Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2014 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 14 lutego 2014 r. sygn. akt V U 2953/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 15 października 2013 r. i przyznał wnioskodawcy J. K. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 1 września 2013 r.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd I instancji oparł na następująco ustalonym stanie faktycznym:

J. K., urodzony w dniu (...) na dzień 1 stycznia 1999 r. udokumentował ogólny staż ubezpieczeniowy w wysokości 26 lat, 4 miesięcy i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych, nie jest członkiem OFE.

W dniu 19 marca 2013 r. wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Decyzją z dnia 17 kwietnia 2013 r. organ rentowy odmówił mu prawa do emerytury wskazując
w uzasadnieniu, że nie udowodnił on 15 lat pracy w warunkach szczególnych, do których nie zaliczył mu okresu zatrudnienia od dnia 1 września 1975 r. do dnia 31 sierpnia 1977 r. w (...) w G., oraz od dnia 4 kwietnia 1978 r. do dnia 31 sierpnia 1987 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O..

W wyniku złożenia odwołania od tej decyzji Sąd Okręgowy w Opolu po przeprowadzeniu postępowania sądowego wyrokiem z dnia 23 lipca 2013 r.

W dniu 17 września 2013 r. wnioskodawca złożył ponowny wniosek o przyznanie mu prawa do świadczenia emerytalnego z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach przedkładając między innymi:

1.  duplikat świadectwa pracy z dnia 3 września 2013 roku z jego zatrudnienia w (...) SA we W. – następcy prawnego Zakładów (...) w K. – w okresie od dnia 14 września 1971 roku do dnia 10 maja 1972 roku na stanowiskach: torowego w okresie od dnia 14 września 1971 roku do dnia 30 września 1971 roku; manewrowego od dnia 1 października 1971 roku do dnia 10 maja 1972 roku ( duplikat świadectwa pracy z dnia 3 września 2013 roku k. 8 akt emerytalnych).

2.  świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 3 września 2013 roku z którego wynika , że w okresie od dnia 14 września 1971 roku do dnia 10 maja 1972 roku wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu prace w szczególnych warunkach ( świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 3 września 2013 roku k. 9 akt emerytalnych);

3.  świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 9 września 2013 roku z którego wynika, że w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. od dnia 12 grudnia 1977 roku do dnia 28 marca 1978 roku zajmując stanowisko kierowcy ciągnika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach ( świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 9 września 2013 roku k. 10 akt emerytalnych);

4.  świadectwo pracy z dnia 21 sierpnia 2013 roku stwierdzające zatrudnienie wnioskodawcy w Zakładzie (...) w G. w okresie od dnia 5 stycznia 1993 roku do dnia 28 lutego 1995 roku na stanowisku operatora odmularki na ciągniku (...), konserwatora oraz świadectwo pracy z dnia 21 sierpnia 2013 roku stwierdzające zatrudnienie wnioskodawcy w Zakładzie (...) w G. w okresie od dnia 1 lipca 1992 roku do dnia 4 stycznia 1993 roku na stanowisku operatora odmularki na ciągniku (...), konserwatora ( świadectwa pracy z dnia 21 sierpnia 2013 roku k. 12 i 13 akt emerytalnych).

Organ rentowy decyzją z dnia 15 października 2013 r. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach wobec nieudokumentowania 15 lat pracy w szczególnych warunkach, przy czym uwzględniono mu okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach:

-

od dnia 14 września 1971 roku do dnia 10 maja 1972 roku w Zakładach (...) w K.;

-

od dnia 12 grudnia 1977 roku do dnia 28 marca 1978 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G..

Natomiast organ rentowy nie uznał zarazem wnioskodawcy do stażu zatrudnienia w szczególnych warunkach jego pracy:

-

od dnia 8 kwietnia 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1987 roku w Przedsiębiorstwie (...) w O. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz na podstawie list płac, z których wynikało, że w tym okresie był zatrudniony na różnych stanowiskach;

-

od dnia 1 lipca 1992 roku do dnia 28 lutego 1995 roku w Zakładzie (...) w G. ze względu na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach;

-

od dnia 1 września 1977 roku do dnia 10 grudnia 1977 roku w Przedsiębiorstwie (...) w O., gdyż brak było świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach;

-

od dnia 1 września 1975 roku do dnia 31 sierpnia 1977 roku w (...) w G., gdyż w przedłożonym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie podano zarządzenia resortowego.

Od dnia 1 września 1977 roku do dnia 10 grudnia 1977 roku wnioskodawca zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w O. na stanowisku kierowcy ciągnika. Przewoził materiały budowlane ciągnikiem (...) na terenie powiatów G., K. i R..

Wnioskodawca zatrudniony był w okresie od dnia 8 kwietnia 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1987 roku w Przedsiębiorstwie (...) w O. na stanowisku kierowcy ciągnika i następnie na stanowisku operatora kosiarko-odmularki i operatora koparki. Faktyczne jednak zajmowane przez niego stanowisko to kierowca ciągnika. Przewoził on materiały budowlane ciągnikiem (...) – kamień do miejscowości G. gdzie produkowano asfalt. O. zamontowana była na ciągniku (...). Pracę tą wykonywał w powiecie G. K.i R.. Była to stała praca po co najmniej 8 godzin dziennie. Odmulało się rowy melioracyjne, małe rzeki. O miejscu pracy decydował kierownik transportu.

W okresie od dnia 1 lipca 1992 roku do dnia 28 lutego 1995 roku wnioskodawca zatrudniony był w Zakładzie (...) w G. na stanowisku operatora odmularki na ciągniku (...), konserwatora. Przedsiębiorstwo to otwarte zostało w 1990 roku przez J. C.. Zajmowało się odmulaniem i udrażnianiem rzek, co należało przeprowadzać periodycznie co 2 lata. Wnioskodawca był dobrym fachowcem. Pracował na odmularce zamontowanej na ciągniku (...). Zajmował się odmulaniem rowów, cieków i rzek. Do odmulania nie trzeba było posiadać szczególnych odmularek. Uciążliwość polegała na hałasie, drganiach i wibracji. Praca była stała co najmniej 8 godzin dziennie. Nie stosowano przerw w pracy. Odbywała się ona całorocznie. Woda bowiem nie zamarzała w miejscach przepływów. Kiedy były zima i zbyt duże mrozy to korzystano z urlopu wypoczynkowego lub jeżdżono ciągnikiem przewożąc materiały budowlane, betony z P.. Urządzenia wodne i melioracyjne to śluzy, stopnie, bystrotoki, przepusty. Konserwacja polega przede wszystkim na odmulaniu i udrożnieniu rzek.

Sąd I instancji, opierając się na ustalonym w sprawie stanie faktycznym, uznał, że odwołanie wnioskodawcy jest zasadne.

Sąd Okręgowy wskazał, że w toczącym się postępowaniu sądowym o sygnaturze akt VU 1221/13 zainicjowanym przez wnioskodawcę przed Sądem Okręgowym w Opolu o prawo do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach, Sąd szczegółowo i wnikliwie przeprowadził analizę zebranych w sprawie dowodów uznając za udowodnione okresy pracy w szczególnych warunkach wnioskodawcy w okresach od dnia 1 września 1975 roku do dnia 31 sierpnia 1977 roku w (...) w G. oraz od dnia 4 kwietnia 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1987 roku w Przedsiębiorstwie (...) w O. wskazując, że okresy te łącznie wynoszą 11 lat, 4 miesiące i 22 dni.

Dlatego też Sąd I instancji w niniejszym postępowaniu ograniczył się do przeprowadzenia dowodu z pozostałych okresów zatrudnienia jakie wskazywał wnioskodawca wywodząc z nich swoje uprawnienie do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Niezależnie od powyższego Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie, czy wnisokodawca spełnił przesłankę posiadania 15 – letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Sad Okręgowy wskazał, że mimo braku świadectwa pracy w warunkach szczególnych w postępowaniu dowodowym ocenił dokumenty zawarte w aktach osobowych wnioskodawcy, jego wyjaśnienia oraz zeznania świadków. Ograniczenia polegające na tym, że fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być wykazany jedynie w stosownym świadectwie pracy nie ma zastosowania w odniesieniu do Sądu. Zgodnie z przepisem art. 233 kpc Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają w szczególności: obowiązek wyprowadzania przez Sąd z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych, ramy proceduralne oraz poziom świadomości prawnej sędziego, a także poglądy, na sądowe zastosowanie prawa.

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia od dnia 1 września 1977 roku do dnia 10 grudnia 1977 roku w Przedsiębiorstwie (...) w O. zajmował stanowisko kierowcy ciągnika i faktycznie pracował w tym charakterze wożąc miedzy innymi materiały budowlane.

W kolejnym okresie od dnia 1 lipca 1992 roku do dnia 28 lutego 1995 roku podczas zatrudnienia w Zakładzie (...) w G. wnioskodawca zajmował stanowisko operatora odmularki na ciągniku (...), konserwatora. Należy tu zauważyć co na co wskazywał świadek powołany w sprawie J. C. – właściciel zakładu w którym był zatrudniony w w/w okresie wnioskodawca, że odmularka nie jest urządzeniem czy maszyną specjalnie ukształtowaną i może być zlokalizowana na każdym pojeździe byleby spełniała tylko swoje przeznaczenie a tym było udrażnianie koryt rzek. Odmularka więc na której pracował wnioskodawca była w rzeczywistości zamontowana na ciągniku (...). J. K. w tymże okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracował jako operator ciągnika. Jak wskazywali pozostali świadkowie, praca w tym zakładzie była całoroczna bez przerw sezonowych. W czasie większych mrozów powyżej 15 stopni przesiadano się na ciągniki w celu transportowania materiałów budowlanych lub też pracownicy wysyłani byli na urlop wypoczynkowy.

Podsumowując, wnioskodawca wykazał w niniejszym postępowaniu staż zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat pracy. Przy bezsporności okresów od dnia 14 września 1971 roku do dnia 10 maja 1972 roku pracy w Zakładach (...) w K. oraz od dnia 12 grudnia 1977 roku do dnia 28 marca 1978 roku zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. wynoszących w sumie 11 miesięcy o 15 dni wnioskodawca udowodnił nadto swoje zatrudnienie w warunkach szczególnych w okresach:

-

od dnia 1 września 1975 roku do dnia 31 sierpnia 1977 roku w (...) w G. – okres wynoszący 2 lata;

-

od dnia 1 września 1977 roku do dnia 10 grudnia 1977 roku w Przedsiębiorstwie (...) w O. – okres wynoszący 3 miesiące i 10 dni i ten okres również uznany został bezspornie przez pełnomocnika strony pozwanej na rozprawie w dniu 31 stycznia 2014 roku;

-

od dnia 4 kwietnia 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1987 roku w Przedsiębiorstwie (...) w O. – okres wynoszący 9 lat, 4 miesiące i 24 dni;

-

od dnia 1 lipca 1992 roku do dnia 28 lutego 1995 roku w Zakładzie (...) w G. – okres wynoszący 2 lata, 7 miesięcy i 28 dni.

Zeznania wszystkich słuchanych świadków korelowały z sobą, były wiarygodne i wzajemnie się uzupełniały dlatego też Sąd dał im wiarę uznając, iż wnioskodawca w w/w okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Stanowiska pracy wykonywanej przez J. K. wymienione są w cytowanym rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku oraz w cytowanym również wyżej akcie resortowym Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wykazie A, dziale V pod poz. 3 a to prace maszynistów koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych, maszynistów pogłębiarek, zgarniarek: jednonaczyniowych i wielonaczyniowych, maszynistów spycharek i ciągników gąsienicowych.

Z kolei w dziale VIII poz. 3 wskazano prace kierowców ciągników kołowych, kierowców ciągników gąsienicowych oraz kierowców pojazdów gąsienicowych. Z tych względów stanowisko ZUS uznać należało za niezasadne. W konsekwencji stwierdzić należało, że wnioskodawca w niniejszej sprawie wykazał wymagany co najmniej 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych, co przy bezsporności pozostałych przesłanek, skutkowało przyznaniem wnioskodawcy przez Sąd prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych poczynając od dnia 1 września 2013 roku tj. od miesiąca złożenia ponownego wniosku o emeryturę.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie wyżej powołanych przepisów i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w sentencji.

Organ rentowy zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie art. 32 i art. 184 r. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz błędne ustalenia faktyczne.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie odwołania i zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe i dopuścił dowód z zakresu czynności obowiązków z dnia 1 lutego 1992 r. i umowy o pracę dotyczących zatrudnienia wnioskodawcy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest nieuzasadniona.

W sprawie sporna kwestia sprowadzała się wyłącznie do ustalenia, czy wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. posiada 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym poza sporem jest, że wnioskodawca wykazał 3 lata 2 miesiące i 25 dni pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy w apelacji kwestionował zatrudnienie wnioskodawcy od dnia 8 kwietnia 1978 r. do dnia 31 sierpnia 1987 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O., podnosząc, że za ten okres wnioskodawca nie przedłożył świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Nadto pracował jako operator kosiarki – odmularki co nie pozwala przyjąć, iż pracował jako kierowca ciągnika. Ten sam zarzut podniósł odnośnie zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 1 lipca 1992 r. do dnia 28 lutego 1995 r. w Zakładzie (...) w G., dodając, że wnioskodawca pracował również jako konserwator.

Zarzuty organu rentowego są nietrafne.

Jeżeli chodzi o brak świadectwa pracy warunkach szczególnych za pierwszy sporny okres, to okoliczność ta nie przesądza jeszcze o niemożności wykazania przez wnioskodawcy wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W toku postępowania sądowego możliwe jest bowiem dowodzenie zatrudnienia w szczególnych warunkach nie tylko za pomocą świadectwa w warunkach szczególnych, które ma walor dokumentu prywatnego, ale także innych środków dowodowych.

Odnośnie zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 8 kwietnia 1978 r. do dnia 31 sierpnia 1987 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O., to sam fakt, iż z dokumentów pracowniczych wynika, że wykonywał pracę na stanowiskach: operatora kosiarki – odmularki, kierowcy ciągnika i maszynisty maszyn robot ziemnych, wbrew zarzutom organu rentowego nie przesądza, iż nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych. Należy bowiem podkreślić, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy, to jest rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych. Tymczasem z dokumentów pracowniczych oraz zeznań świadka S. K. jasno wynika, że wnioskodawca podczas tego zatrudnienia wykonywał czynności przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych, a więc wykonywał pracę w warunkach szczególnych określoną w wykazie A dziale X poz.1. Poza tym należy zauważyć, że z tą pracą nierozerwalnie związane jest wykonywanie czynności operatora kosiarki, maszynisty maszyn robót ziemnych, czy też kierowcy ciągnika. Wobec tego wykonywanie tych czynności nie sprzeciwia się uznaniu, że prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasowym. Tym bardziej, że sama praca kierowcy ciągnika jest pracą w warunkach szczególnych, określona w wykazie A dziale VIII poz.3.

Te same czynności, a więc prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych, wnioskodawca wykonywał również podczas zatrudnienia w zakładzie J. C. w okresie od dnia 1 lipca 1992 r. do dnia 28 lutego 1995 r. Należy zauważyć, że z zakresu czynności i obowiązków z dnia 1 lutego 1992 r. jasno wynika, że wnioskodawca wykonywał czynności związane z wykopami ziemnymi, odmulaniem, wycinaniem, koszeniem i konserwację odmularki. Niewątpliwie czynności te należy zakwalifikować do pracy przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Nadto zakres tych obowiązków znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadków: J. Ś., S. O. i J. C.. Zeznania świadków są spójne, wzajemnie się uzupełniają oraz stanowią wiarygodne odzwierciedlenie faktów z przeszłości i znajdują potwierdzenie w dokumentach pracowniczych. Natomiast wykonywanie podczas tego zatrudnienia również prac konserwacyjnych odmularki nie sprzeciwia się uznaniu, że pracę przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Należy bowiem zauważyć, że prace te stanowią integralną część (immanentną cechę) prac przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Poza tym ze swej istoty prace te mają charakter sporadyczny i krótkotrwały.

Reasumując, po uwzględnieniu powyższych spornych okresów do stażu pracy w szczególnych warunkach, wnioskodawca spełnia warunek 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Wobec tego słusznie Sąd Okręgowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

R.S.