Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V.2 Ka 96/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Żorach wyrokiem z dnia 20 listopada 2015r., sygn. akt II K 609/12, uznał oskarżoną K. G. za winną tego, że w okresie od 25.07.2007r. do 25.08.2007r. będąc podatnikiem podatku od towarów i usług /VAT/ w firmie własnej (...) z siedzibą w Ż., w złożonych deklaracjach VAT-7 za miesiące czerwiec 2007r. – lipiec 2007r., podała nieprawdę poprzez niedozwolone zastosowanie stawki „0%” do sprzedaży, która nie spełniła wymogów wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, przez co naraziła Skarb Państwa na uszczuplenie w kwocie 219.183 złote, tj. przestępstwa z art. 56 §1 kks w zw. z art. 6 §2 kks i za to na mocy art. 56 §1 kks w zw. z art. 22 §1 ust. 1 kks i art. 23 §1 - §3 kks wymierzył jej karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przyjmując, iż jedna stawka dzienna jest równoważna kwocie 100 złotych.

Na podstawie art. 6245 §1 kpk Sąd zwolnił oskarżoną od kosztów sądowych przejmując je w całości na rzecz Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonej i zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania, co miało wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7 kpk poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego, polegające na zastępowaniu braków stanu faktycznego niezbędnych dla przypisania oskarżonej popełnienia stypizowanego w art. 56 §1 kks (strony podmiotowej) przypuszczeniami opartymi wyłącznie na subiektywnym przekonaniu Sądu,

2.  obrazę przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia, a to art. 424 §1 pkt 1 i 2 kpk poprzez nienależyte rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego i sporządzenie uzasadnienia wyroku bez należytego wskazania stanu faktycznego w zakresie strony przedmiotowej i podmiotowej czynów zarzucanych oskarżonej,

3.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to art. 5 §2 w zw. z art. 7 kpk, polegającą na wydaniu wyroku skazującego wbrew zasadzie In dubio pro reo, obiektywizmu prawdy materialnej, z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów oraz nieuwzględnieniu dowodów przemawiających na korzyść oskarżonej K. G.,

4.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to art. 366 §1 kpk w zw. za art. 177 kpk i art. 182 §1 kpk poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z kluczowych dla sprawy zeznań świadka R. S., który przesłuchiwany w ramach pomocy prawnej, odmówił składania wyjaśnień pomimo, że takie uprawnienie mu nie przysługiwało na gruncie art. 182 §3 kpk, albowiem świadek nie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym niniejszym postępowaniem, a zatem na gruncie art. 177 kpk nie mógł odmówić złożenia zeznań,

5.  obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 56 §1 kk poprzez niewłaściwą interpretację, a tym samym i zastosowanie, polegające na błędnej rekonstrukcji znamion charakteryzujących stronę podmiotową przestępstwa zwłaszcza jego płaszczyznę intelektualną, wyrażającą się w niedostrzeżeniu, ze sprawca, który działa umyślnie, choćby w zamiarze ewentualnym, musi obejmować swoja świadomością wszystkie znamiona strony przedmiotowej.

Mając na względzie powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej K. G. oraz o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz oskarżonej kosztów ustanowienia obrońcy w sprawie. Ewentualnie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja obrońcy oskarżonej nie zasługiwała na uwzględnienie, albowiem argumenty w niej podniesione w żaden sposób nie podważają trafności rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego i nie dają one podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku lub też jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd Rejonowy nie dopuścił się obrazy przepisów postępowania, a to art. 7 kpk. Skarżący zarzuca przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego poprzez zastępowanie braków stanu faktycznego przypuszczeniami opartymi wyłącznie na subiektywnym przekonaniu Sądu. Wskazać należy, iż przepis art. 7 kpk stanowi, iż organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Sąd I instancji nie dopuścił się jak sugeruje w swojej apelacji obrońca oskarżonego obrazy przepisów postępowania art. 7 kpk, ponieważ dokonana przez sąd rejonowy ocena zgromadzonych w sprawie dowodów była bezstronna, rzetelna i kompleksowa.

Dokonując oceny zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, Sąd Rejonowy dokonał tego w sposób staranny i rzetelny, wskazując szczegółowo, które dowody uznał za wiarygodne i z jakich powodów, a którym waloru wiarygodności odmówił. Ocena materiału dowodowego zaprezentowana w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, dokonana została przez Sąd I instancji z uwzględnieniem reguł określonych w treści art. 4 kpk, art. 7 kpk, zgodna jest z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego i nie zawiera żadnych błędów.

Nie sposób również zgodzić się ze skarżącym, iż Sąd Rejonowy dopuścił sie obrazy art. 424 §1 kpk. Sąd I instancji dokonał oceny całokształtu materiału dowodowego w sposób bezstronny, w granicach swobodnej oceny dowodów, uwzględniając jednocześnie zasady wiedzy i doświadczenia życiowego. Dlatego też rozważania Sądu Rejonowego co do oceny zebranych w niniejszej sprawie dowodów należy w pełni podzielić, i uznać, iż ich ponowna analiza jest bezcelowa. Pisemne motywy zaskarżonego wyroku w pełni odpowiadają dyrektywom określonym treścią art. 424 §1 kpk. Z tych też względów nie sposób podzielić argumentację skarżącego jakoby Sąd instancji nienależycie rozważył zebrany w sprawie materiał dowodowy i sporządził uzasadnienie bez należytego wykazania stanu faktycznego.

Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie takich uchybień się nie dopuścił, albowiem w sposób szczegółowy wskazał dowody, na których oparł swoje ustalenia jednocześnie wskazując przesłanki, którymi się kierował odmawiając wiary dowodom przeciwnym. Jednocześnie dokonanych ustaleń dokonał zgodnie z zasadami swobodnej oceny dowodów. Rozstrzygnięcia Sądu I instancji znajdują oparcie w prawidłowo dokonanej ocenie całokształtu materiału dowodowego, zgromadzonego i ujawnionego w toku całego postępowania (art. 410 kpk). Wnikliwe i obszerne pisemne motywy zaskarżonego wyroku uzasadniają twierdzenie, że ocena materiału dowodowego, dokonana przez sąd I instancji w pełni uwzględnia reguły wyrażone w art. 4 kpk, art. 5 kpk oraz art. 7 kpk. Wskazać należy, iż jest ona wszechstronna i obiektywna oraz, że nie narusza granic swobodnej oceny dowodów, pozostając w zgodzie z zasadami logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego.

Jeżeli chodzi o wyrażoną w art. 5 §2 kpk zasadę In dubio pro reo, to wskazać należy przede wszystkim, iż zasada ta ma zastosowanie dopiero w sytuacji, gdy powzięte przez organ procesowy wątpliwości, co do sposobu rozstrzygnięcia określonej kwestii faktycznej lub prawnej nie dadzą się usunąć, pomimo powzięcia wszelkich dostępnych działań zmierzających do dokonania jednoznacznych ustaleń faktycznych, względnie jedynie trafnej wykładni prawa. Oceniając czy został naruszony zakaz wynikający z przepisu art. 5 §2 kpk nie są istotne wątpliwości tego rodzaju zgłaszane w apelacji, ale ważne jest wyłącznie to, czy sąd meriti rzeczywiście powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych lub wykładni prawa i w sytuacji braku możliwości usunięcia tej wątpliwości rozstrzygnął ją na niekorzyść oskarżonego, albo czy też w świetle materiału dowodowego danej sprawy wątpliwość taką powinien powziąć. O tym, iż zaistniała okoliczność opisana w art. 5 § 2 kpk można więc mówić jedynie w wtedy, gdy pomimo podjęcia starań nie zgromadzono dowodów, które pozwoliłyby na usunięcie istniejących wątpliwości w sprawie. Podgląd taki wyraził m.in. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 6 lutego 2013 r. II AKa 13/13, zgodne, z którym dla oceny, czy został naruszony zakaz in dubio pro reo, nie są miarodajne wątpliwości strony procesowej, ale jedynie to, czy sąd orzekający wątpliwości takie powziął i rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego albo to, czy w świetle realiów konkretnej sprawy wątpliwości takie powinien był powziąć. W wypadku bowiem, gdy ustalenia faktyczne zależne są od dania wiary tej lub innej grupie dowodów, nie można mówić o naruszeniu reguły in dubio pro reo, albowiem jedną z podstawowych prerogatyw sądu orzekającego jest swobodna ocena dowodów.

Sąd Rejonowy prezentując w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ocenę dowodów, stosownie do wymogów wskazanego wyżej art. 424 kpk, szczegółowo wskazał, na których dowodach się oparł, dlaczego danym dowodom, i w jakim zakresie dał wiarę.

Sąd i instancji zasadnie dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonej w zakresie w jakim wskazała ona okoliczności nawiązania kontaktu z R. S. oraz przebiegu transakcji związanych z obrotem stalą, albowiem są one zgodne z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków Ł. G., P. K., K. K. i R. R., których wiarygodność zasadnie nie była przez Sąd kwestionowana, z uwagi na brak podstaw ku temu. Zasadnie również Sąd dał wiarę zgromadzonym w sprawie dowodom z dokumentów w postaci decyzji organów podatkowych, deklaracji VAT-7 czy też protokołu kontroli przeprowadzonej u oskarżonej K. G. przez Urząd Skarbowy w Ż..

Jak słusznie wskazuje Sąd Rejonowy wydane w niniejszej sprawie prawomocne decyzje administracyjne Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ż. (które podlegały kontroli Dyrektora Izby Skarbowej w K.) mają decydujące znaczenie dla ustalenia istnienia zobowiązania podatkowego oskarżonej K. G..

W tych okolicznościach w ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, iż zachowanie oskarżonej wyczerpało znamiona zarzucanego jej czynu opisanego w akcie oskarżenia.

Nie dopuścił się Sąd również, podnoszonej przez skarżącego, obrazy art. 366 §1 kpk w zw. z art. 177 kpk i art. 182 §3 kpk. Wskazać należy, iż ewentualne naruszenie przepisu art. 366 § 1 kpk musi być oceniane przez pryzmat realizacji zasady prawdy materialnej, a więc poprzez ocenę dokonanych ustaleń faktycznych. Należy rozpatrzyć, czy niewyjaśnienie danej okoliczności mogłoby mieć wpływ na ustalenia faktyczne i czy gdyby ją wyjaśniono, to te ustalenia mogłyby być inne (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 26 września 2012 r. II AKa 244/12). Zgodnie z przepisem art. 366 §1 kpk przewodniczący kieruje rozprawą i czuwa nad jej prawidłowym przebiegiem, bacząc, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy, a w miarę możności także okoliczności sprzyjające popełnieniu przestępstwa. Warunkiem prawidłowej realizacji obowiązku wynikającego z art. 366 § 1 kpk jest właściwe, skuteczne i sumienne wykonywanie nadzoru nad sprawnością postępowania, ta zaś zależy od sposobu gromadzenia istotnego dla rozstrzygnięcia materiału dowodowego. Sąd odwoławczy żadnych uchybień Sądu Rejonowego w tej kwestii się nie dopatrzył. Wprawdzie przepis art. 182 §3 kpk określa, iż prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem. Z kolei zgodnie z treścią przepisu art. 183 § 1 kpk świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Przesłuchany w drodze pomocy prawnej na terenie Słowacji świadek R. S., pouczony o obowiązującym tam prawie, skorzystał ze swojego prawa do odmowy zeznań (zgodnie z art. 130 ust. 2 słowackiego kodeksu postępowania karnego). Dlatego też zasadnie Sąd Rejonowy dokonał odczytania w trybie art. 393 §4 kpk jego wyjaśnień złożonych w sprawie Sądu Okręgowego w Katowicach sygn. akt XVI K 140/11.

Nie sposób również zgodzić się z zarzutem obrazy prawa materialnego art. 56 §1 kks poprzez jego niewłaściwa interpretację, mającą polegać na nieprawidłowej wykładni znamienia strony podmiotowej przestępstwa opisanego tym przepisem. Zdaniem Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd I instancji interpretacja przepisu art. 56 §1 kks, w szczególności rozumienie realizacji znamienia umyślności jest prawidłowe. Zgodnie z przepisem art. 56 §1 kks karze podlega podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie. Przedmiotem ochrony tego przepisu jest obowiązek podatkowy wobec Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Określa on zachowanie karalne jako narażenie na uszczuplenie podatku poprzez podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w deklaracji lub oświadczeniu i narażenie w ten sposób podatku na uszczuplenie. Oszustwo podatkowe jest przestępstwem skutkowym z narażenia i może ono zostać popełnione umyślnie zarówno w zamiarze ewentualnym jak i bezpośrednim. Dla przypisania strony podmiotowej oszustwa podatkowego konieczne jest stwierdzenie, że sprawca obejmował świadomością i wolą (w postaci chęci lub co najmniej godzenia się) wszystkie elementy strony przedmiotowej tego typu czynu zabronionego. Sprawca musi być zatem świadomy, że swoim zachowaniem podaje nieprawdę lub zataja prawdę, że czyni to, kształtując w określony sposób treść deklaracji lub oświadczenia, że w ten sposób przedstawia błędnie okoliczności istotne z punktu widzenia podstawy lub wysokości zobowiązania podatkowego oraz że naraża w ten sposób podatek na uszczuplenie

Przestępstwo oszustwa podatkowego polega na podaniu w postępowaniu podatkowym nieprawdy lub zatajeniu prawdy co do okoliczności mogących mieć wpływ na ustalenie zobowiązania podatkowego, zaś do jego istoty należy umyślne wprowadzenie w błąd organu podatkowego co do rzeczywistego stanu rzeczy (por. wyrok SN z dnia 2 grudnia 2002 r., IV KKN 559/99).

Ocena Sądu Rejonowego w zakresie umyślności działania oskarżonej polegającego na złożeniu niezgodnego ze stanem rzeczywistym danych, poprzez deklarację wewnątrzwspólnotowej dostawy, w złożonych deklaracja VAT-7 za miesiąc czerwiec i lipiec 2007r na kwoty odpowiednio 1.101.808,00 zł i 120.349,00 zł dotyczących towarów opodatkowanych podatkiem VAT o stawce „0%”, jest zasadna. Zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, iż deklarując wewnątrzwspólnotową dostawę we wskazanych wyżej kwotach oskarżona działała w zamiarze umyślnym, co najmniej przewidywała nieprawdziwość tych danych i tym samym możliwość popełnienia przestępstwa, a składając te deklaracje z faktem tym się godziła. Jak słusznie wskazuje Sąd Rejonowy oskarżona nie spełniła żadnych warunków formalno – prawnych by wskazane transakcje objąć stawką VAT 0%. Oskarżona nie posiadała żadnej umowy ani też żadnej korespondencji handlowej z R. S., nie uczestniczyła w wydawaniu stali, nie przechowywała tej stali, nie znała danych firmy, która tą stal miała transportować, nie znała również adresu pod który miała być ona przewożona. Nie miała ona również żadnych dokumentów potwierdzających dostarczenie stali do miejsca przeznaczenia czy też dokumentu potwierdzającego przyjęcie towaru, dokumentu przewozowego od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium kraju, z którego by wynikało, że stal dotarła do miejsca jej przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju, nie dysponowała również numerami rejestracyjnymi pojazdów, które miały dokonać transportu przedmiotowej stali. Należy mieć na uwadze również same okoliczności zawarcia umowy, w Z. przy kolacji w formie ustnej, a także fakt, iż negocjacje te zaaranżowała osoba, która mimo, że sama prowadziła działalność o tym samym profilu co oskarżona, nie zdecydowała się być strona transakcji, a także fakt przyjmowania pieniędzy ze sprzedaży stali w gotówce w siedzibie swojej firmy zarówno od R. S. jak i od osób trzecich. Mając na uwadze powyższe zgodzić się zatem należy z Sądem Rejonowym, iż okoliczności, w których doszło do zawarcia i przeprowadzenia transakcji wskazują na to, że sprzedaż tej stali nie stanowiła w istocie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, a oskarżona jako osoba prowadząca od lat działalność w tym zakresie, taka możliwość niewątpliwie przewidywała. Składając zatem deklaracje VAT-7 za miesiące czerwiec i lipiec 2007r. przewidywała, że jest ona nieprawdziwa i godziła się z tym.

W tych okolicznościach w ocenie Sądu Okręgowego nie ma żadnych wątpliwości, co do tego, iż zachowanie oskarżonej wyczerpało znamiona zarzucanego jej czynu z art. 56 § 1 kks w zw. z art. 6 §2 kks opisanego w akcie oskarżenia.

Jeżeli chodzi o ocenę stopnia społecznej szkodliwości zarzucanego oskarżonej czynu to bez wątpienia jest on wysoki. Oskarżona kierowała się niskimi pobudkami, a to chęcią łatwego uzyskania korzyści majątkowej za dokonywane transakcje, nie licząc się z konsekwencjami swojego postępowania w postaci narażenia Skarbu Państwa na uszczuplenie. Sąd odwoławczy w pełni podziela ocenę stopnia społecznej szkodliwości zarzucanego czynu oskarżonej przyjętą przez sąd I instancji.

Ocena przez Sąd Rejonowy dowodów zgromadzonych w niniejszej sprawie jest dokonana w sposób bezstronny, nie przekracza granic swobodnej oceny dowodów, a przy tym uwzględnia zasady doświadczenia życiowego. Następnie Sąd Rejonowy swój pogląd na ostateczne wyniki przewodu sądowego przekonująco uzasadnił w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku. Tym samym zarzuty podniesione w apelacji mają w ocenie Sądu Okręgowego charakter czysto polemiczny i sprowadzają się do negowania właściwych ocen i ustaleń sądu, przeciwstawiając im własne oceny i wnioski, które w żadnym razie nie mogą podważyć trafności rozstrzygnięcia sądu rejonowego.

Odnosząc się do orzeczonej kary – zważywszy na treść art. 447 § 1 kpk - należy przyjąć, że wymierzona została przez Sąd I instancji po uwzględnieniu szeregu okoliczności mających wpływ na jej wysokość i w ocenie Sądu Okręgowego nie można uznać jej za rażąco surową czy też niewspółmierną. Sąd Rejonowy orzekł wobec oskarżonej karę grzywny w wymiarze 100 stawek po 100 złotych. Orzekając tę karę Sąd Rejonowy miał na uwadze zarówno okoliczności przemawiające na korzyść oskarżonej jak i te przemawiające na jej niekorzyść. Wymierzona oskarżonej kara jest adekwatna do stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynu, spełni również swoje funkcje w zakresie prewencji indywidualnej jak i ogólnej.

Z tych też względów nie uznając zasadności zarzutów apelacji obrońcy oskarżonej i nie podzielając zawartych w niej argumentów Sąd Okręgowy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok. O kosztach sądowych orzeczono po myśli art. 636 § 1 kk.

SSO Sławomir Klekocki