Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2016 r. w Gdańsku

sprawy H. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji H. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 października 2015 r., sygn. akt VI U 1058/15

oddala apelację.

SSA Alicja Podlewska SSA Grażyna Czyżak SSA Aleksandra Urban

Sygn. akt III AUa 1935/15

UZASADNIENIE

H. G. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmawiającej mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Odwołujący wskazał, że organ rentowy niezasadnie nie zaliczył mu pracy wJ. W., kiedy to wykonywał pracę spawacza.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyrokiem
z dnia 19 października 2015 roku oddalił odwołanie.

Sąd ten odmówił wiarygodności zeznaniom ubezpieczonego oraz świadków, co do świadczenia przez odwołującego prac spawalniczych w okresie zatrudnienia
w J. W. nr (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przeczyła temu treść świadectwa pracy oraz brak świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub stosownej adnotacji w zwykłym świadectwie pracy. Z dokumentów tych wynika, iż wnioskodawca wykonywał również prace ślusarza, a prace przy spawaniu stanowiły jedynie część obowiązków. Z kolei świadkowie zeznali, iż na hali pracowali specjaliści różnych branż, w tym spawacze, ślusarze, blacharze, a praca była rozdzielana pomiędzy poszczególnych pracowników na bieżąco. Świadek H. K. zeznał, iż spawali wszystko drzwi, ramy, ogrodzenia, wieże, garaże, to co szło na budowy. Po czym zeznał, że również to montowali. Przyznał także, iż ubezpieczony był zmuszony niekiedy dociąć poszczególne elementy. Z kolei świadek R. D. najpierw stwierdził, iż pracownicy prace wykonywali, co do zasady po dwóch, w dwóch też montowali poszczególne elementy. Chwilę później zaprzeczył jednak, aby ubezpieczony montował elementy wskazując, że on przystępował do pracy wyłącznie na etapie samego spawania. Zeznania tych świadków są niekonsekwentne,
a miejscami również sprzeczne ze sobą, bo świadek ten zeznał o funkcjonowaniu pracowników w ramach brygad, do której należeli różni specjaliści. Istnieniu takich brygad zaprzeczył natomiast świadek K.. W ocenie Sądu I instancji powyższe pozwala wnioskować, że również ubezpieczony obok prac spawacza, powierzano prace ślusarskie, w tym opisywane przez świadków montowanie elementów, heftowanie, przycinanie i tym podobne. Zdaniem tego Sądu mało wiarygodnym jest stwierdzenie, iż ubezpieczony zajmował się wyłącznie spawaniem w sytuacji, w której nie miał pomocnika, a warsztat, w którym pracował wykonywał różne prace. Tym samym nieprzypadkowym jest podwójny angaż ślusarza-spawacza i niewystawienie przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy wskazał także, że otrzymywanie przez ubezpieczonego dodatku za warunki szkodliwe nie stanowi podstawy do uznania, że pracował on wówczas w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony w latach 1983-1988 nie wykonywał prac kwalifikowanych, jako prace w szczególnych warunkach, albowiem czynności przy spawaniu stanowiły jedynie część obowiązków. W konsekwencji nie posiada 15 letniego stażu pracy w szczególnych warunkach określonego w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. § 2, 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W związku z powyższym Sąd Okręgowy, na podstawie artykułu 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł wnioskodawca domagając się przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Skarżący wskazał, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala stwierdzić, że znakomitą większość jego obowiązków stanowiły prace przy spawaniu. Nadto dodał, że w dokumentacji płacowej pracodawca wpisał jego stanowisko pracy jako ślusarz-spawacz ponieważ tak to zostało określone w umowie o pracę. Jednakże wówczas nie przywiązywano uwagi do wpisów dotyczących zbieżności stanowiska pracy określonego w umowie z faktycznie wykonywanym. To zaś zgodnie z zasadami współżycia społecznego nie może negatywnie wpływać na uprawnienia pracowników. Skarżący dodał także, że Sąd I instancji nie ustalił ile czasu zajmowała praca przy spawaniu, a ile przy montowaniu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest nieuzasadniona.

Istota sporu na obecnym etapie w dalszym ciągu sprowadza się do oceny, czy ubezpieczony legitymuje się 15 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe w zakresie zaoferowanym przez strony i dokonał właściwych ustaleń stanu faktycznego w zakresie elementów istotnych dla rozstrzygnięcia oraz prawidłowo ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy. Sąd ten prawidłowo zakreślił przedmiot sporu i rozpoznał istotę sprawy. Sąd Apelacyjny w całości podziela trafne i rzeczowe rozważania Sądu I instancji przyjmując je za punkt wyjścia oceny własnej i nie widząc potrzeby ich ponownego powielania.

Przypomnieć należy, iż dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS pracami w szczególnych warunkach nie są wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. Cechą niezbędną zaliczenia danego zatrudnienia do stażu pracy w warunkach jest wykonywanie pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Jednocześnie podkreślić trzeba, że prawo do emerytury w wieku obniżonym z tytułu z pracy w warunkach szczególnych jest wyjątkiem od reguły pobierania świadczenia emerytalnego po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Stosownie do § 2 rozporządzenia w/w Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy pracy wykonywanej na ściśle określonym stanowisku pracy wskazanym w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia.

Zaznaczyć przy tym należy, że obowiązek udowodnienia wszystkich przesłanek do ziszczenia się przesłanek do uzyskania emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych spoczywa na ubezpieczonym. Co więcej, wszelkie istotne wątpliwości, które pojawią się w toku postępowania dowodowego muszą skutkować przyjęciem, że przesłanki uzyskania prawa do wyjątkowego wszak świadczenia nie zostały wykazane. Sąd Apelacyjny ma świadomość tego, że w sprawach o emeryturę w obniżonym wieku
z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń jest charakter zatrudnienia w okresie dawnym, gdzie większość dokumentów jest niekompletna i wysoce utrudnione jest ustalenie faktów wyłącznie w oparciu o istniejące dokumenty, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do emerytury. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być wolna od jakiejkolwiek naiwności. Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że stosownie art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a ponadto powinna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość.

Mając na uwadze w/w reguły dotyczące postępowania w sprawach o emeryturę
w warunkach szczególnych oraz wytyczne dotyczące oceny dowodów, zdaniem Sądu Apelacyjnego brak jest podstaw do przyznania wnioskodawcy prawa do żądnego przez niego świadczenia. Akta osobowe wnioskodawcy oraz świadectwo pracy wskazują, iż w okresie zatrudnienia w J. W. nr (...) skarżący był zatrudniony na stanowisku ślusarza-spawacza. Dokumentacja osobowa nie opisuje jednak w sposób szczegółowy zakresu obowiązków wnioskodawcy jakie go obowiązywały na w/w stanowisku. W związku z czym sama dokumentacja nie może stanowić podstawy do uznania, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych, gdyż w załączniku do w/w rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku jako pracy w szczególnych warunkach nie ujęto pracy ślusarza jako takiej. Praca na takim stanowisku może być kwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych tylko w przypadku gdy jest wykonywana w określonych warunkach lub przy wykonywaniu oznaczonych w w/w załączniku robotach (np. ślusarz okrętowy).

Dlatego też w niniejszej sprawie istotne znaczenie mają zeznania świadków, którzy jako pracujący razem z wnioskodawcą mogli przybliżyć zakres i rodzaj wykonywanych przez niego czynności. Jak wynika z zeznań świadków na hali produkcyjnej pracowało się w grupach, a spawacze oprócz samych czynności spawalniczych docinali także elementy i zajmowali się montażem. Wnioskodawca nie zakwestionował tych zeznań, a w apelacji wskazał jedynie, że Sąd Okręgowy nie ustalił jaki był zakres poszczególnych prac. Skoro odwołujący sam nie neguje tego, że oprócz prac spawalniczych wykonywał także inne prace, które nie zostały ujęte w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku zawierającym wykaz prac w warunkach szczególnych, to Sąd Apelacyjny nie widzi potrzeby prowadzenia jakiegokolwiek uzupełniającego postępowania dowodowego w tym zakresie. Zeznania świadków i skarżącego nie wyjaśniają też dlaczego wnioskodawca mimo zatrudnienia na podwójnym stanowisku w rzeczywistości miałby wykonywać wyłącznie prace spawalnicze. Zawarte w apelacji twierdzenia odwołującego, iż w latach 80 nie przywiązywano do tego żadnej wagi są niewystarczające do uznania ich za uzasadnione. Zarówno zasady doświadczenia życiowego jak i zawodowego zdobytego przez Sąd Apelacyjny w podobnych sprawach, nie pozwalają stwierdzić, że rozbieżności pomiędzy angażami a faktyczne świadczoną pracę były wówczas regułą. To wnioskodawca winien wyjaśnić i jednocześnie udowodnić, że umowa o pracę czy świadectwo pracy zawierają informacje nieprawdziwe. Odwołujący tej powinności jednak nie sprostał. Jednocześnie podkreślić trzeba, że materialnoprawną podstawą świadczeń emerytalno-rentowych mogą być tylko przepisy prawa, a nie zasady współżycia społecznego. Do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c. Przepisy z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa publicznego nie mogą być modyfikowane lub zastępowane przez zasady współżycia społecznego. Dlatego też powołany przez skarżącego zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego w tym zakresie należało uznać za nieuzasadniony.

Zaznaczyć również trzeba, że dokumentacja płacowa wnioskodawcy również nie pozwala uznać jego stanowiska za uzasadnione. Z dokumentacji tej nie wynika aby wnioskodawca wykonywał wyłącznie pracę spawacza, nie zawiera też ona żadnych informacji na temat rodzaju, charakteru i zakresu wykonywanych przez niego czynności. Nie stanowi wiec ona dowodu na okoliczność wykonywania przez apelującego pracy w warunkach szczególnych uprawniającej do przyznania żądanego przez niego świadczenia.

Nie ulega wiec wątpliwości, iż wnioskodawca w okresie zatrudnienia w w/w J. W. oprócz prac spawalniczych zaliczanych do prac warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał także jako podstawowe prace nie posiadające takiego waloru, jak np. przycinanie czy montaż. Bez znaczenia jest też, że większość wykonywanych przez niego czynności zajmowały prace spawalnicze, gdyż warunkiem przyznania dochodzonego przez niego świadczenia jest wykonywanie prac w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Reasumując, wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, a tym samym nie spełnia on obligatoryjnej przesłanki do przyznania mu żądanego świadczenia, zatem wcześniejsza emerytura w trybie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS mu nie przysługuje.

To zaś oznacza, że wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu. W konsekwencji Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

SSA G. Czyżak SSA A. Podlewska SSA A. Urban