Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 września 2015 roku, w sprawie z powództwa J. N. przeciwko Towarzystwu (...) z siedzibą
w W. o zapłatę tytułem odszkodowania za skradziony samochód kwoty 20.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 15 kwietnia 2011 roku do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi:

1.  oddalił powództwo,

2.  zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.927 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania,

3.  przyznał i nakazał wypłacić tymczasowo ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi na rzecz biegłego sądowego J. S. kwotę 90 zł z tytułu wynagrodzenia za ustną opinię uzupełniającą,

4.  zwrócił pozwanemu kwotę 190 zł z tytułu niewykorzystanej części zaliczki.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył apelacją powód, zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.

1. art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, w miejsce swobodnej, ocenę zebranego
w sprawie materiału dowodowego, a polegającą na przyjęciu, że
z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że zdany ubezpieczycielowi, kopiowany kluczyk /w zakresie kodów transpondera/ musiał powstać z innego, niż posiadany kluczyk oryginalny w sytuacji, gdy powyższej okoliczności przeczy treść uzupełniającej opinii biegłego,

2. art. 217 k.p.c. w zw. z art. 248 k.p.c. poprzez niezwrócenie się do importera - (...) Sp. z o.o. ul. (...), (...)-(...) W. o przesłanie bazy kodów transponderów celem zweryfikowania, czy kody, zapisane w dorobionym kluczyku są ogólnodostępnymi kodami transponderów do pojazdów M. (...); co w konsekwencji uniemożliwiło powodowi wykazanie faktów, z których wywodzi skutki prawne oraz doprowadziło do nierozpoznania przez Sąd istoty sprawy.

W kontekście powyższych zarzutów skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
I instancji. Skarżący sformułował również wniosek o:

- zwrócenie się do importera - (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o przesłanie bazy kodów transponderów celem zweryfikowania, czy kody, zapisane w dorobionym kluczyku są ogólnodostępnymi kodami transponderów do pojazdów M. (...),

- dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego na okoliczność zweryfikowania, czy kod transpondera w skopiowanym kluczyku odpowiada kodom udostępnionym przez importera.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie oraz
o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Podczas rozprawy apelacyjnej w dniu 3 marca 2016 r. strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe wyrażone w apelacji i w odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż z przyczyn natury formalnej nie może odnieść spodziewanego przez stronę skarżącą skutku sformułowany w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisów art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 248 k.p.c. poprzez niezwrócenie się do importera - (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o przesłanie bazy kodów transponderów.

Powołane postanowienie Sądu Rejonowego, wydane na rozprawie w dniu
28 września 2015 r. (k. 190) jest postanowieniem niezaskarżalnym w drodze zażalenia - nie jest ono bowiem postanowieniem kończącym postępowanie
w sprawie, ani postanowieniem wymienionym enumeratywnie w treści art. 394 § 1 k.p.c., ani też nie podlega zaskarżeniu na podstawie przepisów szczególnych. Niezaskarżalność powyższego postanowienia Sądu I instancji nie oznacza jednak, że z chwilą ich ogłoszenia staje się ono prawomocne. Zgodnie bowiem z treścią art. 363 § 2 k.p.c. mimo niedopuszczalności odrębnego zaskarżenia, nie stają się prawomocne postanowienia podlegające rozpoznaniu przez sąd drugiej instancji, gdy sąd ten rozpoznaje sprawę, w której je wydano.

Podstawą prawną badania przez Sąd Odwoławczy zasadności niezaskarżalnych postanowień Sądu I instancji wydanych przed wydaniem wyroku
w ramach tzw. uprzedniej kontroli prawidłowości orzeczenia jest przepis art. 380 k.p.c. Zgodnie z jego treścią sąd drugiej instancji, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu
w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Dopuszczalność kontroli niezaskarżalnych postanowień Sądu I instancji przez Sąd Odwoławczy
w trybie art. 380 k.p.c. znajduje potwierdzenie w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego, który wskazuje, że „warunkiem takiej kontroli niezaskarżalnego postanowienia, które miało wpływ na wynik sprawy, jest zamieszczenie stosownego wniosku w środku odwoławczym skierowanym przeciwko postanowieniu podlegającemu zaskarżeniu zażaleniem” (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 8 stycznia 2014 r., II UZ 63/13, LEX nr 1418894). Sąd Odwoławczy w pełni podziela również stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym „gdy w sprawie występuje profesjonalny pełnomocnik wniosek taki powinien być jednoznacznie sformułowany, gdyż nie ma podstaw do przypisywania pismom przez niego wnoszonym treści wprost w nich niewyrażonych” (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2008 r., II CZ 54/08, LEX nr 447663; z dnia
28 października 2009 r., II PZ 17/09, LEX nr 559946).

Dla możliwości przeprowadzenia kontroli instancyjnej niezaskarżalnych postanowień Sądu I instancji ustawa przewiduje jeszcze jedną dodatkową przesłankę. Zgodnie bowiem z art. 162 zd. 2. k.p.c. warunkiem dopuszczalności powoływania się przez stronę na uchybienia Sądu I instancji przepisom postępowania jest zwrócenie temu Sądowi uwagi na te uchybienia poprzez wniesienie o wpisanie stosowego zastrzeżenia do protokołu. Termin do złożenia tego rodzaju zastrzeżenia dla obecnych na nim stron kończy się wraz z zakończeniem posiedzenia lub też dla nieobecnych - kończy się z zakończeniem najbliższego posiedzenia. Niezłożenie tego zastrzeżenia wyklucza natomiast możliwość późniejszego powoływania się w środkach zaskarżenia lub środkach odwoławczych na powstałe uchybienia procesowe, z wyjątkiem uchybień, które sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu (powodujących nieważność postępowania) albo w wypadku braku zgłoszenia zastrzeżenia z przyczyn niezawinionych przez stronę. Brak winy musi być jednak uprawdopodobniony (uchwała SN z dnia 27 października 2005 r., III CZP 55/05, OSNC 2006, Nr 9, poz. 144, wyrok SN z dnia 10 sierpnia 2006 r., V CSK 237/06, Biul. SN 2006, Nr 11, poz. 17). Celem regulacji z art. 162 k.p.c. jest pobudzenie inicjatywy stron
w doprowadzeniu do szybkiego usunięcia dostrzeżonych przez nie naruszeń przepisów postępowania i umożliwienie sądowi niezwłocznego naprawienia błędu. Cel art. 162 k.p.c. byłby zatem trudny do osiągnięcia przy założeniu, że strona, która we właściwym czasie nie zgłosiła odpowiedniego zastrzeżenia, może powoływać się na rzekome uchybienia procesowe Sądu I instancji dopiero po raz pierwszy w środku zaskarżenia (tak też SN w wyroku z 6 grudnia 2012 r., III CSK 62/12; LEX nr 1293777). Strona nie może zatem skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez Sąd I instancji przepisom postępowania, dotyczącego oddalenia wniosków dowodowych, jeżeli nie zwróciła uwagi Sądu na to uchybienie (uchwała SN z 27 czerwca 2008 r., III CZP 50/08; OSNC 2009/7-8/103; wyrok SN z 7 marca 2012 r., II PK 159/11; OSNP 2013/3-4/32 i wyrok SA w Szczecinie z 12 września 2012 r., I ACa 299/12; LEX nr 1220620).

Odnosząc powyższe uwagi na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że sporządzona przez profesjonalnego pełnomocnika powodów apelacja
w swojej treści nie zawiera ani stosownego wniosku, o którym stanowi
art. 380 k.p.c., ani nawet powołania się na ten przepis pomimo, iż w toku postępowania rozpoznawczego pełnomocnik powoda zwrócił we właściwym terminie, w trybie art. 162 k.p.c., uwagę Sądu Rejonowego na mające, w jego ocenie, miejsce uchybienie przepisom postępowania. Sąd Odwoławczy nie może natomiast z treści samego zarzutu apelacyjnego wywodzić, że strona skarżąca, podnosząc zarzut naruszenia przepisów art. 217 k.p.c. w zw. z art. 248 k.p.c., jednocześnie składa dorozumiany wniosek, w trybie art. 380 k.p.c., o rozstrzygnięcie kwestii postanowienia Sądu Rejonowego w przedmiocie oddalenia zgłoszonego wniosku dowodowego.

Wobec braku wniosku, o którym mowa w art. 380 k.p.c., przeprowadzenie przez Sąd Odwoławczy merytorycznej kontroli postanowienia dowodowego Sądu Rejonowego z dnia 28 września 2015 r. (k. 190) - pomimo złożenia zastrzeżenia do protokołu rozprawy w trybie art. 162 k.p.c. - nie jest zatem dopuszczalne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r., II CZ 83/13, LEX nr 1418728 i z dnia 19 listopada 2014 r., II CZ 74/14, LEX nr 1554581).

W dalszej kolejności konieczne jest ustosunkowanie się przez Sąd Okręgowy do zawartego w apelacji wniosku pozwanego o zwrócenie się do importera - (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
o przesłanie bazy kodów transponderów celem zweryfikowania, czy kody, zapisane w dorobionym kluczyku są ogólnodostępnymi kodami transponderów do pojazdów M. (...) oraz o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego na okoliczność zweryfikowania, czy kod transpondera w skopiowanym kluczyku odpowiada kodom udostępnionym przez importera.

Wskazać należy, że w postępowaniu zwykłym, strona może w środku odwoławczym przedstawiać nowe fakty i dowody (tzw. nowości). Za nowe fakty
i dowody w rozumieniu tego przepisu należy uznać takie, które nie istniały wcześniej lub o których istnieniu stronie nie było wiadomo w toku postępowania przed sądem
I instancji, mimo dołożenia staranności w zakresie zbierania dowodów.
W postępowaniu apelacyjnym mogą zostać przeprowadzone także dowody, które znane były stronie w toku postępowania przed sądem I instancji (z taką sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie). Skuteczne zgłoszenie takich dowodów możliwe jest jednak tylko w razie wykazania przed sądem odwoławczym, że dowody te zostały zgłoszone w postępowaniu przed sądem I instancji, lecz
w związku z naruszeniem przez ten sąd przepisów postępowania nie zostały dopuszczone (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2002 r., V CKN 721/00, LEX nr 53276). W przedmiotowej sprawie z przyczyn formalnych, o których mowa była wcześniej, skarżący nie wykazał, że wnioskowane w apelacji dowody, zgłoszone już w postępowaniu przed Sądem I instancji, nie zostały dopuszczone
w związku z naruszeniem przez ten Sąd przepisów postępowania.

Tym samym zawarte w apelacji wnioski dowodowe skarżącego nie mogły zostać uwzględnione. W tej sytuacji Sąd Odwoławczy kontrolą instancyjną objąć może prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia w kontekście faktycznie zgromadzonego przez Sąd I instancji materiału procesowego.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego. Powyższe ustalenia Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne uznając za zbędne powielanie ich w dalszej części uzasadnienia.

Za chybiony należało uznać podniesiony w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd I instancji dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, skutkujące przyjęciem, że przekazany ubezpieczycielowi przez powoda kopiowany kluczyk - w zakresie kodów transpondera - musiał powstać
z innego, niż posiadany przez powoda kluczyk oryginalny.

W myśl powołanego wyżej przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron, na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne
z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom apelującego w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś podniesione w tym zakresie zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu pierwszej instancji
i zmierzają w istocie wyłącznie do zbudowania na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowej sprawie alternatywnego w stosunku do ustalonego przez Sąd Rejonowy, korzystnego dla skarżącego, stanu faktycznego.

Sąd ten poczynił swoje ustalenia faktyczne na podstawie całokształtu zgromadzonych w toku postępowania dowodów, tj. przedłożonych dokumentów, zeznań świadków, zeznań powoda, jak również opinii biegłych sądowych. Wiarygodność i moc dowodowa zgromadzonych w toku postępowania dowodów została przez Sąd pierwszej instancji oceniona w sposób prawidłowy.

W szczególności, wbrew zarzutom apelacji, za prawidłowe uznać należy leżące u podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia ustalenie Sądu Rejonowego, że poza dwoma kluczykami zdanymi przez powoda pozwanemu po kradzieży ubezpieczonego pojazdu (tj. jednym oryginalnym oraz jednym dorobionym na zlecenie powoda) istniał także inny klucz, od którego dorobiono ten dorobiony klucz.

Powyższe ustalenie oparte jest na treści, uznanych przez Sąd Rejonowy
i niekwestionowanych przez skarżącego, pisemnej i ustnej uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu badań mechanoskopijnych J. S.. Biegły wyjaśnił bowiem, że w jego ocenie klucz dorobiony (jeden z dwóch kluczy przekazanych przez powoda pozwanemu) był w zakresie jego części elektronicznej (transpondera) kopiowany z innego klucza aniżeli klucz oryginalny zdany przez powoda pozwanemu po kradzieży pojazdu, bowiem w przypadku kopiowania części elektronicznej klucza kod transpondera klucza dorobionego jest taki sam, jak kod transpondera klucza kopiowanego, zaś w przedmiotowym przypadku kody transponderów obu zdanych przez powoda kluczy są rożne – transponder klucza dorobionego nie był klonem transpondera kopiowanego klucza oryginalnego. Biegły S. wskazał również w swojej opinii, że do samochodu M. (...) producent fabrycznie załączał co najmniej po dwa oryginalne klucze, z których każdy posiada inny kod transpondera. Z kolei świadek T. S. zeznał, że jeśli istniała możliwość skopiowania elementów elektronicznych klucza, to w punkcie dorabiania kluczy, w którym on pracował, kopiowano również te elementy. Biegły S. wskazał w swojej ustnej opinii uzupełniającej, że transponder stosowany w kluczach do samochodu M. (...) jest bardzo prosty. Treść wystawionej przez świadka T. S. f-ry VAT nr 654/09/12-35 z dnia 22 grudnia 2009 r. (k. 56) potwierdza wykonanie na rzecz powoda w punkcie dorabiania kluczy, w którym świadek pracował, usługi polegającej na wykonaniu zarówno mechanicznej kopii klucza, jak i kopii kodu jego elektronicznego transpondera (chipa). Dodatkowo również wskazać należy, że biegły S. w pisemnej opinii wskazał, że oryginalny klucz przekazany przez powoda pozwanemu po kradzieży pojazdu nie nosił śladów (wodzika kopiarki) mogących świadczyć o jego maszynowym kopiowaniu, które są śladami trwałymi i widocznymi na kluczu.

W ocenie Sądu Okręgowego wszechstronna analiza powyższych, wzajemnie uzupełniających się, dowodów nie pozwala na uznanie poczynionego przez Sąd Rejonowy ustalenia o istnieniu innego jeszcze (oprócz dwóch zdanych przez powoda pozwanemu) klucza za dokonane z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, czyli z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalił w sposób prawidłowy również pozostałe okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, tj. fakt i treść zawarcia pomiędzy stronami umowy ubezpieczenia przedmiotowego pojazdu obejmującej ryzyko jego kradzieży, treść wniosku powoda o zawarcie umowy ubezpieczenia, szacunkową wartość ubezpieczonego pojazdu oraz fakt jego kradzieży.

Sąd Okręgowy podziela również dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę prawną dochodzonego pozwem roszczenia, zarówno co do przyjętej podstawy prawnej oceny jego zasadności, jak i wyników tej oceny. Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że podstawą prawną oceny zasadności roszczenia objętego pozwem winien być art. 805 § 1 k.c. w zw. z 7 ust. 3 pkt. 2 lit. c) Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) Lądowych i Kradzieży (AUTOCASCO) mających zastosowanie do umów zawieranych przez pozwanego od dnia 1 września 2009 r. Wobec stwierdzenia przez Sąd I instancji w ustalonym stanie faktycznym zaistnienia jednej z przewidzianych
w umowie ubezpieczenia okoliczności skutkujących wyłączeniem odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, rozstrzygnięcie oddalające powództwo w całości uznać należy za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe, a także fakt, że w postępowaniu apelacyjnym nie ujawniono okoliczności, które Sąd drugiej instancji winien wziąć pod uwagę z urzędu, apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna w oparciu o art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z wyrażoną
w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu i zasądził od powoda J. N. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w W. kwotę 1.200 zł. Na kwotę tę złożyło się jedynie wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w postępowaniu apelacyjnym ustalone w oparciu o § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t. ze zm.) w zw. z § 21, § 22 i § 23 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).