Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt.

VI U 381/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

11 maja 2016r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

na rozprawie w składzie:

Przewodniczący:

SSO Maciej Flinik

Protokolant:

st. sekr. sądowy Agnieszka Kozłowska

po rozpoznaniu w dniu

11 maja 2016r.

w B.

odwołania

T. K.

od decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia

29 lipca 2015r.

23 grudnia 2015 r.

Nr

(...)

w sprawie

T. K.

przeciwko:

Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

oddala odwołania

Sygn. akt VI U 381/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony T. K. wniósł odwołanie od decyzji ZUS z dnia 29 lipca 2015 r., którą odmówiono mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na niespełnienie przesłanki posiadania minimum 15 lat pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu ubezpieczony podnosił, iż przez cały okres zatrudnienia w Spółdzielni (...) w D. koło M. wykonywał prace , o których mowa w załączniku A dział V poz. 1 pkt 6 to jest prace montera instalacji sanitarnych i grzewczych. Prace takie wymienione są w Rozporządzeniu RM z dnia 7 lutego 1983 r. – stanowiącym do niego załącznik wykazie A pod pozycją 1 jako roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach. Strona odwołująca nadmieniła również , iż okres pracy ubezpieczonego w (...) na stanowisku montera instalacji grzewczych i sanitarnych przypadający od 1970 do 1986 został zaliczony przez organ rentowy do stażu pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podnosił, iż nie został udowodniony 15 – letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu do pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia w (...) ponieważ świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do pierwszej kategorii zatrudnienia z dnia 29 września 2000 r. zawiera błędy formalne – stanowisko pracy monter c.o. i instalacji sanitarnych nie jest wymienione w wykazie A dział V poz. 1 pkt 6 załącznika nr 1 zarządzenia nr 6 Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych z dnia 15 lipca 1980 r.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

Ubezpieczony T. K. 60 lat ukończył w dniu (...). Do dnia 1 stycznia 1999 r. w / w- ny wykazał ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych ( łącznie 28 lat 3 miesiące i 22 dni ) . Organ rentowy uznał 13 lat stażu pracy w szczególnych warunkach , przypadającej w latach 1973- 1986 ( zatrudnienie ubezpieczonego w (...) w D. na stanowisku montera urządzeń sanitarnych i grzewczych ) . Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W okresie od 4 sierpnia 1986 r. do 20 października 1990 r. w/ w- ny pozostawał zatrudniony w (...) w D. na stanowisku hydraulika. W ramach powierzonych mu obowiązków zajmował się zarówno wykonywaniem typowych prac hydraulicznych i monterskich ( montował urządzenia sanitarne w szkołach, szpitalach, rzadziej u klientów prywatnych, montował urządzenia grzewcze - instalacje c o , piece , dokonywał napraw tych urządzeń ) , jak też układaniem kanalizacji ( prace wykopach ) czy remontem zbiorników i rur z mazutem ( demontował stare i montował nowe rury w zakładach produkcyjnych w cementowni co trwało z przerwami na przestrzeni od 2 do 4 lat ) .

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie co do zasady zbieżnych ze sobą zeznań świadków ( A. P., A. K. (2) ) i ubezpieczonego oraz korespondujących z nimi dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, a także dokumentów zgormadzonych w aktach osobowych ubezpieczonego, których prawdziwości i wiarygodności strony w toku procesu skutecznie nie zakwestionowały. Sąd nie dał jednak wiary twierdzeniom w/ w- nych jakoby prace przy wymianie rur z mazutem oraz remoncie zbiorników po mazucie mające miejsce na terenie cementowni ( które jak należy wnosić strona odwołująca traktuje jako prace w warunkach szczególnych – choć nie wiadomo wg której pozycji wykazu A ) były przez ubezpieczonego wykonywane w ciągłości dzień w dzień przez parę lat. Po pierwsze bowiem świadkowie przyznawali jednocześnie , iż wykonywali różne rodzajowo czynności i prace w cementowni były „ przeplatane „ zupełnie innymi obowiązkami ( w tym wykonywaniem remontów łazienek w instytucjach typu szkoły, szpitale ) , po drugie z akt osobowych ubezpieczonego jednoznacznie wynika, iż był on zatrudniony na stanowisku hydraulika ( a nie spawacza czy montera konstrukcji metalowych na wysokości ) , po trzecie z żadnego dokumentu z tychże akt osobowych ubezpieczonego nie wynika jego czasowe oddelegowanie do tego rodzaju obowiązków ( co byłoby naturalne, gdyby w istocie prace tego rodzaju na terenie cementowni nie miały charakteru incydentalnego, a miały charakter długookresowy i wykonywane były stale ), po trzecie wreszcie sami zeznający nie byli w stanie wskazać dokładnego czasokresu wykonywania tych prac ( wskazywali 2 lub 4 lata ) .

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. Stosownie do treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”):

1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ust. 2 stanowi, iż emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa . Zgodnie z art. 32 ustawy w związku z paragrafami 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) prawo do emerytury może nabyć mężczyzna który spełnia następujące przesłanki: ukończył 60 lat; posiada co najmniej 25 letni okres zatrudnienia (art. 27 pkt 2 ustawy), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zgodnie z § 2 ust 1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1). Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2 ). Przy czym tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stałe wykonywanie takich prac oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (tak SN w postanowieniu z dnia 3 października 2008 r., II UK 133/08, Lex nr 658191).

Materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie nie pozwala przyjąć, iż ubezpieczony spełnia ustawowy wymóg posiadania piętnastoletniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Z akt osobowych ubezpieczonego , ale w dużej części również z zeznań świadków oraz jego samego wynika, iż ubezpieczony nie pracował stale przy robotach wodnokanalizacyjnych oraz budowie rurociągów w głębokich wykopach. A tylko takie prace kwalifikowane są - stosownie do treści działu V pozycji 1 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. , gdzie wymienia się roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach , jako prace w warunkach szczególnych . Ubezpieczony był głównie monterem c.o. ( czy też ogólniej – hydraulikiem ) i zajmował się montażem instalacji centralnego ogrzewania oraz instalowaniem i naprawami różnego typu urządzeń sanitarnych ( w tym zakładaniem armatury sanitarnej w różnych placówkach ) Niewątpliwie prace wykonywane przez ubezpieczonego nie były jednorodne i pewną ich część stanowiły prace w głębokich wykopach oraz przy budowie rurociągów ( kwalifikowane jako prace w warunkach szczególnych ) , ale części prac wykonywanych przez ubezpieczonego w postaci wspomnianego montowania instalacji c.o., prac hydraulicznych, montowania armatury sanitarnej itd. nie sposób za takowe ( to jest wykonywane w warunkach szczególnych ) uznać . Należy zaznaczyć, iż nieprzypadkowym, bo ilustrującym rzeczywisty charakter pracy świadczonej w (...) w D. przez ubezpieczonego jest okoliczność, iż w zasadzie we wszystkich dokumentach pracowniczych znajdujących się w jego aktach osobowych ( za wyjątkiem jednego - umowy o pracę, gdzie wskazuje się montera c.o. ) figuruje stanowisko hydraulika . W podaniu o przyjęcie go do pracy w (...) sam ubezpieczony wnosił o zatrudnienie go na stanowisku właśnie hydraulika. Abstrahując nawet od powyższego i przyjmując , iż ubezpieczony pracował jako monter c.o., w oparciu o doświadczenie życiowe należy stwierdzić, iż co do zasady stanowisko to ( montera c.o. ) jest rodzajowo różne od stanowiska montera wod –kan . Pierwszy zajmuje się bowiem instalacjami grzewczymi – kaloryfery, rury, piece c.o. wewnątrz obiektów , drugi natomiast instalacjami wodociągowymi i kanalizacyjnymi tak wewnątrz jak i , a może przede wszystkim na zewnątrz . Praca montera c.o. w przeciwieństwie do prac związanych z układaniem rur wodociągowych czy kanalizacyjnych na określonej głębokości , w znakomitej części nie jest wykonywana w głębokich wykopach, w dużej części jest wykonywana wewnątrz budynkow ( potwierdzają to zeznania jednego ze świadków, który stwierdził : „ …nie wiadomo mi czy pracowali w wykopach …” k. 23 akt sprawy ) . Nawet jeżeli istnieje pewien obszar wspólny prac montera c.o. i wod - kan ( z racji tego, iż sieć wodociągowa jest niezbędna dla dostarczenia wody, która ma zostać ogrzana ) , to nie można tych stanowisk utożsamiać. Próba eksponowania przez ubezpieczonego ( jak należy wnosić w celu uzupełnienia brakujących 2 lat stażu pracy w warunkach szczególnych ) jako świadczonej w ciągłości ( przez 2 lub 4 lata -w tym zakresie twierdzenia zeznających są rozbieżne ) pracy przy montażu i demontażu rur w cementowni jest skazana na niepowodzenie. Obecnie bowiem nie sposób zweryfikować ile dni , czy miesięcy, w jakich latach i czy przez 8 godzin dziennie ubezpieczony prace takie rzeczywiście wykonywał, a w aktach osobowych brak najmniejszego śladu oddelegowania go do tego rodzaju szczególnych prac , wykonywanych jak wynikałoby z zeznań świadków i ubezpieczonego na wysokości, połączonych ze spawaniem i koniecznością przebywania w zbiornikach po mazucie, prowadzonych na terenie innego zakładu . Co więcej świadkowie zeznali, iż prace te były dzielone z innymi pracami , a zatem nie były wykonywane w ciągłości ( ”… chyba całe 4 lata w cementowni nie robili…”, czy :” zimą chyba robili w cementowni „ – k. 23 , „ … tam pracowaliśmy dzień w dzień, przez dwa lata, później też, ale nie non stop „ k. 24 akt sprawy ) , tym samym tracą przymiot wykonywanych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na marginesie należałoby się zresztą zastanowić nad zakwalifikowaniem tego rodzaju prac wg odpowiedniej pozycji rozporządzenia. Wątpliwości budzi dopuszczalność potraktowania tych prac wykonywanych przez ubezpieczonego na powierzchni lub na wysokości jako prac wykonywanych w głębokich wykopach , należałoby raczej rozważyć, czy były to prace wymienione w pozycji V działu V wykazu A jako prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości. Przy czym co jeszcze raz należy podkreślić ubezpieczony posiadał angaż hydraulika ( a nie montera konstrukcji na wysokościach , spawacza czy ślusarza ). Powyższa kwestia ma jednak wobec nie wykazania okresu , w jakim prace tego rodzaju były przez ubezpieczonego świadczone stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, znaczenie drugorzędne. W świetle powyższego nieuprawnionym było wydanie ubezpieczonemu przez zakład pracy świadectwa wykonywania pracy zaliczonej do I – szej kategorii zatrudnienia . Wskazywany w tym pochodzącym z 2000 r. dokumencie dział V poz. 1 pkt 6 zarządzenia resortowego dotyczy wprawdzie montera instalacji sanitarnych i grzewczych, ale warunkiem jest aby prace takie były wykonywane w głębokich wykopach. Zarządzenie resortowe nie może bowiem rozszerzać – w stosunku do rozporządzenia z 7 lutego 1983 - katalogu prac zaliczanych do tych wykonywanych w warunkach szczególnych. W wyroku z dnia 29 stycznia 2014 r. II UK 247/13 LEX nr 1438802 Sąd Najwyższy wskazał, iż wymóg uznania robót instalacyjnych (wodno-kanalizacyjnych) za prace wykonywane w szczególnych warunkach, będący warunkiem koniecznym do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, jest spełniony tylko wtedy, gdy takie zatrudnienie było wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w głębokich wykopach. Do zatrudnienia wykonywanego w głębokich wykopach nie zalicza się prac, które nie wymagają wykonania ani nie są realizowane w takich szczególnych warunkach ("głębokich wykopach"), co wyklucza legalność uwzględnienia bezspornego wykonywania przez skarżącego instalacji c.o. lub wodno-kanalizacyjnych wewnątrz budynków do szczególnego zatrudnienia. Należy zauważyć, iż świadectwo prac nie jest dokumentem urzędowym, lecz dokumentem prywatnym, wystawionym przez pracodawcę, a zatem wyłącznie oświadczeniem wiedzy tego pracodawcy, które może być podważane w każdy sposób przed sądem w postępowaniu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd nie jest w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy czy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (tylko dokumenty wystawione przez organy państwowe albo organy wykonujące zadania z zakresu administracji państwowej stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone; por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, LEX nr 518067 oraz z dnia 23 listopada 2005 r., I UK 15/04, OSNAP 2005 Nr 11, poz. 161). Zatem nawet wtedy, gdy pracodawca uznał pracę na danym stanowisku za pracę w szczególnych warunkach, to dany pracownik może nie otrzymać emerytury w wieku obniżonym, jeżeli praca ta nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wymienionym wykazie takich prac (§ 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze . Z taką też sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, gdzie świadectwo takie zostało wystawione bezpodstawnie.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c oddalił odwołanie jako niezasadne.

SSO Maciej Flinik