Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy Warszawa Praga w Warszawie II Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Szymańska-Grodzka,

Protokolant: apl. adw. Edyta Zalewska,

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 czerwca 2014 roku w W.

sprawy z powództwa K. C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w L.

o zapłatę i zobowiązanie -

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w R. na rzecz K. C. kwotę 4.517,96 zł (czterech tysięcy pięciuset siedemnastu złotych i dziewięćdziesięciu sześciu groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 16 września 2009 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na rzecz K. C. kwotę 4.133,14 zł (czterech tysięcy stu trzydziestu trzech złotych i czternastu groszy) z ustawowymi odsetkami od kwoty 972,72 zł (dziewięciuset siedemdziesięciu dwóch złotych i siedemdziesięciu dwóch groszy) od dnia 27 listopada 2009 roku do dnia zapłaty i od kwoty 3.160,42 zł (trzech tysięcy stu sześćdziesięciu złotych i czterdziestu dwóch groszy) od dnia 26 czerwca 2014 roku do dnia zapłaty;

3.  umarza postępowanie w zakresie żądania zapłaty przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w L. na rzecz K. C. kwoty 31.550 zł (trzydziestu jeden tysięcy pięciuset pięćdziesięciu złotych);

4.  zobowiązuje (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w L. do usunięcia urządzenia elektroenergetycznego w postaci stacji transformatorowej (trafo) posadowionej na nieruchomości położonej we wsi K. gmina K. przy ulicy (...), stanowiącej działkę gruntu numer (...) z obrębu (...) K., dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy M. w W. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...);

5.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

6.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w R. na rzecz K. C. kwotę 558 zł (pięciuset pięćdziesięciu ośmiu złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

7.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na rzecz K. C. kwotę 2.808 zł (dwóch tysięcy ośmiuset ośmiu złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

8.  znosi wzajemnie koszty zastępstwa procesowego między stronami;

9.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego Warszawa Praga w Warszawie tytułem nieuiszczonych kosztów opinii biegłych i opłaty:

- od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w R. kwotę 309 zł (trzystu dziewięciu złotych);

- od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. kwotę 1.059 zł (tysiąca pięćdziesięciu dziewięciu złotych).

Sygn. akt: II C 1347/10

UZASADNIENIE

Powód – K. C. wniósł o zasądzenie kwoty 48000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w L.. Roszczenie obejmowało wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu, który jest własnością powoda za okres od 9 marca 1999 roku do dnia wytoczenia powództwa oraz usunięcie transformatora z tego gruntu.

Pismem z dnia 28 czerwca 2013 roku powód zmodyfikował swoje stanowisko, domagając się zapłaty solidarnie od obu pozwanych kwoty 13.988 złotych wraz z odsetkami, a także zobowiązanie pozwanej (...) SA z siedzibą w L. do usunięcia transformatora z nieruchomości powoda. Strona powodowa domagała się ponadto zasądzenia od pozwanych kosztów postępowania.

W wyniku rozszerzenia powództwa na rozprawie w dniu 25 czerwca 2014 roku powód domagał się ostatecznie zasądzenia na jego rzecz od obu pozwanych solidarnie sumy 16.450 złotych (wyliczonej według wariantu I.1. opinii biegłego) tytułem wynagrodzenia za bezpodstawne korzystanie z gruntu od dnia 9 marca 1999 roku do dnia 25 czerwca 2014 roku ponad tę kwotę cofając powództwo (co do kwoty 31.550 zł), za zgodą pozwanych, którzy wszakże wnieśli o przyznanie w tym zakresie kosztów procesu.

Pozwani (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w L. wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania na rzecz powoda.

Wyrokiem z dnia 22 stycznia 2010 roku Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie oddalił powództwo K. C.. Sąd uznał, że pozwanym przysługiwało uprawnienie do budowy transformatora w postaci prawomocnej decyzji administracyjnej. Ponadto Sąd doszedł do wniosku, iż powód od początku wiedział o transformatorze, zatem w sposób dorozumiany zawarł z pozwanymi umowę użyczenia nieruchomości.

Powyższy wyrok został zaskarżony w całości apelacją powoda. Sąd Apelacyjny uwzględnił częściowo apelację, a w konsekwencji uchylił wyrok Sądu Okręgowego do ponownego rozpoznania. Sąd drugiej instancji zarzucił wyrokowi brak dostatecznie pogłębionej analizy faktów oraz oparcie rozstrzygnięcia na błędnych ustaleniach.

W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że decyzja dotycząca usytuowania urządzeń na nieruchomości powoda nie gwarantowała mu uprawnień do stałego ingerowania w sferę cudzej własności. Nadto taka decyzja nie stanowi pozwolenia na budowę, a była to tylko decyzja zatwierdzająca plan realizacyjny inwestycji, poprzedzająca uzyskanie pozwolenia na budowę.

W przedstawionym stanie faktycznym dla ustalenia tytułu do ingerowania we własność powoda nie ma znaczenia fakt, że wystąpienie przez powoda o zapłatę nastąpiło po zawarciu umowy o sprzedaż energii elektrycznej.

Sąd Apelacyjny wskazał ponadto, że w przedmiotowej sprawie nie należy opierać się na wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 i czerwca 2005r. (I CK 14/2005). Przyjęcie zatem, że między stronami doszło do zawarcia umowy użyczenia per facta concludentia jest błędne. Nadto Sąd uznał, że moment, w którym powód zawarł porozumienie z pozwanym dotyczące sfinansowania nowych urządzeń wiązało się z utratą dobrej wiary pozwanego potrzebnej do zasiedzenia użyczenia. Zalecono Sadowi I instancji odniesienie się do powyższych kwestii, przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego celem oszacowania wynagrodzenia i ustalenia w jaki stosunku powód domaga się od każdego z pozwanych zasadzenia swych roszczeń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest właścicielem działki gruntu nr ew. (...) z obrębu (...)-K. Gmina K. o obszarze 118 m.kw. i 153,7 m.kw. Położona przy ul. (...) w K.. Dla nieruchomości Sąd Rejonowy dla Warszawy M. w W. prowadzi księgę wieczysta o numerze (...).

Na podstawie decyzji Naczelnika Miasta i Gminy K. z dnia 14 stycznia 1983 roku została wybudowana linia średniego i niskiego napięcia na terenie wsi K. T.. W ramach tej inwestycji na nieruchomości stanowiącej niezabudowaną działkę ewidencyjną nr (...) zakład energetyczny wybudował stację transformatorową wraz z linią naziemną (tzw. trafo).

W związku z powyższym w odległości 4,7 m od wschodniej i 2,35 m od południowej granicy działki w K. przy ul. (...) została wybudowana stacja transformatorowa na czterech słupach betonowych o rozstawie 2,30 na 2,60 m. na powierzchni 6 m kw.. Od stacji transformatorowej kierunku północno-zachodnim na odcinku około 10m nad działką biegnie linia niskiego napięcia, a w kierunku południowo-zachodnim wzdłuż całej granicy działki (około 35 m) lina średniego napięcia. Strefa ograniczonego użytkowania (pas ochronny) od tych linii wynosi 113,5 m kw. (bezsporne, uzgodnione w opinii z przedstawicielami stron k.413)

Poprzedni (...) – o inwestycji przedsiębiorstwa energetycznego dowiedział się w chwili rozpoczęcia budowy stacji trafo. Podjął próbę interwencji w elektrowni, nie akceptował inwestycji, uważał za samowolę zakładu energetycznego. Posadowienie transformatora na działce ówczesnego właściciela odbyło się bez konsultacji. S. K. został poinformowany, że inwestycji dokonało państwo w celach społecznych i nie powinien się sprzeciwiać. Poprzedni właściciel spornego gruntu po zrealizowaniu inwestycji wygrodził transformator siatką w taki sposób, że znalazł się on poza obrębem jego działki. Transformator umieszczono niemal w granicy wygrodzenia. Sam transformator zajmuje powierzchnie 8 m kw. – teren wygrodzony objął 40 m kw., niezbędny do korzystania z transformatora i w istocie nie mógł być od momentu wzniesienia racjonalnie wykorzystany przez właściciela nieruchomości. Miało to umożliwić dostęp zakładu energetycznego do transformatora i jego konserwację. Wygrodzony teren w istocie nie nadaje się do wykorzystania przez właściciela.

W dniu 12 listopada 1998 roku S. K. oraz jego żona B. K. sprzedali powodowi i jego żonie niezabudowaną działkę ewidencyjną numer (...) o powierzchni 1206 m2 za 38000 złotych. Bezpośrednio przed podpisaniem aktu notarialnego, nabywcy dowiedzieli się, że w skład nieruchomości będącej przedmiotem umowy wchodzi także, znajdująca się poza obrębem ogrodzenia, część działki wraz z transformatorem. Mimo braku zgody na obniżenie ceny, nabywcy zdecydowali się podpisać umowę zakupu.

Powód miał zamiar wybudować i wybudował na terenie nieruchomości stolarnię i w tym samym roku wystąpił do zakładu energetycznego z wnioskiem o wykonanie przyłączenia instalacji elektrycznej do sieci elektroenergetycznej celem zasilenia gospodarstwa domowego oraz zakładu stolarskiego. Zwiększony pobór mocy wiązał się z koniecznością przebudowy transformatora, co początkowo miało odbyć się na koszt powoda. W tym przedmiocie strony zawarły porozumienie grudniu 1998 roku. W dniu 12 stycznia 2001 roku powód uzyskał warunki przyłączenia do sieci, a po wykonaniu przebudowy sieci w dniu 22 maja 2002 roku, strony zawarły umowę sprzedaży energii elektrycznej. Ostateczne umowa nie zrealizowała jednak postanowień porozumienia. Nie zawierała klauzuli dotyczących zwiększenia mocy transformatora. Z tej przyczyny K. C. zażądał od zakładu energetycznego zapłaty czynszu dzierżawnego za część działki, na której została usytuowana stacja transformatorowa. Wobec odmowy, w dniu 4 czerwca 2002 roku ponowił żądanie. Brak porozumienia z przedsiębiorstwem energetycznym skierowało powoda na drogę postępowania sądowego.

Zajęty pod transformator i jego wygrodzenie teren nie jest przez powoda wykorzystywany, poza składowaniem ziemi wydobytej przy budowie stolarni. Na płocie ogrodzenia transformatora znajduje się banner reklamujący usługi firmy powoda. Istnieje na terenie nieruchomości wydzielonej ogrodzeniem jedynie teoretyczna, a nie faktyczna możliwość ustawiania bannerów reklamowych i punktów handlowych. Na okolicznych terenach takie raczej nie występują - za wyjątkiem bannerów reklamujących usługi właścicieli poszczególnych posesji - ale nikt o dzierżawę nieruchomości w tym celu do powoda nie wystąpił. Ustawienie obiektów tego rodzaju mogłoby istotnie utrudniać widoczność uczestników ruchu drogowego - co przemawia przeciwko dopuszczalności ich ustawienia. Potencjalnie teren ten mógł zostać wykorzystany pod parking lub obiekt tymczasowy (garaż). W 2010 roku doszło do zapłonu transformatora.

Blisko ogrodzenia znajduje się budynek mieszkalny, a od 2010 roku murowany budynek stolarni, z którego wydobywa się pył drewniany stanowiący efekt działalności stolarni.

Na mocy aktu notarialnego z dnia 30 czerwca 2007 roku Zakład (...) S.A. w W. przeniósł na rzecz Zakładu (...) Sp. z o.o. w W. własność przedsiębiorstwa sieciowego, w którego skład wchodziła linia energetyczna, w tym transformator zlokalizowany na nieruchomości powoda.

Nominalne wynagrodzenie (czynsz dzierżawy) dla powierzchni 40,2 m ² wynosi za poszczególne lata: 1999 r. (od marca do grudnia) – 390,74 zł, 2000 r. – 468,89 zł, 2001 r. – 468,89 zł, 2002 r. – 468,89 zł, 2003 r. – 495,91 zł, 2004 r. - 495,91 zł, 2005 r. - 495,91 zł, 2006 r. - 495,91 zł, 2007 r. - 495,91 zł, 2008 r. - 495,91 zł, 2009 r. - 495,91 zł, 2010 r. - 495,91 zł, 2011 r. - 495,91 zł i 2012 r. (styczeń i luty) – 82,65 zł.

Nominalne wynagrodzenie (czynsz dzierżawy) dla powierzchni 113,5 m ² wynosi za poszczególne lata: 1999 r. (od marca do grudnia) – 47,67 zł, 2000 r. – 57,20 zł, 2001 r. – 57,20 zł, 2002 r. – 57,20 zł, 2003 r. – 59,93 zł, 2004 r. - 59,93 zł, 2005 r. - 59,93 zł, 2006 r. - 59,93 zł, 2007 r. - 59,93 zł, 2008 r. - 59,93 zł, 2009 r. - 59,93 zł, 2010 r. - 59,93 zł, 2011 r. - 59,93 zł i 2012 r. (styczeń i luty) – 9,99 zł.

Niniejsze ustalenia Sąd oparł na zeznaniach świadków i stron, dokumentach znajdujących się w aktach sprawy. Przeprowadzając postępowanie dowodowe Sąd uwzględnił także wskazania instancji odwoławczej. W szczególności Sąd oparł się na treści porozumienia k. 16 – 17; korespondencji powoda k. 50 – 51 i k. 59 – 61; umowie sprzedaży energii elektrycznej i warunkach przyłączenia do sieci k 88 – 90; dokumentacji dotyczącej budowy stacji transformatorowej k. 91 – 94; zeznaniach świadka S. K. k. 259 – 261; zeznaniach i wyjaśnieniach powoda k. 130 – 134, k. 250 – 252, k. 547 – 551; a także na opinii i zeznaniach biegłego A. Przychodnia k. 409 – 435, k. 514 – 516. Opinia ta jest zupełna, a jej wnioski pozostają logiczne, zarzuty skierowane przeciwko wnioskom opinii były chybione, zwłaszcza, ze wiele okoliczności faktycznych stwierdzonych przy oględzinach nieruchomości stwierdzone zostały przez biegłego w uzgodnieniu obydwiema stronami.

Sąd pominął opinię biegłego L. F., która była niepełna. Pomimo wydania opinii uzupełniającej biegły nie odniósł się do wszystkich okoliczności wskazanych w postanowieniu Sądu o dopuszczeniu tego dowodu. Nadto biegły sam w treści dokumentu przyznał, że nie posiada wystarczających kompetencji do sporządzenia takiej opinii poprawnie.

Sąd po ponownym rozpoznaniu sprawy zważył co następuje:

Na podstawie art.386 §6 k.p.c. Sąd pozostawał związany oceną prawną i wskazaniami wyrażonymi w wyroku Sądu Apelacyjnego i zastosował się do nich.

Powództwo jest częściowo zasadne i częściowo zasługiwało na uwzględnienie.

Roszczenie o usunięcie stacji trafo z nieruchomości i wypłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości mają swe źródło odpowiednio w art.222 k.c. i art.224 § 2 k.c. w zw. z art.225 k.c.

Po myśli art. 222 § 2 k.c. przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą przysługuje roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie dalszych naruszeń. Art. 224 § 2 w związku z art. 225 k.c. stanowi, iż do obowiązków samoistnego posiadacza w złej wierze należy uiszczanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, ponadto ponosi on odpowiedzialność za zużycie, pogorszenie lub utratę rzeczy. W warunkach określonych normą art. 224 § 1 i art. 225 k.c. właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy. Pod rządem tych przepisów posiadacz jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy bez względu na to, czy właściciel rzeczy korzystał z niej, czy nie i czy miał z tego korzyści i jakie.

W ocenie Sądu pozwani (...) SA z siedzibą w (...) SA z siedzibą w L. (po nabyciu w 2007 roku przedsiębiorstwa) od momentu posadowienia słupa, a najpóźniej od 1998 roku pozostawali samoistnymi posiadaczami w złej wierze nieruchomości wyłączonej z posesji powoda o wydzielonej ogrodzeniem powierzchni 40 m kw. Pomiędzy stronami nie doszło do zawarcia umowy użyczenia, na podstawie której powód miał godzić się na posadowienie stacja trafo na swojej nieruchomości. Powód nie godził się na pozostawanie transformatora w obrębie jego nieruchomości. Nie było także podstaw, by uznać, iż zgody takiej powód udzielił w sposób dorozumiany. Nie można uznać, by zgodę na usytuowanie stacji transformatorowej wyrażono w zawartym pomiędzy stronami w 1998 roku porozumieniu. Umowa ta wskazuje na warunkową zgodę powoda na pozostawienie transformatora na terenie nieruchomości. Pozostawienie transformatora na działce uzależnione było zwiększeniem mocy urządzenia. Wykładnia tak zawartego porozumienia prowadzi do wniosku, że wobec braku dokonania przebudowy, powód nie wyraził ostatecznie zgody na pozostawienie konstrukcji na swoje działce. Z zeznań powoda, w żaden sposób nie obalonych przez stronę przeciwną, wynika, że porozumienie to nie zostało zrealizowane. Z zeznań świadka K. wynika zaś, że w istocie od posadowienia instalacji zmuszony był tolerować urządzenia pozwanych z uwagi na ówczesne uwarunkowania społeczno-polityczne, a jego interwencje poprzednicy prawni pozwanego ignorowali. Sąd uznał, że pozwany najpóźniej od tego zdarzenia w istocie i wcześniej w świetle zeznań poprzednika prawnego powoda - pozostawał w złej wierze, a powodowi przysługiwało wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości.

Sąd nie podzielił twierdzeń pozwanych co do tego, iż budowa stacji transformatorowej odbyła się za zgodą ówczesnego (...). Zeznania tego świadka wskazują bowiem jednoznacznie, że o budowie stacji transformatorowej na terenie swojej działki dowiedział się dopiero w chwili rozpoczęcia prac konstrukcyjnych. Powyższe okoliczności przeczą by tak powód jak i wcześniejszy właściciel nieruchomości zawarli dorozumianą umowę użyczenia ze stroną pozwaną.

Roszczenie o usunięcia transformatora było zasadne – po myśli art.222 k.c. - tylko w odniesieniu do drugiego pozwanego, w tym zakresie Sąd przychylił się do żądania pozwu. Co do drugiego z pozwanych - w braku formalnego cofnięcia pozwu - żądanie oddalono. Pozwany (...) SA w R. nie ma praw do urządzenia, jego wyłącznym właścicielem i dysponentem jest obecnie pozwany (...) SA w L.. Za usunięciem urządzenia z działki powoda przemawiały ustalenia biegłego jak i argumentacja powoda. Pozostawienie urządzenia na spornym gruncie ze względu na potrzeby z zakresu dostaw prądu przez pozwanego doprowadziłoby do sytuacji, w której interes przedsiębiorcy przeważa nad prawem własności strony. Rozstrzygnięcie takie nie zlikwidowałoby także stanu zagrożenia, jaki wytwarza niebezpieczne posadowienie stacji trafo na nieruchomości powoda, na której znajduje się także stolarnia. Na istnienie niebezpieczeństwa wskazuje opinia biegłego. Ze stolarni unosi się pył drzewny, który ma właściwości wybuchowe. Urządzenie znajduje się koło zbudowań mieszkalnych i stolarni. W 2010 roku doszło do jego wybuchu. Z tych względów w przedmiocie usunięcia transformatora Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie art.222 k.c.

Roszczenie powoda przewidziane w art.224 w zw. z art.225 k.c. o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez pozwanych było zasadne w części.

Po pierwsze wskazać należy, że Sąd nie podzielił twierdzenia pozwanego, iż odpowiedzialność obu pozwanych ma charakter solidarny. Obowiązek wynagrodzenia za korzystanie z cudzej nieruchomości jest ściśle powiązana z obszarem naruszenia prawa własności powoda i jego konkretnym okresem. Naruszenia własności skutkującego prawem do wynagrodzenia dopuścił się każdy z pozwanych wyłącznie w okresie dysponowania działką, nadto zbywca przedsiębiorstwa obejmującego przedmiotowa stację transformatorową nie może ponosić odpowiedzialności za późniejsze naruszenia własności powoda przez nabywcy (powstałe po 1 lipca 2007 roku). Z tego powodu Sąd przyjął, że całą kwotę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu powoda przez obu pozwanych należało rozdzielić między każdego z pozwanych za okres, w którym dysponował częścią nieruchomości powoda. I tak wynagrodzenie za okres władania urządzeniami i gruntem, na i nad którym były posadowione w stosunku do (...) SA z siedzibą w R. zasądzono za czas od 9 marca 1999 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku, a wobec (...) SA siedzibą w L. za okres od 1 lipca 2007 roku do dnia 25 czerwca 2014 roku. Powyżej tak określonych wobec każdego z pozwanych kwot wynagrodzeń powództwo oddalono.

Po drugie - niezasadne jest żądanie powoda w zakresie w jakim domaga ustalenie wysokości odszkodowania jako równowartości iloczynu 15 lat okresu posiadania nieruchomości przez pozwanych i stawki aktualnego na dzień orzekania rynkowego czynszu dzierżawnego. Wysokość wynagrodzenia należało oprzeć na stawkach obowiązujących w chwili naruszenia. Jak ustalił biegły stawki wskazane przez powoda odbiegały od stawek aktualnych w momencie naruszenia. Powód nie dochodził odsetek ani niesprecyzowanej waloryzacji świadczeń – choć mógł formułować roszczenie dowolnie jako jego gospodarz. Wynagrodzenie w danych okolicznościach sprawy winno mieć wymierną wysokość, jest możliwe jego ścisłe wyliczenie i urealnienie. Nie znajduje podstaw stosowanie wobec niego art.322 k.p.c. Mając na uwadze, że roszczenie nie może być sformułowane w sposób niedookreślony, gdy jest możliwe jego matematyczne oszacowanie, Sąd rozstrzygnął o obliczeniu wysokości odszkodowania według stawek obowiązujących w chwili zaistnienia naruszenia własności, a nie dacie orzekania (podobne poglądy prezentował Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 4 lipca 2002 roku w sprawie I CSK 669/11 /OSNC 2013/3/38/ oraz z dnia 6 października 2006 roku w sprawie V CSK 192/06 /LEX nr 327963/)

Po trzecie - należało przychylić się do twierdzenia powoda, iż z jego władztwa wyłączony został teren o faktycznej powierzchni 40 m.kw. oraz 113 m.kw. Okoliczności te potwierdziły znajdujące się w aktach sprawy dokumenty, jak i opinia biegłego. Pozwani nie zajęli tylko powierzchni stanowiącej obrys transformatora, a całą wygrodzoną powierzchnię. Teren otaczający urządzenie znajdował się w rogu działki u zbiegu ulic, takie usytuowanie urządzenia zapewniało pozwanym łatwiejszy dostęp do maszyny. Okoliczności te wskazują, że wskazana powierzchnia została faktycznie wyłączona spod władztwa powoda. K. C. w – w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i w braku przeciwdowodów - w obecnym stanie nie ma możliwości korzystania w sposób racjonalny ze swojej nieruchomości.

Po czwarte - wskazane okoliczności doprowadziły Sąd do uznania, iż właściwa podstawą oszacowania odszkodowania był wskazany w opinii biegłego A. Przychodnia wariant II w wersji 2. Biegły wyliczenie to oparł na stawkach obowiązujących w latach od 1999 do 2013 roku. Nie rodził zastrzeżeń Sądu także współczynnik użyteczności nieruchomości dla powoda przyjęty przez biegłego. Opinii tej nie kwestionowały także same strony. Przeprowadzenie wskazanego dowodu umożliwiło doliczenie sum należnych za lata 2012 i 2013. Nie można było natomiast - na podstawie wskazanej opinii w braku ustaleń biegłego co do stawek za rok 2014 – uznać za udowodnioną wartość odszkodowania za okres od 1 stycznia do 25 czerwca 2014 roku, którego powód domagał się w rozszerzonym powództwie. W tym zakresie Sąd oddalił żądanie powoda jako nieudowodnione w stosunku do (...) SA - aktualnego właściciela urządzeń.

Sąd stanął na stanowisku, że odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanych nie ma charakteru solidarnego, wobec czego należało wynagrodzenie wyliczyć i zasądzić jednostkowo od każdego z pozwanych. Wyliczenie kwot odszkodowania nastąpiło w oparciu o wzory wyliczeń odszkodowania wynikające z opinii biegłego i określone przez niego stawki. Sąd przyznał na rzecz powoda od (...) SA w R. sumę 4.517,69 złotych za okres od 1999 roku do 30 czerwca 2007 roku. W odniesieniu do (...) SA z siedzibą w L. na rzecz powoda zasądzono kwotę w wysokości 4133,14 złotych z ustawowymi odsetkami za okres od 1 lipca 2007 roku do 31 grudnia 2013 roku.

Powód częściowo cofnął powództwo o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy ponad kwotę 16.450 złotych. Wobec treści art. 203 k.p.c. i zgody pozwanych na to cofnięcie, a w związku z faktem, iż nie budzi ono wątpliwości co do swej zgodności z prawem, zasadami współżycia społecznego i brakiem zamiaru obejścia prawa – na podstawie art.355 k.p.c. - Sąd umorzył postępowanie w zakresie kwoty 31.550 złotych.

O odsetkach orzeczono na podstawie art.481 k.c. Powód nie wskazał daty wymagalności odsetek. Roszczenie uznać należało za wymagalne z chwilą dotarcia do świadomości pozwanych. Dlatego w odniesieniu do pozwanego (...) SA w R. za termin początkowy uznano datę doręczenia odpisu pozwu. W odniesieniu do pozwanego (...) SA z siedzibą w L. termin początkowy Sąd ustalił na datę wpływu odpowiedzi na pozew, wobec braku dowodu doręczenia odpisu pozwu tej stronie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art.98 i 100 k.p.c. rozliczając je stosunkowo stosownie do zasady obciążenia nimi stron za wynik procesu. Uwzględniono, że powód wygrał z pozwanym (...) SA w R. jedynie w dziesięciu procentach. Roszczenie strony powodowej o zapłatę zostało bowiem uwzględnione jedynie w znikomej części, o usunięcie naniesienia żądanie oddalono. W stosunku do pozwanego (...) SA z siedzibą w L. powód wygrał proces w sześćdziesięciu procentach. Uwzględnione zostało powództwo o zobowiązanie pozwanej spółki do usunięcia stacji trafo. Powód uzyskał także wyrok zasądzający wynagrodzenie, jednak jego wysokość nie była przeważająca w porównaniu z pierwotnie dochodzoną kwotą. Cofnięcie pozwu skutkowało również obciążeniem kosztami procesu powoda (co do zasady), które nastąpiło wskutek negatywnej co do pierwotnego żądania pozwu opinii biegłego, a nie w związku z zaspokojeniem przez pozwanych żądań w toku procesu.

Na koszty procesu złożyły się opłaty od pozwu, apelacji i zażalenia, a także rozszerzonego powództwa, wynagrodzenia biegłych. Wysokość kosztów procesu ustalono w oparciu o wydane postanowienia w przedmiocie wynagrodzeń biegłych, a także art. 13, 18 ust.2,19, i 83 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. nr 594 j.t.), §2 i 6 ust.5 orz §12 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (Dz. U. 2013 r., nr 490 t.j.)

W sumie koszty opinii biegłych wyniosły 3.858,29 złotych z czego powód uiścił sumę 1.972, 53 złotych. W pozostałym zakresie wynagrodzenie biegłych zostało wypłacone ze Skarbu Państwa. Opłatę od pozwu wyniosła 2.900 złotych. Koszty opłat od apelacji zamknęły się w kwocie 3900 złotych, po wód uiścił ją w połowie, w pozostałym zakresie został zwolniony. Koszty zastępstwa procesowego wyniosły łącznie 6.317 złotych. W odniesieniu do pozwanych koszty zastępstwa procesowego zniesiono wzajemnie uwzględniając reprezentację jednego pełnomocnika dla obu pozwanych i fakt, że jeden z nich uległ powodowi w 60, a drugi w 10%. Niezbędne było także pobranie brakujących kwot wypłaconych tymczasowo ze Skarbu Państwa tytułem wynagrodzenia biegłego.