Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W złożonym pozwie powód (...) sp. z o.o. w B. domagał się zasądzenia od pozwanego K. W., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) w Z. kwoty 26.200,00 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 28 listopada 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 15 kwietnia 2011 roku zawarł z pozwanym umowę najmu naczepy ciężarowej chłodni marki (...) z agregatem (...) o numerze rejestracyjnym (...). Powód wyjaśnił, że naczepa stanowiła jego własność i została przez niego kupiona w dniu 28 lutego 2011 roku za cenę 31.057,50 złotych brutto. Powód podał, że w dniach od 2 do 3 września 2013 roku dokonano kradzieży z włamaniem powyższej naczepy wraz z ciągnikiem samochodowym marki S. (...) nr rej (...). Postępowanie w sprawie kradzieży zostało umorzone ze względu na niewykrycie sprawców.

Nadto powód wyjaśnił, że zgodnie z § 1 ust. 4 łączącej strony umowy najmu, pozwanego obciążał obowiązek zwrotu powodowi wartości przedmiotu najmu w razie jego utraty, całkowitego zniszczenia bądź uczynienia przedmiotu niezdatnym do dalszego użytku zgodnie z przeznaczeniem; niezależnie od ich przyczyn, okoliczności oraz zawinienia bądź nie przez pozwanego. Następnie powód wskazał, że w chwili przekazania naczepy pozwanemu jak i w chwili kradzieży była ona w pełni sprawna technicznie.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 13 stycznia 2015 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz obciążenia powoda kosztami postępowania.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany wskazał, że kwestionuje powództwo zarówno co do zasady jak i wysokości. Pozwany przyznał, że zawarł z powodem przedmiotową umowę najmu wraz z aneksem z dnia 22 czerwca 2012 roku. Pozwany potwierdził również kradzież naczepy.

Odnosząc się natomiast do postanowień umownych pozwany wskazał, że podstawa prawna powództwa jest chybiona, ponieważ jest sprzeczna z innymi postanowieniami umowy i stanem faktycznym sprawy. Pozwany podał, że w § 1 ust. 4 aneksu z dnia 2 listopada 2011 r. dokonano zmiany postanowień § 5 ust. 1 umowy nadając mu treść „Wynajmujący ubezpiecza (OC i AC) przedmiot umowy na koszt najemcy z zastrzeżeniem treści § 2 ust. 5.” Pozwany wskazał, że z treści przepisu § 2 ust. 5 umowy w brzmieniu nadanym zapisem zawartym w § 1 ust. 2 tegoż aneksu wynika, że powód jako wynajmujący uprawniony był do refundowania na najemcę m.in. kosztów ubezpieczenia OC i AC. Nadto pozwany podał, że w § 5 ust. 4 umowy strony zapisały, że w przypadku kradzieży lub innej szkody uzasadniającej odpowiedzialność ubezpieczyciela najemca zobowiązany jest powiadomić ubezpieczyciela o szkodzie z tytułu OC i AC. Pozwany uznał, że z powyższego wynika, że obowiązek ubezpieczenia naczepy spoczywał po stronie powodowej, a pozwany miał jedynie obowiązek zwrócić powodowi poniesiony koszt ubezpieczenia po wystawieniu mu faktury. Pozwany wskazał, że powoływany w pozwie zapis § 1 ust. 4 nie obejmował ryzyk objętych umową ubezpieczenia. Pozwany zarzucił, również że powód nie udowodnił dochodzonej wartości naczepy.

W piśmie procesowym, oznaczonym datą 1 kwietnia 2015 roku powód wskazał, że odpowiedzialność pozwanego opierała się na zasadzie ryzyka, co wynika z § 1 ust. 4 umowy najmu, tym samym odpowiedzialność pozwanego nie była uzależniona od jego winy, a powód nie miał obowiązku zgłaszania faktu wystąpienia szkody ubezpieczycielowi. W opinii powoda ochrona ubezpieczeniowa to wybór właściciela i nie zmieniała ona reguł odpowiedzialności cywilnej pozwanego. Powód zaznaczył, że z umowy nie wynika, aby przed dochodzeniem roszczeń od pozwanego, powód miał obowiązek wyczerpać drogę odpowiedzialności ubezpieczeniowej.

W piśmie oznaczonym datą 25 maja 2015 roku pozwany wskazał, że interpretacja umowy wskazana przez powoda jest rażąco sprzeczna z obowiązującymi w stosunkach cywilnoprawnych zasadami układania stosunków umownych. Nadto pozwany podał, że taka interpretacja oznaczałaby naruszenia zasad współżycia społecznego poprzez kształtowanie praw i obowiązków stron umowy w sposób nie odpowiadający słuszności kontraktowej.

Na rozprawie w dniu 7 lipca 2015 roku pozwany cofnął zarzut braku wykazania przez powoda wysokości żądania i wskazał, iż nie kwestionuje żądania powoda co do wysokości, podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia powoda.

Wyrokiem z dnia 21 lipca 2015 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 26.200,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 stycznia 2015 r., oddalając powództwo w pozostałym zakresie (co do odsetek), zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.727,00 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy, że w dniu 28 lutego 2011 roku powód nabył naczepę (...), rok produkcji 1998 za cenę 31.057,50 złotych brutto.

W dniu 15 kwietnia 2011 roku powód zawarł pozwanym umowę najmu naczepy ciężarowej, chłodni marki (...) z agregatem (...) z rejestratorem temperatury oraz wydrukiem sprawnym technicznie, o numerach rejestracyjnych (...) i numerach nadwozia (...).

Zgodnie z § 1 ust. 4 umowy pozwany zobowiązany był do zwrotu wartości przedmiotu najmu w razie jego utraty, całkowitego zniszczenia, bądź uczynienia przedmiotu najmu niezdatnym do dalszego użytku zgodna z jego przeznaczeniem: niezależnie od ich przyczyn, okoliczności oraz zawinienia bądź nie przez pozwanego.

Pozwany zobowiązał się w ciągu 3 dni od odebrania przedmiotu najmu do zawarcia umowy ubezpieczenia autocasco (AC), zawierający ubezpieczenie od skutków zdarzeń, które wystąpią na terenie państw wschodnich. (§ 3 ust. 1 umowy) Powód zaś zobowiązał się pokrywać koszty ubezpieczenia OC i AC. (§ 5 ust. 1 umowy). W § 5 ust. 4 powyższej umowy strony uzgodniły, że w przypadku kradzieży, nieupoważnionego użycia, zajęcia, konfiskaty, lub innej utraty bądź uszkodzenia przedmiotu najmu w sytuacji uzasadniającej odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu AC lub OC, pozwany był zobowiązany natychmiast powiadomić Policję, ubezpieczyciela oraz powoda.

W dniu popisania powyższej umowy przedmiot najmu został wydany pozwanemu.

W dniu 2 listopada 2011 roku strony postępowania załączyły aneks nr (...) do umowy z dnia 15 kwietnia 2011 roku. Strony zmieniły wysokość czynszu najmu, natomiast w § 5 ust. 1 powód zobowiązał się do ubezpieczenia przedmiotu umowy (OC, AC) na koszt pozwanego z zastrzeżeniem § 2 ust. 5 po zmianach, w którym pozwany upoważnił powoda do wystawiania faktur VAT bez podpisu pozwanego, a także refakturowania na pozwanego kwot ubezpieczenia OC i AC powiększonych o podatek VAT. Nadto po upływie okresu, na jaki została zawarta umowa i wywiązaniu się pozwanego ze wszystkich zobowiązań względem powoda, własność przedmiotu najmu miała zostać przeniesiona na pozwanego za kwotę 2.500,00 złotych netto.

Powód wyraził zgodę na podnajęcie naczepy do dalszego z zastrzeżeniem, iż powyższa zgoda nie zwalnia pozwanego od określonej w umowie najmu nr (...) odpowiedzialności za wskazany przedmiot najmu.

W dniu 2 – 3 września 2013 roku naczepa została skradziona.

W dniu 28 listopada 2013 roku Komenda Powiatowa Policji w L. umorzyła śledztwo w sprawie kradzieży z włamaniem ciągnika samochodowego marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) wraz z przedmiotową naczepą.

Pismem z dnia 23 lipca 2014 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 26.200,00 złotych w terminie 3 dni.

W dniu 27 września 2013 ubezpieczyciel (...) S.A. potwierdził przyjęcie zawiadomienia o szkodzie z dnia 4 września 2013 roku. Ubezpieczycie nie wypłacił odszkodowania ze względu na opóźnienie w zapłacie składki przez powoda.

Opisany wyżej stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie przedstawionych przez strony dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana a ponadto zeznań świadków M. R. (1), D. S., P. P., A. W. oraz M. Z..

W ocenie Sądu zeznawania świadków były szczere, rzeczowe oraz w zakresie istotnym dla sprawy korelowały ze sobą oraz treścią zgromadzonej w sprawie dokumentacji.

W oparciu o art. 217 § 3 k.p.c. Sąd pominął dowód z opinii biegłego sądowego z uwagi na okoliczność, iż pozwany ostatecznie nie kwestionował wysokości wartości przedmiotu najmu.

Sąd Rejonowy zważył, iż strony łączyła umowa najmu (art. 659 § 1 k.c.) w myśl której wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

W niniejszej sprawie, strony wywiązały się z obowiązków wynikający z art. 659 § 1 k.c.

Za konieczne Sąd Rejonowy uznał ustalenie, czy pozwany był zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda równowartości przedmiotu najmu.

Według Sądu Rejonowego nie ulega wątpliwości, że w myśl art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Przy ocenie kontraktu stron nie należy przede wszystkim pomijać okoliczności, iż strony umowy były przedsiębiorcami, uczestniczącymi w obrocie prawnym.

Z zapisów umowy wprost wynikało, że najemcę (pozwanego) obciąża obowiązek zwrotu wynajmującemu (powodowi) wartości przedmiotu najmu m.in. w przypadku jego utraty. Zapis był wyraźny, jasny i nie wymagał szczególnej interpretacji w świetle pozostałych regulacji kontraktowych.

Jednocześnie w umowie nie zastrzeżono, by obowiązek zwrotu był uzależniony od jakichkolwiek działań powoda. Nie wskazano również, by obowiązek ów był zniesiony w przypadku wypłaty odszkodowania pozwanemu.

Co więcej, od powstania stosunku najmu w kontrakcie stron, obowiązek zwrotu wartości przedmiotu najmu istniał równolegle, obok regulacji dotyczących ubezpieczenia pojazdu. Jednocześnie, mimo zmian wprowadzanych w aneksach do umowy (w tym, w zakresie ubezpieczenia) nie wprowadzono modyfikacji wskazanego obowiązku najemcy.

Jednocześnie wprowadzenie do umowy najmu klauzuli obowiązku zwrotu równowartości przedmiotu najmu w przypadku jego utraty, jest niewątpliwie zgodne z istotą stosunku najmu, gdzie właściciel rzeczy traci władztwo i jednocześnie możliwość pieczy i troski o przedmiot najmu. Takie zastrzeżenie jest uzasadnione obawą wynajmującego o zachowanie stanu majątkowego, mimo przekazania wartościowej ruchomości innej osobie i braku możliwości sprawowania opieki.

Powyższe powodowało, iż brak jest podstaw do uznania, iż obowiązek zwrotu wynajmującemu wartości przedmiotu najmu w przypadku jego utraty sprzeciwiał się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Odnosząc się do podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia powoda Sąd zważył, że zgodnie z art. 117 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba, że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jeżeli zaś przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata (art. 118 k.c.)

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 k.c.). Wymagalność roszczenia należy łączyć z upływem ostatniego dnia, w którym dłużnik może spełnić świadczenie zgodnie z treścią zobowiązania. W przypadku zobowiązań terminowych roszczenie staje się wymagalne z upływem terminu spełnienia świadczenia, określanego w odniesieniu do zobowiązań pieniężnych terminem zapłaty (wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 r. I CK 65/05 Lex nr 159107).

Zdaniem Sadu Rejonowego nie ulegało wątpliwości, iż gdyby nawet przyjąć najbardziej odległy termin ziszczenia się obowiązku zapłaty pozwanego (czyli data kradzieży pojazdu) termin przedawnienia roszczenia powoda upłynąłby we wrześniu 2016 roku, co powoduje że powód wytoczył powództwo przed upływem terminu przedawnienia roszczenia.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy uznał żądanie pozwu za uzasadnione, w świetle powołanego art. 353 ¹ k.c., w oparciu o treść § 4 ust. 4 umowy a contrario, a także w zakresie odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie przy czym na podstawie art. 481 k.c. a contarrio oddalił powództwo w części, w jakiej żądanie odsetkowe było niezasadne, z uwagi na termin wymagalności roszczenia powoda.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Apelację od powyższego wniósł pozwany zaskarżając go w całości zarzucając mu:

1) naruszenie prawa procesowego - art.224 kpc w zw.z art.233 k.p.c oraz art. 328§2
k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego wskutek niewłaściwej jego oceny, czego konsekwencją jest przyjęcie, że powód nie miał obowiązku ubezpieczenia AC wynajętej naczepy, a pozwany ma obowiązek zwrócić powodowi jej wartość , bez względu na okoliczności,

2) naruszenie prawa materialnego- art.353 ¹kc przez niewłaściwą jego wykładnię oraz art.58§2 kc i art.65§2 kc w wyniku ich pominięcia przy rozstrzyganiu
sprawy.

Pozwany wniósł :

1) o przesłuchanie pozwanego K. W. w charakterze strony na okoliczności podniesione przez niego w wystąpieniu przed zamknięciem rozprawy przez Sąd Rejonowy i wskazane w sprzeciwie od nakazu zapłaty oraz piśmie procesowym pozwanego z dnia 25.05.2015r.,

2) o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za I instancję w kwocie 2.400,00 zł oraz 17,00 zł uiszczonej opłaty skarbowej,

3)o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu opłaty od apelacji w kwocie 1310 zł oraz kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

W uzasadnieniu apelacji pozwany zwrócił uwagę, iż rozstrzygniecie oparte zostało o stan faktyczny ustalony przez Sąd bez rozważenia całokształtu materiału dowodowego sprawy,wybiórcze potraktowanie dowodów,a w szczególności zeznań świadków i pominięcie zawnioskowanego przez pozwanego dowodu z przesłuchania pozwanego w charakterze strony . Sąd pominął istotną dla sprawy część zeznań śwd. R. dotyczącą ubezpieczenia naczepy, który zeznał, że powód nie otrzymał odszkodowania od ubezpieczyciela, ponieważ spóźniliśmy się z zapłatą składki. Ponadto świadek zeznał, że „my chcieliśmy być ubezpieczeni, może dlatego zostały zawarte kwestie ubezpieczeniowe w aneksie, bo sprzęt jeżdżący na tereny zagrożone, wschód, jest doubezpieczany." Sąd pominął zeznania śwd. W. dotyczące stanu technicznego naczepy stwierdzonego na terenie Niemiec i kosztów jej naprawy oraz kontaktów ze świadkiem R., który reprezentował wówczas powodową Spółkę. Śwd. W. zeznał, po złożeniu przyrzeczenia „że p. R. zapewniał go, że ma wszystko ubezpieczone, a wyraźnie pytałem czy jest zapłacone OC i AC. Pan R. mówił, żeby się nie martwić. Po zniknięciu naczepy z samochodem p.R. mnie uspokajał,że ma AC."

Apelujący wskazał, iż Sąd Rejonowy ocenił, że zeznania świadków były szczere, rzeczowe i korelowały ze sobą oraz treścią zebranej w sprawie dokumentacji. Sąd Rejonowy nie wskazał jednak jaką dokumentację ma na myśli. Sąd pominął bowiem przedłożony przez powoda istotny dokument stanowiący dowód, że poprzedni właściciel naczepy ubezpieczał ją również AC oraz polisę ubezpieczeniową podpisaną przez powoda, przekazaną pozwanemu jako dowód ubezpieczenia, na podstawie którego pozwany miał zgłosić ewentualną szkodę do ubezpieczyciela.

Pominięte przez Sąd zeznania świadków, dokumenty oraz zawnioskowany dowód z przesłuchania pozwanego , mają bardzo istotne znaczenie dla sprawy, ponieważ dowodzą, że w transporcie drogowym międzynarodowym zasadą jest ubezpieczanie pojazdów również w zakresie AC i że powód również zakładał zawarcie takiego ubezpieczenia i upoważnił pozwanego do zgłoszenia szkody. Oznacza to, że powód rozumiał treść umowy tak, iż szkody objęte ubezpieczeniem będą pokrywane przez ubezpieczyciela, a nie przez pozwanego.

Z kolei Sąd I instancji ustalił, że w § 5 ust.l aneksu powód zobowiązał się do ubezpieczenia przedmiotu najmu (OC,AC), podczas gdy w części rozważającej stan prawny sprawy uznał, że okoliczność ta nie miała znaczenia dla oceny odpowiedzialności pozwanego ze względu na zapis §1 ust.4 umowy.

Wobec przedstawionych wyżej uchybień Sądu I instancji, popełnionych w toku postępowania dowodowego i ustalaniu stanu faktycznego, uzasadnione są zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przepisów proceduralnych.

Istotne błędy-zdaniem pozwanego- popełnił Sąd I instancji w części uzasadnienia zawierającej rozważania stanu prawnego sprawy. Zdaniem pozwanego nietrafna jest ocena Sądu, że bezsporna w sprawie była okoliczność, iż strony łączyła umowa najmu. Jak bowiem wykazał pozwany w swoim piśmie z dnia 25.05.2015, była to umowa nosząca w istocie cechy umowy leasingu, bowiem przewidywała spłacanie wartości pojazdu w czynszu i po terminie, na który umowa została zawarta, przewidywała przeniesienie własności naczepy na najemcę (art.709 ¹ k.c.)

Sąd pominął tę istotną okoliczność, ograniczając się do omawiania definicji umowy najmu. Dokonując analizy prawnej umowy w przedmiocie dotyczącym oceny czy pozwany zobowiązany jest do zapłaty powodowi wartości przedmiotu najmu Sąd powołał się tylko na przepis art.353 ^ł kc. Sąd uznał, że strony mogły ułożyć swój stosunek umowny w ten sposób, że zapisany w umowie obowiązek zwrotu wynajmującemu wartości przedmiotu najmu w przypadku jego utraty obciąża pozwanego, mimo przejęcia przez powoda na siebie obowiązku ubezpieczenia pojazdu, ponieważ nie sprzeciwia się to właściwości tego stosunku ani zasadom współżycia społecznego. Taki wniosek Sąd wyprowadził z tego, że z umowy wprost wynika, że najemcę obciąża obowiązek zwrotu powodowi wartości przedmiotu najmu m.in.w przypadku jego utraty. Zapis ten- zdaniem Sądu-był wyraźny, jasny i nie wymagał szczególnej interpretacji w świetle pozostałych regulacji kontraktowych. Sąd uznał, że obowiązek zwrotu wartości utraconego pojazdu istniał równolegle obok regulacji dotyczących ubezpieczenia pojazdu, ponieważ strony w aneksie do umowy nie wprowadziły jego modyfikacji. Skarżący zarzucił, że taki pogląd Sądu I instancji prowadzi do nieakceptowalnego w świetle prawa wniosku, że gdyby nawet powód dopełnił obowiązku ubezpieczenia pojazdu i otrzymał od ubezpieczyciela odszkodowanie, to po stronie pozwanego istniałby nadal obowiązek zwrotu wartości naczepy. Sąd Rejonowy dokonał błędnej interpretacji przepisu art.353 ¹k.c, pomijając przepisy art.58§2 kc oraz art.65§2kc. Zdaniem skarżącego Sąd nie dokonał należycie wykładni oświadczeń woli stron. Skarżący wskazał tu, że przepis art.65§2 kc nakazuje przy interpretacji oświadczenia woli brać pod uwagę okoliczności w której zostało złożone, a w tym badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, a nie opierać się na dosłownym jej brzmieniu. Przepis ten uzasadnia uwzględnianie przez sąd pozatekstowych okoliczności, w tym cel jaki strony miały przy zawieraniu umowy, które powinny być badane przy pomocy zeznań świadków i przesłuchania stron ( por.wyrok Sądu Najwyższego z 21.11.1997 I CKN 815/97 OSN z 1999r nr 2 poz. 38). Przy wykładni umowy Sąd miał również obowiązek brać pod uwagę taką wartość jaką jest zaufanie adresata oświadczenia woli. Decydujący jest zindywidualizowany punk widzenia odbiorcy oświadczenia woli, który z należytą starannością w stosunkach danego rodzaju i charakteru działalności, dokonuje interpretacji składającego oświadczenie woli (por.uchwałę Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów z 29.06.1995r III CZP 65/95 OSNCP 1995 nr 12 poz. 168).

Zdaniem skarżącego Sąd Rejonowy pominął wszelkie reguły jakimi należy kierować się dokonując wykładni woli stron. Prawidłowo dokonana wykładnia oświadczeń woli stron prowadzi do następujących wniosków.

1.Strony wprowadzając do umowy zapis nakładający na powoda, spoczywający uprzednio na pozwanym, obowiązek pełnego ubezpieczenia pojazdu, dokonały tym samym modyfikacji zapisu § lust.4 umowy, w świetle którego odpowiedzialność pozwanego ograniczona została do ryzyk nie objętych warunkami ubezpieczenia.

2.0koliczności takie jak obowiązująca w transporcie praktyka ubezpieczania pojazdów ze względu na liczne zagrożenia, fakt przekazania pozwanemu przez powoda podpisanej polisy ubezpieczeniowej i zobowiązanie go w umowie do zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi, a nadto zeznania świadków i strony, uzasadniają przyjęcie, że wolą stron było pełne ubezpieczenie pojazdu, co miało zapewniać pokrycie szkody przez ubezpieczyciela, a nie

przez pozwanego.

3.Powód nie poniósł szkody, ponieważ jak pozwany wykazał w piśmie procesowym z dnia 25.05.2015, pozwany w czynszu spłacił dwukrotną wartość naczepy, która po zakończeniu miała przejść na jego własność za kwotę 2.500,00 zł równą wpłaconej przez pozwanego kaucji. Gdyby nawet przyjąć, że powód poniósł szkodę na skutek zaginięcia naczepy, to była ona spowodowana wyłącznie niedbalstwem powoda.

W trakcie postępowania apelacyjnego, po doręczeniu powodowi odpisu apelacji, pozwany wniósł o wezwania do udziału w procesie w charakterze przypozwanego E. Z.. E. Z. do procesu nie przystąpiła.

Powód w toku rozprawy apelacyjnej wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie.

Należy podzielić zarzuty skarżącego, iż postępowanie przed Sądem I instancji było obarczone wadliwościami. Jednakże wadliwości te prowadzą do uznania, że nie doszło do rozpoznania istoty sprawy (art. 386 § 4 k.p.c.). Zasadnym było wobec powyższego uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c. sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania w całości.

W orzecznictwie podkreślono, że przyczyny „nierozpoznania istoty sprawy” mogą być różne. Przyjmuje się, iż pod tym pojęciem rozumieć należy każdy przypadek w którym nie doszło do zbadania podstawy merytorycznej dochodzonego roszczenia. Do sytuacji takiej dojdzie przykładowo, jeżeli sąd a quo nie wniknął w ogóle w całokształt okoliczności sprawy, gdyż pozostając w mylnym przekonaniu ograniczył się do zbadania jedynie zagadnienia legitymacji procesowej jednej ze stron, przedawnienia, prekluzji. Podstawa do uchylenia wyroku do ponownego rozpoznania zachodzić będzie zatem nie tylko wówczas gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł w ogóle merytorycznie o żądaniach stron, lecz także gdy zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominął merytoryczne zarzuty pozwanego, w konsekwencji czego przedwcześnie oddalił lub uwzględnił powództwo (zob. m.in. wyroki Sądu Najwyższego : z dnia 9 stycznia 1936 r., C 1839/36, Zb. Orz. 1936 poz. 315, z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999, Nr 1, poz. 22; z dnia 9 stycznia 2001 r., I PKN 642/00, OSNAPiUS 2002, Nr 17, poz. 409; z dnia 5 lutego 2002 r., I PKN 845/00, OSNP 2004, Nr 3, poz. 46; z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003, Nr 3, poz. 36; z dnia 24 marca 2004 r., I CK 505/03, Monitor Spółdzielczy 2006, nr 6, s. 45; z dnia 16 czerwca 2011 r., I UK 15/11, OSNP 2012, nr 15-16, poz. 199, z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 274/11, LEX nr 1110971, a także postanowienia tego Sądu z dnia 24 czerwca 2014 r., I CZ 29/14, LEX nr 1521229 oraz z dnia 3 czerwca 2015 r., V CZ 115/14, LEX nr 1765630).

Oceny, czy sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy, dokonuje się na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego, które powinny stanowić podstawę rozstrzygnięcia (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2012 r., IV CZ 156/12, M. Praw. 2013, nr 15, s. 815). W uzasadnieniu wyroku z dnia 20 lipca 2006 r. (V CSK 140/06, LEX nr 1101691) Sąd Najwyższy stwierdził natomiast, że nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi wówczas, gdy sąd meriti nie wyjaśnił i pozostawił poza oceną okoliczności faktyczne, stanowiące przesłanki zastosowania prawa materialnego, będącej podstawą roszczenia.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny sprawy w oparciu o powołane w uzasadnieniu dowody w postaci dokumentów dostarczonych przez obie strony, których autentyczność nie była przez strony kwestionowana oraz z zeznań świadków M. R. (2), D. S., P. P., A. W. oraz M. Z., Zeznania wymienionych świadków nie zostały omówione. W szczególności poza zeznaniem świadka M. R. (1) na okoliczność potwierdzenia przez ubezpieczyciela przyjęcia powiadomienia o szkodzie i braku wypłaty odszkodowania, która to okoliczność była bezsporna i nie wymagała dowodu, nie dokonano omówienia zeznań pod kątem obowiązku ubezpieczenia AC i zapewnienia pozwanego, że sporna naczepa jest ubezpieczona w zakresie AC oraz, że pozwanemu została przekazana polisa ubezpieczeniowa na podstawie której pozwany miał zgłosić ewentualne szkody do ubezpieczyciela. Nie zostały również omówione okoliczności zaliczenia czynszu na wartość przedmiotu najmu w sytuacji gdy podczas wykonywania przewozu na terenie Niemiec naczepa okazała się niesprawna.

Tak wybiórczo przeprowadzone postępowanie dowodowe, w okolicznościach sprzecznych twierdzeń stron co do istotnych okoliczności podlegających na ustaleniu, jaki był zgodny zamiar stron i cel zawartej i aneksowanej umowy prowadziło do uznania konieczności ponownej oceny dowodów w tym również w zakresie zeznań strony pozwanej niezasadnie pominiętych przez Sąd Rejonowy.

W świetle okoliczności sprawy, nie przesłuchanie strony pozwanej bez zajęcia jakiegokolwiek stanowiska co do podstaw pominięcia przesłuchania tej strony, naruszało zasadę równouprawnienia, było krzywdzące dla pozwanego
i w szerszym kontekście pozbawiało go możności należytego przedstawienia swoich racji w toczącym się postępowaniu.

Jednocześnie zważyć należało, że część ustaleń faktycznych dotyczących kradzieży naczepy, jej nie zwrócenia, nie ubezpieczenia AC nie była w ogóle sporna między stronami, natomiast istotne były okoliczności związane obowiązkiem ubezpieczenia naczepy. Nie poddano ocenie także zapisu § 2 Aneksy do umowy najmu po katem art. 709 ¹ k.c. Kodeks postępowania cywilnego w sposób wyraźny dokonuje klasyfikacji faktów z punktu widzenia ich wagi dla toczącego się postępowania. Podstawowe znaczenie mają fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), te bowiem fakty stanowią przedmiot dowodu, jeżeli dodatkowo należą do faktów spornych, nie zostały przyznane w toku postępowania (art. 229 k.p.c.), nie zostały zaprzeczone (art. 230 k.p.c.) i nie należą do faktów powszechnie znanych lub znanych sądowi urzędowo (art. 228 k.p.c.). Fakty istotne stanowią podstawę faktyczną rozstrzygnięcia i element składowy uzasadnienia (art. 328 § 2 k.p.c.).

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy winien przeprowadzić pominięte postępowanie dowodowe w zakresie przesłuchania stron. Oceniając zeznania stron pod kątem art.65 § 2 k.c. uwzględniając nie tylko formalny, wynikający z umowy interpretowany zapis § 1 ust. 4 ale także inne zapisy umowy dotyczące obowiązku ubezpieczenia przedmiotu najmu (§ 1 ust.4 aneksu) oraz warunków przeniesienia własności naczepy na najemcę (§ 2 aneksu). Należy także wyjaśnić kwestię rozliczenia wpłaconej kaucji w kwocie 2500 zł. Czynności procesowe Sądu powinny znaleźć wyraz w uzasadnieniu wyroku pozwalającym na ich ocenę przez Sąd Odwoławczy.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji, stosownie do art. 386 § 4 kpc.

Na podstawie przepisu art. 108 § 2 kpc, Sąd drugiej instancji pozostawił Sądowi Rejonowemu rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Marek Tauer Elżbieta Kala Barbara Jamiołkowska