Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2016 r. w Gdańsku

sprawy T. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury i wysokość kapitału początkowego

na skutek apelacji T. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 lipca 2015 r., sygn. akt VIII U 125/15

oddala apelację.

SSA Grażyna Czyżak SSA Bożena Grubba SSO del. Maria Ołtarzewska

Sygn. akt III AUa 1838/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 15 czerwca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego ubezpieczonego T. W., na dzień 1 stycznia 1999 roku, w wysokości 151.109,09 zł.

Decyzją z 12 grudnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, bowiem ubezpieczony nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 9 lat, 7 miesięcy i 2 dni.

W odwołaniu od powyższych decyzji ubezpieczony T. W. domagał się ponownego naliczenia kapitału początkowego z uwagi na błędne wyliczenie zarobków z lat 1982 – 1984 oraz przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, podnosząc, iż przepracował 15 lat w warunkach szczególnych. Podniósł, iż w okresach od 2 lipca 1973 roku do 25 sierpnia 1974 roku, od 11 marca 1975 roku do 27 października 1975 roku, od 1 czerwca 1979 roku do 31 stycznia 1983 roku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę montera i ślusarza remontowego w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Natomiast w okresie od 26 sierpnia 1974 roku do 10 marca 1975 roku pracował jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie, podtrzymując w całości stanowisko zawarte w zaskarżonych decyzjach.

Sprawę z odwołań od obydwu powyższych decyzji połączono celem wspólnego ich rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Na rozprawach 15 czerwca 2015 roku i 22 lipca 2015 roku ubezpieczony ostatecznie sprecyzował stanowisko w sprawie w ten sposób, iż podniósł, że nie kwestionuje decyzji dotyczącej wysokości kapitału początkowego.

Wyrokiem z dnia 29 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie od decyzji z dnia 12 grudnia 2014 r. w przedmiocie prawa do emerytury oraz umorzył postepowanie w sprawie wysokości kapitału początkowego.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Ubezpieczony T. W., ur. (...), z zawodu jest technikiem - mechanikiem pojazdów samochodowych.

27 czerwca 1973 roku zwrócił się do dyrekcji Przedsiębiorstwa (...) w G. z prośbą o przyjęcie do pracy w charakterze mechanika samochodowego. Z dniem 2 lipca 1973 roku został przyjęty do pracy na stanowisku montera silników spalinowych.

24 maja 1974 roku ubezpieczony uzyskał prawo jazdy kategorii C, 11 listopada 1975 roku kategorii CE. 6 sierpnia 1974 roku zwrócił się do pracodawcy z prośbą o przeniesienie ze stanowiska mechanika samochodowego na stanowisko kierowcy. Od 26 sierpnia 1974 roku do 10 marca 1975 roku wykonywał, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Kierował samochodami ciężarowymi marki (...), (...). Przewoził nimi ładunki w postaci olejów silnikowych, napędowych, gazów i smarów.

W odpowiedzi na pismo ubezpieczonego z 6 marca 1975 roku pracodawca przeniósł ubezpieczonego z dniem 11 marca 1975 roku do (...) i powierzył obowiązki ślusarza remontowego, które wykonywał on do 28 października 1975 roku. Jako ślusarz remontowy ubezpieczony naprawiał sprzęt budowlany.

Pismem z 30 maja 1978 roku ubezpieczony zwrócił się o przeniesienie na stanowisko inspektora transportu. W okresie od 14 czerwca 1978 roku do 14 czerwca 1979 roku pracował jako inspektor ds. technicznych transportu, do którego obowiązków należało dokonywanie inwentaryzacji i inspekcji sprzętu.

12 czerwca 1979 roku ubezpieczony zwrócił się do pracodawcy o przeniesienie na stanowisko mechanika – kierowcy pogotowia technicznego. W okresie od 15 czerwca 1979 roku do 31 stycznia 1983 roku pracował w charakterze mechanika – kierowcy pogotowia technicznego.

12 września 2014 roku ubezpieczony wniósł o przyznanie prawa do emerytury. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W toku postępowania udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Pozwany uznał, iż ubezpieczony nie wykazał 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach i dlatego odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym w aktach ubezpieczeniowych, których wiarygodność nie była kwestionowana w trakcie postępowania przez żadną ze stron, zatem również Sąd uznał je za miarodajne dla dokonania ustaleń. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków Z. L., R. B., K. S. oraz ubezpieczonego przesłuchanego w charakterze strony, bowiem w tym zakresie zeznania zgodne były z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie.

Sąd Okręgowy przypomniał, iż bezspornym jest, iż ubezpieczony ukończył 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat oraz nie jest członkiem OFE. Zatem, poza 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych przebytym do dnia 1 stycznia 1999 roku, ubezpieczony spełnia wszystkie pozostałe wymienione w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej warunki do przyznania dochodzonego świadczenia.

Wobec powyższego, przedmiotem sporu pozostawało jedynie ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach mogą zostać uznane okresy zatrudnienia ubezpieczonego od 2 lipca 1973 roku do 25 sierpnia 1974 roku, od 26 sierpnia 1974 roku do 12 marca 1975 roku, od 11 marca 1975 roku do 28 listopada 1975 roku, od 14 czerwca 1978 roku do 31 maja 1979 roku, od 1 czerwca 1979 roku do 31 stycznia 1983 roku.

Analiza dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych ubezpieczonego ze spornych okresów zatrudnienia oraz dowodów z zeznań świadków Z. L., R. B., K. S. wskazuje, iż ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jedynie w okresie od 26 sierpnia 1974 roku do 10 marca 1975 roku (6 miesięcy i 13 dni) – w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a więc wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienioną w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 cytowanego rozporządzenia, tj. prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Uwzględnienie ww. okresu w wymiarze 6 miesięcy i 13 dni wraz z okresem zaliczonym przez pozwanego do pracy w warunkach szczególnych 9 lat, 7 miesięcy i 2 dni stanowi 10 lat, 1 miesiąc i 15 dni. Zatem jest to okres zatrudnienia niewystarczający do spełnienia przesłanki posiadania 15 lat w szczególnych warunkach.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, by ubezpieczony w pozostałych spornych okresach był zatrudniony, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w warunkach szczególnych.

Za konieczne w tym miejscu Sąd Okręgowy uznał przywołanie ugruntowanego poglądu orzecznictwa, zgodnie z którym przepisy przewidujące prawo do emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze są przepisami szczególnymi, ich wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna, co wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy (vide: uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2006/13-14/218). Zgodnie z tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r. wydanego w sprawie II UKN 417/97 (OSNP 1998/21/638) nie korzysta z uprawnienia do emerytury przy niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). O uprawnieniu do emerytury na podstawie § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze decyduje łączne spełnienie przez pracownika wszystkich warunków określonych w tym przepisie, a nie jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 21 listopada 2001 r. II UKN 598/00 OSNP 2003/17/419).

W ocenie Sądu I instancji, ubezpieczony nie wykazał, iż w ramach swojego zatrudnienia przez okres 15 lat pracował w szczególnych warunkach.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy uznał, iż wydana w sprawie decyzja organu rentowego była w pełni zasadna, w związku z czym odwołanie ubezpieczonego od decyzji z 12 grudnia 2014 roku jako bezzasadne, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. i powołanych przepisów, podlegało oddaleniu – jak w pkt I wyroku.

Wobec cofnięcia odwołania od decyzji z 15 czerwca 2013 roku przez ubezpieczonego, Sąd Okręgowy postępowanie w tym zakresie, na podstawie przepisów art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 469 k.p.c., umorzył, o czym orzekł w pkt II wyroku.

Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony, zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie prawa materialnego, a mianowicie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tj. pracy wymienionej w wykazie „A" tego rozporządzenia, przez jego niezastosowanie.

W związku z powyższym zarzutem, skarżący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie i uwzględnienie odwołania T. W. od decyzji ZUS odmawiającej prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez przyjęcie, ze T. W. wykazał wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a w razie nie uwzględnienia tego wniosku, o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że w okresie od dnia 2 lipca 1973 r. do dnia 25 sierpnia 1974 r. był zatrudniony na stanowisku montera - mechanika silników spalinowych (Dział AW), a stanowisko to jako praca w szczególnych warunkach jest przewidziane w wykazie „A" Dział XIV poz. 16 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. W okresie od dnia 11 marca 1975 r. do dnia 27 października 1975 r. oraz od dnia l czerwca 1979 r. do dnia 31 stycznia 1983 r. był zatrudniony na stanowisku ślusarz remontowy maszyn w Bazie sprzętu maszyn budowlanych (Dział AM) pracując m.in. w kanałach oraz dodatkowo jako kierowca, a stanowisko to jako praca w szczególnych warunkach jest przewidziane w wykazie „A" Dział V poz. l, dział VIII poz. 2 oraz dział XIV poz. 16 ww. rozporządzenia Rady Ministrów. W okresie od 14 czerwca 1978 r. do 31 maja 1979 r. był zatrudniony na stanowisku starszy inspektor transportu (Dział AT), a stanowisko to jako praca w szczególnych warunkach jest przewidziane w wykazie „A" Dział XIV poz. 24 ww. rozporządzenia.

W okresie od dnia 28 października do dnia 12 października 1977 r. był zatrudniony na stanowisku kierowca pojazdów wielotonowych powyżej 3,5 tony, co jest zgodne z żądaniem Ubezpieczonego i co również ustalił Sąd. Mając na uwadze, że powyższe zatrudnienie odbywało się w szczególnych warunkach, to również okres zasadniczej służby wojskowej powinien zostać wliczony do stażu pracy w szczególnych warunkach. Zasadę tę przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 lipca 2015 r. (sygnatura akt I UK 442/13).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem bądź zmianą zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem sporu na etapie postępowania apelacyjnego było przyznanie wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury. Zaznaczyć bowiem należy, iż pomimo zaskarżenia wyroku w całości, zarzuty apelacji jak i jej uzasadnienie odnoszą się jedynie do decyzji odmawiającej przyznania mu prawa do emerytury.

Ubezpieczony T. W. wniósł odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania mu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: „ustawy emerytalnej”). Wskazany przepis wraz z art. 32 ustawy emerytalnej oraz z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (dalej: rozporządzenie), określają dla mężczyzn następujące przesłanki prawa do wcześniejszej emerytury: ukończony 60 rok życia, 25-letni ogólny staż ubezpieczeniowy, 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r. oraz nieprzystąpienie do OFE albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa.

Wskazać także należy, iż zgodnie z dyspozycją § 2 ust. 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Spór stron sprowadzał się wyłącznie do oceny, czy ubezpieczony legitymuje się 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, bowiem organ rentowy nie kwestionował spełnienia przez wnioskodawcę pozostałych wymienionych wyżej przesłanek.

W powyższym zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie ustalonych faktów. W konsekwencji Sąd odwoławczy, oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 9 lat 7 miesięcy i 2 dni. Wnioskodawca zaś toku postępowania przed Sądem I instancji wnosił o doliczenie mu do tego stażu okresów pracy w Przedsiębiorstwie (...) w G. od 2 lipca 1973 roku do 25 sierpnia 1974 roku, od 26 sierpnia 1974 r. do 12 marca 1975 r., od 11 marca 1975 roku do 27 października 1975 roku, od 14 czerwca 1978 r. do 31 maja 1979 r. oraz od 1 czerwca 1979 roku do 31 stycznia 1983 roku.

Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w postaci zeznań świadków Z. L., R. B. i K. S. oraz dokumentacji osobowej wnioskodawcy, do stażu pracy w warunkach szczególnych do zaliczonego przez organ rentowy stażu doliczył wnioskodawcy jedynie okres od 26 sierpnia 1974 r. do 12 marca 1975 r. (6 miesięcy i 13 dni), kiedy to ubezpieczony pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, uznając, iż w rezultacie razem z już zaliczonym przez pozwanego okresem, wnioskodawca posiada łącznie 10 lat 1 miesiąc i 15 dni stażu pracy w warunkach szczególnych, a zatem nie spełnia wszystkich przesłanek przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy na podstawie materiału dowodowego zaoferowanego przez strony doszedł do prawidłowego wniosku, iż pozostałe wskazywane przez wnioskodawcę okresy nie mogą mu zostać zaliczone do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Jeśli chodzi o wskazywane przez skarżącego stanowiska mechanika lub ślusarza remontowego, to zaznaczyć należy, iż do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczyć można prace na stanowisku mechanika tylko wówczas jeżeli stale i w pełnym wymiarze czasu pracy była to praca wykonywana w kanałach remontowych (wykaz A rozporządzenia, dział XIV poz. 16). W przypadku wnioskodawcy jednak z żadnego dokumentu znajdującego się w jego aktach osobowych nie wynika, aby pracował on stale w kanałach remontowych. Świadek K. S. wspomniał wprawdzie, iż ubezpieczony pracował w kanałach remontowych, gdy trzeba było wymienić pewne części, jednak z zeznań tych nie wynika w żadnym razie, iż pracował on w kanałach stale i w pełnym wymiarze. Nadto, mówił on również o pracach wyjazdowych świadek ten zeznał również, iż jako ślusarz remontowy ubezpieczony pracował na obrabiarce w tokarni, a zatem nie - jak twierdził skarżący – w kanałach.

Jako kierowca pogotowia technicznego ubezpieczony łączył zaś stanowisko kierowcy ze stanowiskiem mechanika, który jednak naprawiał samochody w terenie, a zatem na pewno nie była to praca mechanika wykonywana w kanałach remontowych.

Sąd Apelacyjny nie znajduje również podstaw, aby do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczyć ubezpieczonemu okres od 14 czerwca 1978 r. do 31 maja 1979 r. jako pracę w warunkach szczególnych, o której mowa w wykazie a rozporządzenia w dziale XIV pod poz. 24 (Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie). W okresie tym wnioskodawca zatrudniony był na stanowisku starszego inspektora transportu, pracując w bazie sprzętów. Brak jest jednak jakichkolwiek podstaw, aby uznać, iż w okresie tym sprawował on nadzór na oddziale, na którym wykonywana jest praca w warunkach szczególnych, również przebywając i pracując w takich warunkach.

Reasumując, stwierdzić zatem należało, iż Sąd I instancji trafnie ocenił, iż wnioskodawca nie spełnił przesłanki co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację wnioskodawcy.

SSA Grażyna Czyżak SSA Bożena Grubba SSO del. Maria Ołtarzewska