Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

P. M. pozwami wniesionymi w sprawach o sygnaturach akt VIII GC 398/14, VIII GC 399/15, VIII GC 400/15, VIII GC 401/15, VIII GC 405/15 domagał się od pozwanego – S. P. zapłaty następujących kwot : w sprawie o sygn. akt VIII GC 398/15 kwoty 1.845 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 listopada 2013 roku do dnia zapłaty , w sprawie o sygn. akt VIII GC 399/15 kwoty 1.845 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 października 2013 roku do dnia zapłaty , w sprawie o sygn. akt VIII GC 400/15 kwoty 1.845 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 września 2013 roku do dnia zapłaty , w sprawie o sygn. akt VIII GC 401/15 kwoty 1.845 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 grudnia 2013 roku do dnia zapłaty a w sprawie o sygn. akt VIII GC 405/15 kwoty 1.845 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 września 2013 roku do dnia zapłaty. Wnosił także o zasądzenie kosztów postępowania.

W dniu 28 stycznia 2015 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wydał nakazy zapłaty w postępowaniu upominawczym w każdej ze wskazanych spraw, orzekając zgodnie z żądaniem pozwów. Od nakazów pozwany wniósł sprzeciwy , żądając ponadto połączenia spraw. Po skutecznym zaskarżeniu nakazów sprawy połączono postanowieniem z dnia 16 marca 2015 roku i zarejestrowano pod sygnaturą VIII GC 398/15. W toku procesu powód cofnął pozew w zakresie żądania objętego sprawą o sygn. akt VIII GC 405/15.

Sąd Rejonowy ustalił , iż przed rokiem 2013 strony współpracowały incydentalnie w ramach spraw sądowych z udziałem pozwanego. Powód świadczył usługi prawne, zaś pozwany uiszczał stosowane wynagrodzenie. W dniu 8 stycznia 2013 roku strony zawarły umowę mocą której powód był zobowiązany do świadczenia stałej obsługi prawnej, zaś pozwany był zobowiązany co uiszczania stałego wynagrodzenia w wysokości 1.500 złotych netto miesięcznie. W czasie trwania umowy stron pozwany lub jego syn dokonywali wpłat gotówkowych do rąk powoda.

Powód wystawił pozwanemu faktury VAT o numerach:

(...) z dnia 5 października 2013 roku na kwotę 1.845 zł z terminem płatności wyznaczonym do dnia 19 października 2013 roku,

(...) z dnia 3 września 2013 roku na kwotę 1.845 zł z terminem płatności wyznaczonym do dnia 10 września 2013 roku,

(...) z dnia 2 sierpnia 2013 roku na kwotę 1.845 zł z terminem płatności wyznaczonym do dnia 10 sierpnia 2013 roku,

(...) z dnia 15 listopada 2013 roku na kwotę 1.845 zł z terminem płatności wyznaczonym do dnia 25 listopada 2013 roku,

Pozwany nie uiścił należności objętych wymienionymi fakturami VAT pomimo upływu terminu płatności, wskazanych na wystawionych przez powoda fakturach VAT.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny w oparciu o wskazane wyżej dowody z dokumentów, uznając, iż stanowią one autentyczny i wiarygodny materiał dowodowy, pozwalający na dokonanie w sposób nie budzący wątpliwości jednoznacznych ustaleń odnośnie okoliczności spornych niniejszej sprawy. Sąd uznał za wiarygodne zeznania stron i Z. G. w zakresie , w jakim dotyczyły one okoliczności faktycznych, gdyż korelują one ze sobą oraz treścią dokumentów zebranych w sprawie. Na podstawie art. 217 § 3 k.c. Sąd oddalił wniosek o przesłuchanie w charakterze świadka syna pozwanego, uznając, że okoliczność dodatkowych usług powoda była bezsporną.

Sąd Rejonowy zważył, iż strony łączyła umowa o świadczenie usług, do której na mocy art. 750 k.c. zastosowanie mają przepisy art. 734 i następne k. c. dotyczące umowy zlecenia. Sporną była okoliczność wykonania zobowiązania przez pozwanego. Pozwany podniósł, iż należności objęte pozwami zostały uiszczone. Jednak w ocenie Sądu nie przedstawił dowodów, które pozwalałyby na dokonanie takiego ustalenia przez Sąd. Sąd zważył, iż w procesie cywilnym ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania i to one są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). W myśl ogólnych zasad procesowych, to na stronie pozwanej spoczywa zatem obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06). Nie wystarczy tylko zakwestionowanie żądań powoda.

W niniejszej sprawie pozwany wskazał, że dokonywał wpłat gotówkowych na rzecz powoda, jednak nie udowodnił konkretnie, na które zobowiązania należało przeznaczyć ewentualne wpłaty. Tymczasem okoliczność, że wpłata dotyczyła zobowiązania z konkretnej faktury VAT wystawionej w oparciu o umowę z dnia
8 stycznia 2013 roku, musiała zostać wykazana w świetle powołanego wcześniej przepisu art. 6 k.c. Pozwany tymczasem nie zaproponował Sądowi żadnych dowodów w tym zakresie. Nie dysponował pokwitowaniami z wpłat gotówkowych, dowodami przelewów ani innymi dokumentami w tym zakresie. Same zeznania pozwanego i świadka Z. G. również nie pozwalały na dokonanie tych ustaleń, gdyż o ile wiarygodną była okoliczność gotówkowego rozliczania stron, o tyle brak było możliwości przypisania konkretnych wpłat na zaspokojenie roszczeń objętych pozwami. Zwłaszcza wobec okoliczności, że strony dokonywały rozliczeń również za inne – pozostające poza umową z dnia 8 stycznia 2013 roku – usługi powoda. Mając na uwadze powyższe, na podstawia art. art. 735 k.c. w związku z art. 750 k.c. Sąd uznał roszczenia pozwanego, objęte pozwami za zasadne, w zakresie w jakim nie doszło do cofnięcia pozwu.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego kwoty dochodzone przez powoda i umorzył postępowanie w sprawie o sygn. akt VIII GC 405/15. W zakresie nieobjętym oświadczeniem o cofnięciu pozwu Sąd orzekł o kosztach procesu w oparciu o przepisy art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c.

Apelację od wyroku wniósł pozwany , ostatecznie – po uzupełnieniu jej braków - zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 451 § 3 KC przez jego niezastosowanie, poprzez niezaliczenie na poczet długów najdalej wymagalnych wpłat dokonanych na rzecz powoda przez pozwanego, jak również naruszenie art. 233 KPC przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez dokonanie ustaleń niezgodnych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym oraz niezastosowaniem przez Sąd zasad doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania poprzez ustalenie, że okoliczność nieopłacenia przez pozwanego faktur VAT wystawionych przez powoda - nr (...), (...), (...), (...) - jest bezsporna pomimo, iż pozwany wielokrotnie oświadczał, iż należności z faktur uiścił osobiście - bądź za pośrednictwem syna - powodowi w gotówce w obecności świadków; nieuwzględnienie zeznań świadków powołanych przez pozwanego na okoliczność opłacenia przez pozwanego faktur VAT wystawionych przez powoda nr (...), (...), (...), (...); art. 217 § 3 KPC przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na oddaleniu wniosku dowodowego o przesłuchanie D. P. - syna pozwanego - pomimo, iż okoliczności na które miał być przesłuchany świadek nie były dostatecznie wyjaśnione co wynika wprost z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, oraz faktu, iż świadek był obecny przy dokonywaniu wpłat gotówkowych na rzecz powoda.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania w obu instancjach, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych , ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Pozwany domagał się także przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków: P. P. oraz D. P. , jak również z dokumentów załączonych do pisma na okoliczność dokonywania przez strony rozliczeń w formie gotówkowej i bezgotówkowej, opłacenia przez pozwanego wystawionych przez powoda faktur VAT nr (...) w formie gotówkowej.

Powód wniósł o oddalenie apelacji w całości , zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Wniósł także o oddalenie w całości wniosków dowodowych zgłoszonych w piśmie przygotowawczym nazwanym „uzupełnienie apelacji” jako zgłoszonych z naruszeniem art. 381 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja okazała się niezasadna.

Na wstępie należy stwierdzić , iż pismo pozwanego z dnia 10 grudnia 2015 r. należy traktować jako uzupełnienie argumentacji zawartej w apelacji , gdyż w myśl art. 505 ⁹ § 2 kpc , po upływie terminu do wniesienia apelacji w postępowaniu uproszczonym niedopuszczalne jest istotnie przytaczanie dalszych zarzutów. Pismo z dnia 10 grudnia 2015 r. zawiera jednak zasadniczo uzupełnienie i rozwiniecie zarzutów dotyczących naruszenia art. 217 kpc i art. 233 kpc znajdujących się w apelacji osobistej , co jest dopuszczalne ( por. m. in. M. Manowska , komentarz do art. 505 ⁹ kpc , Wolters Kluwer 2016 ). Natomiast zarzut naruszenia art. 451 § 3 kc był rzeczywiście spóźniony ale jako , że dotyczył on naruszenia prawa materialnego , sąd obowiązany był rozpoznać go z urzędu – co jest utrwalone w orzecznictwie ( por. m. in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 8 kwietnia 2015 r. , sygn. akt I ACa 938/14 ).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów dotyczących naruszenia przepisów w zakresie postępowania należy zważyć , iż słusznie Sąd Rejonowy pominął dowód z zeznań świadka D. P. , skoro miał on być przesłuchany na okoliczność uiszczania opłat za dodatkowe porady albowiem wniosek ten dotyczył okoliczności niespornych. W pierwszej instancji powód zaś wnioskował o przesłuchanie świadka właśnie na te okoliczności. Zbędne było zatem przesłuchiwanie świadka , gdyż przedmiotem postępowania nie było badanie zasadności uiszczenia opłat za dodatkowe usługi.

Sąd I instancji prawidłowo także przyjął , iż w oparciu o zeznania pozwanego i świadka Z. G. nie można było przyjąć za udowodnione , iż pozwany uregulował konkretne należności wobec powoda w gotówce. Jak słusznie zauważył powód , zeznania świadka Z. G. były bardzo ogólnikowe. Poza samym faktem , iż jakieś rozliczenia gotówkowe między stronami miały miejsce świadek ten nie potrafił wskazać jakichkolwiek szczegółów ich dotyczących , przede wszystkim co do czasu i konkretnych kwot a także z jakiego tytułu były owe rozliczenia. Co zaś do oceny zeznań pozwanego to należy zauważyć , iż powód wystawiał faktury , na których jako sposób płatności wskazywał przelew. Pozwany zaś , mimo ciążącego na nim w tym przypadku ciężaru dowodu , nie poparł swoich zeznań jakimikolwiek innymi dowodami. Nie przedstawił chociażby pokwitowań wpłat gotówkowych , które miały mieć miejsce. Logicznym i zgodnym z zasadami doświadczenia życiowego byłoby zaś posiadanie takich pokwitowań , skoro strony miałby się rozliczać w sposób inny niż to wynikało z faktur. Niesporne było przy tym , iż strony rozliczały się również za inne usługi nie objęte fakturami. Sąd I instancji – wobec braku innych dowodów – miał zatem prawo przyjąć za wiarygodne zeznania powoda , iż pozwany nie udowodnił uiszczenia gotówkowo konkretnych należności objętych fakturami wymienionymi w pozwach. Sąd I instancji nie naruszył zatem art. 233 kpc , ustalając stan faktyczny w oparciu o zebrany materiał dowodowy.

Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe zawarte w apelacji. Sprawa niniejsza toczyła się w postępowaniu uproszczonym. Postępowanie apelacyjne w sprawach rozpoznawanych w trybie uproszczonym ma zasadniczo charakter kontrolny i nie przeprowadza się tutaj co do zasady postępowania dowodowego. W myśl art. 505 ¹¹ § 1 kpc Sąd drugiej instancji w postępowaniu uproszczonym nie przeprowadza postępowania dowodowego z wyjątkiem dowodu z dokumentu. Od tej zasady można odstąpić gdy apelację oparto na późniejszym wykryciu okoliczności faktycznych lub środkach dowodowych, z których strona nie mogła skorzystać przed sądem pierwszej instancji. Pozwany nawet nie próbował wykazywać , iż nie mógł skorzystać z zeznań powyższych świadków przed Sądem I instancji. Co do zeznań świadka D. P. należy zaznaczyć , iż wnioskowany on był na inne okoliczności niż w postępowaniu przed sądem I instancji. Nie było zatem żadnych podstaw do przeprowadzania dowodu z zeznań owych świadków. Co do dowodu z dokumentu dołączonego do pisma z 10 grudnia 2015 r. , to należy wskazać , iż oddalono ten wniosek w oparciu o art. 381 kpc , gdyż nie było żadnych przeszkód przeprowadzeniu tego dowodu przed sądem I instancji , pozwany nie wykazał też w żaden sposób , iż dopiero w postępowaniu apelacyjnym zaszła potrzeba powołania się na ów dokument.

Powód słusznie wskazuje ponadto , iż niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 451 § 3 k.c., gdyż mógłby być on być zasadny jedynie w sytuacji , gdyby rzeczywiście pozwany udowodnił , iż uregulował dług w pewnej części i problem sprowadzałoby się jedynie do ustalenia prawidłowości zarachowania tych wpłat na poczet określonych składników zadłużenia. Skoro zaś pozwany nie wykazał aby uregulował konkretne kwoty na poczet zadłużenia , to nie może być mowy o ich zarachowaniu. Nie wiadomo bowiem jakie kwoty podlegałyby zarachowaniu.

W związku z powyższym , w oparciu o art. 385 kpc , apelację oddalono. O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z art. 98 kpc przy czym koszty te ( 4 razy po 300 zł ) dotyczyły kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika powoda wszystkich czterech sprawach połączonych do wspólnego rozpoznania przez Sąd I instancji.