Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód D. Ś. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. kwoty 63 240,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 marca 2014 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 28 lutego 2013 r. spaleniu uległ namiot gastronomiczny, który był ubezpieczony u pozwanego na kwotę 68.000 zł. Pozwany odmówił zapłaty odszkodowania podając, iż mienie jest objęte ochroną ubezpieczeniową wyłącznie w miejscu wymienionym w umowie ubezpieczenia. Powód podał, iż zgodnie z §3 załącznika nr 5 umowy ubezpieczenia mienia leasingu ochrona ubezpieczenia istnieje w miejscu ubezpieczenia, za które uznawana jest siedziba powoda. Powód podniósł, iż w dniu zdarzenia adres prowadzenia działalności gospodarczej wskazany był przy ul (...).

Pozwany (...) S.A. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż nie przyjął odpowiedzialności za przedmiotową szkodę, gdyż powód w dniu 10 lipca 2012 r. zawarł umowę ubezpieczenia mienia od ognia i innych zdarzeń losowych hali namiotowej, w której jako miejsce ubezpieczenia wskazał pomost saperski na plaży (...) w P., zaś przedmiotowa szkoda miała miejsce w B. przy ul. (...). Pozwany wskazał, iż zgodnie z § 5 ust. 2 OWU mienie jest objęte ochroną ubezpieczeniową w miejscach wymienionych w umowie ubezpieczenia. Pozwany zaprzeczył, aby umowa ubezpieczenia była zawarta w oparciu o generalną umowę ubezpieczenia mienia leasingu. Pozwany podniósł, iż powód nie przedłożył takiej umowy, a jedynie niepodpisany załącznik. Pozwany zakwestionował ponadto wysokość poniesionej szkody. Ponadto pozwany podał, iż wysokość odszkodowania należy pomniejszyć o wysokość franszyzy redukcyjnej, jak również odszkodowanie nie powinno obejmować podatku od towarów i usług.

W piśmie procesowym z dnia 7 kwietnia 2015 r. powód wskazał, iż przedmiotem ubezpieczenia był obiekt namiotowy – hala namiotowa zaliczana do obiektów tymczasowych. Powód podniósł, iż był to obiekt rozbieralny z możliwością, wielokrotnego montażu. Powód wskazał, iż w okresie letnim hala namiotowa znajdowała się na platformie na wodzie, na plaży w P., zaś na okres zimy była rozebrana i przechowywana w dzierżawionych przez powoda pomieszczeniach przy ul. (...) w B.. Ponadto powód podał, iż w umowie ubezpieczenia nie zostało wymienione żadne miejsce, zaś suma ubezpieczenia określona na kwotę 68.000 zł została ustalona jako wariant wg wartości odtworzeniowej (nowej).

W piśmie procesowym z dnia 14 kwietnia 2015 r. pozwany wskazał, iż powód w pkt IV wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia wskazał, iż jedynym miejscem ubezpieczenia mienia będzie pomost saperski plaży (...) w miejscowości P.. Ponadto pozwany wskazał, iż hala namiotowa była przechowywana w miejscu do tego nie przystosowanym, zaś do pożaru doszło w skutek celowego podpalenia.

Wyrokiem z dnia 1 października 2015 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 61 200,00 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 29 marca 2014 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo. Sąd zasądził ponadto od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6 779,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygniecie wydał Sąd Rejonowy w oparciu o następujące ustalenia i wnioski.

Powód prowadzi działalność gospodarczą w B. przy ul. (...), jak również w B. przy ul. (...) oraz w K.- P. na plaży (...).

Powód w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej zawarł umowę leasingu operacyjnego z (...) S.A., na podstawie której nabył niezwiązaną z gruntem halę namiotową. Powód zobowiązał się do ubezpieczenia mienia objętego umową i w dniu zawarcia umowy powód otrzymał od leasingodawcy Załącznik nr 5 do Generalnej umowy ubezpieczenia mienia w leasingu celem zapoznania się z warunkami ubezpieczenia mienia w leasingu.

Celem ubezpieczenia hali namiotowej od ognia i innych zdarzeń losowych powód w dniu 10 lipca 2012r. zawarł z pozwanym umowę ubezpieczenia mienia – hali namiotowej na sumę ubezpieczenia 68 000 zł na okres roku i zapłacił jednorazową składkę ubezpieczeniową w wysokości 1 000 zł. Strony w umowie postanowiły, że w przypadku szkody zostanie zastosowana franszyza redukcyjna w wysokości 10% szkody.

Umowa została zawarta na podstawie wniosku podstawowego, w którym jako miejsce ubezpieczenia – adres lokalizacji działalności wpisano: pomost saperski plaża (...) w P.. Powód wskazał lokalizację działalności w P., albowiem tam prowadził działalność i w tym miejscu zlokalizowany był namiot w chwili zawarcia umowy. We wniosku szczególnym strony ustaliły, że suma ubezpieczenia została określona wg wartości odtworzeniowej.

Hala namiotowa jest obiektem tymczasowym sezonowym użytkowanym wyłącznie w sezonie letnim. Przedmiotowy obiekt nie jest przystosowany do przenoszenia obciążania śniegiem. Z końcem sezonu letniego powód złożył namiot i złożył w magazynie w miejscu prowadzenia działalności przy ul. (...) w B..

W dniu 23 lutego 2013r. w miejscu prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej w B. przy ul. (...) w (...) miał miejsce pożar, w wyniku którego spaleniu uległa hala namiotowa będąca przedmiotem ubezpieczenia. Pożar nastąpił w wyniku podpalenia uprzednio wylanej substancji łatwopalnej. Sprawca przestępstwa nie został wykryty. Powód zgłosił szkodę pozwanemu w dniu 28.02.2013r.

Leasingodawca przeniósł na powoda prawa wynikające z umowy ubezpieczenia celem dochodzenia roszczeń z tytułu likwidacji przedmiotowej szkody.

Wartość odtworzeniowa hali namiotowej wynosi 68 000 zł netto. Po zastosowaniu franszyzy redukcyjnej w wysokości 10% wysokość szkody wynosi 61 200 zł netto.

Stan faktyczny sprawy Sąd Rejonowy ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów (polisa – k. 12-14 akt, wniosek podstawowy o zawarcie umowy ubezpieczenia w pakiecie (...) – k. 51-52 akt, wniosek szczególny – k. 53 akt, dokumentacja techniczna obiektu namiotowego –k. 99-104 akt, zgłoszenie szkody- k. 9-10 akt, postanowienie o umorzeniu śledztwa – k. 98 akt, dowód: umowa cesji z dnia 20.06.2013r. – k. 30-31 akt), których prawdziwość nie była kwestionowana przez strony, poza załącznikiem nr 5 do generalnej umowy ubezpieczenia mienia w leasingu – k. 15-21. Sąd na podstawie całokształtu materiału dowodowego ustalił, iż załącznik ten nie pochodzi od pozwanego, a został przedłożony powodowi przy zawieraniu umowy leasingu. Pozwany konsekwentnie zaprzeczył by był wystawcą dokumentu, jak jest również brak w treści tego dokumentu jakiegokolwiek odniesienia, iż pochodzi od pozwanego.

Sąd poczynił ustalenia także w oparciu o przeprowadzony dowód z przesłuchania stron z ograniczeniem do strony powodowej. Sąd uznał za wiarygodne zeznania powoda, albowiem były logiczne i szczere z wyjątkiem treści zeznań, iż nie otrzymał Ogólnych Warunków Ubezpieczenia. W tym zakresie zeznania są sprzeczne z treścią oświadczenia zamieszczonego w treści wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia podpisanego przez powoda jak i treścią polisy.

Wysokość szkody Sąd ustalił w oparciu o jasną i rzeczową treść opinii biegłego sądowego z dziedziny wyceny ruchomości, środków trwałych, (...) (k. 120-124 akt, opinia ustna biegłego sądowego –k. 147 akt).

Zgodnie z treścią art. 805§ 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Ubezpieczyciel, który jest podmiotem profesjonalnym w zakresie swojej działalności zobowiązuje się do przyjęcia określonego ryzyka i w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego do wypłaty świadczenia. To na ubezpieczycielu ciąży główna odpowiedzialność za udzielenie ochrony ubezpieczeniowej. Umowa ubezpieczenia jest umową wzajemną w zamian za opłacenie składki zakład ubezpieczeń obejmuje przedmiot ubezpieczenia ochroną ubezpieczeniową i zapewnia na wypadek zajścia określonego zdarzenia wypłatę świadczenia. Wypłata taka powinna nastąpić w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia o zajściu określonego w umowie zdarzenia.

Uwzględniając charakter umowy ubezpieczenia określony przez przepisy k.c. należy przyjąć, że ograniczają one istotnie możliwość przypisania ubezpieczającemu takiego nienależytego wykonania umowy, które prowadzi do zwolnienia z odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Przewidują bowiem co do zasady obowiązek wypłaty odszkodowania w przypadku zajścia wypadku ubezpieczeniowego przewidzianego w umowie ubezpieczenia. Podstawowym obowiązkiem ubezpieczającego jest zaś uiszczenie odpowiednio skalkulowanej przez zakład ubezpieczeń składki, która uwzględnia poziom jego ryzyka (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.12.2007r. II CSK 375/07).

W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, że wykładnia postanowień umowy ubezpieczenia (a także postanowień wzorca umowy stosowanego przez ubezpieczyciela) musi uwzględniać cel umowy ubezpieczenia, którym jest zapewnienie przez ubezpieczyciela ochrony ubezpieczonemu, w razie wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczonym ryzykiem, polegającej na spełnieniu określonego świadczenia w ramach ponoszonej odpowiedzialności, przy jednoczesnym ograniczonym rozumieniu przesłanek wyłączających odpowiedzialność ubezpieczyciela. Taki kierunek wykładni ma szczególne znaczenie zwłaszcza przy dokonywaniu interpretacji postanowień niejednoznacznych, nieostrych czy wprowadzających kryteria ocenne (wyrok SN z dnia 10 stycznia 2014 r., I CSK 155/13, niepubl.).

Zgodnie z art. 65 § 1 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Zaś zgodnie z § 2 cytowanego przepisu w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Powyższy przepis statuuje, iż także oświadczenia woli wymagają wykładni w celu ustalenia właściwego ich znaczenia, a w rezultacie w celu rozpoznania skutków prawnych, jakie one wywołują. Ważnym kryterium oceny oświadczenia woli w procesie jego wykładni są okoliczności, w których zostało ono złożone. Chodzi o te okoliczności towarzyszące złożeniu oświadczenia woli, które stanowią dla niego tzw. kontekst sytuacyjny (tło) i które pozostają w związku ze znaczeniem wyrażeń językowych użytych przez składającego oświadczenie woli. Okoliczności te mają doniosłość dla zrekonstruowania treści myślowych wyrażonych w oświadczeniu woli i pozwalają ustalić właściwy sens tego oświadczenia, niekiedy odmienny od dosłownego jego brzmienia.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 stycznia 2014r. I CSK 155/13 „dyrektywy interpretacyjne ustanowione w art. 65 § 2 k.c. przyznają prymat zgodnemu zamiarowi stron i celowi umowy. Odczytanie zgodnego zamiaru stron powinno przy tym uwzględniać wszystkie fakty dotyczące nie tylko etapu zawierania umowy, ale także jej realizacji, jeżeli umożliwiają one stwierdzenie, jak strony pojmowały znaczenie poszczególnych postanowień umownych. Cel umowy, jako kryterium wykładni umowy ubezpieczenia, nakazuje położenie nacisku na charakter ochronny tego stosunku prawnego”.

Sąd Rejonowy wskazał w dalszej części uzasadnienia, że wniosek ubezpieczeniowy został sporządzony przez pozwanego, który jako profesjonalista winien zawrzeć w nim takie zapisy aby nie budziły wątpliwości interpretacyjnych. Strony zawarły umowę ubezpieczenia hali namiotowej na wypadek określonego zdarzenia, tj. od ognia i innych zdarzeń losowych. W dniu zawarcia umowy adresem lokalizacji działalności był pomost saperski na plaży w P., jednakże celem umowy było ubezpieczenie namiotu w każdym miejscu jego składowania. Powoływanie się przez pozwanego na treść § 5 ust. 2 OWU, iż mienie objęte jest ochroną ubezpieczeniową jedynie w miejscu wymienionym w umowie i w tym przypadku tj. wskazanym we wniosku podstawowym w pkt IV na pomoście saperskim plaża (...) jest sprzeczne z celem zawarcia umowy ubezpieczenia i przedmiotem ubezpieczenia.

Sąd podkreślił, iż celem zawarcia umowy ubezpieczenia była ochrona mienia jakim jest hala namiotowa będąca przedmiotem umowy leasingu od ognia i innych zdarzeń losowych, a nie pomost saperski. Przedmiotowe zaś mienie (hala) z uwagi na swoją istotę nie mogła być zlokalizowana na pomoście saperskim na plaży przez cały okres obowiązywania umowy ubezpieczenia, albowiem uległaby zniszczeniu na skutek warunków atmosferycznych. Z uwagi na swoją konstrukcję przedmiot ten nie był przystosowany do warunków zimowych i jako obiekt rozbieralny i do wielokrotnego ponownego montażu został zdemontowany na okres zimowy i przeniesiony przez ubezpieczającego w bezpieczne miejsce przechowania stanowiące również miejsce prowadzenia działalności przy ul. (...) w B.. Z istoty zatem obiektu w momencie zawierania umowy wiadomym stronom było, iż hala namiotowa nie będzie mogła być zlokalizowana we wskazanym miejscu na pomoście saperskim na plaży w P. przez okres całego roku, na jaki była zawarta umowa. Powód wskazał taką lokalizację działalności, albowiem w dniu zawarcia umowy właśnie tam postawiona była hala. Adresem działalności gospodarczej powoda ujawnionym w rejestrze w dniu zawarcia umowy była zarówno plaża (...) w P. jak również teren przy ul. (...) w B., gdzie znajduje się magazyn, do którego na okres zimowy została przeniesiona hala i gdzie nastąpiło zdarzenie losowe objęte umową ubezpieczenia.

Mając na uwadze powyższe wobec wystąpienia zdarzenia wskazanego w umowie ubezpieczenia i doznania szkody przez powoda, Sąd na podstawie art. 805 § 1 k.c. i art. 817 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 61 200 zł tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 marca 2014r. do dnia zapłaty przyjmując, iż pozwany pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia po upływie 30 dni od dnia zgłoszenia szkody.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił roszczenie, albowiem powód nie wykazał by wartość przedmiotu ubezpieczenia przekraczała ustaloną przez Sąd na podstawie opinii biegłego sądowego S. H. wysokość szkody.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i 99 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państw kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6 779,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na powyższą kwotę składa się poniesiona przez powoda opłata od pozwu w wysokości 3 162,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego wraz z opłatą skarbową w wysokości 3 617,00 zł Mając na uwadze, iż powód wygrał sprawę w 96,77% pozwany jest stroną przegrywającą sprawę i obowiązaną do zwrotu przeciwnikowi kosztów procesu.

Pozwany zaskarżył powyższy wyrok w części, tj. w pkt. 1 zasądzającym od pozwanego na rzecz powoda kwotę 61.200 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 marca 2014 r. do dnia zapłaty i pkt III zasądzającym od pozwanego na rzecz powoda zwrot kosztów procesu w kwocie 6779 zł. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyciągnięcie z zebranego materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających w postaci uznania, że ochroną ubezpieczeniową od ognia i innych zdarzeń losowych objęta była hala namiotowa niezależnie od miejsca jej umieszczenia i składowania, podczas gdy z umowy ubezpieczenia (łącznie z OWU (...) o symbolu (...)), zawartej na podstawie wniosku podstawowego o zawarcie umowy ubezpieczenia z dnia 10.07.2012 r., potwierdzonego polisą nr (...) wynika, że miejscem ubezpieczenia wskazanym przez powoda był most saperski na plaży (...) w P., co wpłynęło na błędne ustalenie stany faktycznego;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, to jest dokumentów w postaci OWU (...) o symbolu (...) oraz wniosku podstawowego o zawarcie umowy ubezpieczenia z dnia 10.07.2012 r., z których jednoznacznie wynika, że miejscem ubezpieczenia a tym samym miejscem udzielonej ochrony był most saperski na plaży (...) w P., a przez to błędne ustalenie stanu faktycznego;

- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie przez Sąd podstawy w oparciu o którą nie zastosował w niniejszej sprawie § 5 ust. 2 OWU, w szczególności nie wskazał czy powyższe postanowienie OWU jest nieważne bądź wymaga określonej interpretacji, nie wskazał z jakim ewentualnie przepisem prawa materialnego postanowienie to pozostaje w sprzeczności, nie przedstawił również jakiegokolwiek wywodu prawnego, zawierającego wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia, co w konsekwencji powoduje, że uzasadnienie wyroku nie zawiera wszelkich niezbędnych elementów, a brak motywów dotyczących stanowiska zajętego przez Sąd co do oceny prawnej stanu faktycznego uniemożliwia ocenę prawidłowości rozumowania Sądu, a tym samym kontrolę instancyjną wydanego orzeczenia.

2. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie:

- art. 353 ^{( 1)} k.c. oraz 805 § 1 k.c. w zw. z § 5 ust. 2 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia o nr OWU (...) o symbolu (...)przez niewłaściwe zastosowanie tych przepisów do ustalonego stanu faktycznego, a w szczególności uznanie, iż zdarzenie wywołujące szkodę objęte jest ochroną ubezpieczeniową nie tylko w miejscu ubezpieczenia wskazanym w umowie, ale także w każdym innym miejscu, gdyż w ocenie Sądu tylko takie rozumienie odpowiada celowi umowy ubezpieczenia, podczas gdy z treści łączącego strony stosunku prawnego jednoznacznie wynika, że ochrona ubezpieczeniowa obejmuje jedynie miejsce wskazane w umowie w tym przypadku pomost saperski na plaży w P., a dopuszczalne jest stosowanie ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela ze względu na ryzyko wypadku ubezpieczeniowego;

- art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. z § 5 ust. 2 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia o nr OWU (...) o symbolu (...) poprzez błędne ustalenie, że wniosek ubezpieczeniowy zawiera zapisy budzące wątpliwości interpretacyjne, podczas gdy jest on jasny i daje ubezpieczonemu możliwość wskazania większej liczby miejsc ubezpieczenia,
a o konsekwencjach swojej decyzji w tym zakresie o których mowa w powyższym postanowieniu OWU, powód został poinformowany przed zawarciem umowy ubezpieczenia, zapoznał się z nim i zaakceptował jego treść, zatem nie można przyjąć na gruncie przedmiotowej sprawy, iż zgodny zamiar stron był inny niż to wynika z zebranych w sprawie dokumentów oraz że takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego jest sprzeczne z celem umowy ubezpieczenia;

- art. 815 §1 i 3 k.c. poprzez jego niezastosowanie do ustalonego stanu faktycznego i pominięcie faktu, że ubezpieczający obowiązany jest podać do wiadomości ubezpieczyciela wszystkie znane sobie okoliczności, o które ubezpieczyciel zapytywał w formularzu oferty pod sankcją braku odpowiedzialności za skutki okoliczności których nie podano do jego wiadomości, co w przedmiotowym stanie faktycznym wyraża się w niepoinformowaniu pozwanego, pomimo odpowiedniej rubryki we wniosku ubezpieczeniowym o dodatkowych miejscach prowadzenia działalności, które na gruncie łączącej strony umowy są miejscami ubezpieczenia i mają decydujący wpływ na ocenę ryzyka ubezpieczeniowego oraz przesądzają kwestię odpowiedzialności za szkodę, która jest ograniczona do miejsc ubezpieczenia wskazanych w umowie, podczas gdy do szkody doszło w innym niż wskazane przez powoda w umowie miejscu prowadzenia działalności.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części, tj. w pkt I i III poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w zaskarżonej części, tj. w pkt I i III oraz o przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi Rejonowemu przy uwzględnieniu kosztów procesu za pierwszą i drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie podlegała uwzględnieniu.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do przywołanych przez skarżącego zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego, nakierowanych na podważenie oceny dowodów i ustaleń poczynionych przez Sąd pierwszej instancji. Nie budzi bowiem wątpliwości, że oceny ewentualnych uchybień w zakresie stosowania i wykładni prawa materialnego można dokonać wyłącznie w oparciu o prawidłowo zakreśloną podstawę faktyczną rozstrzygnięcia.

Bezspornym było w sprawie, że we wniosku podstawowym o zawarcie umowy ubezpieczenia w pakiecie (...) nie ujęto innych miejsc lokalizacji przedmiotu ubezpieczenia niż „pomost saperski plaża (...) (...)-(...) P.” (k. 51 akt). Takie określenie miejsca ubezpieczenia przez powoda stanowiło podstawę do odmowy wypłaty przez ubezpieczyciela odszkodowania za namiot, który uległ spaleniu w B., przy ul. (...), czyli w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej przez powoda, gdzie namiot był przechowywany w okresie zimowym. Nie było przy tym sporu między stronami co do tego, że ochroną ubezpieczeniową objęty był sam namiot rozkładany na okres letni na wspomnianym pomoście na plaży (...) w P..

Sąd Rejonowy uwzględniając powództwo powołał się na reguły wykładni oświadczeń woli z art. 65 § 1 i 2 kc w celu wykazania, że celem umowy ubezpieczania było objęcie ochroną ubezpieczeniową namiotu w każdym miejscu jego składowania, a nie jedynie w miejscu wymienionym w pkt IV wniosku podstawowego. Przyjęcie, że ochroną objęte jest mienie jedynie w miejscu wskazanym w umowie byłoby w ocenie Sądu Rejonowego sprzeczne z celem zawarcia umowy ubezpieczenia i przedmiotem ubezpieczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie nie było potrzeby dokonywania wykładni treści jasnych i czytelnych postanowień zawartej umowy, gdyż postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia (...) o symbolu (...) (OWU), w tym w szczególności § 5 OWU określających miejsce ubezpieczenia, pozwalały na przyjęcie, że ochrona ubezpieczeniowa obejmowała nie tylko miejsce ubezpieczenia określone w umowie ubezpieczenia (§ 5 ust 2 OWU), ale także miejsce, do którego mienie zostało przeniesione z miejsca ubezpieczenia w związku z bezpośrednim narażeniem na powstanie szkody objętej ochroną ubezpieczeniową zgodnie z OWU (§ 5 ust. 3 OWU).

Istota rozstrzygnięcia niniejszej sprawy sprowadzała się w konsekwencji do interpretacji wymienionych postanowień § 5 ogólnych warunków ubezpieczenia (...) o symbolu (...) (OWU) określających miejsce ubezpieczenia, a nie pkt IV wniosku podstawowego.

Wymieniony przepis § 5 ust. 3 OWU stanowi wprost, że: „Ochroną ubezpieczeniową objęte jest mienie w miejscu, do którego zostało przeniesione z miejsca ubezpieczenia w związku z bezpośrednim narażeniem na powstanie szkody objętej ochroną ubezpieczeniową zgodnie z niniejszymi Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia. W takim wypadku mienie objęte jest także ochroną w zakresie ubezpieczenia mienia od ognia i innych zdarzeń losowych w trakcie przenoszenia lub przewożenia w powyższe miejsce.”

Sąd Rejonowy nie oceniał wymienionego przepisu i się na niego nie powołał, tymczasem w ocenie Sądu Okręgowego, właśnie to postanowienie umowne uzasadniało możliwość domagania się przez powoda wypłaty ubezpieczenia za spalony namiot.

Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z literalnym brzmieniem pkt IV wniosku podstawowego (na k. 51 akt) powód mógł podać miejsce ubezpieczenia, rozumiane jako adres lokalizacji działalności (myślnik użyty między tymi określeniami określa tożsamość obu pojęć). Powód mógł przy tym podać trzy takie miejsca, z możliwością wypełnienia załącznika w przypadku większej liczby lokalizacji. Czyli w przypadku lokalizacji działalności w różnych miejscach, powód powinien wszystkie te miejsca wskazać ze wniosku. Takie zdefiniowanie przez ubezpieczyciela miejsca ubezpieczenia wskazywało na wymóg wskazania miejsc, w których faktycznie działalność była prowadzona. Pomocnym dla ustalenia tych miejsc był pkt III tego samego wniosku, w którym powód podał opis prowadzonej działalności, jako przygotowywanie i podawanie napojów.

W konsekwencji logicznym jest, że ze względu na specyfikę tej działalności, powód nie mógł jej prowadzić w ubezpieczonej hali namiotowej w okresie zimowym, gdy przechowywał ją w magazynie w B.. Skoro zatem pojęcia użyte w formularzu wniosku pozwanego utożsamiały adres lokalizacji działalności z miejscem ubezpieczenia, to powód nie miał podstaw do wpisywania żadnych innych lokalizacji, gdyż nigdzie indziej poza wpisanym pomostem na plaży w P. nie prowadził działalności polegającej na przygotowywaniu i podawaniu napojów w przedmiocie objętym ochroną ubezpieczeniową.

Pozwany, na którym jako stronie umowy, który w zakresie własnej działalności gospodarczej, ciążył obowiązek czytelnego formułowania zapisów formularzy, nie wykazał, że wyjaśniał powodowi znaczenie pojęć „miejsce ubezpieczenia - adres lokalizacji działalności” w inny sposób niż powyżej zaprezentowany.

Jak wyżej wskazano istniała natomiast inna regulacja OWU rozszerzająca ochronę ubezpieczeniową także na inne miejsca niż określone w pkt IV wniosku – cytowany wyżej § 5 ust. 3 OWU, który pozwalał na uznanie, że w okresie ubezpieczenia obejmującym bezsprzecznie 1 rok od 11.07.2012 r. do 10.07.2013 r. (k. 52 akt) przedmiot ubezpieczenia podlegał ochronie, również w sytuacji jego przeniesienia w inne miejsce, o ile pozostawało to w związku z bezpośrednim narażeniem na powstanie szkody objętej ochroną ubezpieczeniową zgodnie z OWU. Jednocześnie z uwagi na brak określenia w OWU na czym polegać miałoby bezpośrednie narażenie na powstanie szkody objętej ochroną, postanowienie to należało interpretować w sposób uwzględniający cel umowy ubezpieczenia. Zasadniczym celem umowy ubezpieczenia była przecież ochrona przed konsekwencjami zniszczenia lub utraty przedmiotu ubezpieczenia. Trudno racjonalnie zakładać, że powód zawierając umowę i płacąc składkę za cały rok ubezpieczenia, jednocześnie godził się na to, że tylko okres prowadzenia działalności w funkcjonującym na plaży namiocie został objęty zakresem ubezpieczenia, natomiast pozostały czas, w którym namiot nie służył wykonywaniu działalności pozostawał poza zakresem ubezpieczenia. Zakres czasowy ubezpieczenia wskazywał, iż ubezpieczenie było niezależne od okresu, w trakcie którego namiot był wykorzystywany do serwowania napojów na plaży w P..

Naturalną powinnością powoda było zabezpieczenie tego namiotu w taki sposób, by nie uległ zniszczeniu poza sezonem prowadzenia w nim działalności. Złożenie namiotu w magazynie powoda na okres zimowy należało do aktów staranności wymaganych od przedsiębiorcy należycie dbającego o swoje interesy w celu jego prawidłowego zabezpieczenia przed zdarzeniami losowymi, od których go ubezpieczył. W ocenie Sądu właśnie brak przeniesienia hali namiotowej w inne, bezpieczne miejsce powodowałby bezpośrednie ryzyko jej zniszczenia z powodu zdarzeń losowych, co uzasadniać mogłoby ewentualną odmowę wypłaty odszkodowania przez pozwanego. Należy powtórzyć, co wskazywał Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że namiot ze względu na swoją konstrukcję nie był przystosowany do warunków zimowych. Pozostawienie namiotu na pomoście w sposób bezpośredni groziło zniszczeniem ze względu na warunki atmosferyczne, nie wspominając o konieczności kosztownego zabezpieczenia przed wandalami czy złodziejami.

Konkludując, w ocenie Sądu Okręgowego, rację miał pozwany, iż w omawianej sprawie nie było potrzeby innej niż językowa wykładni postanowień zawartej przez strony umowy.

Zastosowanie jednak § 5 ust. 3 OWU, który wprost odnosił się do sytuacji przeniesienia przedmiotu umowy w inne miejsce z miejsca ubezpieczenia w celu ochrony przed bezpośrednim narażeniem na powstanie szkody objętej ochroną ubezpieczeniową zgodnie z OWU prowadziło do przyjęcia, że przedmiot ubezpieczenia podlegał ochronie ubezpieczeniowej także w miejscu złożenia hali namiotowej w magazynie powoda przy ul. (...) w B.. Miejsce to nie wymagało wymienienia we wniosku podstawowym, gdyż po złożeniu w namiocie nie była prowadzona działalność opisana we wniosku. Miejsce ubezpieczenia zgodnie z określeniem użytym przez pozwanego formularzu wniosku, należało zaś utożsamiać z adresem lokalizacji działalności prowadzonej w namiocie będącym przedmiotem ubezpieczenia.

Sąd Rejonowy z niewiadomych względów nie zastosował omawianego przepisu § 5 ust. 3 OWU, doszedł jednak do tych samych wniosków, dokonując nieuzasadnionej nadinterpretacji postanowień treści innych postanowień umowy, tj. stanowiącego jej część wniosku podstawowego o zawarcie umowy ubezpieczenia w pakiecie (...), w którym słusznie nie ujęto innych miejsc lokalizacji działalności niż pomost saperski na plaży (...) w P..

Z omówionych względów zarzut braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału w postaci OWU (...) w powiązaniu z wnioskiem podstawowym o zawarcie umowy ubezpieczenia z dnia 10.07.2012 r. należało uznać za trafny. Prawidłowa interpretacja umowy stron prowadziła jednak do konkluzji, że prawidłowe ustalenie miejsca ubezpieczenia we wniosku, jako pomostu saperskiego na plaży (...), nie przekreślało objęcia ochroną ubezpieczeniową także innego miejsca, do którego przedmiot ubezpieczenia został przeniesiony z miejsca ubezpieczenia w związku z bezpośrednim narażeniem na powstanie szkody objętej ochroną ubezpieczeniową zgodnie z niniejszymi Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia. Powództwo podlegało uwzględnieniu w oparciu o przepis art. 805 § 1 kc i art. 817 § 1 kc w zw. z omówionym § 5 ust. 3 OWU.

Sformułowanie postanowień umowy w sposób umożliwiający objęcie ochroną przedmiotu ubezpieczenia nie tylko w miejscu ubezpieczenia, ale także w innym miejscu określonym na podstawie § 5 ust. 3 OWU powodowało, że powód nie miał obowiązku podawać we wniosku innych miejsc niż lokalizacja prowadzonej z użyciem przedmiotu ubezpieczenia działalności, w szczególności miejsca jego składowania dla zabezpieczenia przed bezpośrednim narażeniem na powstanie szkody objętej ochroną ubezpieczeniową. Tym samym nie podlegały uwzględnieniu zarzuty naruszenia prawa materialnego, w tym w szczególności art. 805 § 1 kc i 815 § 1 kc, a także § 5 ust. 2 OWU.

Z powyższych względów apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

SSO Barbara Jamiołkowska SSO Elżbieta Kala SSO Marek Tauer