Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: protokolant sądowy Joanna Walczak

po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2016 r. w Warszawie

sprawy B. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania B. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 21 lipca 2015 r. znak: ENS/10/(...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje B. G. (1) prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 9 sierpnia 2015r.

UZASADNIENIE

B. G. (1) w dniu 10 sierpnia 2015r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 21 lipca 2015r., znak: ENS/10/(...), odmawiającej prawa do wcześniejszej emerytury.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że nie zgadza się z zaskarżoną decyzją, ponieważ w C. L. (...) pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony w pełnym wymiarze czasu pracy i po rozwiązaniu umowy o pracę otrzymał świadectwo pracy potwierdzające taką pracę. W tamtym okresie nie obowiązywała forma wpisu w świadectwie pracy w szczególnych warunkach, a obecnie pracodawca już nie istnieje. Dlatego ubezpieczony złożył zeznania dwóch świadków, którzy wraz z nim świadczyli pracę ( odwołanie od decyzji ZUS z dnia 21 lipca 2015r., znak: ENS/10/(...), k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. nie spełnił przesłanki co najmniej 15-letniego okresu pracy
w szczególnych warunkach. W oparciu o przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty organ rentowy uwzględnił jedynie 10 lat, 2 miesiące i 26 dni pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Nie został zaś uwzględniony okres zatrudnienia w C. L. (...) w W. przy ulicy (...) od dnia 14 lutego 1990r. do dnia 31 stycznia 1996r., ponieważ ubezpieczony nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Dodatkowo organ rentowy zaznaczył, że ustalenie okresów pracy w warunkach szczególnych w oparciu o inne dowody niż wskazane w rozporządzeniu Rady ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), np. zeznania świadków, dopuszczalne jest jedynie w postępowaniu odwoławczym. Wobec powyższego zaskarżoną decyzją odmówiono B. G. (1) prawa do świadczenia. Z uwagi na powyższe odwołanie jako bezzasadne powinno podlegać oddaleniu (odpowiedź na odwołanie z dnia 7 września 2015r., k. 3 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. G. (1) ur. (...), był zatrudniony:

- od dnia 1 września 1972r. do dnia 31 grudnia 1978r. w Wytwórni (...) w W. na stanowisku ucznia, a potem tokarza, przy czym od dnia 29 października 1975r. do dnia 15 października 1977r. pełnił zasadniczą służbę wojskową (świadectwo pracy z dnia 30 grudnia 1978r. oraz zaświadczenie Wojskowej Komendy Uzupełnień W. P. z dnia 23 grudnia 2003r., kopia książeczki wojskowej, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 23 listopada 1999r. - akta dot. kapitału początkowego);

- od dnia 2 stycznia 1979r. do dnia 30 kwietnia 1989r. w Miejskich Zakładach (...) w m. S. W. Zakładzie (...)-10 (...) w charakterze kierowcy autobusu ( świadectwo pracy z dnia 27 kwietnia 1989r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 9 kwietnia 2001r. – akta dot. kapitału początkowego);

- od dnia 5 maja 1989r. do dnia 9 lutego 1990r. w (...) Zespole (...) w Starej Miłośnie na stanowisku kierowcy (świadectwo pracy z dnia 9 lutego 1990r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 4 lutego 2002r. – akta dot. kapitału początkowego).

W dniu 14 lutego 1990r. B. G. (1) zawarł z Przedsiębiorstwem (...) w Polsce (...) W. umowę o pracę na trzymiesięczny okres próbny od dnia 14 lutego 1990r. do dnia 13 maja 1990r., na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w Dziale Transportu (umowa o pracę z dnia 14 lutego 1990r., akta osobowe). Do zakresu jego obowiązków na tym stanowisku należało:

- eksploatowanie powierzonego pojazdu zgodnie z wymaganiami instrukcji obsługi oraz przeznaczeniem pojazdu;

- dbanie o sprawność pojazdu oraz mienie powierzone do transportu;

- wykonywanie przeglądów technicznych zgodnie z terminami określonymi instrukcją obsługi oraz zaleceniami ASO;

- używanie do jazdy pojazdu sprawnego technicznie – zgodnie z wymogami przepisów o ruchu drogowym;

- dbanie o estetyczny wygląd powierzonego pojazdu i utrzymywanie go w stałej czystości;

- prowadzenie na bieżąco karty drogowej oraz prawidłowe jej wypełnianie;

- kontrolowanie stanu technicznego pojazdu przed rozpoczęciem i zakończeniem pracy;

- bieżące i terminowe rozliczanie pobieranych zaliczek;

- parkowanie pojazdu wyłącznie na parkingach strzeżonych;

- wykonywanie wszelkich poleceń przełożonego (zakres obowiązków, akta osobowe).

Po upływie okresu próbnego ubezpieczony nadal świadczył pracę na takim stanowisku jak poprzednio (pismo z dnia 1 października 1990r., świadectwo pracy z dnia 31 stycznia 1996r., akta osobowe). Z dniem 1 stycznia 1991r. został przeniesiony do Zakładu Produkcyjnego (...) w S., przy czym stanowisko pracy pozostało bez zmian. Zmianie uległy zaś warunki płacy (pismo z dnia 2 stycznia 1990r., akta osobowe; pismoz dnia 4 lutego 1991r., akta osobowe).

Od dnia 1 września 1991r. ubezpieczony został przejęty przez (...) Ltd. Sp. z o.o. w S. na warunkach, które były ustalone poprzednio (pismo z dnia 29 sierpnia 1991r., akta osobowe; oświadczenie B. G. (1) z dnia 2 września 1991r., akta osobowe). Od dnia 2 stycznia 1992r. nowy pracodawca ustalił nowe warunki płacy. Stanowisko powierzone B. G. (1) – kierowca samochodu ciężarowego – pozostało bez zmian aż do daty zakończenia stosunku pracy. Ubezpieczony podlegał zwierzchnictwu najpierw specjalisty ds. transportu, a potem głównego specjalisty ds. logistyki. Był nim m.in. K. M. (pismo z dnia 30 grudnia 1991r., akta osobowe; pismo z dnia 1 stycznia 1993r., akta osobowe; pismo z dnia 15 marca 1994r., akta osobowe; pismo z dnia 18 kwietnia 1995r., akta osobowe; zakres czynności, akta osobowe).

W spółce w Dziale Transportu, a potem w Dziale Logistyki pracowało kilku kierowców zajmujących się transportem, osoba kierująca Działem oraz referent. Pojazdy, którymi w/w Dział dysponował były różnej wielkości (pojazdy osobowe, małe pojazdy dostawcze, pojazdy ciężarowe o masie powyżej 3,5 tony) (zeznania świadka K. M., płyta CD, k. 40 a.s., zeznania świadka E. D., k. 23 – 24 a.s., zeznania B. G. (1), płyta CD, k. 40 a.s.).

Praca B. G. (1) polegała na kierowaniu pojazdami marki A. i S. (...) o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, którymi rozwoził chipsy do hurtowni, magazynów czy oddziałów spółki na terenie całej Polski. Zdarzało się również, że dostarczał w/w produkty do sklepów. Uczestniczył przy czynnościach załadunkowych i rozładunkowych, a po ich zakończeniu pobierał WZ-tkę i przekazywał ją do Działu Handlowego. Bywały sytuacje, że wraz z ubezpieczonym jechał w trasę przedstawiciel handlowy (agent), który zajmował się sprzedażą, oferował klientom produkty i wskazywał ubezpieczonemu cel podróży (zeznania świadka K. M., płyta CD, k. 40 a.s., zeznania świadka E. D., k. 23 – 24 a.s., zeznania B. G. (1), płyta CD, k. 40 a.s.).

Sporadycznie ubezpieczony na polecenie K. M. kierował samochodami osobowymi i dostawczymi o masie poniżej 3,5 tony. Miało to miejsce, kiedy zachodziła potrzeba wyjazdu do Niemiec celem sprowadzenia pojazdów do Polski (dwa lub trzy przypadki przez łączny okres około tygodnia) bądź wówczas, gdy ubezpieczony odprowadzał pojazdy właścicieli do serwisu czy myjni (zeznania świadka K. M., płyta CD, k. 40 a.s., zeznania świadka E. D., k. 23 – 24 a.s., zeznania B. G. (1), płyta CD, k. 40 a.s.). Takie prace były jednak wykonywane tylko wyjątkowo, ponieważ w (...) sp. z o.o. pracowało kilku kierowców, w tym takich, którzy kierowali pojazdami osobowymi. Ubezpieczony zatem – poza w/w czynnościami wyjątkowymi, sporadycznymi – nie wykonywał transportu pojazdami osobowymi bądź pojazdami ciężarowymi o masie poniżej 3,5 tony (zeznania świadka K. M., płyta CD, k. 40 a.s., zeznania B. G. (1), płyta CD, k. 40 a.s.).

Prace kierowcy pojazdu ciężarowego B. G. (1) realizował w pełnym wymiarze czasu pracy, a nawet po ustalonym czasie pracy (zeznania świadka K. M., płyta CD, k. 40 a.s., zeznania świadka E. D., k. 23 – 24 a.s., zeznania B. G. (1), płyta CD, k. 40 a.s.).

W dniu 31 października 1995r. pracodawca wypowiedział B. G. (1) umowę o pracę w części dotyczącej stanowiska i wynagrodzenia z powodu zmian organizacyjnych wprowadzanych w spółce. Po upływie okresu wypowiedzenia, tj. od dnia 1 lutego 1996r. zaproponowano ubezpieczonemu stanowisko kierowcy – handlowca w (...) w W. i wynagrodzenie zgodne z Regulaminem Wynagradzania, tj. płacę zasadniczą w kwocie 550 zł miesięcznie; dodatek motywacyjny w wysokości 138 zł miesięcznie oraz premię prowizyjną i prowizję za wykonanie planu. Jednocześnie wskazano, że jeśli do połowy okresu wypowiedzenia, tj. do dnia 16 grudnia 1995r., ubezpieczony nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków, to będzie to równoznaczne ze zgodą na zaproponowane warunki (wypowiedzenie warunków pracy i płacy z dnia 30 października 1995r., akta osobowe).

B. G. (1) złożył oświadczenie, że nie przyjmuje zaproponowanych nowych warunków pracy i płacy (oświadczenie B. G. (1), akta osobowe). W związku z powyższym stosunek pracy zakończył się z dniem 31 stycznia 1996r. (świadectwo pracy z dnia 31 stycznia 1996r., akta osobowe). W czasie jego trwania B. G. (1) był niezdolny do pracy w następujących okresach: od 21 grudnia 1995r. do 23 grudnia 1995r., od 29 grudnia 1995r. do 31 grudnia 1995r. oraz od 1 stycznia 1996r. do 8 stycznia 1996r. Nie korzystał z urlopów bezpłatnych ( karta zasiłkowa B. G. (1), akta dot. kapitału początkowego).

W okresie od 1 lutego 1996r. do 30 listopada 1996r. B. G. (1) pracował na stanowisku kierowcy u M. C. prowadzącej (...). Jego wymiar czasu pracy wynosił: od 1 lutego 1996r. do 30 kwietnia 1996r. – ½ etatu oraz od 1 maja 1996r. do 30 listopada 1996r. – pełny etat (świadectwo pracy z dnia 29 listopada 1996r., akta dot. kapitału początkowego; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 30 listopada 1996r., akta dot. kapitału początkowego).

Od dnia 2 grudnia 1996r. ubezpieczony podjął zatrudnienie w (...) sp. z o.o. w P., gdzie pracował na stanowisku kierowcy cysterny w pełnym wymiarze czasu pracy (42 godz. tygodniowo) do dnia 29 lutego 2000r. (świadectwo pracy z dnia 1 marca 2000r., akta dot. kapitału początkowego; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 19 września 2003r. akta dot. kapitału początkowego). Następnie od dnia 1 marca 2000r. do dnia 31 marca 2008r. pracował jako kierowca ciągnika z naczepą (od 1 marca 2000r. do 30 września 2007r.) oraz jako kierowca (od 1 października 2007r. do 31 marca 2008r.) w wymiarze pełnego etatu (świadectwo pracy z dnia 3 kwietnia 2008r., k. 15 a.r.).

W dniu 9 lipca 2015r. B. G. (1) złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę wraz z informacją dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych, świadectwami pracy z dnia 1 marca 2000r. oraz z dnia 3 kwietnia 2008r. oraz świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym w dniu 3 lipca 2015r. przez Miejskie Zakłady (...) Sp. z o.o. potwierdzającym wykonywanie w okresie od 2 stycznia 1979r. do 26 stycznia 1982r. oraz od 1 marca 1982r. do 30 kwietnia 1989r. pracy na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej piętnastu, wymienionej w wykazie A, Dział VIII, poz. 2 pkt 2 załącznika nr 1 do zarządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawiające do niższego wieku emerytalnego (wniosek o emeryturę z dnia 28 czerwca 2012r., wraz z załącznikami, k. 1-17 a.r.). Dodatkowo B. G. (1) przedstawił w organie rentowym zeznania dwóch świadków E. D. i K. M. potwierdzające pracę w warunkach szczególnych w (...) Sp. z o.o. (pismo B. G. (2) z dnia 9 lipca 2015r., k. 19 a.r., zeznania świadka E. D., k. 21 – 23 a.r., zeznanie świadka K. M., k. 34 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 21 lipca 2015r., znak: ENS/10/(...), odmówił B. G. (1) przyznania emerytury, gdyż nie wykazał co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według organu rentowego okres pracy w warunkach szczególnych, który został udokumentowany, wyniósł 10 lat, 2 miesiące i 26 dni, zaś staż sumaryczny na dzień 1 stycznia 1999r. stanowił 26 lat, 3 miesiące i 24 dni (okresy składkowe – 26 lat, 2 miesiące i 12 dni; okresy nieskładkowe – 1 miesiąc i 12 dni) (decyzja ZUS z dnia 18 lipca 2012r., znak: ENMS/10/(...), t. (...), k. 25-26 a.r.). B. G. (1) odwołał się od powyższej decyzji (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 21 lipca 2015r., znak: ENS/10/(...), k. 2 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym na podstawnie dokumentów znajdujących się
w aktach rentowych i w aktach osobowych z (...) Sp. z o.o., jak również na podstawie zeznań świadków E. D. i K. M. oraz samego ubezpieczonego.

Autentyczność dokumentów, jak również ich zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy, nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu, dlatego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Zeznaniom K. M. Sąd dał wiarę biorąc pod uwagę okoliczność, że świadek niemal w całym okresie zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Sp. z o.o. był jego przełożonym, osobą zlecającą prace do wykonania. Posiadał zatem wiedzę o obowiązkach realizowanych przez ubezpieczonego, które opisał tak samo, jak ubezpieczony oraz spójnie z tym, co wynika z dokumentów. Z kolei zeznania świadka E. D. Sąd ocenił jako wiarygodne w części, w której świadek opisywał to, co wynika z dokumentów i z zeznań K. M. oraz B. G. (1). Jako niewiarygodne ocenione zostało twierdzenie E. D. o tym, że ubezpieczony pracował jako akwizytor. Wskazywana okoliczność nie wynika z dokumentów, ale również nie potwierdził jej bezpośredni przełożony ubezpieczonego. Ponadto, E. D. pracująca w sekcji finansowej, a potem w kadrach i płacach, nie miała bezpośredniej styczności z ubezpieczonym, nie zlecała mu prac, a tym samym nie mogła mieć pewnej i jednoznacznej wiedzy co do okoliczności realizacji obowiązków, w przeciwieństwie do kierującego transportem K. M., który zlecał prace B. G. (1). O braku pewności świadka, co do tego, czy ubezpieczony faktyczne wykonywał czynności akwizycyjne świadczy zresztą treść zeznań: „Wydaje mi się, że jeśli odwołujący został gdzieś skierowany, to mogło być tak, że miał polecenie, np. po drodze mijasz jakąś hurtownię, to wstąp i zapytaj, czy nie chcą naszych towarów.” (k. 24 a.s.). Nie jest ona oparta na pewnej wiedzy świadka, lecz przypuszczeniu, które w zestawieniu z zeznaniami K. M. – nadzorującego pracę ubezpieczonego – nie zostało ocenione jako wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie B. G. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 21 lipca 2015r., znak: ENS/10/(...), jako zasadne podlegało uwzględnieniu.

Art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
o których mowa w powołanym art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r., nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43) – zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego. Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi
i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2.  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A ( Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) oraz

4.  być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt
3 rozporządzenia).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok SN z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Należy jednak podkreślić, że brak takiego świadectwa nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie prezentował Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku (II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239) wskazał, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą bowiem wyłącznie postępowania przed tymi organami.

W rozpatrywanej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy B. G. (1) posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie innych przesłanek nie było zaś przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budziło żadnych wątpliwości, gdyż wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia w wymiarze 25 lat, w dniu 9 sierpnia 2015r. ukończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Ubezpieczony kwestionując zaskarżoną decyzję powoływał się na okoliczność, że w (...) sp. z o.o. w okresie od 14 lutego 1990r. do 31 stycznia 1996r. pracował jako kierowca samochodu ciężarowego i okres ten – pomimo braku stosownego dokumentu wystawionego przez pracodawcę – powinien być uwzględniony jako okres pracy w warunkach szczególnych.

Sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego podzielił stanowisko ubezpieczonego i jak było wskazywane, brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych, na który wskazał organ rentowy, nie był przeszkodą, by w oparciu o wszelkie dowody wymienione w k.p.c. (zeznania świadków, zeznania strony, dokumenty), ustalić, że B. G. (1) realizujący w okresie od 14 lutego 1990r. do 31 stycznia 1996r. czynności jako kierowca samochodu ciężarowego, pracował w warunkach szczególnych. W Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) w wykazie A, dziale VIII „W transporcie i łączności”, poz. 2 zostały wymienione „Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”. Wprawdzie powołany Dział VIII odnosi się do prac w transporcie i łączności, a (...) sp. z o.o. działała w branży spożywczej, niemniej jednak – jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 marca 2014r. - co do zasady przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach, ale nie zawsze wynika ono z funkcjonowania zakładu pracy w określonym resorcie. Może się bowiem zdarzyć, że zakład pracy podległy określonemu ministrowi wykonuje także zadania całkowicie odpowiadające innemu działowi gospodarki, leżącemu w sferze zainteresowania innego ministra (I UK 337/13, LEX nr 1458817). Podobne stanowisko wyraził Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 29 maja 2014r. wskazując, że jeżeli funkcjonowanie określonego działu przedsiębiorstwa ściśle odpowiada określonej branży przemysłu (działu gospodarki), tj. wiąże się ze stosowaniem właściwych dla niej procesów technologicznych i występowaniem z tego powodu specyficznych czynników szkodliwych dla zdrowia zatrudnionych tam pracowników, wówczas uzasadnione jest dokonywanie oceny pracy wykonywanej w obrębie takiego działu przedsiębiorstwa poprzez odniesienie się do rodzajów prac, jakie w ramach danej branży przemysłu (działu gospodarki) zostały przez ustawodawcę uznane za prace wykonywane w warunkach szczególnych (III AUA 320/14, LEX nr 1477247).

W rozpatrywanej sprawie dział, w którym pracował ubezpieczony, nazywany Działem Transportu, a pod koniec zatrudnienia Działem Logistyki, realizował zadania, jakie są właściwe dla branży transportowej i wiążą się z przewozem ładunków. W dziale tym pracowało kilka osób, m.in. kierowcy, których zadania koncentrowały się jedynie wokół czynności transportowych, czyli w istocie takich, jakie są właściwe dla przedsiębiorstw działających stricte w transporcie i podległych właściwemu ministrowi. Z tego względu Sąd ocenił, że prace ubezpieczonego mogą być kwalifikowane według pozycji Działu VIII „W transporcie i łączności”.

Zgodnie z poz. 2 w/w Działu VIII B. G. (1) w całym okresie zatrudnienia w (...) sp. z o.o. realizował czynności kierowcy samochodu ciężarowego marek A. i S., czyli mających dopuszczalny ciężar całkowity powyżej 3,5 tony. Potwierdzili to świadkowie E. D. i K. M. oraz sam ubezpieczony. Nadto, dokumenty znajdujące się w aktach osobowych B. G. (1) z w/w okresu posługują się nazewnictwem „kierowca samochodu ciężarowego”, co także potwierdza okoliczności wskazywane przez świadków i ubezpieczonego. Wprawdzie świadectwo pracy oraz inne dokumenty kadrowe z akt osobowych od pewnego momentu (trudno ustalić od jakiej daty dokładnie) wskazują na stanowisko B. G. (1) określone jako „kierowca” bez doprecyzowania „samochodu ciężarowego”, ta okoliczność nie ma jednak znaczenia decydującego. Istotne jest bowiem to czym faktycznie zajmował się ubezpieczony, a nie jak formalnie określono jego stanowisko pracy. Faktyczna praca – pomimo określenia nazwy stanowiska jako „kierowca” – podobnie jak w okresie wcześniejszym - polegała na kierowaniu pojazdami ciężarowymi marek A. i S., czyli o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Jednoznacznie potwierdzili to świadkowie, którzy zgodnie twierdzili, że B. G. (1) w całym okresie zatrudnienia kierował „pojazdami ciężkimi”. Dopiero po rozwiązaniu z nim stosunku pracy nastąpiły zmiany organizacyjne w spółce, w wyniku których odstąpiono od zatrudnienia osób wyłącznie do kierowania samochodami ciężarowymi. Potwierdza to zresztą wypowiedzenie zmieniające, jakie w październiku 1995r. otrzymał B. G. (1) i rozwiązanie z nim stosunku pracy będące skutkiem odmowy przyjęcia zmienionych warunków pracy i płacy.

Jak zostało przez Sąd ustalone, B. G. (1) pracę kierowcy pojazdu o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony realizował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jego czynności polegały na transportowaniu towarów, które wytwarzano w zatrudniającej go spółce oraz na udziale przy czynnościach załadunkowych i rozładunkowych, które jednak nie przekreślały charakteru pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych. Jak wskazał bowiem Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 17 lipca 2012r. (III AUa 97/12, OSAŁ 2012/3/26) do zwykłych czynności kierowców samochodów ciężarowych należy nadzór nad załadunkiem i rozładunkiem pojazdu. Stąd też przy ustalaniu wymiaru czasu pracy kierowców na podstawie § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), nie bada się, ile czasu pracy kierowcy zatrudnionemu w warunkach, o których mowa w dziale VIII pkt 2 wykazu A (załącznika do rozporządzenia), zajmowało uczestniczenie w tych czynnościach.

Charakteru pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych nie niweczy również wynikająca z zeznań świadka K. M. oraz ubezpieczonego, okoliczność, że ubezpieczony sporadycznie kierował pojazdami mniejszymi niż te, którymi jeździł stale. Miało to miejsce np. wówczas, kiedy był proszony o odprowadzenie takiego pojazdu do myjni czy serwisu lub kiedy na polecenie przełożonego, wyjeżdżał do Niemiec. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że stałe wykonywanie pracy w warunkach szczególnych jest rozumiane jako wypełnianie pełnego wymiaru czasu pracy na zajmowanym stanowisku, gdyż nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (wyrok z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 290). Praca w szczególnych warunkach jest to zatem praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 281). Od tej reguły istnieją jednak odstępstwa. Pierwsze z nich dotyczy sytuacji, kiedy inne równocześnie wykonywane prace stanowią integralną część (immanentną cechę) większej całości dającej się zakwalifikować pod określoną pozycję załącznika do rozporządzenia. Drugie odstępstwo dotyczy przypadków, kiedy czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakter incydentalny, krótkotrwały, uboczny w stosunku do czynności kwalifikowanych jako praca w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 3 czerwca 2015r., III AUa 1770/14 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012r., II UK 233/11, OSNP 2013, nr 7-8, poz. 86 i szeroko powołane w nim orzecznictwo).

Zdaniem Sądu, sytuacje, o których była mowa, kiedy B. G. (1) kierował pojazdami osobowymi bądź dostawczymi o masie poniżej 3,5 tony, to były sytuacje wyjątkowe, sporadyczne, zdarzające się bardzo rzadko, co podkreślał przełożony ubezpieczonego K. M.. Miały one zdecydowanie uboczny charakter wobec tych czynności, które były podstawowe dla ubezpieczonego. Nadto, biorąc pod uwagę wyjazdy, jakie ubezpieczony realizował poza granice kraju (do Niemiec), ich wymiar czasowy (ok. tygodnia w całym okresie zatrudnienia) oraz wykonywanie podczas tych wyjazdów wyłącznie czynności kierowcy pojazdów o masie poniżej 3,5 tony, można dokonać wykluczenia okresów tychże wyjazdów z okresu, który Sąd uznał za okres pracy w warunkach szczególnych. To powoduje zmniejszenie długości okresu pracy, którego organ rentowy nie uwzględnił, a który zdaniem Sądu powinien być doliczony ubezpieczonemu, ale nie wpływa na samo spełnienie przesłanki pracy w warunkach szczególnych realizowanej przez co najmniej 15 lat.

Konkludując, Sąd doliczył do okresu pracy w warunkach szczególnych uwzględnionego przez organ rentowy, tj. 10 lat, 2 miesięcy i 26 dni, okres pracy w charakterze kierowcy pojazdu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, przypadający od 14 lutego 1990r. do 31 stycznia 1996r. (z wykluczeniem okresów wyjazdów do Niemiec), co w sumie dało ponad 15 lat. Sporny warunek, od którego uzależnione było przyznanie ubezpieczonemu emerytury, został więc spełniony.

Ustalając termin, od jakiego zasadne było przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury, Sąd zastosował art. 129 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS . Stanowi on, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Ogólną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest więc, że świadczenie wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie.

W rozważanym przypadku ubezpieczony mógł uzyskać prawo do świadczenia od dnia 9 sierpnia 2015r., tj. w dacie spełnienia ostatniego z warunków, czyli uzyskania wymaganego wieku emerytalnego. W związku z tym to od w/w daty, a nie od miesiąca,
w którym został złożony wniosek, zostało przyznane świadczenie emerytalne.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak
w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)