Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Iwona Szybka

Sędziowie: SSA Janina Kacprzak ( spr. )

SSA Beata Michalska

Protokolant: st. sekr. sąd. Aleksandra Słota

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2016 r. w Ł.

sprawy Z. T. (1) przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 22 maja 2015 r. sygn. akt VI U 1406/14

oddala apelację.

III AUa 1290/15

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 25 sierpnia 2014r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, że Z. T. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu: od 01.01.1999r. do 28.02.1999r., od 01.04.2000r. do 31.03.2001r., od 01.07.2001r. do 31.08.2004r. od 04.11.2004r. do 31.07.2009r., od 01.09.2009r. do 24.12.2011r. i od 01.01.2012r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał natomiast, że w sprawie nie zaszły szczególne okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu do opłacenia składki na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc maj 2014r. oraz, że ubezpieczony nie udokumentował okoliczności mających wpływ na wpłatę składki za ten miesiąc po ustawowym terminie. Nadto podniósł, że przywracanie wnioskodawcy po każdej nieterminowej wpłacie terminu do opłacenia składek na ubezpieczenie chorobowe pozbawia instytucję przywrócenia terminu do opłacenia składek charakteru „wyjątkowego". Z treści uzasadnienia wynikało, że ubezpieczonemu decyzją z dnia 24.06.2014r. odmówiono prawa do wypłaty zasiłku chorobowego od dnia 08.05.2014r. z uwagi na dokonanie wpłaty za miesiąc maj 2014r. po ustawowym terminie.

Następnie decyzją nr (...) z dnia 08 września 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. zmienił decyzję z dnia 25 sierpnia 2014r. w części dotyczącej sentencji decyzji w ten sposób, że stwierdził, iż Z. T. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega: obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 01.01.1999r. do nadal i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu: od 01.01.1999r. do 28.02.1999r., od 01.04.2000r. do 31.03.2001r., od 01.07.2001r. do 31.08.2004r. od 04.11.2004r. do 31.07.2009r., od 01.09.2009r. do 24.12.2011r. i od 01.01.2012r. do 03.05.2014r. W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, że w sentencji decyzji z dnia 25.08.2014r. błędnie wskazano okresy podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu oraz nie uwzględniono podlegania do ubezpieczeń:
emerytalnego, rentowych oraz wypadkowego, w związku z czym organ rentowy zmienił wcześniejszą decyzję.

Z. T. (1) wniósł odwołanie od decyzji nr (...) z dnia 25 sierpnia 2014r. wskazując, że wpłaty składek dokonał w dniu 16.06.2014r. (15-ty przypadał w niedzielę), a więc dotrzymał terminu. Nadto podniósł, że nie mógł się spodziewać, iż operacja zostanie zaksięgowania przez bank w dniu następnym.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania. Organ rentowy podniósł, że jeżeli płatnik opłaca składki w formie bezgotówkowej, wpłata w tytułu należnych składek może zostać uznana za terminową, jeśli najpóźniej w obowiązującym danego płatnika terminie płatności nastąpiło obciążenie jego rachunku bakowego.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Kaliszu zmienił powyższą decyzję stwierdzając, że Z. T. (1) podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu po 3 maja 2014 roku.

Sąd Okręgowy ustalił: Z. T. (1) od 01 stycznia 1999r. prowadzi działalność gospodarczą i z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Od 01 stycznia 1999r. dokonał zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Od 04.04.2014r. do 03.05.2014r. odwołujący korzystał z zasiłku chorobowego. Następnie wystąpił z wnioskiem o zasiłek chorobowy za okresy: od 08.05.2014r. do 15.05.2014r., od 22.05.2014r. do 21.06.2014r. i od 08.07.2014r. do 07.08.2014r.

W dniu 16.05.2014r. o godz. 14.48 żona odwołującego złożyła za pośrednictwem bankowości elektronicznej polecenie przelewu składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe odwołującego w kwocie 1.622,08 zł. Z uwagi na to, że zlecenie płatnicze zostało złożone po godzinie 14.00, zostało one zrealizowane przez bank następnego dnia.

Decyzją z dnia 24.06.2014r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do wypłaty zasiłku chorobowego za okresy: od 08.05.2014r. do 15.05.2014r., od 22.05.2014r. do 21.06.2014r. i od 08.07.2014r. do 07.08.2014r. z uwagi na dokonanie wpłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc maj 2014r. po ustawowym terminie.

Pismem z dnia 27.06.2014r. odwołujący zwrócił się do organu rentowego o przywrócenie terminu do opłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe podając, że przekroczenie terminu płatności spowodowane było przyczynami niezależnymi od niego. Wskazał, że dyspozycję zapłaty składek złożył w dniu 16.06.2014r., przekroczenie terminu nie było celowe i dotychczas starał się opłacać składki terminowo.

Pismem z dnia 23.07.2014r. organ rentowy poinformował odwołującego, że nie została wyrażona zgoda na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W uzasadnieniu stwierdził, że już pięciokrotnie wyrażał zgodę na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po obowiązującym terminie oraz, że wnioskodawca nie dołożył wszelkiej staranności, aby składki były opłacone w ustawowym terminie. Tym samym wnioskodawca nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 04.05.2014r.

W latach 2002- 2013 odwołujący pięciokrotnie składał do organu wnioski o przywrócenie terminu do opłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe z podobnych przyczyn i za każdym razem organ rentowy wyrażał zgodę na przywrócenie terminu.

Pismem z dnia 25.07.2014r. Z. T. (1) zwrócił się do organu rentowego o wydanie decyzji o okresach podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

W dniu 25.08.2014r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, którą następnie zmienił decyzją z dnia 08.09.2014r.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy, uwzględniając odwołanie podzielił stanowisko organu rentowego, że składka na ubezpieczenie chorobowe Z. T. (1) za maj 2014 roku została opłacona po terminie. W ocenie tego Sądu jednak zachodziły podstawy do uwzględnienia wniosku o „przywrócenia terminu” do jej zapłaty na podstawie art. 14 ustęp 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tym samym winien on podlegać dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu także po dniu 03.05.2014r.. Zdaniem tego Sądu nie ulega wątpliwości na gruncie art. 60 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa w zw. z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zapłata składki została dokonana z jednodniowym opóźnieniem, gdyż składka została zaksięgowana przez bank w dniu 17.05.2014r. chociaż polecenie przelewu zostało złożone w dniu 16.05.2014r. Za przywróceniem terminu do opłacenia składki po terminie przemawiało według Sądu Okręgowego to, że polecenie przelewu składki zostało złożone za pośrednictwem bankowości elektronicznej w ostatnim dniu płatności składki przed godziną 15.00, a odwołujący był przekonany, że składka została uiszczona w terminie. W takiej sytuacji nie można było traktować odwołującego zbyt rygorystycznie, tym bardziej, że wcześniej w latach 2002-2013 w pięciu przypadkach w podobnych okolicznościach organ rentowy przywracał odwołującemu terminy do opłacenia składek, uznając, że stanowią one „uzasadnione przypadki".

Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżony został w całości apelacją organu rentowego. Apelacja zarzuciła skarżonemu wyrokowi: naruszenie prawa procesowego, a to: 1) art. 233 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 3 k.p.c. polegającego na braku wszechstronnego rozważenia wszystkich dowodów i stwierdzeniu, że ubezpieczony wykazał zaistnienie przyczyny, która uniemożliwiła mu opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w terminie, 2) naruszenie prawa materialnego – art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, przez uznanie, że ubezpieczony podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu po 3 maja 2014 r., w sytuacji gdy całokształt dowodów zgromadzonych w sprawie wskazuje na to, że opóźnienie w opłaceniu składki na to ubezpieczenie nie stanowi uzasadnionego przypadku, o którym mowa w tym przepisie.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje: apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż wyrok Sądu Okręgowego, mimo błędnego jego uzasadnienia, odpowiada prawu. W tym miejscu od razu wyjaśnić trzeba, że decyzja organu rentowego stwierdzająca ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego Z. T. (1) z dniem 3 maja 2014 roku została oparta na błędnym ustaleniu jakoby ubezpieczony nie wywiązał się z obowiązku terminowego zapłacenia składki na to ubezpieczenie za maj 2014 roku. W rozpoznawanej sprawie poza sporem jest, że dla ubezpieczonego Z. T. (2) termin do opłacenia składki za ten miesiąc upływał 15 czerwca 2014 roku. Jest to okoliczność podnoszona w odwołaniu i niekwestionowana przez organ rentowy. Dzień 15 czerwca 2014 roku przypadał w niedzielę, a zatem z mocy art. 12 § 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa w związku z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2015 r., poz. 121 – j.t. ), ostatni dzień terminu zapłaty składki przypadał na 16 czerwca 2014 roku. Tego dnia ubezpieczony, będący jednocześnie płatnikiem składek na własne ubezpieczenia, zlecił bankowi spółdzielczemu dokonanie przelewu odpowiedniej kwoty składki na konto ZUS. Okoliczność, że czynność faktyczna polecenia przelewu w elektronicznym systemie bankowości została wykonana przez żonę ubezpieczonego nie ma tutaj żadnego znaczenia. Zgodnie z art. 60 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 wyżej wymienionej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za termin dokonania zapłaty w obrocie bezgotówkowym uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika, to jest w tym przypadku płatnika składek. Obciążenie rachunku bankowego płatnika składek może nastąpić na podstawie różnych operacji bankowych, w tym na podstawie polecenia przelewu. Przy czym w spornym okresie przy realizacji bezgotówkowej płatności składek na ubezpieczenia społeczne obowiązywała tylko taka forma obciążenia rachunku płatnika. Zgodnie z art. 63c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe ( Dz.U. z 2015 r., poz. 128 – j.t. ) polecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Bank wykonuje dyspozycję dłużnika w sposób przewidziany w umowie rachunku bankowego. Zatem dla banku otrzymanie polecenia przelewu oznacza konieczność dokonania dwóch czynności, a mianowicie w pierwszej kolejności obciążenie rachunku dającego zlecenie określoną kwotą, a następnie uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Wykonanie obu tych operacji finansowych przez bank, w zależności od umowy rachunku bankowego, może nastąpić w dniu wydania polecenia przelewu, bądź też poprzez obciążenie rachunku dającego zlecenie w dniu złożenia polecenia, a uznanie rachunku wierzyciela następnego dnia. Wydanie dyspozycji w bankowości elektronicznej przelewu określonej kwoty na konto wierzyciela jest równoznaczne z obciążeniem rachunku dającego zlecenie w dniu wydania tej dyspozycji, oczywiście o ile na koncie dłużnika znajdowały się środki pozwalające na uznanie rachunku wierzyciela, to jest środki pozwalające na realizację przelewu. Skuteczne zlecenie płatnicze w systemie bankowości elektronicznej powoduje automatyczne zmniejszenie środków na koncie zleceniodawcy o kwotę określoną w tym zleceniu już w momencie przyjęcia polecenia przelewu przez bank.

Powyższe rozważania odnoszące się do definicji przelewu bankowego mogą prowadzić tylko do jednego wniosku, że prawidłowa wykładnia mającego zastosowanie w sprawie przepisu art. 60 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej pozwala na stwierdzenie, że chwilą decydującą o tym, czy składka została zapłacona w terminie jest chwila przyjęcia polecenia przelewu przez bank, a nie moment jego księgowania – uznawania rachunku wierzyciela kwotą określona w poleceniu przelewu. Płatnik składek w przedmiotowej sprawie złożył w banku polecenie przelewu składek na konto ZUS w dniu 16 czerwca 2014 roku, a zatem w tym dniu nastąpiło już obciążenie jego rachunku bankowego kwotą wymieniona w zleceniu. Okoliczność uznania rachunku ZUS tą kwotą następnego dnia pozostaje bez wpływu na uznanie, że składka za maj 2014 roku została zapłacona w terminie. W tych okolicznościach w sprawie nie miał zastosowania art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pozwalający na stwierdzenie ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w przypadku zapłaty składki po terminie nie miał zastosowania, a tym samym wniosek o wyrażenie zgody na zapłacenie składki po terminie, jak i decyzja organu rentowego załatwiająca ten wniosek negatywnie były bezprzedmiotowe.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 385 k.p.c. należało oddalić apelację, jako pozbawiona uzasadnionych podstaw.