Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia25 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2016 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku R. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek zażalenia organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt VI U 414/13

p o s t a n a w i a :

oddalić zażalenie

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSO (del.) Gabriela Horodnicka-

Stelmaszczuk

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lutego 2013 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił R. L. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 6 lutego 2013 r. ubezpieczony nie został uznany za osobę niezdolną do pracy, wobec czego brak było podstaw prawnych do przyznania świadczenia.

W odwołaniu od decyzji R. L. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczony wskazał, iż cierpi na przewlekły zespół bólowy kręgosłupa L-S, przewlekły zespół stawów barkowych, nadciśnienie tętnicze, bóle zwyrodnieniowe stawów kolanowych i łokci, zmiany dermatologiczne (dłonie, kolana, łokcie - łuszczyca) co uzasadnia jego niezdolność do pracy. Zdaniem skarżącego stan jego zdrowia uniemożliwia mu wykonywanie ciężkich prac jakie wiążą się z pracą w budownictwie, a powrót do pracy umysłowej po 25 latach przerwy nie jest realny.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, z argumentacją jak w zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 11 grudnia 2015 r., Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił zaskarżoną decyzję ZUS z dnia 13 lutego 2013 r. odmawiającą przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, przekazał sprawę do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. i umorzył postępowanie w sprawie.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

R. L. urodzony w dniu (...) z zawodu technik mechanik samochodowy, w trakcie aktywności zawodowej pracował jako monter samochodowy, inspektor zajezdni, inspektor d/s wojskowych i kontroli wewnętrznej, kierownik stacji obsługi, starszy inspektor nauki jazdy, specjalista d/s technicznych, kierownik działu technicznego i zaplecza, kierownik działu taboru i kontroli technicznej, kierownik działu eksploatacji transportu, kierownik bazy w P. oraz osoba prowadząca działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych.

W okresie od 8 stycznia 1999 r. do 31 stycznia 2013 r. R. L. posiadał prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W dniu 27 grudnia 2012 r. ubezpieczony złożył w ZUS wniosek o ponowne ustalenie prawa do świadczenia.

Lekarz Orzecznik ZUS - rozpoznając u R. L.: zespół bólowy kręgosłupa L-S w przebiegu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych L5-S1 bez objawów ubytkowych rozciągowych, nadciśnienie tętnicze uregulowane - orzeczeniem z dnia 17 stycznia 2013 r. uznał, iż ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy.

Orzeczeniem z dnia 6 lutego 2013 r. Komisja Lekarska ZUS rozpoznając u ubezpieczonego: zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo – krzyżowego w przebiegu zmian dyskopatyczno-zwyrodnieniowych, zespół bólowy obu stawów barkowych, nadciśnienie tętnicze uregulowane, zmiany zwyrodnieniowe lewego stawu kolanowego - nie stwierdziła długotrwałej niezdolności do pracy.

Decyzją z dnia 13 lutego 2013 r. (...) Oddział w S. odmówił R. L. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W toku postępowania toczącego się z odwołania ubezpieczonego od decyzji ZUS z dnia 13 lutego 2012 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu: ortopedii, neurochirurgii, chorób wewnętrznych, psychiatrii i chirurgii naczyniowej (postanowienie z dnia 22 marca 2013 r.) oraz dermatologii i medycyny pracy (postanowienie z 30 czerwca 2014 r.) w celu ustalenia czy stan zdrowia czyni ubezpieczonego całkowicie lub częściowo niezdolnym do pracy nadal po dniu 31 stycznia 2013 r.

Na dzień wydania zaskarżonej decyzji biegli rozpoznali u ubezpieczonego: ciasny kanał kręgowy szyjny z dyskopatią C4/C5 diagnozowane w 2004 r., kręgozmyk L4/L5 diagnozowany jako I° w 2002 r. bez patologii funkcji ustroju w zakresie stanu neurochirurgiczno-spondyliatrycznego, żylaki kończyny dolnej lewej, dystymię oraz łuszczycę.

W toku procesu wnioskodawca zaczął odczuwać dolegliwości gastrologiczne. W dniu 5 stycznia 2015 r. wnioskodawca otrzymał skierowanie do poradni specjalistycznej gastrologicznej z podejrzeniem przepukliny rozworu przełykowego. W czerwcu 2015 r. u wnioskodawcy zdiagnozowano nowotwór jelita grubego. Na styczeń 2016r. wyznaczono wnioskodawcy termin operacji przepukliny brzusznej.

W toku niniejszego postępowania wnioskodawca nie składał kolejnego wniosku o rentę.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnił następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy – tj. 5 lat pracy w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy,

3) niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia, lub w okresie równorzędnym z okresem ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od daty ustania tych okresów - warunku tego nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Definicję niezdolności do pracy zawiera art. 12 tej ustawy. Stanowi on, iż niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że w niniejszym postępowaniu pod ocenę poddana została prawidłowość decyzji ZUS, którą organ rentowy odmówił R. L. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd meriti podniósł, że postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter odwoławczy i kontrolny, ograniczający się do sprawdzenia zgodności z prawem decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie takie jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydania decyzji, a więc w chwili ustalania prawa do świadczenia przez organ rentowy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97, OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 181, z dnia 3 grudnia 1998 r., II UKN 341/98, OSNAPiUS 2000 nr 2, poz. 72, z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43, z dnia 12 stycznia 2005 r., I UK 93/04, OSNP 2005 nr 16, poz. 254 oraz z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK 152/04, dotychczas niepublikowany). Mówiąc inaczej – o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika ZUS, lecz zgodnie z posiadaną wiedzą specjalistyczną poddają ocenie merytorycznej trafność wydanego przez niego orzeczenia o zdolności danej osoby do pracy lub jej braku. Dlatego też późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego nie może stanowić podstawy do uznania przez sąd decyzji za wadliwą i jej zmiany. Z tych przyczyn zgodnie z treścią art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskich Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W takim przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

W wyroku z dnia 20 maja 2013 r. (I UK 616/12) Sąd Najwyższy wskazał, iż regulacja art. 477 ¹⁴ § 4 zdanie ostatnie k.p.c. nie tylko zakazuje wyrokowania co do istoty sprawy w razie ujawnienia nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji, tj. tych, które jeszcze nie istniały przed zaskarżeniem negatywnej decyzji rentowej, ale w celu ich weryfikacji w postępowaniu rentowym zobowiązuje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia dotychczasowego postępowania odwoławczego z mocy art. 477 ¹⁴ § 4 zdanie ostatnie k.p.c. Sąd Najwyższy zaznaczył, że obowiązek takiego orzekania należy do sądu pierwszej instancji, zważywszy że wedle dotychczasowej wykładni art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. dokonanej przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 kwietnia 2007 r., I UK 316/06 (OSNP 2008 nr 13-14, poz. 199), przepis ten nie ma zastosowania w postępowaniu apelacyjnym, jeżeli nowe okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji powstały po wyroku sądu pierwszej instancji. Mające walor nowości okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od negatywnej decyzji rentowej i nadal utrzymują się w okresie wymaganym do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej), nie mogą być samodzielnie ocenione przez sąd z zastosowaniem dyspozycji art. 316 k.p.c. przede wszystkim ze względu na kodeksowy zakaz orzekania co do istoty sprawy zawarty w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., który w takich przypadkach bezwzględnie zobowiązuje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy ze względu na ujawnione nowości do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania sądowego. Istotą powyższej regulacji jest uniemożliwienie rozstrzygnięcia sprawy o rentę czy dodatek pielęgnacyjny w oparciu o nowe okoliczności dotyczące stanu zdrowia wnioskodawcy, które nie były znane lekarzowi orzecznikowi, komisji lekarskiej ZUS, ani organowi rentowemu w chwili wydawania decyzji. Także w postanowieniu z dnia 20 maja 2013 r. Sąd Najwyższy wskazał, iż mające walor nowości okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od negatywnej decyzji rentowej i nadal utrzymują się w okresie wymaganym do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej), nie mogą być samodzielnie ocenione przez sąd z zastosowaniem dyspozycji art. 316 k.p.c. przede wszystkim ze względu na kodeksowy zakaz orzekania co do istoty sprawy zawarty w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., który w takich przypadkach bezwzględnie zobowiązuje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy ze względu na ujawnione nowości do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania sądowego.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż przepis art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. nie zawęża pojęcia nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy do okoliczności odnoszących się do stanu zdrowia istniejącego w dacie wydania zaskarżonej decyzji. Zakaz orzekania co do nowych okoliczności zbędnym czyni badanie tego, czy są to okoliczności dotyczące schorzeń istniejących w dniu wydania zaskarżonej decyzji, czy też nowych. W wielu przypadkach powzięcie przez lekarzy orzeczników informacji o nowo ujawnionym schorzeniu może mieć bowiem wpływ na ocenę poprzednio stwierdzonego stanu zdrowia. Jak wskazano wyżej Sąd uprawniony jest do sprawdzenia zgodności z prawem decyzji wydanej przez organ rentowy jedynie przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydania decyzji. Z tego właśnie powodu w przypadku pojawienia się nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy ustawodawca wprowadził przepis art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. umożliwiający organowi rentowemu zweryfikowanie wydanej uprzednio decyzji i na przykład przyznanie prawa do renty od dnia powstania niezdolności do pracy (a nie od dnia złożenia kolejnego wniosku), na skutek pogorszenia się stanu zdrowia w toku procesu. Celem omawianej regulacji jest też zapewnienie ubezpieczonemu rozpoznania jego wniosku o prawo do renty bez potrzeby ponawiania żądania. Trudno bowiem wymagać, by ubezpieczony przekonany o swojej niezdolności do pracy prowadząc proces o prawo do renty orientował się, że musi złożyć nowy wniosek o rentę w przypadku pogorszenia się jego stanu zdrowia. Obowiązku składania ponownego wniosku o rentę w trakcie postępowania o rentę nie przewiduje żaden przepis, a ponadto właśnie takich sytuacji dotyczących m.in. pogorszenia się stanu zdrowia dotyczy przepis art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. umożliwiający organowi rentowemu przyznanie prawa do renty od rzeczywistej daty powstania niezdolności do pracy.

W ocenie Sądu pierwszej instancji stan powołany w dyspozycji art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. ma miejsce w niniejszej sprawie, której przedmiotem jest żądanie przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Odwołanie ubezpieczonego opiera się na zarzutach dotyczących orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS, a zatem spór dotyczył oceny, czy wnioskodawca był osobą niezdolną do pracy po dniu 31 stycznia 2013 r.

W toku procesu na posiedzeniu w dniu 11 grudnia 2015 r. ubezpieczony okazał Sądowi dokumentację medyczną, która nie była przedmiotem analizy lekarzy orzeczników ZUS. Wyniki badań diagnostycznych wykonanych przez wnioskodawcę w czerwcu 2015 r. ujawniły u wnioskodawcy nowotwór jelita grubego. Z dokumentacji tej wynikało, iż dolegliwości bólowe wnioskodawca odczuwał już 8 miesięcy przed diagnozą. Ponadto w toku postępowania sądowego biegli zdiagnozowali u R. L. dystymię oraz łuszczycę, a więc schorzenia pominięte przez lekarzy orzeczników ZUS. Dodatkowo wnioskodawca oczekuje na operację przepukliny brzusznej. Przedstawione okoliczności świadczą o niewątpliwym pogorszeniu stanu zdrowia wnioskodawcy już po wydaniu zaskarżonej decyzji.

Z powyższego wynika, w ocenie Sądu meriti, że w toku postępowania przed Sądem doszło do istotnej zmiany w stanie zdrowia ubezpieczonego powodującej konieczność weryfikacji ustaleń lekarzy orzeczników ZUS, co do istnienia u wnioskodawcy niezdolności do pracy. Jak już wskazano mające walor nowości okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy, które powstały po dniu złożenia odwołania od negatywnej decyzji nie mogą być samodzielnie ocenione przez Sąd z zastosowaniem dyspozycji art. 316 k.p.c. przede wszystkim ze względu na kodeksowy zakaz orzekania co do istoty sprawy zawarty w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., który w takich przypadkach bezwzględnie zobowiązuje Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy ze względu na ujawnione nowości do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania sądowego. Oznacza to iż sąd nie może nawet oceniać charakteru tych nowych okoliczności, a więc także tego, czy dotyczą one schorzeń istniejących wcześniej, czy też nowych, czy mają wpływ na ocenę istniejących wcześniej schorzeń, ani daty powstania schorzeń.

W świetle tych argumentów, zdaniem Sadu pierwszej instancji, w niniejszym postępowaniu zachodzą nowe okoliczności w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., powodujące konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania, o czym wprost stanowi cytowany wyżej przepis. Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że wydanie wyroku przez Sąd z pominięciem nowych okoliczności pozbawiłoby wnioskodawcę ewentualnych świadczeń rentowych za okres od pogorszenia się stanu jego zdrowia, skoro nie złożył on kolejnego wniosku o rentę.

Mając na uwadze powyższe na mocy art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. Sąd meriti orzekł jak w sentencji.

Sąd Okręgowy wskazał, że w następstwie niniejszego orzeczenia wniosek R. L. o rentę z tytułu niezdolności do pracy będzie więc ponownie przedmiotem postępowania przed organem rentowym, który będzie miał możliwość zweryfikowania swego stanowiska w przedmiocie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Podstawą wydania nowej decyzji będzie orzeczenie lekarza orzecznika ZUS, który oceniając stan zdrowia wnioskodawcy zobowiązany będzie uwzględnić nowe okoliczności dotyczące jego stanu zdrowia. Lekarze orzecznicy władni będą ocenić czy nowe okoliczności dotyczą schorzeń istniejących wcześniej, czy też mają wpływ na ocenę istniejących wcześniej dolegliwości a przede wszystkim ustalą datę powstania ewentualnej niezdolności do pracy.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się organ rentowy, zaskarżając je w całości i zarzucając mu:

- naruszenie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. - przez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. uchylenie zaskarżonej decyzji ZUS z dnia 13 lutego 2013 r., przekazanie sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania, podczas gdy w sprawie nie wystąpiły nowe okoliczności, a jedynie potencjalne nowe schorzenia, które nie są objęte dyspozycją niniejszego przepisu;

- naruszenie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. - przez jego niezastosowanie, tj. orzeczenie oddalenia odwołania w całości pomimo istnienia ku temu merytorycznych przesłanek w postaci opinii biegłych sądowych wskazujących, iż ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy po 31 stycznia 2013 r.

W oparciu o takie zarzuty, organ rentowy wniósł o uchylenie przedmiotowego orzeczenia i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oraz o zasądzenie na rzecz ZUS O/S. kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym, wg norm przepisanych.

Z ostrożności procesowej skarżący wniósł o odstąpienie od obciążania Zakładu kosztami postępowania zażaleniowego.

W uzasadnieniu zażalenia pełnomocnik pozwanego podniósł, że wydane postanowienie nie odpowiada prawu.

Organ rentowy nadmienił, że w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd wskazał, iż u ubezpieczonego na dzień wydania zaskarżonej decyzji rozpoznano ciasny kanał kręgowy szyjny z dyskopatią C4/C5 diagnozowane w 2004 r., kręgozmyk L4/L5 diagnozowany jako 1° w 2002 r bez patologii funkcji ustroju w zakresie stanu neurochirurgiczno - spondyliatrycznego, żylaki kończyny dolnej lewej, dystymię oraz łuszczycę. Żaden z biegłych nie stwierdził jednoznacznie, że powyższe schorzenia czynią ubezpieczonego częściowo lub całkowicie niezdolnym do pracy po 31.01.2013 r.

Skarżący wskazał, że w toku postępowania sądowego u wnioskodawcy został zdiagnozowany nowotwór jelita grubego. Na tej podstawie Sąd uznał, iż nowe schorzenie ubezpieczonego ujawnione w toku procesu stanowi nową okoliczność dotyczącą niezdolności do pracy ubezpieczonego nieznaną lekarzom orzecznikom. Na tej podstawie Sąd zastosował przepis art, 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., tj. uchylił zaskarżoną decyzję, przekazał sprawę do rozpoznania organowi rentowemu oraz umorzył postępowanie w sprawie.

W ocenie skarżącego takie stanowisko nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa, albowiem w niniejszej sprawie nie może mieć zastosowania przepis art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., z uwagi na to, iż w sprawie nie doszło do wystąpienia „nowych okoliczności", a jedynie co najwyżej można mówić tu o istnieniu „nowych schorzeń" nieistniejących w dacie wydania zaskarżonej decyzji i niebędących przed wydaniem tej decyzji przedmiotem rozpoznawania przez komisję lekarską ZUS.

W ocenie pozwanego w/w przepis może mieć zastosowanie jedynie w sytuacji gdy nastąpiło pogorszenie się stanu zdrowia ubezpieczonego w trakcie toczącego się postępowania, w obrębie tej samej jednostki chorobowej, będącej przedmiotem badania przez lekarzy organu rentowego. Przedłożenie nowej dokumentacji wskazującej na ujawnienie się w stanie zdrowia badanego nowych schorzeń, nie jest, zdaniem organu rentowego podstawą do uchylania prawidłowej przecież na dzień wydania decyzji ZUS, przekazania sprawy ponownie do rozpoznania i umorzenia postępowania. W takim przypadku właściwym byłoby oddalić odwołanie od decyzji ZUS, która została wydana w oparciu o orzeczenie komisji lekarskiej rozpoznającej przecież konkretne schorzenia istniejące w dacie składania wniosku o świadczenie i przekazać nową dokumentację jako ponowny wniosek o przyznanie świadczenia. Uzasadnieniem dla takiej oceny prawnej przywołanego powyżej przepisu prawa jest to, iż orzekając co do stanu zdrowia w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy, sąd bierze pod uwagę stan zdrowia ubezpieczonego na dzień wydania decyzji, badając jej zgodność z prawem pod względem formalnym i merytorycznym (wyroki SN z 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005/3/43 i 7 lutego 2006 r., I UK 154/05, Lex nr 272581, wyrok SA w Szczecinie z 14 stycznia 2014 r. III AUa 382/13, niepublikowany).

Z opinii biegłych wydanych w sprawie wynika, iż na dzień wydania zaskarżonej decyzji ubezpieczony nie był niezdolny do pracy. Skoro zatem na dzień wydawania zaskarżonej decyzji ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy jego odwołanie, w ocenie skarżącego, winno ulec oddaleniu. Powinien natomiast złożyć nowy wniosek o rentę do ZUS w związku z nowym schorzeniem.

Wobec powyższego organ rentowy wniósł jak we wstępie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Dokonana przez Sąd Apelacyjny kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia doprowadziła do wniosku, że jest ono prawidłowe.

Zdaniem Sądu I instancji, z czym w pełni zgadza się Sąd Apelacyjny, stwierdzone u wnioskodawcy po wniesieniu odwołania nowe schorzenia dowodzą, że w toku postępowania przed Sądem Okręgowym doszło do istotnej zmiany w stanie zdrowia ubezpieczonego powodującej, że należy poddać weryfikacji dotychczasowe ustalenia co do istnienia u niego niezdolności do pracy. Sąd Okręgowy wskazał, że mające walor nowości okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy, które powstały po dniu złożenia odwołania od negatywnej decyzji nie mogą być samodzielnie ocenione przez sąd z zastosowaniem dyspozycji art. 316 k.p.c. przede wszystkim ze względu na kodeksowy zakaz orzekania co do istoty sprawy zawarty w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., który w takich przypadkach bezwzględnie zobowiązuje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy ze względu na ujawnione nowości do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania sądowego. Oznacza to, iż sąd nie może nawet oceniać charakteru tych nowych okoliczności, a więc tego czy dotyczą one schorzeń istniejących wcześniej czy też nowych.

W świetle tych argumentów Sąd meriti trafnie uznał, iż nowe schorzenie stwierdzone u wnioskodawcy (rak jelita grubego) już po wydaniu decyzji przez organ rentowy, a w toku postępowania przed Sądem I instancji, stanowią nową okoliczność w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., powodującą konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania, o czym wprost stanowi cytowany wyżej przepis. Wydanie wyroku przez Sąd z pominięciem nowej okoliczności pozbawiłoby wnioskodawcę ewentualnych świadczeń rentowych za okres od pogorszenia się stanu zdrowia, skoro nie złożył on kolejnego wniosku o rentę.

Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że schorzenia te mogły mieć wpływ na stan zdrowia ubezpieczonego już w trakcie podejmowania decyzji przez organ rentowy, lecz nie zostały wówczas ujawnione.

Mając na uwadze powyższe podkreślić należy, że zgodnie z art. 477 ¹⁴§4 k.p.c. w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2014 roku wydanym w sprawie II UK 96/14, w którym to uzasadnieniu Sąd Najwyższy rozróżnia sytuacje, gdy nowe schorzenie lub pogorszenie stanu zdrowia powstaje na różnych etapach procesu. W sytuacji gdy staje się to w toku procesu przed Sądem pierwszej instancji to Sąd ten ma obowiązek zastosowania art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. Gdy zaś nowe okoliczności, dotyczące stanu zdrowia, zostaną podniesione dopiero w postępowaniu apelacyjnym, to sąd drugiej instancji nie jest uprawniony do skorzystania z rozwiązania przewidzianego w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., gdyż przepis ten ma zastosowanie wyłącznie w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela rozważania Sądu Najwyższego w tym zakresie i w związku z tym stwierdzić należy, że okoliczności wskazywane przez organ rentowy w zażaleniu (tak jak np. konieczność złożenia nowego wniosku czy powstanie zupełnie nowego schorzenia) byłyby zasadne dopiero na etapie postępowania po wydaniu wyroku przez Sąd pierwszej instancji, a nie na obecnym etapie postępowania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, biorąc pod uwagę, że sytuacja odwołującego się w obecnym stanie faktycznym uległa całkowitej zmianie zasadnym jest zastosowanie przedmiotowej instytucji.

Zwrócić należy uwagę, że przepis art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. odnosi się wyłącznie do nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy, której istnienie jest tylko jednym z warunków nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach). Pamiętać należy także o tym, że art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. dotyczy określonej kategorii spraw, a mianowicie spraw, w których odwołanie od decyzji, której podstawę stanowi orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia. Ustawodawca wyraźnie określił, że spór dotyczyć musi wyłącznie kwalifikacji stanu zdrowia ubezpieczonego na podstawie przesłanek niezdolności do pracy wynikających z art. 12 i 13 ustawy emeryturach i rentach i to kwalifikacji dokonanej na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej, skoro odwołanie ma się opierać "wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia". Przepis ten dotyczy spraw, w których ubezpieczony nie zgadza się z oceną jego stanu zdrowia wyrażoną w tym orzeczeniu, która powoduje, że na dzień wydania decyzji nie spełnia on - według organu rentowego - jednego z warunków koniecznych prawa do renty. Okoliczności dotyczące stanu zdrowia z okresu po wydaniu decyzji wykraczają więc poza zarzuty dotyczące orzeczenia komisji lekarskiej, na podstawie którego wydawana jest decyzja. Konsekwentnie zatem w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. mowa o "nowych okolicznościach", które, choć powstałe po wniesieniu odwołania, mają znaczenie dla oceny stanu zdrowia do dnia decyzji.

Wynikającą z treści art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. możliwość uchylenia decyzji i przekazana sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu, przy jednoczesnym umorzeniu postępowania warunkuje występowanie w sprawie "nowych okoliczności" dotyczących niezdolności do pracy, względnie niezdolności do samodzielnej egzystencji powstałych po dniu złożenia odwołania od wydanej przez organ rentowy decyzji. Przepis ten stanowi zatem wyjątek od zasady oceny wydanej przez organ rentowy decyzji, przez Sąd według stanu rzeczy istniejącego w dniu jej wydawania. „Nowe okoliczności" to zarówno schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego. Jeśli ujawnią się one w późniejszym czasie, w ocenie Sądu Apelacyjnego, należy dopuścić możliwość ponownego przekazania sprawy do etapu postępowania przed organem rentowym po to zasadniczo, aby organy orzecznicze Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mogły dokonać ponownej oceny stanu zdrowia odwołującego z ich uwzględnieniem. Tym samym ocena "nowych okoliczności" przez organy orzecznicze Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może doprowadzić do zmiany pierwotnego stanowiska organu rentowego i zakończyć zaistniały w sprawie spór.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji postanowienia na podstawie 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 385 k.p.c.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSO (del.) Gabriela Horodnicka-

Stelmaszczuk