Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 kwietnia 2016 r.

Sąd Rejonowy w Chełmnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2016 r. w Chełmnie

na rozprawie

sprawy z wniosku J. S.

z udziałem A. S. (1), A. B., M. G., H. L.

o zasiedzenie

postanawia:

1.  Oddalić wniosek,

2.  Kosztami sądowymi od uiszczenia których zwolniony był wnioskodawca obciążyć Skarb Państwa.

Sędzia Sądu Rejonowego

M. P.

Sygn. akt I Ns 339/14

UZASADNIENIE

J. S. wniósł o stwierdzenie, iż z dniem 15 marca 2014r. nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w C., przy ul. (...) składającej się z zabudowanej działki nr (...) o łącznej powierzchni 1173 m ², dla której Sąd Rejonowy w Chełmnie prowadzi księgę wieczystą (...).

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca wskazał, iż dla nieruchomości objętej wnioskiem prowadzona jest księga wieczysta (...). W dziale II księgi wpisani są współwłaściciele – osoby nieżyjące. Wnioskodawca nie zna wszystkich spadkobierców zmarłych właścicieli. Jednym ze współwłaścicieli ujawnionych w księdze wieczystej jest L. S. – ojciec wnioskodawcy, który pozostawił po sobie spadkobierców: wnioskodawcę oraz jego brata A. S. (1). Na nieruchomości zamieszkiwała G. P.. Po jej śmierci, od dnia 15 marca 1984r. nieruchomością zajmował się wyłącznie wnioskodawca i nieruchomość pozostawała w jego nieprzerwanym i samoistnym posiadaniu. Wnioskodawca osobiście dbał o utrzymanie nieruchomości w czystości i porządku, siał trawę, oczyszczał z liści i śmieci, płacił podatki i opłacał polisy ubezpieczeniowe. Pisma urzędowe kierowane były do wnioskodawcy. Zdaniem wnioskodawcy z uwagi na samoistne posiadanie przedmiotowej nieruchomości przez ponad 30 lat, nabył jej własność w drodze zasiedzenia.

Uczestnik postępowania A. S. (1) zgadzał się z wnioskiem wnioskodawcy.

Postanowieniem z dnia 10 marca 2015r. na podstawie art. 510§ 2 kpc wezwano do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania A. B., M. G. i H. L.. Dokonano również ogłoszenia o toczącym się postępowaniu, z uwagi na nieznanych spadkobierców pozostałych współwłaścicieli nieruchomości.

Uczestniczki postępowania A. B., M. G. i H. L. nie zgadzały się z wnioskiem, gdyż ich zdaniem działkę tę należałoby podzielić uwzględniając pozostałych współwłaścicieli.

Sąd ustalił, co następuje.

Nieruchomość położona w C. przy ul. (...) obejmuje działki nr (...) o łącznej powierzchni 0,1177 ha. Dla nieruchomości tutejszy Sąd prowadzi księgę wieczystą (...)/. W dziale II księgi, jako właściciele nieruchomości ujawnieni są: F. S. w udziale 3/30 części, I. S. w udziale 5/30 części, G. P. w udziale 3/30 części, A. S. (2) w udziale 3/30 części, M. S. w udziale 3/30 części, L. S. w udziale 3/30 części, R. N. w udziale 10/30 części i M. N. w udziale 10/30 części.

/dowód: odpis zwykły księgi wieczystej k. 12/

Wszyscy ujawnieni w księdze wieczystej współwłaściciele nie żyją. Jedynymi żyjącymi spadkobiercami L. S. – są jego synowie – wnioskodawca J. S. i jego brat A. S. (1) oraz dzieci córki zmarłego – A. B., M. G. i H. L.. Dotychczas nie było przeprowadzone postępowanie spadkowe po zmarłym L. S..

/okoliczność bezsporna/

Po śmierci cioci wnioskodawcy - G. P. (zmarłej w dniu 14 marca 1984r.), wnioskodawca zaczął zajmować się nieruchomością.

/dowody zeznania świadka G. B. (1) k. 101v, przesłuchanie wnioskodawcy k. 105v/

J. S. „opiekował się” nieruchomością dosyć długo, aż dzień dzisiejszy. Wnioskodawca użytkował nieruchomość bez przerw.

/dowody zeznania świadka G. B. (1) k. 101v, zeznania świadka J. A. k. 102, zeznania świadka D. S. (1) k. 105, zeznania świadka D. S. (2) k. 105v., przesłuchanie wnioskodawcy k. 106, przesłuchanie uczestnika A. S. (1) k. 106v /

J. S. uprzątnął działkę, powycinał stare drzewa, zasiał trawę, nawiózł ziemię, naprawił i zmienił płot z drewnianego na płot z siatki.

/dowody zeznania świadka G. B. (1) k. 101v, zeznania świadka J. A. k. 102, zeznania świadka W. B. k. 102, zeznania świadka D. S. (2) k. 105v, przesłuchanie wnioskodawcy k. 106/

Wnioskodawca zabezpieczył dom przed osobami nieuprawnionymi, między innymi pozabijał okna. Przeprowadzał jedynie drobne remonty, ponieważ dom jest w złym stanie technicznym. Jedno pomieszczenie, które nie groziło zawaleniem zostało pomalowane, naprawiono w nim podłogę.

/dowody: zeznania świadka G. B. (1), przesłuchanie wnioskodawcy k. 106/

Wnioskodawca poczynił nakłady na nieruchomość z własnych środków. Opłacał opłaty od nieruchomości, rachunki za prąd, gaz, wodę. Na działce została założona kanalizacja. Główną inwestycją było założenie ogrodzenia.

/ dowód: zeznania świadka D. S. (1) k. 105, zeznania świadka D. S. (2) k. 105v, przesłuchanie wnioskodawcy k. 106, przesłuchanie uczestnika A. S. (1) k. 106v., przesłuchanie uczestniczki M. G. k. 107 w zakresie opłacania przez wnioskodawcę podatków i rachunków /

J. S. użytkował działkę na nieruchomości, bardzo często przyjeżdżał na nieruchomość. Nie mieszkał tam. Jak było ciepło, głównie latem bywał na działce codziennie. Wraz z nim na działce bywali jego syn, synowa, córka i zięć. Działka ta miała charakter rekreacyjny.

/dowody: zeznania świadka A. D. k. 101v, zeznania świadka J. A. k. 102, zeznania świadka W. B. k. 102, zeznania świadka D. S. (2) k. 105v, przesłuchanie wnioskodawcy k. 106, przesłuchanie uczestnika A. S. (1) k. 106v, przesłuchanie uczestniczki M. G. k. 107 /

Wnioskodawca otrzymywał decyzje w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości latach 1989-1991, a także w roku 1994 i 1996 i opłacał podatek od nieruchomości w latach 1989, 1994 – 1996. Do wnioskodawcy adresowane były pisma urzędowe dotyczące nieruchomości, jak również rachunki za wodę, prąd i gaz.

/dowody: decyzje k. 33-35, 39, dowody wpłat k. 36, 40, tytuł wykonawczy k. 37, upomnienia k. 38,41, zeznania świadka D. S. (1) k. 105, przesłuchanie wnioskodawcy k. 106/

W 2005r, wnioskodawca był obecny przy przeglądzie instalacji gazowej w budynku.

/dowód: protokół z przeglądu instalacji z dnia 24.120.2005r. k. 32/

W pismach kierowanych przez wnioskodawcę do osób trzecich w sprawach związanych z nieruchomością wnioskodawca określał się, jako „administrator”. W stosunku do osób trzecich tytułował się administratorem nieruchomości lub jej użytkownikiem.

/ dowody: pismo z dnia 9.11.1999r. k. 31, pismo z dnia 28.04.1999r. k. 32, zeznania świadka J. A. k. 102, zeznania świadka W. B. k. 102, zeznania świadka D. S. (1) k. 105, zeznania świadka D. S. (2) k. 105v, przesłuchanie wnioskodawcy k. 106, przesłuchanie uczestnika A. S. (1) k. 106v /

W rodzinie były ustalenia, iż wnioskodawca może zajmować się przedmiotową nieruchomością z racji tego, iż nie posiada własnego ogrodu. Wnioskodawca miał ją tylko użytkować.

/dowód: przesłuchanie uczestniczki H. L. k. 107, przesłuchanie uczestniczki M. G. k. 107, przesłuchanie uczestniczki M. G. k. 107

Obecnie na nieruchomości znajduje się przedwojenny dom mieszkalny w bardzo złym stanie technicznym.

/okoliczność bezsporna, zdjęcia k. 104/

Sąd zważył, co następuje.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o zaoferowany przez wnioskodawcę materiał dowodowy w postaci zeznań świadków i dowodów z dokumentów. Sąd dopuścił również dowód z przesłuchania wnioskodawcy i uczestników, albowiem po przeprowadzeniu dowodów wskazanych przez wnioskodawcę zostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków A. D., G. B. (2), J. A., W. B.. Świadkowie ci zamieszkują na nieruchomościach sąsiadujących z nieruchomością objęta wnioskiem. Zeznania świadków były spójne, logiczne i korespondowały ze sobą.

Sąd nie znalazł podstaw do odmówienia wiary zeznaniom świadków D. S. (1) – syna wnioskodawcy oraz D. S. (2) – zięcia wnioskodawcy, gdyż były szczere i korespondowały z zeznaniami pozostałych świadków.

Sąd generalnie dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy, za wyjątkiem jego zeznań w części dotyczącej tego, iż nie uzgadniał z pozostałym spadkobiercami faktu użytkowania nieruchomości za ich zgodą. W tej bowiem części zeznania wnioskodawcy nie znalazły potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. W pozostały zakresie w jakiem korespondowały z zeznaniami świadków oraz znalazły potwierdzenie w zgromadzonych w sprawie dokumentach, sąd uznał zeznania wnioskodawcy za wiarygodne.

Za wiarygodne uznano również zeznania uczestników A. S. (1), H. L., M. G. i A. B. gdyż były spójne i logiczne.

Za wiarygodne uznano zgromadzone w sprawie dokumenty, gdyż były jasne i kompletne. Ponadto ich prawdziwość nie została zakwestionowana przez strony, a i Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich prawdziwości.

Zgodnie z art. 172§ 1 i 2 kc posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Przesłankami nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenia są posiadanie samoistne (władanie rzeczą jak właściciel) oraz upływ czasu różny w zależności od dobrej lub złej wiary posiadacza.

Posiadaczem samoistnym jest taki posiadacz nieruchomości, który włada nią jak właściciel. Elementami posiadania jest corpus (czyli fizyczne władanie rzeczą), jak i animus (czyli wola władania rzeczą dla siebie jak właściciel) Przejawem samoistnego posiadania, są uprawnienia takie jak właściciela; prawo rozporządzania rzeczą, prawo korzystania z rzeczy i prawo posiadania rzeczy. Posiadacz samoistny winien wykonywać wszystkie czynności względem rzeczy, tak jakby był jej właścicielem. Może więc zgodnie z art. 140 kc z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. Posiadacz samoistny musi znajdować się w sytuacji pozwalającej na dokonywanie czynności, których mógłby dokonywać właściciel. Orzecznictwo sądowe wskazuje przykłady wielu stanów faktycznych – czynności faktycznych świadczących o władztwie nad rzeczą. Przykładowo jest to np. 1) płacenie podatków, ujawnienie posiadania w ewidencji gruntów, a także bezpośrednie korzystanie z działki, jak koszenie i zbieranie trawy, kopanie torfu, zezwalanie sąsiadom na korzystanie z działki w ramach umowy dzierżawy czy użyczenia (zob. np. post. SN z 18.4.1997 r., III CKN 35/97, OSNC 1997, Nr 10, poz. 150, s. 37); 2) zabudowa nieruchomości lub rozbudowa budynków stojących na nieruchomości, wyburzenia; 3) tytułowanie się przez posiadacza w relacjach z urzędami, osobami trzecimi jako właściciel, a nie najemca czy administrator; 4) grodzenie nieruchomości i niewpuszczanie na jej teren innych osób, w tym np. prawowitego właściciela; 5) pobieranie pożytków naturalnych; 6) pobieranie czynszów, dzierżawy związanych z korzystaniem z nieruchomości przez osoby trzecie; 7) rozporządzanie dochodami przynoszonymi przez nieruchomość bez uzgadniania tego z właścicielem, czy współwłaścicielami; 8) dbanie o utrzymanie nieruchomości w należytym stanie, podejmowanie decyzji związanych z remontami, naprawami, przeprowadzanie remontów, sprawowanie nadzoru nad ich wykonywaniem; 9) prowadzenie ksiąg meldunkowych i dokumentacji związanej z nieruchomością; 10) zawieranie umów związanych z nieruchomością np. umów ubezpieczenia, umów z dostawcami mediów (wody, gazu, opłat za energię itp.); 11) wywóz nieczystości; 12) składanie oświadczeń (nawet nieskutecznych prawnie) związanych z nieruchomością; 13) występowanie w sporach sądowych administracyjnych i cywilnych w związku z władaniem nieruchomością.

Co do zasady w sprawach o stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie, wystarcza wykazanie władztwa faktycznego nad rzeczą ( corpus), w związku z istnieniem domniemania z art. 339 kc. Posiadacz samoistny nie musi udowadniać, iż władał nieruchomością z zamiarem władania dla siebie jak właściciel ( animus) (tak postanowienie SN z 21.7.2006 r., III CSK 33/06, L.). Zwalnia go z tego domniemanie samoistnego posiadania wskazane w art. 339 kc, zgodnie z którym domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.

Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja zasiedzenia udziału we współwłasności przez jednego ze współwłaścicieli. W orzecznictwie i judykaturze ugruntowany jest bowiem pogląd, iż zasiadujący współwłaściciel musi w postępowaniu o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności udziału w nieruchomości, której jest współwłaścicielem, nie tylko udowodnić, przesłanki z art. 172 kc, ale także, że rozszerzył zakres swojego samoistnego posiadania ponad swój udział i uzewnętrznił tę zmianę wobec pozostałych współwłaścicieli i ją wyraźnie zamanifestował (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20.10.1997 r., II CKN 408/97, OSNC 1998, Nr 4, poz. 61). Przy czym w aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego większy nacisk kładzie na manifestowanie zmiany zamiaru władania nieruchomością wobec pozostałych współwłaścicieli niż wobec osób trzecich, czyli otoczenia. Ponadto z orzecznictwie dominuje pogląd, iż niewykonywanie przez innych współwłaścicieli swojego współposiadania, nie świadczy automatycznie o samoistności posiadania współwłaściciela wykonującego władztwo (tak postanowienie z dnia 12.2.2015 r., IV CSK 251/14, L.; postanowienie z dnia 15.5.2013 r., III CSK 263/12, L.).

Reasumując w przypadku zasiedzenia udziału we współwłasności nieruchomość wyłączona jest możliwość powołania się na domniemanie samoistności posiadania. Zasiadujący współwłaściciel nie może skorzystać z domniemania płynącego z art. 339 kc, czyli w takiej sprawie nie wystarczy udowodnienie faktycznego władztwa nad rzeczą ( corpus), by wykazać, że jest się posiadaczem samoistnym. Współwłaściciel musi udowodnić, że władał nieruchomością (ponad swój udział) z zamiarem władania dla siebie jak właściciel ( animus). Nie wystarczy przy tym udowodnienie, że zakres samoistnego posiadania został uzewnętrzniony wobec osób trzecich. Sąd Najwyższy argumentując brak możliwości skorzystania z domniemania z art. 339 kc, powołuje się na art. 206 kc. (zob. postanowienie z dnia 26.6.2013 r., II CSK 581/12, L.; post. z 2.4.2014 r., IV CSK 412/13, L.; post. z 30.10.2013 r., V CSK 488/12, L.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy uznać należało, iż nie zostały spełnione przesłanki nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie, w szczególności, iż wnioskodawcy nie można było przypisać posiadania samoistnego nieruchomości.

Okolicznością bezsporną było, iż wnioskodawca posiadał nieruchomość nieprzerwanie. Jeśli chodzi o okres posiadania, to zeznania świadków różniły się co do początku posiadania nieruchomości przez wnioskodawcę począwszy od okresu 40 lat (świadek G. B. (1)) po okres 25 lat (świadek D. S. (1)) lub rok 1987r. (świadek J. A.). Ponieważ uczestnicy w zasadzie nie kwestionowali początku objęcia nieruchomości w posiadanie, sąd przyjął, iż początek posiadania miał miejsce od śmierci ostatniej współwłaścicielki nieruchomości, tj. od 1984r.

Jak już wyżej wskazano, dla przypisania posiadaczowi posiadania samoistnego koniecznym jest wystąpienie dwóch elementów: fizycznego władania rzeczą i woli władania rzeczą dla siebie jak właściciel.

Wnioskodawca wprawdzie wykonywał czynności faktyczne świadczące o władztwie nad nieruchomością (okresowo opłacał podatki od nieruchomości, bezpośrednio korzystał z działki – kosił trawę, porządkował, zabezpieczał budynek przez kradzieżami, wymienił ogrodzenie), jednakże nie miał woli władania nieruchomością dla siebie. W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wykazał, by wnioskodawca miał wolę władania nieruchomością dla siebie. Wręcz przeciwnie świadkowie D. S. (1) (syn wnioskodawcy). D. S. (2) (zięć wnioskodawcy) oraz uczestnik A. S. (1) (brat wnioskodawcy) w sposób zgodny zeznali, iż wnioskodawca tytułował się administratorem nieruchomości. Również sam wnioskodawca zeznał, iż był administratorem. Fakt ten znalazł również potwierdzenie w dwóch pismach z 1999r. dołączonych do pozwu, w których wnioskodawca podpisał się „administrator”. W świetle tego materiału dowodowego nie było możliwości przypisania wnioskodawcy woli władania rzeczą dla siebie jak właściciel, w szczególności przez cały okres potrzebny do zasiedzenia nieruchomości (tu okres 30 lat, gdyż nie można było przypisać wnioskodawcy istnienia dobrej wiary)

Ponadto bezsprzecznym było, iż wnioskodawca jest współwłaścicielem nieruchomości – spadkobiercą zmarłego współwłaściciela L. S., który posiadał udział we własności nieruchomości w udziale 3/30 części. Jedynymi żyjącymi spadkobiercami L. S. – są jego synowie – wnioskodawca J. S. i jego brat A. S. (1) oraz dzieci córki zmarłego – A. B., M. G. i H. L.. Ponieważ postępowanie spadkowe po zmarłym nie było przeprowadzone, sąd uznał, iż wnioskodawca jest współwłaścicielem nieruchomości w udziale 3/90 części. Zatem wnioskodawca nie mógł by zasiedzieć własności całości nieruchomości, a jedynie udział przysługujący pozostałym współwłaścicielom. Jak już wyżej wskazano, w takiej sytuacji nie działa domniemanie z art. 339 kc (samoistności posiadania), czyli nie wystarczy udowodnienie faktycznego władztwa nad rzeczą (corpus), a koniecznym jest udowodnienie władania nieruchomością ponad swój udział z zamiarem władania jak właściciel. (animus) Zmiana to musi być uzewnętrzniona wobec pozostałych współwłaścicieli i wyraźnie im zamanifestowana. Tymczasem z przesłuchania uczestniczek postępowania A. B., M. G. i H. L. wynikało, iż wnioskodawca nigdy nie manifestował woli samoistnego posiadania nieruchomości w stosunku do nich. Wręcz przeciwnie, były one zaskoczone wystąpieniem z takim wnioskiem przez wnioskodawcę. Uczestniczki zeznały, iż wnioskodawca uzgodnił z ich matką, iż będzie mógł się opiekować przedmiotową nieruchomością, korzystać z niej ponieważ nie posiada własnego ogródka, ale w rodzinie nigdy nie było zgody na to, by wnioskodawca przejął nieruchomość na własność. Tym samym nie można było uznać, iż wnioskodawca uzewnętrznił zamiar władania nieruchomością dla siebie jak właściciel w stosunku do pozostałych współwłaścicielek.

Mając na uwadze wskazane powyżej okoliczności, wniosek podlegał oddaleniu o czym orzeczono na postawie art. 172§ 1 i 2 kc a contrario.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520§ 1 kpc, zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane z swym udziałem w sprawie. Ponieważ wnioskodawca był zwolniony od ponoszenia kosztów sądowych, a wniosek został oddalony kosztami sądowymi od uiszczenia których był zwolniony należało obciążyć Skarb Państwa.