Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 1797/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: Sędzia SO Piotr Jarmundowicz

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2016 r.

na posiedzeniu niejawnym

we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) w K.

przeciwko W. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego i zażalenia strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego w Oławie

z dnia 30 czerwca 2015 roku

sygn. akt I C 2297/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że powództwo oddala, zmienia go także w pkt III i IV w ten sposób, że zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego 600 zł wraz z należnym podatkiem od towarów i usług w kwocie 138 zł, kosztów procesu;

II.  oddala zażalenie;

III.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego 100 zł tytułem opłaty sądowej od apelacji oraz 300 zł wraz z należnym podatkiem od towarów i usług w kwocie 69 zł, kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 1797/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd I instancji zasądził w pkt I od pozwanego W. S. na rzecz powoda (...) z siedzibą w K. 2 697,39 zł, w punkcie II w postępowanie umorzył, w punkcie III zasądził od pozwanego na rzecz powoda 117,00 zł tytułem kosztów postępowania oraz w punkcie IV przyznał adwokatowi M. P. prowadzącemu Kancelarię Adwokacką w O. 738,00 zł tytułem wynagrodzenia za udzielenie pozwanemu nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu ze środków Skarbu Państwa, w tym podatek VAT.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany zaskarżając wyrok w części w zakresie punktu I i III. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w zw. z art. 118 k.c. przez błędne zastosowanie i uznanie, że roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu z uwagi na wystąpienie w 2007 r. do Sądu Rejonowego z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu i wszczęcie w 2010 r. postępowania egzekucyjnego co przerwało bieg przedawnienia, podczas gdy złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności nie przerywa biegu przedawnienia, a ponadto postępowanie egzekucyjne było prowadzone wyłącznie co do kwoty 3 336,99 zł, do której w postanowieniu Sądu Rejonowego w Oławie o nadaniu klauzuli wykonalności została ograniczona egzekucja, a tym samym co do kwoty przewyższającej wyżej wskazaną roszczenie uległo przedawnieniu, gdyż co do niej nie został przerwany bieg terminu przedawnienia. Ponadto apelujący zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez uznanie że pozwany nie udowodnił jakoby uiścił całą należną powodowi wierzytelność podczas gdy w aktach sprawy znajduje się zaświadczenie komornika sądowego, z którego wynika wysokość wpłat dokonanych przez dłużnika, a wpłaty te w całości pokrywają nieprzedawnioną część roszczenia.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

Jednocześnie strona powodowa złożyła zażalenie na pkt III wnosząc o jego zmianę przez dodatkowe zasądzenie od pozwanego 30,75 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów poniesionych za sporządzenie wyciągu notarialnego z umowy cesji wierzytelności oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Mając na uwadze, że Sąd Okręgowy, będący sądem drugiej instancji nie przeprowadzał postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku zawiera stosownie do treści art. 505 13 § 2 k.p.c. jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutów prawa materialnego mianowicie naruszenia art. 118 k.c. w zw. z art. 123 k.c. z uwagi na ich najdalej idący charakter. Bezspornym jest to, iż pozwanego oraz (...) Bank S.A. łączyła umowa pożyczki, a wierzytelność z tego tytułu została zbyta na rzecz strony powodowej umową cesji wierzytelności. Roszczenia z tytułu przedmiotowej umowy pożyczki przedawniają się w terminie określonym w art. 118 k.c.

Sąd I instancji przyjął, iż z chwilą wniesienia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przez pierwotnego wierzyciela został przerwany bieg terminu przedawnienia, który od dnia wydania postanowienia zaczął biec na nowo oraz, iż został ponownie przerwany przez złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w dniu 07 stycznia 2010 r. przez (...) Bank S.A. W konsekwencji czego w ocenie Sądu I instancji roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu.

Przechodząc do analizy przerwania biegu terminu przedawnienia należy zważyć, że zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Oznacza to, że bieg terminu przedawnienia przerywa czynność przedsięwziętą bezpośrednio, we wskazanym w powyższym przepisie celu, przez strony stosunku prawnego, leżącego u podstaw przedawniającego się roszczenia. Co więcej, na co zwraca uwagę Sąd Najwyższy, do przerwania biegu przedawnienia nie wystarczy identyczność wierzytelności; niezbędna jest identyczność osób, na rzecz których lub przeciwko którym dana czynność, obiektywnie zdatna do przerwania przedawnienia, została dokonana (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r., opubl. Lex). W konsekwencji powyższego przerwanie przedawnienia następuje, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania, jeżeli z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane lub uprawnione. Ze swej istoty przerwanie następuje w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela; dotyczy tego roszczenia, które jest zabezpieczone, dochodzone, ustalane lub egzekwowane, jest skuteczne przeciwko osobie, wobec której kieruje się czynność i z korzyścią na rzecz osoby dokonującej czynności

Czynnością przerywającą bieg przedawnienia przedsięwziętą w celu zaspokojenia roszczenia jest wniosek wierzyciela o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności (vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004 r., III CZP 101/03, OSNC 2005, nr 4, poz. 58, i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2004 r., II CK 276/04, nie publ.). Jednakże jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyżej powołanym orzeczeniu, wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje skutek w postaci przerwy biegu przedawnienia roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym tylko wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela, wskazanego w tytule egzekucyjnym i na którego rzecz temu tytułowi została nadana klauzula wykonalności.

W przedmiotowej sprawie w następstwie złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przez pierwotnego wierzyciela (...) Bank S.A. w dniu 16 stycznia 2007 r. nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia, który rozpoczął biec na nowo i został ponownie przerwany przez wszczęcie postępowania egzekucyjnego w dniu 07 stycznia 2010 r. przez (...) Bank S.A z tym, że po wszczęciu postępowania egzekucyjnego nastąpiło zbycie wierzytelności na rzecz strony powodowej.

Rozważając wpływ zbycia wierzytelności w toku postępowania egzekucyjnego zainicjowanego przez pierwotnego wierzyciela (cedenta) wskazać trzeba, iż zgodnie z art. 192 pkt 3 k.p.c. z chwilą doręczenia pozwu zbycie rzeczy lub prawa objętych sporem nie wpływa na dalszy bieg sprawy. Jeżeli więc w toku postępowania rozpoznawczego dojdzie do przelewu dochodzonej wierzytelności, przerwa biegu przedawnienia spowodowana złożeniem pozwu pozostaje skuteczna w stosunku do cesjonariusza, choćby nie wstąpił do sprawy w charakterze strony. W judykaturze przyjmuje się, że art. 192 pkt 3 k.p.c. nie ma zastosowania w postępowaniu egzekucyjnym z uwagi na jego odmienny cel. Tym samym jeżeli w toku postępowania egzekucyjnego dojdzie do zawarcia umowy przelewu egzekwowanej wierzytelności, to postępowanie egzekucyjne nie zmierza już do zaspokojenia wierzyciela, którego osobę wskazuje tytuł wykonawczy. W związku z tym przyjmuje się, że nabywca wierzytelności, który przez umowę przelewu uzyskuje jedynie prawo do wierzytelności objętej dotychczasowym tytułem wykonawczym, a nie uprawnienie do kontynuowania wszczętego wcześniej przez inny podmiot postępowania, powinien po uzyskaniu na swoją rzecz klauzuli wykonalności wszcząć nowe postępowanie egzekucyjne. Jak wskazał Sąd Najwyższy nabywca wierzytelności niebędący bankiem powinien uzyskać sądowy tytuł egzekucyjny, a następnie klauzulę wykonalności, nadanie bowiem bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności niebędącemu bankiem nie jest dopuszczalne (vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 9/04, OSNC 2005, nr 6, poz. 98).

Tak więc, z racji następstwa prawnego, o którym mowa, prawo stwierdzone w tytule egzekucyjnym na rzecz dotychczasowego wierzyciela wygasa wskutek przejścia na inny podmiot, a tym samym wygasa uprawnienie do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przez pierwotny podmiot. Należy zatem stwierdzić, że skutki, jakie wiązały się z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego odnoszą się do występujących w tym postępowaniu podmiotów i tytułu wykonawczego, na podstawie którego egzekucja była prowadzona.

W przedmiotowej sprawie nabycie wierzytelności przez stronę powodową od (...) Bank S.A. objętej tytułem wykonawczym miało miejsce w dniu 06 czerwca 2014 r. w toku postępowania egzekucyjnego. W dniu 08 października 2014 r. na wniosek (...) Bank S.A., komornik sądowy umorzył postępowania egzekucyjnego w oparciu o art. 825 pkt 1 k.p.c. W konsekwencji działania (...) Bank S.A., strona powodowa nie mogła skorzystać z przerwy przedawnienia jaką spowodował wniosek cedenta o wszczęcie egzekucji, albowiem trwające po zawarciu umowy przelewu postępowanie egzekucyjne nie jest już postępowaniem wszczętym w celu zaspokojenia wierzyciela objętego tytułem wykonawczym. Wskazać trzeba, że umorzenie na wniosek (...) Bank S.A. zakończyło postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie dotychczasowego tytułu wykonawczego, a cedent utracił materialnoprawny status wierzyciela. Nadto, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku II CSK 196/14, komornik umarza postępowanie egzekucyjne na wniosek wierzyciela wobec dokonania przez niego przelewu egzekwowanej wierzytelności, nie ma podstaw do twierdzenia, że przerwa biegu przedawnienia trwa do zakończenia tego postępowania z korzyścią dla cesjonariusza, a więc podmiotu pozostającego poza tym postępowaniem. W takiej sytuacji należy przyjąć upadek przerwy biegu przedawnienia spowodowanej wnioskiem o wszczęcie egzekucji.

W niniejszej sprawie w konsekwencji umorzenia postępowania egzekucyjnego przedawnienie rozpoczęłoby bieg na nowo (art. 124 k.c.), jednak w tych samych, wynikających z tytułu wykonawczego, granicach podmiotowych. Brak więc podstaw do twierdzenia, że skutek rozpoczęcia biegu przedawnienia na nowo po umorzeniu postępowania egzekucyjnego może odnosić się do sytuacji, w której uprawnionym do wszczęcia ponownej egzekucji jest już inny niż wymieniony w pierwotnym tytule wykonawczym wierzyciel.

Przyjmując powyższe stanowisko, w ocenie Sądu II instancji, pozwany w sposób skuteczny podniósł zarzut przedawnienia albowiem w dacie wytoczenia powództwa roszczenie było przedawnione. Co prawda wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przerwał bieg terminu przedawnienia, który następnie ponownie został przerwany na skutek wszczęcia postępowania egzekucyjnego w dniu 7 stycznia 2010 r., jednakże nastąpiło to wyłączenie w stosunku do cedenta (...) Bank S.A. Ponieważ umorzenie postępowania egzekucyjnego nastąpiło na wniosek dotychczasowego wierzyciela, strona powodowa nie mogła skorzystać z dobrodziejstwa przerwania w biegu terminu przedawnienia z przyczyn wyjaśnionych wyżej. W konsekwencji w dacie wytoczenia powództwa przez stronę powodową roszczenie było już przedawnione. Tym samym apelacja jako w pełni zasadna podlegała uwzględnieniu co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie powództwa oraz zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu przez zasądzenie kwoty 600,00 zł wraz z kwotą 138,00 zł tytułem podatku VAT na podstawie § 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – punkt I sentencji wyroku.

Należy zauważyć, że koszty nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu są elementem kosztów procesu i podlegają rozliczeniu według zasad obowiązujących przy zwrocie tych kosztów. Zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, jak to już wyżej wskazano, regulują przepisy § 19 - 21 powołanego wyżej Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Zgodnie z tymi przepisami, koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa. Od tej zasady zachodzi jednak wyjątek określony w § 21 tegoż rozporządzenia, gdy kosztami sprawy cywilnej zostaje obciążony przeciwnik procesowy strony korzystającej z pomocy prawnej udzielonej z urzędu. W takiej sytuacji, koszty nieopłaconej pomocy prawnej zasądza się nie od Skarbu Państwa, lecz od przeciwnika procesowego na rzec strony korzystającej z urzędowej pomocy prawnej. Wynika to wyraźnie z treści art. 122 § 1 k.p.c., a także z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Przyznanie tych kosztów od Skarbu Państwa na rzecz adwokata następuje dopiero po wykazaniu bezskuteczności ich egzekucji.

O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. mając na uwadze, iż pozwany wygrał w całości. Na przedmiotowe koszty złożyły się opłata od apelacji w wysokości 100,00 zł oraz koszty zastępstwa prawnego dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu ustalone w wysokości 300,00 zł (§ 6 pkt 3 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu) powiększonej o stawkę podatku VAT – punkt III sentencji wyroku.