Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: sekr. sądowy Monika Bąk - Rokicka

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2016 r. w Warszawie

sprawy A. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania A. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 4 września 2014 roku, znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że A. G. (1) podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarcza w okresie od dnia 01 czerwca 2014 roku do dnia 30 czerwca 2014 roku.

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. G. (1) kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 669/15

UZASADNIENIE

W dniu 15 kwietnia 2015 r. A. G. (1) złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z dnia 4 września 2014 r.
znak: (...), mocą której organ rentowy stwierdził, że odwołująca nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od 1 czerwca 2014 r. do 30 czerwca 2014 r.

W uzasadnieniu odwołania A. G. (1) podniosła, że skarżona decyzja jest
dla niej niezrozumiała, gdyż w jej ocenie organ rentowy źle rozdysponował pieniądze
z nadpłat na jej koncie. Odwołująca zaznaczyła, że zawiesiła prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą od 1 sierpnia 2013 r. co spowodowało powstanie na jej koncie nadpłaty w wysokości 261,73, złotych która zgodnie z § 15 pkt 1 rozporządzenia z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad rozliczania składek powinno natychmiast pokryć zaległość na ubezpieczeniach zdrowotnych zaraz po odwieszeniu działalności w marcu 2014 r., a nie pokrywać jej z nadpłaty na ubezpieczenie społeczne, które powstało później i dodatkowo jeszcze na innym koncie. Zdaniem odwołującej, skandalicznym jest, że organ rentowy czekał cały rok na pokrycie zaległości mając na jej koncie pieniądze nieprzypisane do żadnej deklaracji, a w dodatku liczy odsetki od zaległości.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 27 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania A. G. (1)
na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że odwołująca w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą dokonała zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Organ rentowy ustalił, że odwołująca opłaciła składkę za czerwiec 2014 r. po obowiązującym terminie. W dniu 29 lipca 2014 r. do organu rentowego wpłynął wniosek odwołującej o wyrażenie zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za czerwiec 2014 r. po terminie. W dniu 4 sierpnia 2014r. organ rentowy odmówił wyrażenia zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za czerwiec 2014r. po terminie.

Organ rentowy stanął na stanowisku, zgodnie z którym, ponieważ odwołująca
nie opłaciła składki za czerwiec 2014 r. to nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 do 30 czerwca 2014 r. Ponadto organ rentowy zaznaczył,
że odwołująca nie wskazała żadnej przyczyny uzasadniającej nieopłacenie przez nią składki w ustawowym terminie, wobec czego nie zachodziły podstawy do uwzględnienia jej wniosku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona A. G. (1) w roku 2013 prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą, którą zawiesiła z dniem 1 sierpnia 2013 r. Jednocześnie pozostawała na zasiłku macierzyńskim w okresie od 2 kwietnia do 31 marca 2014 r. W związku z powyższym, w okresie od lutego do lipca 2013 r. odwołująca opłacała składkę
na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 261,73 złotych. Odwołująca złożyła deklarację do ubezpieczenia zdrowotnego za lipiec 2013 r., jednocześnie wpłata składki za ten miesiąc (dokonana w dniu 29 lipca 2013 r.) nastąpiła z błędnym wskazaniem deklarowanego okresu, w efekcie czego została zaliczona na sierpień 2013 r. Skutkiem powyższego było powstanie niedopłaty za lipiec 2013 r. w wysokości 261,73 złotych i jednocześnie nadpłaty za sierpień 2013 r. – w tej samej kwocie. Okres ten pozostał nierozliczony w systemie ZUS (dowód z przesłuchania odwołującej k. 33 a.s., opinia biegłego księgowego k. 44-61 a.s.).

Z dniem 17 marca 2014 r. A. G. (1) została ponownie zgłoszona
do ubezpieczenia zdrowotnego, natomiast z dniem 1 kwietnia 2014 r. została zgłoszona
do ubezpieczeń społecznych. Wówczas nastąpiło z urzędu rozliczenie niedopłaty za lipiec 2013 r. i nadpłaty za sierpień 2013 r. w sposób następujący: niedopłata za lipiec 2013 r. została pokryta częściami z nadpłaty korekty DRA za marzec 2014 r. w wysokości 1.914,00 złotych - częścią składki na Fundusz Pracy w wysokości 138,00 złotych oraz częścią składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 123,73 złote. Jednocześnie od obu tych kwot zostały naliczone odsetki za opóźnienie w wysokości 9 i 8 złotych, stosownie do każdej z kwot. Z kolei składka na ubezpieczenie zdrowotne zadeklarowana na sierpień 2013 r. została zaliczona na częściowe pokrycie składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za czerwiec 2014 r. (opinia biegłego sądowego z zakresu księgowości k. 44-61 a.s.).

W trakcie rozmowy telefonicznej z pracownikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odwołująca powzięła informację o istnieniu zaległości z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne widniejącym na jej rachunku. W tym samym dniu, t. j. 28 lipca 2014 r. A. G. (1) dokonała wpłaty na poczet składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 17,00 złotych. Wcześniej ani później ubezpieczona nie miała żadnych zaległości z tytułu składek. Organ rentowy nie wystosował do ubezpieczonej żadnego pisma z informacją o zaległości, a jedyną informację przekazał telefonicznie, zaś ubezpieczona uregulowała zadłużenie w dniu otrzymania tej informacji (dowód z przesłuchania odwołującej k. 33 a.s., lista wpłat zidentyfikowanych k. 57 a.s., raport rozliczeń należności płatnika k. 61 a.s.).

W dniu 29 lipca 2014 r. A. G. (1) złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie. W uzasadnieniu wniosku odwołująca wskazała, że w związku z kilkoma pomyłkami w płatnościach okazało się, że ma niedopłatę w wysokości 17,00 złotych na koncie nr 51, którą reguluje z konta internetowego. W odpowiedzi na powyższy wniosek organ rentowy w dniu 4 sierpnia 2014 r. odmówił wyrażenia zgody na opłacenie składek po terminie wskazując, że wyrażenie zgody ma charakter wyjątkowy i może być uwzględnione tylko w przypadku wystąpienia szczególnych przesłanek losowych, które w przypadku odwołującej nie wystąpiły (wniosek o opłacenie składek po terminie, odmowa wyrażenia zgody – nieoznaczone karty a.r.).

Na skutek wniosku odwołującej z dnia 28 sierpnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 4 września 2014 r. skarżoną decyzję, mocą której stwierdził, że odwołująca nie podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą w okresie od 1 czerwca
2014 r. do 30 czerwca 2014 r. Organ rentowy powołał się na stosowne regulacji ustawy
z dnia 31 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i wskazał, że wpłaty
za sporny okres zostały odnotowane po ustawowym terminie oraz nie została wyrażona zgoda na opłacenie składek po terminie (skarżona decyzja ZUS z 04.09.2014 r. – nieoznaczone karty a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na sprawy na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy, dowodu z przesłuchania odwołującej, jak również w oparciu o opinię biegłego sądowego specjalisty z zakresu rachunkowości A. G. (2). Mając na uwadze charakter sprawy oraz bezsporność, co do faktów Sąd uznał zgromadzony materiał dowodowy za wiarygodny w całości.

W szczególności Sąd oparł się na wnioskach opinii biegłego z zakresu rachunkowości, który poddał szczegółowej analizie proces powstania niedopłat oraz nadpłat na rachunku odwołującej, jak również postępowanie organu rentowego w zakresie składek na istniejące zaległości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. G. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia z dnia 4 września 2014 r. znak: (...) było zasadne i skutkowało zmianą skarżonej decyzji.

Istotą sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy A. G. (1) podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 1 do 30 czerwca 2014 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Organ rentowy zakwestionował powyższy fakt ze względu na poczynione ustalenia w zakresie terminowości pokrywania przez odwołującą składek na ww. ubezpieczenie, wskazując, że składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc czerwiec 2014 r. została opłacona po terminie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1442) osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Z kolei na mocy przepisu art. 11 ust. 2 tej ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie na swój wniosek.

W myśl zaś art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

1)  od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

2)  od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, z który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie; w uzasadnionych przypadkach Zakład,
na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

3)  od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Na podstawie art. 24 ust. 6a powyższej ustawy ustawodawca sformułował regulację, zgodnie z którą nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez Zakład z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku – na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek z zastrzeżeniem ust. 6c, 8 i 8d.

Natomiast w myśl § 15 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia
2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2008 r. nr 78 poz. 465 ze zm.), jeżeli wpłata składek na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa niż kwota należnych składek z tego tytułu wynikająca z rozliczenia dokonanego w deklaracji za dany miesiąc kalendarzowy, nadwyżkę pozostałą po pokryciu należnych składek z tego tytułu za dany miesiąc kalendarzowy zalicza się na pokrycie zaległych należności z tytułu tych składek, począwszy od zobowiązań o najwcześniejszym terminie płatności.

Bezspornym jest, że odwołująca w dniu 1 sierpnia 2013 roku zawiesiła działalność gospodarczą, w związku z czym doszło do ustania tytułu podlegania dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym od tego miesiąca. W tej sytuacji dokonanie przez odwołującą wpłaty składki na ubezpieczenie chorobowe w wysokości 263,73 złotych słusznie zostało potraktowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako nadpłata za ten miesiąc, skoro odwołująca za sierpień 2013 r. nie była zobowiązana do uiszczania składki na to ubezpieczenie (a więc kwota należna za ten miesiąc wynosiła 0,00 złotych). Jednocześnie istniała wówczas niedopłata na powyższą kwotę za lipiec 263,73 złotych. W tej sytuacji organ rentowy winien był zgodnie z § 15 ust. 1 ww. rozporządzenia Rady Ministrów dokonać rozliczenia w ten sposób, że zaliczyć nadwyżkę za sierpień 2013 r. na poczet istniejących na rachunku odwołującej zaległości z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Ponieważ jedyną zaległością na rachunku odwołującej była nieopłacona składka za miesiąc lipiec 2013 r., to organ rentowy powinien był zaliczyć nadwyżkę z sierpnia 2013 r. właśnie na ten miesiąc. Zaniechanie zastosowania się przez organ rentowy do procedury określonej w § 15 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r. doprowadziło do błędnego rozliczenia zaległej niedopłaty i nadpłaty, co prowadziło do powstania zadłużenia na je rachunku w wysokości 17,00 złotych. Skutkowało to z kolei powstaniem przedmiotowej zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne za czerwiec 2014 r. i błędnym ustaleniem przez organ rentowy, że w tym miesiącu odwołująca nie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Kolejną kwestią wymagającą rozstrzygnięcia był sposób rozpoznania przez organ rentowy wniosku ubezpieczonej o wyrażenie zgody na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie. Organ rentowy w dniu 4 sierpnia 2014 r. odmówił wyrażenia takiej zgody wskazując, że wyrażenie zgody ma charakter wyjątkowy i może być uwzględnione tylko w przypadku wystąpienia szczególnych przesłanek losowych, które w przypadku odwołującej nie wystąpiły.

W ocenie Sądu, uwzględniwszy, iż zaległość miała symboliczną wysokość, powstała przez omyłkowe oznaczenie miesiąca, za który jest opłacana składka, jednocześnie na innym koncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczona miała nadpłatę, była nieświadoma istniejącej zaległości, a wcześniej ani później takich zaległości nie miała, ponadto dowiedziawszy się o zaległości spłaciła ją w dniu otrzymania tej informacji, odmowa udzielenia zgody na opłacenie składki po terminie była niezasadna. Taka decyzja organu rentowego, w przedmiotowej sytuacji, może być oceniona przez ubezpieczoną jako złośliwość bądź swego rodzaju wykorzystanie omyłki popełnionej przez ubezpieczoną. Zdaniem Sądu, organ rentowy winien był przywrócić termin do opłacenia składki.

W tych okolicznościach, w ocenie Sądu, skarżona decyzja organu rentowego była nieprawidłowa i wymagała stosownej zmiany, o czym orzeczono w punkcie 1 sentencji wyroku na podstawie art. 477 § 2 k.p.c. Skarżona decyzja stwierdzająca niepodleganie A. G. (1) ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 do 30 czerwca 2014 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą została bowiem wydana w oparciu o dokonanie przez organ rentowy nieprawidłowych rozliczeń składek na jej rachunku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 nr 163 poz. 1348).

Zarządzenie: (...)

K.S.