Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09.12.2015 r.

Sąd Okręgowy / Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy

Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący-Sędzia : SSO Joanna Sawicz

Protokolant :st. sekretarz sądowy Gabriela Zaborowska

przy udziale - - -

po rozpoznaniu w dniu 09.12.2015 r. w Świdnicy

sprawy (...) Publicznego Zespołu (...) w Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe

na skutek odwołania (...) Publicznego Zespołu (...) w Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z dnia 07.09.2015 r. Nr (...)

z dnia 07.09.2015 r. Nr (...)

z dnia 07.09.2015 r. Nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 07.09.2015 r. znak: (...) w ten sposób, że stwierdza, iż (...) Publiczny Zespół (...) w Ś. nie jest zobowiązany do zapłaty składki na ubezpieczenie wypadkowe za okres od dnia 1.04.2013 r. do dnia 31.03.2014 r. podwyższonej o 50%;

II.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 07.09.2015 r. znak: (...) w ten sposób, że stwierdza, iż (...) Publiczny Zespół (...) w Ś. nie jest zobowiązany do zapłaty składki na ubezpieczenie wypadkowe za okres od dnia 1.04.2014 r. do dnia 31.03.2015 r. podwyższonej o 50%;

III.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 07.09.2015 r. znak: (...) w ten sposób, że stwierdza, iż (...) Publiczny Zespół (...) w Ś. nie jest zobowiązany do zapłaty składki na ubezpieczenie wypadkowe za okres od dnia 1.04.2015 r. do dnia 31.03.2016 r. podwyższonej o 50%;

IV.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 3600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1804/15

(...) Publiczny Zespół (...) w Ś. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia:

-7.09.2015r. znak: (...)

-7.09.2015r. znak:(...)

-7.09.2015r. znak: (...) w których podwyższono stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składowym w okresach: od 1.04.2013r. do 31.03.2014r., 1.04.2014r. do 31.03.2015r., 1.04.2015r. do 31.03.2016r., o 50,00%.

Strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez ustalenie, że nie jest zobowiązana do opłacenia podwyższonej składki na ubezpieczenie wypadkowe w w/w okresach oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego , ponieważ błąd dotyczący określenia kodu (...)( wpisano mylnie 85.10.Z zamiast 86.10.Z) był wynikiem oczywistej omyłki pisarskiej ( wpisano 5 zamiast 6) , a nie umyślnego działania na szkodę organu rentowego , które miało na celu spowodowanie zaniżenia tej składki. Nadto strona odwołująca podniosła , że to ona wykryła błąd , o czym zawiadomiła organ rentowy, zapłaciła należną różnicę składek wraz z odsetkami. Stąd też w świetle powyższych faktów , w ocenie strony powodowej, nie dała ona podstawy do zastosowania wobec niej przepisu art.34 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, bowiem jej działania nie miały charakteru umyślnego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołań oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego . Strona pozwana podniosła, iż w oparciu o zgromadzone dokumenty ustalono, że płatnik składek złożył dokumenty, w których wykazał błędny kod rodzaju działalności według (...). Na skutek złożonej korekty przez stronę powodową , przeliczono wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe z 1,02 % na 1,2 %. Z tych też względów w ocenie organu rentowego zaistniały podstawy do zastosowania przepisów art. 34ust.1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków i chorób zawodowych.

Postanowieniem z dnia 17.11.2015r. Sąd Okręgowy w Świdnicy na podstawie art. 219 k.p.c. połączył w/w sprawy do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Publiczny Zespół (...) w Ś. prowadzący działalność leczniczą w dniu 15.01.2013r. złożył dokument (...) 2012 , w którym na skutek oczywistej omyłki pisarskiej podał niewłaściwy kod rodzaju działalności według (...). Pracownik odpowiedzialny za prowadzenie dokumentacji ubezpieczeniowej wpisał mylnie kod rodzaju działalności według (...) 8 5 .10.Z zamiast 8 6 .10. Z. K. rodzaju działalności według (...) poprzednio obowiązujący dla szpitali był oznaczony również liczbą 85 (85.11.Z). Obecnie kod 8 5.10.Z właściwy jest dla prowadzonej działalności w zakresie wychowania przedszkolnego, natomiast 8 6.10.Z to działalność szpitali .

Pozostałe informacje , określające płatnika składek i jego działalność, takie jak nazwa , numer NIP, REGON , czy ilość ubezpieczonych pracowników ( 537 ) zostały podane prawidłowo.

W dniu 17.03.2013r. organ rentowy ustalił stopę procentową w wysokości - 1,02 % podstawy wymiaru, o czym zawiadomił płatnika składek. W związku z tym w oparciu o tak ustaloną stopę procentowa była opłacana składka na ubezpieczenie wypadkowe.

W dniach 22.04.2013r. - 16.05.2013r. organ rentowy przeprowadził kontrolę u w/w płatnika składek , której przedmiotem była m.in. prawidłowość i rzetelność obliczania składek na ubezpieczenie społeczne. W protokole kontroli z dnia 16.05.2013r. nie zawarto żadnych uwag odnośnie wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W sierpniu 2015 roku pracownik płatnika składek D. K. zauważyła omyłkę w dokumentach kierowanych do ZUS i niezwłocznie w dniu 3.08.2015r. złożyła korektę informacji (...) 2012 , w którym wskazał prawidłowy rodzaj działalności według (...) 8 6 .10.Z. W związku z przekazaniem korygującej informacji przez (...) Publiczny Zespół (...) w Ś. , Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. dokonał na nowo ustalenia stopy procentowej składki w wysokości 1,20% podstawy wymiaru , i o jej wysokości zawiadomił płatnika składek.

W dniu 12.08.2015r. strona powodowa opłaciła składki stanowiące różnicę wynikającą z aktualnie ustalonej przez organ rentowy stopy procentowej wraz z należnymi ustawowymi odsetkami łącznie 95.012,94 zł.

Zawiadomieniem z dnia 21.08.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. poinformował (...) Publiczny Zespół (...) w Ś. o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego na okoliczność prawidłowości wykazywanej przez płatnika składki na ubezpieczenie społeczne oraz poinformował, że wymierzenie sankcji w takim przypadku jest obligatoryjne. W piśmie z dnia 26.08.2015r. płatnik składek wyjaśnił, że błędne podanie kodu (...) nie było zawinione, a nastąpiło na skutek oczywistej omyłki pisarskiej. Przy czym niezwłocznie po jej wykryciu płatnik sam dokonał korekty oraz wyrównania należności składkowych. Nadto płatnik podniósł, iż organ rentowy sam z łatwością mógł zauważyć omyłkę, bowiem podano prawidłowo nazwę płatnika składek , która wskazuje na szpitalny ( a nie przedszkolny) rodzaj działalności .

Zaskarżonymi decyzjami z dnia:

-7.09.2015r. znak:(...)

-7.09.2015r. znak:(...)

-7.09.2015r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. podwyższył stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składowym w okresach: od 1.04.2013r. do 31.03.2014r., 1.04.2014r. do 31.03.2015r., 1.04.2015r. do 31.03.2016r., o 50,00%, ustalając składkę na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 1,80%( 1,20 %+ 0,60% )

( dowód: akta ZUS, zeznania świadka)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie strony powodowej zasługuje na uwzględnienie.

Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe uzależniona jest od wysokości tzw. stopy procentowej tej składki. Zgodnie z art. 28 ust.2 ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( tj. Dz.U. z 2015r., poz.1242 ) stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego, co najmniej 10 ubezpieczonych ustala Zakład, jako iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek i wskaźnika korygującego ustalonego dla płatnika składek, z zastrzeżeniem art. 33. Stosownie do art. 29 ust. 1 w/w ustawy, płatnik składek, o którym mowa w art. 28 ust. 2, należy do grupy działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według (...) ujętego w rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku. Na podstawie art. 30 w/w ustawy, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grupy działalności ustala się w zależności od kategorii ryzyka ustalonej dla tej grupy. Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstości:

1) poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem;

2) poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich;

3) stwierdzonych chorób zawodowych;

4) zatrudnionych w warunkach zagrożenia.

Wpływ każdego ze wskaźników częstości, na ustalenie kategorii ryzyka dla grupy działalności, jest równy. Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego za trzy ostatnie lata kalendarzowe, dostępne w dniu 31 stycznia danego roku. Kategorię ryzyka dla grup działalności ustala się na okres nie dłuższy niż 3 lata składkowe.

W myśl art.31ust. 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych płatnik składek jest zobowiązany do przekazania do dnia 31 stycznia danego roku za poprzedni rok kalendarzowy informacji zawierającej w szczególności:

1) dane identyfikacyjne płatnika składek, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych;

2) rodzaj działalności według (...);

3) liczbę ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego;

4) adres płatnika składek.

Przy czym w oparciu o art. 31 ust.10 pkt1 w/w ustawy płatnik składek może we własnym zakresie skorygować nieprawidłowości odnośnie danych objętych hipotezą art. 31 ust.6 .

Natomiast jeżeli płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, o których mowa w art. 31, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, to na podstawie art. 34 ust.1 w/w ustawy Zakład ustala, w drodze decyzji, stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych.

W bogatym orzecznictwie sądów powszechnych ugruntował się pogląd, iż rygorystyczna sankcja zawarta w art. 34 ust. 1 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych nie może być stosowana w sytuacjach, gdy płatnikowi składek nie można zarzucić nierzetelności, a przyczyna opłacenia składki w zaniżonej wysokości jest spowodowana nieświadomym działaniem, np. błędem rachunkowym czy pisarskim, bądź błędnym zinterpretowaniem przepisu czy niewłaściwym dokonaniem i tak skomplikowanych danych. Bowiem zakresowo czym innym są dane nieprawidłowe, a czym innym dane nieprawdziwe. Artykuł 34 ust. 1 tzw. ustawy wypadkowej pozwala na zastosowanie sankcji w nim przewidzianej tylko w przypadku podania danych nieprawdziwych ( por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 30.10.2012r.,IIAUa 242/12, wyrok SN z dnia 21.02.2012r., I UK 207/11, wyrok SN z dnia 6.09.2012r., (...) 39/12); przy czym dane nieprawdziwe nie są tożsame z danymi nieprawidłowymi . Odprowadzenie składki w zaniżonej wysokości nie prowadzi automatycznie do nałożenia przez ZUS na płatnika składek, sankcji przewidzianej w art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Nie można bowiem abstrahować od przyczyn i okoliczności, z powodu których jednostka wadliwie przekazała informacje. Podwyższenie stopy procentowej składki na cały rok składkowy do wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych za nieprzekazanie danych lub przekazanie nieprawdziwych danych, o których mowa w art. 31 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (w tym danych o poszkodowanych w wypadkach przy pracy), ma charakter sankcji o charakterze wybitnie represyjnym (penalnym) za przekazanie nieprawdziwych, a nie nieprawidłowych danych (bądź nieprzekazanie danych). Przy czym podkreślenia wymaga, że płatnik składek z tego tytułu jest zobowiązany także do zapłaty należnych składek oraz ustawowych odsetek, które niejako stanowią rekompensatę strat poniesionych przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych w następstwie zaniżenia stopy procentowej. A zatem przy wymierzeniu składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 150% płatnik składek jest niejako dwukrotnie "karany". Stąd też nie można przyjąć, że odpowiedzialność płatnika składek na podstawie tego przepisu ma charakter niejako automatyczny i w związku z tym występuje w każdym przypadku podania nieprawidłowych danych, prowadzących do zaniżenia wysokości należnych składek. Podobne stanowisko orzecznicze zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16.06.2011r. (...) 15/11 , który stwierdził, że nie jest to odpowiedzialność absolutna. Stosowanie przepisów o zabarwieniu penalnym nie może bowiem prowadzić do rezultatu, który byłby sprzeczny z podstawowymi zasadami konstytucyjnymi wywodzonymi z klauzuli demokratycznego państwa prawnego - zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz zasady bezpieczeństwa prawnego.

Dokonując oceny ustalonego w sprawie stanu faktycznego, należy stwierdzić brak podstaw do zastosowania wobec strony powodowej sankcji wynikającej z przepisu art. 34 ust.1 ustawy wypadkowej.

Otóż nie budzi żadnych wątpliwości zarówno (...) Publicznego Zespołu (...) w Ś. jak Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. , iż płatnik składek w dokumencie (...) 2012 podał nieprawidłowy kod rodzaju działalności według (...), wpisując błędnie liczbę 85 zamiast 86 . Strona pozwana nie kwestionowała także, że ten oczywisty błąd nie wynikał z zawinionego działania płatnika składek, ale z oczywistej omyłki pisarskiej pracownika wypełniającego dokument, któremu trudno przypisać jakikolwiek zamiar celowego podania nieprawidłowych danych czy zaniżenia wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe. Poza sporem jest również fakt, że płatnik składek podał pozostałe dane prawidłowo, w szczególności nazwę, Regon, liczbę ubezpieczonych, co przy minimalnej staranności organu rentowego, pozwoliłoby na ujawnienie tej oczywistej omyłki pisarskiej ; w szczególności na ustaleniu, że szpital nie jest przedszkolem.

Nie można również pominąć okoliczności, iż to na skutek ujawnienia tego błędu i niezwłocznego skorygowania kodu rodzaju działalności według (...) w dokumentach ZUS przez płatnika składek, doszło do ustalenia w sposób prawidłowy wysokości składki. Płatnik składek niezwłocznie dokonał także opłaty różnicy oraz ustawowych odsetek , ponosząc niewątpliwie finansowe skutki tej oczywistej omyłki pisarskiej.

Z tych też względów brak jest podstaw do uznania, że strona powodowa podała nieprawdziwe dane, w sposób zawiniony . Oczywista omyłka pisarska skutkująca podaniem nieprawidłowych danych, niezwłocznie skorygowana przez płatnika składek nie wyczerpuje hipotezy normy art. 34 ust.1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych i nie implikuje skutku objętego jej dyspozycją. Tym bardziej, że sam ustawodawca w przepisie art. 31 ust. 10 pkt 1 w/w ustawy przewidział możliwość dokonania korekty informacji, o których mowa w art. 31 ust.6 w razie stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie przez płatnika składek.

A zatem skoro strona powodowa w sposób niezawiniony podała nieprawidłowe dane, które następnie sama we własnym zakresie skorygowała, to nie może być wobec niej zastosowana dotkliwa sankcja z art. 34 ust.1.

Należy również podnieść, że ustalenie, czy odwołujący ponosi odpowiedzialność na zasadzie art. 34 ust. 1 w/w ustawy musi być dokonywane przez pryzmat zasady zaufania jednostki do Państwa i stanowionego przez to Państwo prawa. Zadaniem Państwa nie jest bowiem karanie obywateli za zwykłe omyłki, które nie zostały wymienione nawet przez ustawodawcę .W państwie prawa bowiem nie może być przyzwolenia dla takiej interpretacji przepisów , która podważa zaufanie obywateli w stosunku do regulacji prawnych ale także do organów państwa. Tym bardziej, że mogłoby to doprowadzić do takiej sytuacji, iż płatnikowi składek nie opłacałoby sie korygować oczywistych nieprawidłowości, skoro ich ujawnienie skutkowałoby niejako automatyczne "karanie" podniesieniem aż o 50% stawki składki. Dodatkowo należy wskazać, że w podobnym stanie faktycznym ( błędne podanie kodu (...) przez płatnika składek) Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6.09.2012r., IIUK 39/12 także nie przyjął zawinionego działania płatnika składek , skutkującego zastosowaniem sankcji przewidzianej w art. 34 ust.1 w/w ustawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że ustalił, iż brak jest podstaw do podwyższenia składki na ubezpieczenie wypadkowe o 50 % w spornym okresie . O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 i 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U 2013 r., poz. 145 t.j).