm. dalej: rozporządzenie) Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim uznał odwołanie ubezpieczonego za nieuzasadnione.

Sąd I instancji zaznaczył, że istota sporu sprowadzała się do oceny czy ubezpieczony spełniał wymagane przepisami przesłanki do uzyskania wnioskowanego świadczenia, w szczególności czy w powołanym okresie świadczył stale i w pełnym wymiarze pracę w warunkach szczególnych wymienioną w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia, a także czy na dzień 1 stycznia 1999 r. posiadał staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 25 lat.

Sąd I instancji uznał za pracę w warunkach szczególnych pracę na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego w Gospodarstwie Rolnym w L. (od 19 czerwca 1978 r. do 22 grudnia 1992 r. – 14 lat i 7 dni). Dodatkowo, w świetle braku wpisów w świadectwie pracy ubezpieczonego, że pracował w warunkach szczególnych, Sąd Okręgowy, na podstawie dowodów z zeznań świadków uznał, że w okresie świadczenia pracy w Zakładzie Rolnym (...) (od 16 listopada 1971 r. do 16 kwietnia 1977 r.) na stanowisku pracownika fizycznego ubezpieczony świadczył pracę w warunkach szczególnych jako ładowacz przy pracach za- i wyładunkowych, tj. na stanowisku określonym w dziale X poz. 10 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia.

W świetle powyższych ustaleń Sąd I instancji uznał, że ubezpieczony spełnił wymóg posiadania stażu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat na dzień 1 stycznia 1999 r. Nie spełnił on jednakże przesłanki posiadania na tę datę łącznego stażu ubezpieczeniowego w wymiarze 25 lat.

Sąd I instancji podkreślił, że S. C. podnosił, iż organ rentowy winien zaliczyć mu okres pracy w Zakładzie (...) Sp. z o.o. w L. od 1 stycznia 1994 r. do 30 maja 1996 r. na podstawie umowy zlecenia do okresu wymaganego do nabycia uprawnień emerytalnych jako, że od 23 grudnia 1992 r. do 31 grudnia 1996 r. otrzymywał świadczenie rentowe, jednakże Sąd Okręgowy wskazał, że okresu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Tylko w czasie podlegania ubezpieczeniom społecznym zalicza się zatrudnienie na umowę zlecenia do okresu ubezpieczenia, od którego zależą uprawnienia emerytalne (art. 5 ustawy emerytalnej). Przy czym, ubezpieczony w czasie otrzymywania świadczeń rentowych z tytułu niezdolności do pracy ubezpieczeniom takim nie podlegał. Dalej Sąd I instancji wskazał, że ubezpieczony podniósł również, iż niesłusznie nie zaliczono mu do okresu ubezpieczenia przerwy w zatrudnieniu przed odbyciem służby wojskowej tj. od 1 marca 1974 r. do 23 kwietnia 1974 r. bowiem korzystał on w tym okresie ze zwolnień lekarskich. Akta sprawy nie zawierają jednak żadnych dokumentów potwierdzających tę okoliczność. Nadto Sąd meriti podkreślił, że nawet gdyby uwzględnił ubezpieczonemu okres korzystania ze zwolnień lekarskich w dniach od 1 marca 1974 r do 23 kwietnia 1974 roku (54 dni) to ubezpieczony nadal nie legitymowałby się prawem do przyznania emerytury z uwagi na brak wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych.

Z powyższym rozstrzygnięciem w całości nie zgodził się ubezpieczony. W wywiedzionej apelacji wyrokowi zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że ubezpieczony S. C. na dzień 1 stycznia 1999 r. nie spełniał wymogu posiadania łącznego stażu ubezpieczeniowego w wymiarze 25 lat, podczas gdy z zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony spełniał zarówno przesłankę posiadania stażu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat, jak i stażu ubezpieczeniowego wynoszącego 25 lat.

Wskazując na powyższe ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez przyznanie mu prawa do emerytury oraz zasądzenie na swoją rzecz od organu rentowego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Organ rentowy nie ustosunkował się do treści apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził wnikliwe postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Odwoławczy podzielił zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r. I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24 poz. 776, z 22 lutego 2010 r. I UK 233/09, Lex nr 585720).

Sąd Apelacyjny zaznacza, że niewątpliwym w niniejszej sprawie pozostawało, że S. C. osiągnął wymagany prawem wiek. Nadto po zaliczeniu wnioskowanych okresów przez Sąd I instancji do stażu pracy w warunkach szczególnych, ubezpieczony wykazał co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Spornym w sprawie pozostawało zaś, czy legitymuje się on ogólnym stażem ubezpieczeniowym, wynoszącym na dzień 1 stycznia 1999 r. co najmniej 25 lat. Przy tym należy zaznaczyć, że za udowodnione uznano 23 lata 10 miesięcy i 24 dni.

Mając na uwadze zarzuty podniesione przez S. C., Sąd Apelacyjny zaznacza, że zgodnie z treścią art. 10a ust. 1 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu prawa do emerytury na podstawie art. 26b, 27 i 28 osobie, która utraciła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującej z Funduszu z powodu odzyskania zdolności do pracy, uwzględnia się również okresy pobierania tej renty, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 i 10, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Przy tym, zgodnie z ust. 2 cyt. przepisu, okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy nie uwzględnia się, jeżeli zbiegają się w czasie z okresami, o których mowa w art. 6, 7 i 10, uwzględnionymi przy ustalaniu prawa do emerytury. Należy mieć na uwadze, że celem wprowadzenia art. 10a do ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS było umożliwienie nabycia prawa do emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego osobie, która nie zdołała wypracować wymaganego stażu ubezpieczeniowego, ponieważ przebywała na rencie z tytułu niezdolności do pracy, przy czym warunkiem uwzględniania okresów pobierania renty jest utrata przez osobę zgłaszającą wniosek o emeryturę prawa do renty z powodu odzyskania zdolności do pracy (por. wyrok SN z dnia 24 lutego 2010 r. II UK 208/09, LEX nr 889698).

Wbrew twierdzeniom apelującego, powyższa regulacja nie znajduje zastosowania w jego sprawie. Przepis z art. 10a cyt. ustawy pozwala, co prawda na uwzględnienie okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy w zakresie niezbędnym do przyznania emerytury, gdy okresy składkowe, nieskładkowe oraz okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w tym gospodarstwie są krótsze od okresu niezbędnego do przyznania emerytury, jednakże wyłącznie w przypadku ustalania prawa do emerytury na podstawie wskazanych artykułów, tj. 26b, 27, 28. Nie można było zatem przychylić się do stanowiska ubezpieczonego, z uwagi na to, że wnioskował on o emeryturę w wieku obniżonym, na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. Należy mieć na uwadze, że przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej. Nie powinno się więc do nich stosować wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej. Rezultatów wykładni językowej bowiem w takim przypadku nie można poddawać ani wykładni rozszerzającej, ani zwężającej (wyrok SN z dnia 7 lutego 2012 r. I UK 276/11, LEX nr 1313671). Stąd też za nieuzasadnione Sąd Apelacyjny uznał dowolne rozszerzanie przez ubezpieczonego katalogu okoliczności, w których art. 10a znajduje zastosowanie.

Nadto w niniejszej sprawie nie zachodziły żadne wątpliwości, co do interpretacji wyżej wskazanego przepisu, bowiem zawarto w nim zamknięty katalog przypadków, w których znajduje zastosowanie, przy czym art. 184 nie został wymieniony (wyrok SA w Katowicach z dnia 4 czerwca 2013 r. III AUa 1916/12 Biul.SAKa 2013/4/48)

W związku z powyższym, S. C. nie legitymuje się co najmniej 25-letnim ogólnym stażem pracy. O uprawnieniu do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach decyduje łączne spełnienie wszystkich warunków określonych w art. 184 ustawy emerytalnej, brak więc jednej z przesłanek wymienionych w tym przepisie jest równoznaczny z brakiem uprawnienia do tego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację ubezpieczonego jako bezzasadną.

SSA Beata Górska SSA Barbara Białecka SSA Zofia Rybicka - Szkibiel