Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku M. M. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania M. M. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 14 maja 2015 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy M. M. (1) prawo do emerytury poczynając od dnia 11 maja 2015 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
na rzecz wnioskodawcy M. M. (1) kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 694/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. odmówił wnioskodawcy M. M. (1) prawa do emerytury, podnosząc w uzasadnieniu, iż nie udowodnił wymaganych przepisami 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawcy nie zaliczono do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 1 czerwca 1973 roku do 27 sierpnia 1973 roku, od 24 czerwca 1976 roku do 28 kwietnia 1977 roku oraz od 14 maja 1979 roku do 31 grudnia 1998 roku w Fabryce (...) S.A. w P., bowiem w okresie tym zgodnie ze świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 24 kwietnia 2015 roku wykonywał pracę ślusarza w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, a stanowisko nie zostało wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 24 czerwca 2015 roku, M. M. (1) wniósł o przyznanie emerytury z uwagi na to, że przepracował wymagane
15 lat w warunkach szczególnych.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. (1), urodzony w dniu (...), złożył w dniu
11 maja 2015 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę - k. 1- 3 akt ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat,
6 miesiące i 5 dni.

(dowód: decyzja z dnia 14.05.2015 r. k. 18 akt ZUS)

Do okresów pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył żadnego okresu zatrudnienia wnioskodawcy.

(okoliczność bezsporna)

W okresach od 1 września 1970 roku do 27 sierpnia 1973 roku oraz od 24 czerwca 1976 roku do 28 września 2015 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) w P.

(dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu k. 7,świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 2003 roku k.3 w aktach osobowych, świadectwa pracy z dnia 28 września 2015 roku k.5
w aktach osobowych)

Fabryka (...) w P. wystawiła w dniu 24 kwietnia 2015 roku wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym potwierdziła, iż stale i pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace ślusarza w okresach od 1 czerwca 1973 roku do 27 sierpnia 1973 roku oraz od 24 czerwca 1976 roku do 31 grudnia 2008 roku na stanowisku ślusarz - pracownik zatrudniony w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych wymienionym w dziale XIV poz. 12 pkt 18 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach).

(dowód: świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 24 kwietnia 2015 roku k. 10-11 akt ZUS )

W trakcie zatrudnienia w (...) S.A. w P. wnioskodawca pracował:

- od 1 września 1970 roku do 31 maja 1973 roku jako uczeń Zespole Szkół Zawodowych w specjalności ślusarza,

- od 1 czerwca 1973 roku do 27 sierpnia 1973 roku jako ślusarz na oddziale (...),

- od 24 czerwca 1976 roku do 28 lutego 1977 jako ślusarz na oddziale (...),

- od 1 marca 1977 roku do 28 kwietnia 1977 roku jako ślusarz na oddziale (...),

- od 29 kwietnia 1977 roku do 13 kwietnia 1979 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową,

- od 14 maja 1979 roku do 31 grudnia 2008 roku jako ślusarz na oddziale (...),

(dowód: umowa o pracę z dnia 24 czerwca 1976 roku k. 2 w aktach osobowych, angaż z dnia 28 lutego 1977 roku k.4 w aktach osobowych, karta powołania do wojska k.6 w aktach osobowych , umowa o pracę z dnia 2 maja 1979 roku k.12 w aktach osobowych, książeczka wojskowa k.4 w aktach osobowych, karta obiegowa zmiany z dnia 1 czerwca 1973 roku w aktach osobowych )

W okresach pracy od 1 marca 1977 roku do 28 kwietnia 1977 roku i od 14 maja 1979 roku do 31 grudnia 2008 wnioskodawca pracował na oddziale (...) przy produkcji przenośników taśmowych. Przenośnik taśmowy miał różne długości po złożeniu od kilkuset metrów do kilku kilometrów. Składał się z bardzo wielu elementów ze stalowej blachy tj. wsporniki, belki podporowe, szyny, osłony siatkowe, taśmy, kozły. Te wszystkie elementy z blachy wnioskodawca musiał dociąć palnikiem, złożyć w całość i wstępnie zespawać (sczepić). W następnym etapie produkcji elementy były spawane na stałe przez spawaczy. Po spawaniu wnioskodawca przy użyciu palnika acetylenowo-tlenowego prostował spowodowane spawaniem wygięcia.

Na oddziale tym pracownicy pracowali w brygadach składających się z ślusarzy
i spawaczy. Na hali panowało duże zapylenie, zadymienie i hałas. W bezpośrednim sąsiedztwie ślusarzy pracowali spawacze, którzy byli oddzieleni przenośnymi osłonami.

(dowód: zeznania świadka W. C. protokół rozprawy z dnia 5 maja 2016 roku 13 minuta 29 sekunda – 20 minuta, zeznania świadka Z. D. protokół rozprawy z dnia 5 maja 2016 roku 20 minuta- 22 minuta 50 sekunda, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 5 maja 2016 roku 5 minuta 1 sekunda- 12 minuta 17 sekunda oraz 22 minuta 50 sekunda-24 minuta 13 sekunda )

Wnioskodawca od 3 stycznia do 24 lutego 1977 roku odbył przyuczenie do wykonywania czynności w zawodzie wycinacz acetylo-tlenowego i w dniu 26 lutym 1977 roku złożył egzamin.

(dowód: zaświadczenie k.9)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015r. poz. 748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat w dniu (...) 2015 roku i nie był członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca dysponował świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym przez Fabrykę (...) SA w P. w dniu 24 kwietnia 2015 roku potwierdzającym że w okresach od 1 czerwca 1973 roku do 27 sierpnia 1973 roku oraz od 24 czerwca 1976 roku do 31 grudnia 2008 roku pracował jako ślusarz, wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace na stanowisku ślusarz w sąsiedztwie stanowisk spawalniczych.

Nie mniej dysponowanie przez wnioskodawcę świadectwem pracy z dnia 24 kwietnia 2015 roku potwierdzającym jego charakter pracy w szczególnych warunkach, nie wyklucza możliwości jego zakwestionowania przez organ rentowy. Świadectwo pracy nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym i jako taki stanowi jedynie dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c.). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa pracy z dnia 24 kwietnia 2015 roku ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać.

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi w stosunku do okresów od 1 marca 1977 roku do 28 kwietnia 1977 roku i od 14 maja 1979 roku do 31 grudnia 1998 rok, kiedy to pracował jako ślusarz na oddziale (...). Charakter wykonywanej przez wnioskodawcę w tych okresach w Fabryce (...) w P. Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków W. C. i Z. D.. Świadkowie pracowali w tym spornym okresie razem z wnioskodawcą, a zatem dysponują bezpośrednią i co za tym idzie szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych wnioskodawcy. Tym bardziej, że w tych okresach W. C. i Z. D. pracowali, na tym samym oddziale co wnioskodawca ((...)), jako ślusarze a więc wykonywali te sam prace co wnioskodawca. Świadkowie potwierdzili, iż M. M. (1) ww. wymienionych okresach pracował w Fabryce (...) w P. przy montażu przenośników taśmowych (oddział (...)).

Do stałych obowiązków wnioskodawcy w okresie od 1 marca 1977 roku do 28 kwietnia 1977 roku i od 14 maja 1979 roku do 31 grudnia 1998 roku (kiedy pracował na wydziale (...)) należało przecinanie blach, dopasowywanie i wyrównywanie elementów składowych, punktowe łączenie (sczepianie) składanych elementów stalowych przy pomocy spawarki elektrycznej tzw. spawanie wstępne. Prace te wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, do innych prac nie był kierowany.

Zeznania wszystkich świadków są spójne, logiczne i korespondują z zeznaniami wnioskodawcy oraz dokumentami zgromadzonymi w jego aktach osobowych. Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, które podważałyby wiarygodność złożonych zeznań.

Wprawdzie z angaży wynika, że wnioskodawca w tych okresach pracował w charakterze ślusarza, nie mniej nazwa wskazanego w świadectwie stanowiska pracy nie przesądza o charakterze pracy, decydujące znaczenie w tym zakresie mają faktycznie stale wykonywane obowiązki pracownicze. A te w świetle zeznań świadków, wnioskodawcy oraz dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych polegały na: przecinaniu blach, dopasowywaniu i wyrównywaniu elementów składowych palnikiem acetylenotlenowym oraz punktowym łączeniu (sczepianiu) składanych elementów stalowych przy pomocy spawarki elektrycznej tzw. spawanie wstępne.

Prace te były wykonywane w hali, w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, gdzie występowało duże zapylenie, zadymienie i hałas, znacznie przekraczające dopuszczalne normy.

Prace w takim charakterze (spawalnicze oraz ślusarskie) były niewątpliwie pracami wykonywanymi w uciążliwych dla zdrowia warunkach i jako takie są wymienione w wykazie A będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43z późn.zm.), a mianowicie w dziale XIV (prace różne) poz. 12 – prace polegające na wycinaniu (tzw. upalanie – dopalanie) gazowym i spawaniu elektrycznym (zgrzewanie punktowe składanych elementów stalowych – spawanie wstępne.

Mimo zatem, że wnioskodawca we wskazanych w spornym okresach pracował formalnie na stanowisku ślusarza – jak przedstawia świadectwo pracy - to charakter wykonywanej przez niego pracy w tym okresie polegał na wykonywaniu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy wycinaniu i spawaniu elektrycznym, co wynika z zeznań wnioskodawcy oraz świadków. Ponieważ wszystkie wykonywane przez wnioskodawcę prace w ramach obowiązującego go ośmiogodzinnego czasu pracy, były pracami w szczególnych warunkach, należy uznać że M. M. (1) wykonując te prace, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc pod uwagę złożone w sprawie zeznania świadków i wnioskodawcy co do codziennych warunków pracy i sposobu organizacji pracy w hali zakładu oraz w oparciu o zgromadzone dokumenty pracownicze nie ulega wątpliwości, że praca wnioskodawcy, była pracą o znacznej szkodliwości dla jego zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości. Świadczy o tym nie tylko zakres jego obowiązków, charakter pracy, ale także warunki w jakich praca była świadczona.

Do okresów pracy w warunkach szczególnych Sąd ostatecznie zaliczył wnioskodawcy okresy od 1 marca 1977 roku do 28 kwietnia 1977 roku i od 14 maja 1979 roku do 31 grudnia 1998 roku, kiedy pracował na Oddziałach (...) formalnie jako ślusarz, uznając de facto iż w pozostałych wcześniejszych okresach w takich warunkach nie pracował. Zgłoszeni świadkowie zeznawali bowiem na okoliczność pracy wnioskodawcy jedynie na oddziale (...) w charakterze ślusarza, a więc pracy wykonywanej właśnie od 1 marca 1977 roku, bowiem zgodnie z angażem z dnia 28 lutego 1977 roku ( k.4 w aktach osobowych) wnioskodawca od tego dnia pracował na wydziale (...). Ponadto wnioskodawca od 3 stycznia do 24 lutego 1977 roku odbył przyuczenie do wykonywania czynności w zawodzie wycinacz acetylo-tlenowego i w dniu 26 lutym 1977 roku złożył egzamin, co niewątpliwie, w ocenie Sądu, miało wpływ na zmianę przez niego wydziału a nawet pełnionych przez niego obowiązków. Tym samym wnioskodawca nie udowodnił, iż w okresach od 1 czerwca 1973 roku do 27 sierpnia 1973 roku oraz od 24 czerwca 1976 roku do 28 lutego 1977 roku pracował w warunkach szczególnych.

Reasumując M. M. (1) wykazał, że w okresie od 1 marca 1977 do 28 lutego 1978roku do 31 grudnia 1998 roku będąc zatrudniony w Fabryce (...) w P. na stanowisku ślusarza, faktycznie wykonywał - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy - prace zaliczone do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), wymienione w dziale XIV pod poz. 12 ( prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym,).

Mając na względzie, iż wnioskodawca udowodnił ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jednocześnie spełnił pozostałe niesporne przesłanki z art. 184 ust 1 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, osiągnął wiek emerytalnego określonego w § 4 ustęp 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, to jest od osiągnięciu wieku 60 lat, nabył prawo do emerytury spełnienia ostatniej przesłanki to jest od dnia złożenia wniosku w dniu 11 maja 2015 roku.

Z tych względów Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik tj. art. 98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 złotych, na podstawie § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 490).