Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII GC 450/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy,

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Kądziołka

Protokolant:Eliza Sandomierska

po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2016 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. W.

przeciwko U. A. für M. z siedzibą w V. (L.)

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej U. A. für M. z siedzibą w V. (L.) na rzecz powoda P. W. kwotę 5.686,69 zł (pięć tysięcy sześćset osiemdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt dziewięć groszy) z odsetkami ustawowymi od dnia 25 listopada 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  pozostawia szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu z zastosowaniem zasady włożenia na jedną ze stron obowiązku zwrotu wszystkich kosztów procesu przeciwnikowi, który uległ tylko co do nieznacznej części swojego żądania, przy czym to powód P. W. jest stroną obowiązaną do zwrotu wszystkich kosztów przeciwnikowi - pozwanej U. A. für M. z siedzibą w V..

Sygn. akt VIII GC 450/14

UZASADNIENIE

Powód P. W. wniósł pozew przeciwko U. A. für M. z siedzibą w V. w K. L. o zapłatę kwoty 2.636.039,23 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 maja 2008 r. z tytułu naprawienia szkody. Powstanie objętego pozwem roszczenia odszkodowawczego powód upatrywał w trzech różnych podstawach:

- kwoty 128.724 zł żądał z tytułu utraty prawa kontroli nad majątkiem spółki (...), w szczególności polegającej na utracie przez powoda wpływu na wykorzystanie majątku tej spółki (roszczenie to powód sformułował odwołując się do argumentów przedstawionych w wycenie opracowanej przez biegłego dr. hab. D. Z.);

- kwoty 2.501.628,54 zł żądał z tytułu utraty prawa kontroli nad dochodem spółki (...), nad kierunkami działania tej spółki i ograniczeniem jej dochodowości, co miało przełożyć się na utratę ekonomicznych korzyści przez powoda jako (...) spółki (...) (również to roszczenie powód określał odwołując się do wyceny biegłego dr. hab. D. Z.);

- kwoty 5.686,69 zł żądał jako odszkodowania w postaci zasądzonych na rzecz pozwanej kosztów procesu w pkt. 4 wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 listopada 2009 r., wydanego w sprawie VIII GC 108/08 o wyłączenie powoda jako wspólnika ze spółki (...).

Legitymację do wytoczenia powództwa powód upatrywał w art. 267 § 2 k.s.h.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że zarówno on jak i pozwana są wspólnikami (...) sp. z o.o. z siedzibą w O., przy czym powód posiada w spółce 15 udziałów ze 100, a pozwana 85 ze 100. Wskazał, że na wniosek pozwanej Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie VIII GCo 81/08 postanowieniem z dnia 8 maja 2008 r. udzielił jej zabezpieczenia roszczenia w sprawie o wyłączenie powoda ze spółki (...) poprzez zawieszenie powoda w wykonywaniu prawa uczestnictwa w zgromadzeniach wspólników (postanowienie to uprawomocniło się po oddaleniu zażalenia przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie w sprawie I ACz 373/08), a następnie Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 9 listopada 2009 r. w sprawie VIII GC 108/08 wyłączył wspólnika P. W. z (...) sp. z o.o., ustalił cenę przejęcia 15 udziałów na kwotę 514.896 zł, ustalił że udziały P. W. przejmie U., wyznaczając jej termin jednego miesiąca na uiszczenie ceny przejęcia z zastrzeżeniem, że jeżeli w ciągu tego terminu cena przejęcia nie zostanie zapłacona lub złożona do depozytu sądowego, orzeczenie o wyłączeniu stanie się bezskuteczne, a także zasądził od P. W. na rzecz U. kwotę 5.686,69 zł tytułem kosztów procesu.

Wskazał dalej, że U. nie uiściła w terminie ceny przejęcia, w związku z czym wyrok w sprawie VIII GC 108/08 stał się bezskuteczny. Podniósł również, że od osób trzecich dowiedział się, iż U. miała ponoć dokonać potrącenia rzekomo przysługujących jej wobec powoda wierzytelności odszkodowawczych, które to wierzytelności miała uzyskać w drodze cesji od spółek (...) (...) Zakwestionował przy tym, ażeby spółkom tym wierzytelności takie przysługiwały. Kwestionował też, że zapłata ceny przejęcia z art. 267 § 1 k.s.h. może zostać uiszczona w drodze potrącenia (na marginesie dodał, że ani pozwana, ani spółka (...), nie złożyły wniosku o wykreślnie powoda z KRS jako (...) spółki (...)).

Powód wskazał dalej, że pozwana, wykorzystując udzielone jej w sprawie VIII GCo 81/08 zabezpieczenie, jako „jedyny” wspólnik posiadający prawo udziału w zgromadzeniu wspólników (...) sp. z o.o., odwołała P. W. (powoda) dnia 25 lipca 2008 r. z funkcji prezesa zarządu oraz podjęła dnia 20 kwietnia 2009 r. uchwałę zmieniającą umowę spółki w ten sposób, że ważne uchwały mogły być podejmowane przy reprezentacji co najmniej 49% kapitału zakładowego, a nie jak poprzednio 100%, co miało uniemożliwić powodowi, jako udziałowcowi mniejszościowemu, jakikolwiek wpływ na działalność spółki (...), w tym w szczególności utrzymywania jej dochodowości na dotychczasowym poziomie generującym zysk dla spółki oraz jej wspólników (uchwała nr 1 – zmiana dotyczyła § 12 ust. 6 umowy spółki), oraz zastąpiła w głosowaniu wspólników wymóg jednomyślności wymogiem zwykłej większości głosów – co miało spowodować, że w każdym przypadku pozwana, jako większościowy udziałowiec była w stanie przegłosować podejmowane przez siebie uchwały, w tym również niekorzystne dla samej spółki (uchwała nr 2 – zmiana dotyczyła § 12 ust. 7 umowy spółki). Pozostałe uchwały miały dotyczyć zmiany przedmiotu działalności spółki oraz powołania N. G. – syna H. M. na stanowisko członka zarządu, jak również ustalenia i przyjęcia tekstu jednolitego. Powód utrzymywał, że wskutek działań pozwanej został faktycznie pozbawiony jakiegokolwiek wpływu na działalność oraz kierunki (...) spółki (...). Wywodził też, że w jego ocenie okoliczności te wskazują, iż pozwana nigdy nie miała intencji zapłaty ceny przejęcia, lecz jedynie chciała wykorzystać udzielenie zabezpieczenia do skutecznego przejęcia kontroli nad spółką (...).

Powód po skonkretyzowaniu - poprzez odwołanie się do prywatnej opinii biegłego dr. hab. D. Z. - wskazanej wyżej szkody, wskazał na fakty potwierdzające powstanie szkody w jego majątku, m.in. podał, iż po dokonaniu wskazanych zmian spółka (...) zaczęła przynosić straty – ostatnia: -866.729,29 zł, podczas gdy przed rokiem 2008 przynosiła znaczne zyski, a rentowność wynosiła w granicach od 7,31% do 4,47%. Powód wskazał też, że w chwili wniesienia pozwu spółka (...) nie była w stanie prowadzić swojej podstawowej działalności, tj. dystrybucji paliw, natomiast ciągle ponosi koszty.

Podkreślał ponadto, że posiadany przez niego pakiet 15 udziałów w spółce (...) nie tylko ma na dzień wniesienia pozwu znacznie mniejszą wartość, niż miał przed wszczęciem postępowania o wyłączenie ze spółki, ale też bezpowrotnie utracił on prawo do wpływania na kierunek działania spółki (...), a tym samym wpływ na jej dochodowość i możność generowania zysku. Wskazał, że posiadanie udziałów mniejszościowych, ale dających realny i istotny wpływ na kierunki działania spółki, może dawać m.in. prawa i przywileje takie jak nominowanie zarządu i ustalanie zasad wynagradzania zarządu, deklarowanie i wypłata dywidend, decyzje o zmianie umowy spółki, w szczególności, gdy w spółce obowiązuje zasada jednomyślności – co umożliwia każdemu ze wspólników wpływanie na działanie spółki i uniemożliwia zmianę umowy spółki, zmiany w zarządzie i inne istotne zmiany w spółce bez zgody wszystkich wspólników.

Powód w dalszym piśmie procesowym - z dnia 2 sierpnia 2011 r. - podkreślił, że dochodzone przez niego pozwem roszczenie jest ściśle powiązane z niewykonywaniem przez pozwaną wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie VIII GC 108/08 (niezapłaceniem ceny przejęcia udziałów w zakreślonym terminie, a w konsekwencji ubezskutecznieniem wyroku) oraz wykorzystaniem postanowienia o zabezpieczeniu wydanego w sprawie VIII GCo 81/08 do dokonania nieodwracalnych zmian w umowie spółki (...) – wbrew celowi udzielonego zabezpieczenia, wskutek czego posiadane przez powoda udziały w spółce (...) utraciły wartość w stosunku do tej, jaką miały przed wszczęciem postępowania o wykluczenie wspólnika, bowiem pakiet ten bezpośrednio utracił przysługujące mu uprzednio prawo kontroli.

Pozwana U. A. für M. z siedzibą w V. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwana kwestionowała legitymację procesową powoda podnosząc, że w sprawie nie wystąpiły negatywne przesłanki z art. 267 § 2 k.s.h., które zaktualizowałyby odpowiedzialność na podstawie tego przepisu, a to z tego powodu, że dokonała zapłaty w drodze potrącenia, który to sposób zapłaty był w jej ocenie w pełni dopuszczalny, bowiem brak jest przepisu szczególnego, który w przypadku zapłaty ceny przejęcia wykluczałby dokonanie tej zapłaty w drodze potrącenia. Wskazała, że wierzytelnościami, które potrąciła z wierzytelnością powoda były wierzytelności wobec powoda nabyte od spółek (...) oraz P., wynikające z roszczeń odszkodowawczych za działanie powoda na szkodę spółek (...) (...), objawiające się w działaniach „w postaci dokonywania bezprawnych płatności przez powoda na swoją rzecz – jako (...) – z tytułu użytkowania działki nr (...) przez (...) sp. z o.o.” w wysokości 459.224,50 zł oraz „w postaci dokonywania bezprawnych płatności przez dłużnika na swoją rzecz – jako (...) – z tytułu użytkowania działki nr (...) przez (...) sp. z o.o.” w wysokości 115.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tych kwot. Przedstawiła również twierdzenia co do okoliczności faktycznych uzasadniających istnienie potrąconych wierzytelności oraz bezprawności działań powoda.

Wskazała dalej, że oświadczenie o potrąceniu pozwana wysłała powodowi na jego stały adres zameldowania, wskazywany przez niego stale w korespondencji sądowej, pismo to zostało powodowi doręczone, według pozwanej, dnia 2 lutego 2010 r. (wtorek), a więc w terminie wynikającym z wyroku wyłączającego powoda ze spółki (...). W ocenie pozwanej jeżeli doręczyciel pozostawił awizo z powodu nieobecności adresata, to – jak podkreśliła – adresat (powód) najpóźniej w następnym dniu roboczym jest w stanie zapoznać się z przesyłką, a więc wypełnia przesłanki z art. 61 k.c., co miało według pozwanej oznaczać, że powód mógł zapoznać się z przesyłką już 2 lutego 2010 r. (wtorek), a najpóźniej w dniu 3 lutego 2010 r. (środa) i najpóźniej tego dnia nastąpiło skuteczne złożenie wobec niego oświadczenia woli w rozumieniu art. 61 k.c., a tym samym w tej dacie dokonana została zapłata ceny przejęcia. Według pozwanej zapłata ceny przejęcia nastąpiła więc w terminie zakreślonym przez Sąd w wyroku w sprawie VIII GC 108/08, jako że wyrok ten został doręczony pełnomocnikowi powódki w tamtej sprawie (pozwanej w niniejszej sprawie) dnia 18 grudnia 2009 r., co oznacza, że w związku z niezłożeniem przez niego apelacji, uprawomocnił się najwcześniej w dniu 3 stycznia 2009 r. (przy uwzględnieniu faktu, że dzień 1 stycznia jest dniem ustawowo wolnym od pracy).

W dalszej części odpowiedzi na pozew pozwana podniosła twierdzenia dotyczące, w jej ocenie, niespełnienia przesłanek roszczenia odszkodowawczego – w szczególności wywodziła, że powód nie poniósł szkody, ani jako szkody rzeczywistej, ani jako utraconych korzyści, ani szkody przyszłej, zaś niedopuszczalne jest dochodzenie szkody ewentualnej. Poza zakwestionowaniem roszczenia powoda co do zasady zakwestionowała je także co do wysokości.

Dalszym pismem procesowym z dnia 24 listopada 2011 r. pozwana uzupełniła złożoną uprzednio odpowiedź na pozew kwestionując, że z posiadanym przez powoda pakietem 15 udziałów wiązały się jakiekolwiek uprawnienia kontrolne, ponadto podniosła, że powód – P. W. – był jedynie powiernikiem tych udziałów na rzecz H. M.. Wskazał przy tym, że okoliczności te są przedmiotem innego postępowania przed Sądem Okręgowym w Szczecinie (I C 488/10).

Powód w kolejnym piśmie przygotowawczym z dnia 7 grudnia 2011 r. odniósł się do twierdzeń pozwanej zawartych w odpowiedzi na pozew i dalszych pismach pozwanej. Zakwestionował ważność umowy cesji wierzytelności zawartej pomiędzy spółkami (...) (...) a U., a także podniósł niedopuszczalność potrącenia przez pozwaną wierzytelności z umowy cesji z wierzytelnością powoda z tytułu zapłaty ceny przejęcia, albowiem jego wierzytelność nie mogła być dochodzona przed sądem, a zatem, w jego ocenie, sprawiało to, że nie była ona zdatna do potrącenia. Zakwestionował też, ażeby wyrządził szkodę spółkom (...) i P., jak również zakwestionował, że zostało mu złożone oświadczenie o potrąceniu, w szczególności zaprzeczył temu, że kiedykolwiek zostało mu doręczone. Wskazał przy tym z ostrożności, że doręczenie można przyjąć co najwyżej najpóźniej z upływem siódmego dnia od chwili powtórnego awizowania przesyłki zawierającej oświadczenie. Oznacza to, że mógł on zapoznać się z przesyłką zdecydowanie już po upływie terminu do zapłaty ceny przejęcia wskazanej wyrokiem z dnia 9 listopada 2009 r. Podkreślił też, że sporządzenie oświadczenia o potrąceniu dopiero dnia 30 stycznia 2010 r., poświadczenie podpisu pod nim dnia 1 lutego 2010 r. i nadanie go na poczcie w dwa dni przed upływem terminu do zapłaty świadczy o braku należytej staranności po stronie pozwanej, dlatego też nie może się ona zasłaniać nieobecnością powoda w domu i nieodebraniem przez niego wysłanej mu przesyłki.

Powód powtórzył również argumentację dotyczącą poniesionej przez niego szkody i spełnienia przesłanek roszczenia odszkodowawczego, ponownie powołując się na sporządzoną na jego zlecenie opinię prywatną.

W kolejnych składanych pismach procesowych strony podtrzymały swoje stanowiska.

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2014 r. w sprawie VIII GC 258/11 Sąd Okręgowy w Szczecinie w pkt I zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 541.230,34 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 czerwca 2011 r., w pkt II oddalił powództwo w pozostałej części oraz w pkt III rozstrzygnął o kosztach w ten sposób, że powód ponosi koszty procesu w 80,47% a pozwana w 19,53%, zaś ich szczegółowe wyliczenie pozostawił referendarzowi sądowemu.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy przede wszystkim wskazał, że nie doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności pozwanej z wierzytelnością powoda, a to z tej przyczyny, że wierzytelność powoda z tytułu ceny przejęcia udziałów nie spełniała ustawowych przesłanek, od których uzależniona jest dopuszczalność potrącenia, gdyż nie jest to wierzytelność wymagalna, która może być dochodzona przed Sądem, czy innym organem państwowym, zatem wierzytelności tej brak było przymiotu zaskarżalności. Na tej podstawie Sąd Okręgowy uznał, że wyłączenie wspólnika – powoda – ze spółki (...) wyrokiem z dnia 9 listopada 2009 r. było nieskuteczne, więc przysługuje mu legitymacja z art. 267 k.s.h. Określając rozmiar szkody poniesionej przez powoda Sąd oparł się z kolei na opinii biegłego sądowego i wskazał, że powód poniósł szkodę w wysokości 514.896 zł z tytułu utraconych korzyści w związku z nieuiszczeniem ceny przejęcia przez pozwaną, gdyby bowiem najpóźniej 9 grudnia 2009 r. uzyskał zapłatę ceny za udziały, to mógłby tę kwotę przeznaczyć na cele inwestycyjne, zaś gdyby inwestycja trwała od dnia 9 grudnia 2009 r. do dnia 1 kwietnia 2011 r. i po tym okresie została zakończona, to powód utracił korzyści z tytułu inwestycji w wysokości 28.147,65 zł. Sąd nie uznał jednak, że zmiany korporacyjne w spółce (...) były nieodwracalne i niekorzystne dla powoda, jednak ukształtowanie jego praw przed dokonaniem tych zmian zabezpieczało interesy powoda tylko w krótkim okresie, lecz nie zabezpieczały interesu długoterminowego, bowiem pakiet 15% udziałów realizował funkcje blokujące, a pozostałe funkcje miały charakter wyłącznie krótkoterminowy i warunkowy albo miały charakter pozorny, bowiem funkcje blokujące wspólnik wykorzystywał w sposób powodujący konflikt między wspólnikami, który nie służył tworzeniu wartości udziałów. Sąd uwzględnił również roszczenie w zakresie kosztów procesu bezskutecznie wyłączającego powoda jako (...) spółki (...). Sąd Okręgowy wskazał przy tym, że nie czynił ustaleń w oparciu o prywatną opinię sporządzoną na zlecenie powoda przez D. Z., gdyż z uwagi na to, że jest opinią prywatną nie mogła służyć w sprawie jako dowód na okoliczność istnienia i wysokości szkody.

Wyrok z uzasadnieniem został doręczony stronie powodowej dnia 10 marca 2014 r., a stronie pozwanej dnia 13 marca 2014 r.

Powód nie wywiódł apelacji. Wyrok uprawomocnił się w punkcie II, oddalającym powództwo w zakresie żądania obejmującego odszkodowanie w wysokości 128.724 zł z tytułu utraty prawa kontroli nad majątkiem spółki (...) oraz żądania obejmującego odszkodowanie w wysokości 2.501.628,54 zł z tytułu utraty prawa kontroli nad dochodem spółki (...).

Pozwana złożyła apelację od wskazanego wyroku Sądu Okręgowego zaskarżając go w zakresie, w jakim uwzględniał roszczenie powoda (pkt. I) oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach (pkt. III), wniosła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, bądź jego uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Podniosła m.in. zarzut nierozpoznania istoty sprawy, jak również zarzut naruszenia art. 498 § 1 k.c. w zw. z art. 267 § 1 k.s.h. oraz art. 2 k.s.h. poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji niezastosowanie przepisu art. 498 § 1 k.c. z uwagi na błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż potrącenie ustawowe w niniejszej sprawie było niedopuszczalne. Jednym z zarzutów apelacji był również zarzut naruszenia art. 321 § 1 k.p.c. i 187 § 1 k.p.c., sprowadzający się do rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem pozwu.

Pozwana podniosła w pierwszej kolejności, iż w doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że przesłanki z art. 498 k.c. odnoszą się wyłącznie do wierzytelności potrącającego – tj. strony aktywnej – i tylko ta wierzytelność powinna być wymagalna – wystarczy bowiem, żeby wierzytelność ta istniała oraz świadczenie mogło być spełnione.

Ponadto podniosła, że Sąd I instancji orzekł ponad żądanie powoda, albowiem powód w pozwie dokładnie określił podstawę faktyczną swojego roszczenia jako utratę prawa kontroli nad majątkiem spółki (...), w szczególności polegającej na utracie przez P. W. wpływu na wykorzystanie majątku spółki (...) – 128.724 zł, utratę prawa kontroli nad dochodem spółki (...) związaną z utratą kontroli nad kierunkami działania spółki (...) i ograniczeniem jej dochodowości, co przełożyło się na utratę ekonomicznych korzyści przez jej wspólnika P. W. – 2.501.628,54 zł oraz 5.686,54 zł tytułem zwrotu kosztów procesu zasądzonych w pkt. 4 wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 listopada 2009 r. oraz kosztów zastępstwa procesowego w ww. postępowaniu poniesionych przez powoda. Nie obejmował zatem swoim roszczeniem innych szkód niż wyżej wymienione i opisane przez powoda w pozwie i w dalszych pismach procesowych.

Powód złożył odpowiedź na apelację, w której wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu zakwestionował, że pozwana dokonała zapłaty ceny przejęcia ustalonej wyrokiem z 9 listopada 2009 r. w sprawie VIII GC 108/08 – zatem wyrok stał się bezskuteczny, jak też podniósł, że brak zapłaty ustalonej powyższym wyrokiem skutkował powstaniem po jego stronie szkody, na którą składała się strata w wysokości 507.396 zł, koszty procesu o wyłączenie oraz kwota 28.147.65 zł jako utracone korzyści. Utrzymywał też, że zasądzona przez Sąd Okręgowy kwota tytułem naprawienia szkody mieści się w podstawie faktycznej jego roszczenia wskazanego w pozwie, bowiem jest skutkiem wykorzystania przez pozwaną udzielonego pozwanej zabezpieczenia, w postaci zawieszenia P. W. w prawie uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników, do dokonania niekorzystnych i nieodwracalnych dla powoda zmian w umowie spółki (...) i faktycznego pozbawienia go jakiegokolwiek wpływu na działalność oraz kierunki rozwoju spółki, jak również podejmowane przez organy spółki (...) decyzje.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 2 września 2014 r. w sprawie I ACa 384/14 uchylił pkt. I i III zaskarżonego wyroku i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym.

W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd I instancji nie ustalił stanu faktycznego niezbędnego do zastosowania prawa materialnego, a konkretnie przepisu art. 267 k.s.h., jak również nie zastosował tego prawa, a w konsekwencji nie orzekł o żądaniach stron postępowania. Wskazał też, że brak rozpoznania istoty sprawy był wynikiem wadliwego zastosowania przez Sąd I instancji również art. 498 k.c., co prowadziło do nieprawidłowych ustaleń w zakresie braku zapłaty przez stronę pozwaną ceny przejęcia udziałów ustalonej w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 listopada 2009 r. w sprawie VIII GC 108/08, co determinowało, zgodnie z art. 267 § 2 k.s.h. istnienie legitymacji do wystąpienia z roszczeniami odszkodowawczymi przeciwko podmiotowi, który miał udziały przejąć. Sąd Apelacyjny przesądził przy tym, że niezasadny jest pogląd wyrażony w uzasadnieniu przez Sąd Okręgowy zaskarżonego wyroku, że nie było w sprawie stanu potrącalności wierzytelności powoda i pozwanego, wystarczy bowiem, że wszystkie przesłanki z art. 498 k.c. spełniała wierzytelność pozwanej – aktywnej strony potrącenia. Sąd Apelacyjny przesądził również, odmiennie niż Sąd Okręgowy, że możliwe jest uiszczenie ceny przejęcia z art. 267 § 1 k.s.h. poprzez potrącenie własnej wierzytelności przejmującego udziały, ponieważ forma taka zbliża się do gotówkowej formy spełnienia świadczenia i musi zostać uznana za z nią równoważną. Konkludując Sąd Apelacyjny stwierdził, że wadliwe ustalenie Sądu I instancji zarówno odnośnie braku spełnienia warunku zaskarżalności wierzytelności nieaktywnej, jak i wyłącznie efektywnych form zapłaty ceny przejęcia udziałów, skutkowało brakiem rozpoznania istoty sprawy, Sąd Okręgowy bowiem nie ustalił podstawowej okoliczności niezbędnej do rozstrzygnięcia sprawy, a mianowicie, czy wskutek potrącenia doszło do zapłaty ceny przejęcia udziałów. Sąd Apelacyjny z tej też przyczyny nie zajmował się dalszymi zarzutami apelacji, w tym zarzutem orzeczenia ponad żądanie powoda przez Sąd Okręgowy. Nie przesądził również o tym, czy do potrącenia rzeczywiście doszło.

Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 czerwca 1997 r. A. Z. (1), K. B. i H. M. założyli (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O., której kapitał zakładowy wynosił 50.000 zł. W późniejszym czasie wspólnikami spółki byli P. W. – 15 udziałów, U. A. für M. – 49 udziałów, K. J. – 30 udziałów.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 8 grudnia 2010 r. P. W. został wyłączony z (...) sp. z o.o. z siedzibą w O.

Niesporne, nadto dowody: umowa spółki (k. 528-532);

wyrok z dnia 8.12.2010 r. (k. 533)

W dniu 30 kwietnia 1998 r. A. Z. (1) sprzedał (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. prawo wieczystego użytkowania oraz własność nieruchomości w zakresie dotyczącym działek (...) – położonych w O. oraz 241/5 położonej w G.. Na działkach (...) ulokowane były min. hale produkcyjne, budynek administracyjny, magazyn oraz kubaturowa stacja paliw.

(...) stanowiące działkę numer (...) wraz z posadowionym na niej budynkiem stanowiącym odrębną nieruchomość – są obciążone hipoteką umową zwykłą na kwotę wynoszącą 250.000 DEM na rzecz wierzyciela U. A. für M.. Nieruchomość stanowiąca działkę numer (...) jest obciążona na rzecz tego samego wierzyciela hipoteką umowną zwykłą na kwotę 400.000 DEM. Nieruchomość stanowiąca działkę numer (...) jest obciążona na rzecz tego samego wierzyciela hipoteką umowną zwykłą ma kwotę 1.100.000 DEM.

P. W. działając jako reprezentant spółki (...) wniósł pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej dotyczącej działki numer (...) z rzeczywistym stanem prawnym twierdząc, że wierzytelności zabezpieczone wpisanymi w księgach wieczystych hipotekami nigdy nie istniały. Pozew został odrzucony ze względu na to, że w spółce (...) obowiązywał sposób reprezentacji przez dwóch członków zarządu, zaś H. M., będący drugim członkiem zarządu, odmówił podpisania pełnomocnictwa.

Niesporne, a nadto dowody: umowa sprzedaży (k. 137-140);

wydruki elektroniczne z ksiąg wieczystych (k. 141-171);

P. W. w dniu 30 sierpnia 1999 r. zawiązał (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O.. Jedynym wspólnikiem, a zarazem prezesem zarządu, był P. W., który posiadał 100 udziałów o wartości nominalnej 500 zł każdy.

Na mocy umowy z dnia 26 listopada 2004 r. U. A. für M. z siedzibą w V. w (...) (...) kupiła od P. W. 85 udziałów w spółce (...). Pozostałe 15 udziałów nadal posiadał P. W., będący prezesem jednoosobowego zarządu spółki.

Zgodnie z § 12 umowy spółki (...) Zwyczajne Zgromadzenie zwołuje corocznie zarząd, jeśli nie uczyni tego we właściwym terminie prawo to przysługuje każdemu wspólnikowi. Nadzwyczajne Zgromadzenie zwołuje zarząd w przypadkach przewidzianych w ustawie bądź na wniosek wspólnika. Zgromadzenie wspólników może podejmować uchwały, gdy na zgromadzeniu wspólników reprezentowane jest 100% kapitału zakładowego i cały reprezentowany kapitał jest za podjęciem uchwały. Uchwały podejmowane bez konieczności zwoływania zgromadzenia wspólników mogą być podejmowane jedynie jednomyślnie, gdy 100% kapitału jest za podjęciem uchwały, przy udziale 100% kapitału zakładowego.

Dowody: akt założycielski spółki (k. 154-160 akt VIII GC 108/08);

akt założycielski spółki (tekst jednolity) (k. 48-52 akt VIII GC 108/08);

protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników (k. 46-47 akt VIII GC 108/08);

umowa sprzedaży udziałów (k. 161-162 akt VIII GC 108/08);

protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników (k. 65).

Podstawowym przedmiotem działalności spółki (...) było prowadzenie stacji benzynowej oraz targowiska handlowego. Spółka prowadziła handel detaliczny paliwami i olejami oraz działalność w zakresie wynajmu stoisk handlowych na targowisku w O..

W dniu 20 września 1999 r. spółka (...) wydzierżawiała spółce (...) obiekty znajdujące się na działkach numer (...).

Na mocy tej umowy spółka (...) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wydzierżawiła od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ruchomości i nieruchomości nierolnicze zabudowane oraz obiekty znajdujące się na działkach (...) w postaci hali, pasażu I, stacji paliw oraz namiotów przy stacji paliw. Droga dojazdowa do stacji paliw przebiegała przez przedmiotowe działki, z której korzystali także kupcy prowadzący działalność na targowisku. Nadto na nieruchomości tej znajdował się także parking dla klientów targowiska.

Dowody: umowa dzierżawy z załącznikami (k. 997-1001);

umowa dzierżawy (k. 29-30 akt VIII GC 108/08);

zeznania świadka E. P. (k. 2138-2139);

zeznania świadka F. P. (k. 2141-2144);

zeznania świadka P. P. (k. 2152-2155);

zeznania świadka A. D. (k. 2257-2259);

zeznania świadka H. M. (k. 2260-2266);

zeznania świadka K. R. (k. 2311-2314).

W 2004 r. spółka (...) osiągnęła zysk w wysokości 2.142.464,71 zł, w 2005 r. – osiągnęła zysk w kwocie 2.369.186,99 zł, w 2007 r. osiągnęła zysk w kwocie 1.228.811,43 zł, zaś w 2008 r. – poniosła stratę w wysokości -866.729,29. W 2009 r. spółka odniosła zysk netto 1.890.076,05 zł. Głównym ośrodkiem straty za 2008 r. była działalność operacyjna spółki.

W latach 2004 – 2006 spółka (...) realizowała sprzedaż na poziomie powyżej 30.000.000 zł rocznie i miała stabilną rentowność sprzedaży na poziomie powyżej 8%. W 2007 r. rentowność sprzedaży obniżyła się do 4,77 %, a w r. 2008 do minus 5,48 %. Przychody ze sprzedaży w 2008 r. spadły do 15,5 tys. zł, tj. spadły w stosunku do przeciętnego poziomu z lat 2004 – (...) o 50 %, a w stosunku do poprzedniego poziomu o 46%. Źródeł straty należy poszukiwać w przyczynach spadku przychodów ze sprzedaży oznaczających malejącą aktywność operacyjną spółki oraz w przyczynach wysokiego poziomu kosztów.

Przychody spółki uległy zmniejszeniu z powodu przeniesienia na okres 3 miesięcy podstawowej działalności spółki do (...) SA, która to działalność była prowadzona na podstawie umowy współpracy i zakończyła się stratą, w związku z (...) spółka (...) nie uzyskała żadnych wpływów od spółki (...). Na spadek przychodów miał także wpływ spadek kursu euro. Ponadto spadek związany był ze zmniejszeniem wpływów z czynszów za stoiska handlowego od jesieni 2007 r. do jesieni 2008 r. o 5%.

Ponadto w 2008 r. wzrosły koszty prowadzenia działalności o koszty związane z reklamą i transportem klientów na targowisko oraz koszty wynikające z regulowania opłat na rzecz P. W. prowadzącego działalność gospodarcza pod nazwą (...).

W 2008 r. księgowość spółki prowadziła M. D.. W okresie pełnienia przez nią funkcji doszło do zablokowania na pewien czas rachunków bankowych spółki, gdyż z uwagi na zmiany w składzie osobowym zarządu powstała wątpliwość, kto ma prawo dysponować środkami zgromadzonymi na rachunkach. W tym czasie istniał także wewnętrzny konflikt w spółce (...).

Dowody: dokumenty finansowe, w tym rachunki zysków i strat oraz bilanse (k. 81-106);

rachunek zysków i strat za 2009 r. (k. 923-925);

zeznania świadka E. P. (k. 2138-2139);

zeznania świadka M. D. (k. 2148-2151);

zeznania świadka Z. G. (k. 2155-2158);

zeznania świadka H. M. (k. 2260-2266);

zeznania świadka R. S. (k. 2331-2334);

opinia biegłego sądowego (k.2432-2471);

ustna opinia uzupełniająca – rozprawa z dnia 20.01.2014 r. (k. 2709).

W dniu 22 listopada 2004 r. Gmina C. zawarła ze spółką (...) S.A., reprezentowaną przez P. W., umowę dzierżawy działki numer (...) obręb O., Gmina C.. Umowa została zawarta na okres od dnia 2 listopada 2004 r. do dnia 1 listopada 2007 r. Przedmiot dzierżawy został przeznaczony na tereny rekreacyjne, zieleń parkową i inne zagospodarowanie. Przez przedmiotową działkę przebiegała także droga prowadząca do targowiska oraz do stacji benzynowej.

Niesporne.

W piśmie z dnia 5 listopada 2007 r. P. W., działając jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...), zwrócił się do Burmistrza C. z wnioskiem o wydzierżawienie nieruchomości gruntowej (działki nr (...)) położonej w bezpośrednim sąsiedztwie targowiska prowadzonego przez spółkę (...). Planowana inwestycja obejmować miała działalność handlowo-usługowo-rekreacyjną, podobną do działalności prowadzonej przez spółkę (...). W dniu 11 września 2007 r. P. W. zawarł z Gminą C. umowę, której przedmiotem była dzierżawa gruntu oznaczonego nr (...), z przeznaczeniem na budowę kompleksu handlowo-usługowo-rekreacyjnego z wyłączeniem wszelkich form handlu targowiskowego. Strony przewidziały w umowie możliwość zawierania umów najmu lub sprzedaży lokali znajdujących się w obiekcie. Umowę zawarto w trybie bezprzetargowym.

W dniu 6 listopada 2007 r. P. W. działając jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...) wydzierżawił od Gminy C. kolejną nieruchomość położoną w O., oznaczoną nr 239/17 o łącznej powierzchni 19.096 m 2 z przeznaczeniem na tereny zieleni, trawniki oraz parkingi.

Do dnia 31 stycznia 2008 r. dla powyższych działek (nr (...)) nie zostały wydane decyzje o warunkach zabudowy, ani ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Dowody : wniosek z dnia 5 marca 2007 r. (k. 31-33 akt VIII GC 108/08);

umowa dzierżawy z dnia 11 września 2007 r.(k. 34-40 akt VIII GC 108/08);

umowa dzierżawy z dnia 6 listopada 2007 r. (k. 41-45 akt VIII GC 108/08);

pismo z dnia 31 stycznia 2008 r. (k. 147 akt VIII GC 108/08);

zeznania świadka A. Z. (2) (k. 2144-2148).

Działka nr (...) jest posadowiona pomiędzy drogą wojewódzką prowadzącą do przejścia granicznego, a działką należącą do (...) spółki z o.o., na której znajduje się stacja benzynowa prowadzona przez spółkę (...). Przez działkę tę przebiega najkrótsza droga prowadząca do tej stacji benzynowej, jednak jest możliwy dojazd do działki także kilkoma innymi drogami.

Z przedmiotowej działki korzystali klienci targowiska, gdyż znajdował się na niej nieoficjalny parking. Zarządcą targowiska jest spółka (...), jednak powierzchnie handlowe są wynajmowane również przez spółki (...).

Dowody: zeznania świadka A. Z. (2) (k. 2144-2148);

zeznania świadka P. P. (k. 2152-2155);

zeznania świadka Z. G. (k. 2155-2158);

zeznania świadka A. D. (k. 2257-2259);

zeznania świadka K. R. (k. 2311-2314);

zeznania świadka R. S. (k. 2331-2334).

Od stycznia do grudnia 2008 r. spółka (...) płaciła P. W. wynagrodzenie za korzystanie z gruntu (drogi dojazdowej, stacji paliw parkingu i terenów zielonych) w postaci działki nr (...) na podstawie faktur wystawianych przez P. W..

Od listopada 2007 r. spółka (...) płaciła P. W. wynagrodzenie za korzystanie z gruntu (drogi dojazdowej, stacji paliw parkingu i terenów zielonych) w postaci działki nr (...) na podstawie faktur wystawianych przez P. W..

W dniu 5 maja 2008 r. spółki (...) zawarły umowę o współpracy gospodarczej, której przedmiotem było poczynienie ustaleń co do wspólnego prowadzenia działalności na działkach nr (...).

W dniu 27 lutego 2009 r. spółka (...) wezwała P. W. do zapłaty kwoty 1.272.965,73 zł wraz z odsetkami wskazując, że kwota ta należna jest spółce tytułem naprawienia szkody. Korespondencja nie została odebrana przez P. W.. W dniu 12 sierpnia 2009 r. spółka (...) skierowała do P. W. przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 1.678.538,60 zł, kwoty 671.839,22 zł oraz kwoty 649.040 zł.

Dowód: faktury VAT (k. 787-795);

potwierdzenia wpłat (k. 796-807);

faktury (k. 810-823);

potwierdzenia wpłat (k. 824-834);

wezwanie do zapłaty (k. 867-872);

potwierdzenie odbioru (k. 874);

pismo z dnia 12.08.2009 r. (k. 875-879);

umowa o współpracy gospodarczej (k. 1118-1119);

zeznania świadka M. D. (k. 2148-2151).

Pozwem z dnia 7 maja 2008 r. spółka (...) für M. siedzibą w V. ((...)) wystąpiła o wyłącznie wspólnika P. W. ze spółki (...). Sprawa została zarejestrowana w Sądzie Okręgowym w Szczecinie pod sygnaturą VIII GC 108/08.

Postanowieniem z dnia 8 maja 2008 r., w sprawie VIII GCo 81/08, Sąd Okręgowy w Szczecinie udzielił zabezpieczenia roszczenia spółki (...) o wyłączenie wspólnika P. W. ze spółki (...) poprzez zawieszenie wspólnika P. W. w wykonywaniu prawa uczestnictwa w zgromadzeniach wspólników spółki (...). Postanowienie to uprawomocniło się z dniem 23 czerwca 2008 r.

Niesporne.

W dniu 25 lipca 2008 r. odbyło się zwyczajne zgromadzenie wspólników spółki (...), na które stawił się pełnomocnik wspólnika U. A. für M.N. G.. W protokole zgromadzenia stwierdzono, że na zgromadzeniu jest reprezentowanych 85 udziałów należących do tego wspólnika, zaś 15 udziałów należących do P. W. nie jest reprezentowanych ze względu na zawieszenie tego wspólnika w wykonywaniu przysługującego mu prawa uczestnictwa w zgromadzeniach wspólników.

W toku zgromadzenia podjęto uchwały numer 1 i 2 w przedmiocie odmowy udzielenia absolutorium P. W. z wykonywania przez niego obowiązków odpowiednio w latach 2006 i 2007, jak również uchwałę numer 3 w przedmiocie odwołania P. W. z funkcji prezesa zarządu spółki P. oraz uchwałę numer 4 w przedmiocie powołania na prezesa zarządu H. M..

Dowód: protokół zwyczajnego zgromadzenia wspólników (k. 69-71).

W dniu 20 kwietnia 2009 r. odbyło się nadzwyczajne zgromadzenie wspólników spółki (...). W protokole zgromadzenia stwierdzono, że na zgromadzeniu jest reprezentowany kapitał zakładowy - 85 udziałów należących do tego wspólnika U. A. für M.. Przewodniczący zgromadzenia H. M. poinformował, że wspólnik P. W. nie jest reprezentowany ze względu na zawieszenie tego wspólnika w wykonywaniu przysługującego mu prawa uczestnictwa w zgromadzeniach wspólników postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie VIII GCo 81/08.

W czasie zgromadzenia podjęto uchwałę w przedmiocie zmiany umowy spółki poprzez wprowadzenie postanowienia, że zgromadzenie wspólników może podejmować uchwały, gdy jest na nim reprezentowane co najmniej 49 % kapitału zakładowego spółki. Kolejna uchwała wprowadziła do umowy spółki postanowienie, że uchwały zapadają zwykłą większością głosów oddanych chyba, że ustawa lub umowa spółki przewidują dla podjęcia uchwały w danej sprawie inną większość. Nadto w toku zgromadzenia podjęto uchwały dotyczące przedmiotu działalności spółki, powołania N. G. ma stanowisko członka zarządu oraz w przedmiocie upoważnienia zarządu spółki do ustalenia i przyjęcia aktu jednolitego spółki.

Dowody: protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników (k. 72-73);

tekst jednolity umowy spółki (k. 74-81).

Spółka (...) stosując postanowienie o zabezpieczeniu powództwa, wydane w dniu 8 maja 2008 r. przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie VIII GCo 81/08, polegające na zawieszeniu wspólnika P. W. w wykonywaniu prawa uczestnictwa w zgromadzeniach wspólników spółki (...), doprowadziła do nieodwracalnych i niekorzystnych dla P. W. zmian w umowie i organizacji spółki.

Odwołanie P. W. z funkcji prezesa zarządu spółki i powołanie do pełnienia tej funkcji H. M. stanowiło niekorzystną i nieodwracalną dla P. W. zmianę, gdyż stracił on kontrolę nad działalnością operacyjną spółki i niektórymi funkcjami dotyczącymi kształtowania polityki rozwojowej spółki.

W okresie od dnia 25 lipca 2008 r. (od dnia odbycia zwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki (...)) do dnia 9 grudnia 2008 r. (wydania przez P. W. głównych agend spółki nowemu zarządowi), P. W. wykonywał funkcję prezesa zarządu. W tym okresie uchwała zgromadzenia wspólników z dnia 25 lipca 2008 r. nie była dla P. W. źródłem szkody.

Dowody: opinia biegłego sądowego (k.2432-2471);

ustna opinia uzupełniająca – rozprawa z dnia 20.01.2014 r. (k. 2709).

W okresie od dnia 10 grudnia 2008 r. (po wydaniu agend spółki nowemu zarządowi) do dnia 20 kwietnia 2009 r. (odbycia kolejnego zgromadzenia wspólników) nowy zarząd, poprzez działania związane z zarządzaniem spółką sprzyjał ustabilizowaniu jej sytuacji i poprawie wyników finansowych z korzyścią dla wartości spółki i wartości księgowej jej udziałów. Interes majątkowy P. W. jako wspólnika mniejszościowego nie doznał w tym okresie uszczerbku.

Po dniu 20 kwietnia 2009 r., tj. po zmianach dokonanych uchwałą zgromadzenia wspólników dotyczącą zasad podejmowania uchwał przez zgromadzenie, wcześniejsza pozycja zarządu uległa osłabieniu. Zarząd mógł być w każdej chwili odwołany przez udziałowców dysponujących większością głosów. W tym okresie sprawowanie funkcji członka zarządu nie miało takiej siły sprawczej, jak w okresie sprawowania tej funkcji przez P. W., a tym samym brak sprawowania tej funkcji przez P. W. nie mógł być dla niego źródłem szkody.

Uchwały zmieniające umowę spółki podjęte na nadzwyczajnym zgromadzeniu wspólników w dniu 20 kwietnia 2009 r. doprowadziły do niekorzystnych i nieodwracalnych zmian w umowie spółki (...), ocenianych z pozycji interesów P. W., polegających na tym, że w wyniku podjętych uchwał nr 1 i 2 posiadany przez niego mniejszościowy pakiet 15 % udziałów w kapitale zakładowym spółki utracił walor pakietu kontrolnego. Uprzednio, bez zgody P. W. nie mogły być podjęte przez wspólników skutecznie żadne uchwały.

Uchwała numer 3 dotycząca zmiany przedmiotu działalności spółki nie wywołała niekorzystnych ani nieodwracalnych skutków dla P. W..

Dowody: opinia biegłego sądowego (k.2432-2471);

ustna opinia uzupełniająca – rozprawa z dnia 20.01.2014 r. (k. 2709).

Uchwały numer 1 i 2 nie spowodowały zmian w zakresie ilości posiadanych przez P. W. udziałów. Wartość bilansowa udziałów (wartość nabycia) lub wartość wynikająca z wartości aktywów netto spółki z samego faktu podjęcia uchwał numer 1 i 2 nie uległa zmianie. Podjęcie tych uchwał nie spowodowało też po stronie powoda powstania lub zmiany stanu zobowiązań. Zdarzenia polegające na zmianie umowy spółki poprzez podjęcie uchwał numer 1 i 2 w dniu 20 kwietnia 2009 r. nie wywołały po straty po stronie powoda, gdyż nie doszło wskutek ich podjęcia do negatywnej zmiany stanu majątkowego polegającej na zmniejszeniu się aktywów lub zwiększeniu się pasywów P. W..

Ukształtowanie przez P. W. uprawnienia posiadanego przez niego pakietu 15 % udziałów zabezpieczały jego interesy w krótkim okresie, ale nie zabezpieczały interesu długoterminowego. Pakiet 15 % udziałów najmocniej realizował funkcje blokujące, a pozostałe funkcje miały charakter wyłącznie krótkoterminowy i warunkowy albo miały charakter pozorny. Funkcje blokujące były wykorzystywane przez udziałowca mniejszościowego od listopada 2006 r. w sposób wywołujący konflikt między wspólnikami. Sytuacja ta nie służyła tworzeniu wartości udziałów mniejszościowych w dłuższym okresie czasu. Prawo decydowania o zaliczkowej wypłacie dywidendy miało realny wpływ na wartość udziałów mniejszościowych poprzez kontrolę nad nieusuwalnym bez zgody wspólnika mniejszościowego zarządem – do końca 2007 r., kiedy spółka (...) osiągała zyski. W 2008 r. decyzja o wypłacie dywidendy nie była już możliwa jako decyzja ekonomicznie uzasadniona. Inne uprawnienia właścicielskie dla pakietu kontrolnego udziałów nie działały w sytuacji konfliktu wspólników, bowiem w głosowanych obowiązywał warunek obecności 100 % kapitału i jednomyślności udziałowców.

W spółce (...) o kluczowych kwestiach dla istnienia, rozwoju i wynikach spółki nie decydował mniejszościowy pakiet 15 % udziałów ze związanymi z nimi uprawnieniami, ale właściciel majątku z jakiego korzystała spółka na podstawie umowy dzierżawy zawartej ze spółką (...) sp. z o.o. jako właścicielem nieruchomości.

Pakiet mniejszościowy nie był płynny: nie istniał aktywny rynek, zbycie udziałów ograniczała konieczność uzyskania zgody zgromadzenia wspólników, a od 11 czerwca 2007 r. udziały należące do P. W. były obciążone zakazem zbywania, obciążania i dokonywania rozporządzeń udziałami. Powodowało to, że pakiet mniejszościowy nie miał zdolności zbywczej, a skoro tak, to nie miał zdolności zmiany na realną wartość.

Dowód: opinia biegłego sądowego (k.2432-2471);

ustna opinia uzupełniająca – rozprawa z dnia 20.01.2014 r. (k. 2709).

Wyrokiem z dnia 9 listopada 2009 r., w sprawie VIII GC 108/08 Sąd Okręgowy w Szczecinie wyłączył wspólnika P. W. z (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O., ustalił cenę przejęcia udziałów na kwotę 514.896 zł, ustalił że udziały wspólnika P. W. przejmie powódka U. A. für M. siedzibą w V. ((...)) i wyznaczył powódce termin jednego miesiąca, w ciągu którego P. W. ma być zapłacona cena przejęcia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 maja 2008 r. zastrzegając, że jeżeli w ciągu tego terminu cena przejęcia nie zostanie zapłacona lub złożona do depozytu sądowego, orzeczenie o wyłączeniu stanie się bezskuteczne oraz zasądził od P. W. na rzecz U. A. für M. 5.686,69 zł tytułem kosztów procesu.

Pełnomocnicy obu stron wnieśli o sporządzenie uzasadnienia wyroku.

Wyrok z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi powódki spółki (...) w dniu 18 grudnia 2009 r.

Wyrok z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi pozwanego P. W. w dniu 18 grudnia 2009 r.

Żadna ze stron nie wywiodła apelacji.

Niesporne, nadto dowody :

potwierdzenie odbioru wyroku z uzasadnieniem wydanego w sprawie VIII GC 108/08 przez pełnomocnika spółki (...) – karta 973 akt VIII GC 108/08,

potwierdzenie odbioru wyroku z uzasadnieniem wydanego w sprawie VIII GC 108/08 przez pełnomocnika P. W.– karta 972 akt VIII GC 108/08.

P. W. zapłacił radcy prawnemu A. N., z tytułu obsługi prawnej w sprawie o wyłączenie ze spółki (...) (VIII GC 108/08), kwotę 8.856 zł.

Dowód: faktura VAT nr (...) (k. 211).

Brak zapłaty przez U. A. für M. ceny przejęcia udziałów, ustalonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 listopada 2009 r., skutkował powstaniem po stronie P. W. straty stanowiącej różnicę pomiędzy wartością aktywa przed i po zdarzeniu. Przed zdarzeniem aktywo miało postać należności o wartości 514.896 zł, a po zdarzeniu wróciło do swojej poprzedniej postaci, tj. do postaci 15 udziałów w innej jednostce o łącznej wartości według ceny nabycia wynoszącej 7.500 zł. Inne rzeczywiste zmiany w aktywach lub pasywach wywołane zdarzeniem nie wystąpiły.

Strata stronie P. W. z tytułu nieuiszczenia ceny przejęcia udziałów przez U. wynosi 507.396 zł.

Utracone korzyści związane z możliwością zagospodarowania kwoty 514.896 zł zamknęły się kwotą 28.147,65 zł, bowiem gdyby najpóźniej 9 grudnia 2009 r. P. W. uzyskał zapłatę ceny za udziały, to mógłby tę kwotę przeznaczyć na cele inwestycyjne. Inwestycja mogłaby trwać od 9 grudnia 2009 r. do 1 kwietnia 2011 r. i po tym okresie powinna być zakończona. Utracone korzyści dla 16 miesięcy trwania inwestycji można oszacować na 28.147,65 zł.

Wykorzystanie przez spółkę (...) postanowienia o zabezpieczeniu powództwa z dnia 8 maja 2008 r., wydanego przez Sąd Okręgowy w Szczecinie przed wszczęciem sprawy o wyłączenie wspólnika (VIII GCo 81/08) do odwołania P. W. z funkcji prezesa zarządu spółki P. oraz do zmian w umowie spółki dokonanych uchwałami podjętymi przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników dnia 20 kwietnia 2009 r. nie spowodowało szkody (jako szkody rzeczywistej oraz jako utraconych korzyści) w majątku P. W., która polegałaby na utracie prawa kontroli nad majątkiem oraz nad dochodem spółki (...). Uchwały te nie spowodowały zmiany dotyczącej ilości posiadanych przez P. W. udziałów, zaś możliwości blokujące, które zapewniała mu wskazana ilość udziałów, nie wpływały, w przypadku korzystania z nich, długofalowo pozytywnie na wartość tych udziałów.

Dowody: opinia biegłego sądowego (k.2432-2471);

ustna opinia uzupełniająca – rozprawa z dnia 20.01.2014 r. (k. 2709).

W dniu 29 stycznia 2010 r. (...) sp. z o.o. (jako cedent) w O. zawarła z U. A. für M. (jako cesjonariuszem) umowę przelewu wierzytelności.

W § 1 umowy cedent oświadczył, że przysługuje mu wierzytelność w stosunku do dłużnika P. W. z tytułu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej cedentowi przez dłużnika w wyniku jego bezprawnych działań na szkodę (...) sp. z o.o. w okresie sprawowania funkcji prezesa jednoosobowego zarządu cedenta w postaci dokonywania bezprawnych płatności przez dłużnika na swoją rzecz – jako (...) – z tytułu użytkowania działki nr (...) przez cedenta w wysokości 459.224,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 marca 2009 r., które na dzień zawarcia umowy wynoszą 53.320,31 zł.

W umowie wymieniono dokumenty, które według jej treści miały stanowić dowód istnienia wierzytelności, w postaci: wyciągów bankowych, faktury i wezwań dłużnika do zapłaty. W umowie postanowiono, że przeniesienie wierzytelności na cesjonariusza następuje z chwilą podpisania umowy.

W dniu 29 stycznia 2010 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. (jako cedent) zawarła z U. A. für M. (jako cesjonariuszem) umowę przelewu wierzytelności. W § 1 umowy cedent oświadczył, że przysługuje mu wierzytelność w stosunku do dłużnika P. W. z tytułu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej cedentowi przez dłużnika w wyniku jego bezprawnych działań na szkodę (...) sp. z o.o. w okresie sprawowania funkcji członka zarządu cedenta w postaci dokonywania bezprawnych płatności przez dłużnika na swoją rzecz – jako (...) – z tytułu użytkowania działki nr (...) przez cedenta w wysokości 115.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 sierpnia 2009 r., które na dzień zawarcia umowy wynosiły 6.594,38 zł.

W umowie wymieniono dokumenty, które według jej treści miały stanowić dowód istnienia wierzytelności, w postaci: wyciągów bankowych, faktury i wezwań dłużnika do zapłaty. W umowie postanowiono, że przeniesienie wierzytelności na cesjonariusza następuje z chwilą podpisania umowy.

Dowody: umowy z dnia 29.01.2010 r. (k. 491-499, 500-505).

W pismach z dnia 29 stycznia 2010 r. zarządy spółek P. i (...) informowały P. W. o przelewie wierzytelności. Zawiadomienia zostały wysłane do adresata listami poleconymi.

Dowody: zawiadomienia wraz z dowodami nadania (k. 900-903).

U. A. für M. skierowała do P. W. datowane na dzień 30 stycznia 2010 r. pismo zatytułowane „Oświadczenie o potrąceniu wraz z wezwaniem do zapłaty”.

W piśmie w pkt 1) wskazała, że nabyła na podstawie umowy o przelew wierzytelności od spółki (...) wierzytelność z tytułu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej spółce (...) przez P. W. w wyniku jego bezprawnych działań na szkodę spółki (...) w okresie sprawowania przez niego funkcji prezesa jednoosobowego zarządu w postaci dokonywania bezprawnych płatności przez dłużnika na swoją rzecz – jako (...) – z tytułu użytkowania działki nr (...) przez P. w wysokości 459.244,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 marca 2009 r. (stosownie do terminu wymagalności wynikającego z wezwania do zapłaty), które na dzień 29 stycznia 2010 r. wynoszą 53.320,31 zł, zgodnie z załączonym do pisma załącznikiem nr 1.

W pkt 2) wskazała, że nabyła na podstawie umowy o przelew wierzytelności od spółki (...) wierzytelność z tytułu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej spółce (...) przez P. W. w wyniku jego bezprawnych działań na szkodę spółki (...) w okresie sprawowania przez niego funkcji członka zarządu w postaci dokonywania bezprawnych płatności przez dłużnika na swoją rzecz – jako (...) – z tytułu użytkowania działki nr (...) przez (...) w wysokości 115.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 sierpnia 2009 r. (stosownie do terminu wymagalności wynikającego z wezwania do zapłaty), które na dzień 29 stycznia 2010 r. wynoszą 6.594,38 zł, zgodnie z załączonym do pisma załącznikiem nr 1.

Dalej U. A. für M. wyjaśniła, że łącznie przysługuje jej wierzytelność w kwocie 634.139,19 zł, zaś dłużnikowi P. W. wierzytelność w kwocie 514.896 zł z tytułu ceny przejęcia udziałów w spółce (...) ustalonej wyrokiem w sprawie VIII GC 108/08 wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 maja 2008 r., które na dzień 3 lutego 2010 r. wynoszą 10.357,03 zł, co oznacza, że łącznie wierzytelności P. W. zamykają się kwotą 625.253,03 zł.

Spółka (...) wskazała następnie, że na podstawie art. 498 k.c. oświadcza, że dokonuje potrącenia wierzytelności przysługujących jej z tytułów wskazanych w pkt. 1) i 2) z wierzytelnościami przysługującemu P. W. na podstawie wyroku wydanego w sprawie VIII GC 108/08, w następstwie czego wierzytelności ulegają umorzeniu do wysokości wierzytelności niższej w ten sposób, że P. W. pozostaje dłużnikiem wobec spółki (...) na kwotę 8.886,16 zł, która winna być wpłacona w terminie 10 dni od dnia otrzymania wezwania (pisma).

W piśmie nie wskazano, z tytułu której z wierzytelności miałaby pozostać do zapłaty wskazana kwota 8.886,16 zł.

Pismo to podpisał K. R. jako pełnomocnik U. A. für M., a jego podpis został notarialnie poświadczony przez notariusza A. J. dnia 1 lutego 2010 r. (rep. A nr (...)).

W załączniku nr 1 do wskazanego pisma wymieniono płatności oraz faktury spółki (...) na rzecz P. W., w których U. upatrywała wyrządzenia szkody na łączną kwotę 459.224,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 10 marca 2009 r. do dnia zapłaty [płatności oznaczone literami od a) do o) oraz faktury oznaczone literami od p) do gg)] a także płatności spółki (...) na rzecz P. W., w których U. upatrywała wyrządzenia szkody na łączną kwotę 115.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 22 sierpnia 2009 r. [płatności oznaczone literami od a) do b) oraz faktury oznaczone literami od c) do e)].

Przesyłkę zawierającą powyższe pismo, datowane na dzień 30 stycznia 2010 r., nadano w placówce nr 1 w G. (...)j S.A. dnia 1 lutego 2010 r. w ramach usługi (...).

Przesyłka została awizowana dnia 2 lutego 2010 r. z adnotacją „adresat nieobecny”, z kolei dnia 9 lutego 2010 r. placówka (...) S.A. w C. dokonała zwrotu przesyłki do nadawcy z adnotacją „adresat nie podjął w terminie”.

Dowody: pismo z 30.01.2010 r. (k. 506-508);

załącznik nr 1 do pisma z 30.01.2010 r. (k. 509-512);

pełnomocnictwo K. R. (k. 513);

koperta przesyłki nadanej 1.02.2010 r. (k. 514-515).

Pismem z dnia 30 maja 2011 r. P. W. zwrócił się do spółki (...) o zapłatę kwoty 2.636.039,23 zł, w terminie do dnia 7 czerwca 2011 r., z tytułu odszkodowania w związku z ubezskutecznieniem wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 listopada 2009 r., wydanego w sprawie VIII GC 108/08

Pismo zostało wysłane pocztą na adres spółki w (...) (...) w dniu 2 czerwca 2011 r.

Dowód: wezwanie do zapłaty z 30.05.2011 r. z potwierdzeniem nadania (k.195).

P. W. został wykreślony z Krajowego Rejestru Sądowego - Rejestru Przedsiębiorców jako (...) spółki (...), zarejestrowanej pod numerem KRS (...). Jedynym (...) spółki (...) wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego jest obecnie U. A. für M., posiadająca 100 udziałów o łącznej wartości 50.000 zł, przy kapitale zakładowym spółki wynoszącym 50.000 zł.

Fakty niesporne.

Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy rozpoznawał sprawę z powództwa P. W. przeciwko U. A. für M. ponownie, po uchyleniu wyroku Sądu Okręgowego przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z 2 września 2014 r. (I ACa 384/14).

Zgodnie z art. 386 § 6 k.p.c. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku Sądu drugiej instancji wiążą zarówno Sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i Sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego.

Sąd Okręgowy z uwagi na ponowne rozpoznanie był zatem związany stanowiskiem, zgodnie z którym dopuszczalne jest potrącenie wierzytelności z wierzytelnością z tytułu zapłaty ceny przejęcia, o ile wierzytelność potrącającego jest wymagalna i zaskarżalna, a zatem spełnia warunki z art. 498 § 1 k.c. Biorąc to stanowisko za punkt wyjścia, a więc przy założeniu, że potrącenie jest w niniejszej sprawie dopuszczalne, należało zbadać, czy doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności pozwanej z wierzytelnością powoda, a w konsekwencji, czy powód posiada legitymację czynną z art. 267 § 2 k.s.h.

Sąd Apelacyjny nie przesądził, czy do potrącenia faktycznie doszło, w zaleceniach dla Sądu ponownie rozpoznającego sprawę wskazał natomiast, że Sąd ten winien dokonać oceny, czy wskutek złożenia oświadczenia o potrąceniu doszło do umorzenia wzajemnych wierzytelności, a tym samym zapłaty ceny przejęcia udziałów, ewentualnie w jakim zakresie, a następnie w tym kontekście ocenić, czy powód posiadał legitymację do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym.

Sąd orzekający ponownie był również, na podstawie art. 365 § 1 k.p.c., związany wyrokiem Sądu Okręgowego w sprawie VIII GC 258/11 co do jego punktu II oddalającego powództwo w zakresie nie uwzględnionym w punkcie I, albowiem wyrok ten nie został w punkcie II przez żadną ze stron zaskarżony i uprawomocnił się dnia 27 marca 2014 r.

Przystępując do merytorycznego rozpoznania sprawy wstępnie należy wyjaśnić kwestię jurysdykcji krajowej Sądu polskiego, jak również prawa właściwego, które należy zastosować w niniejszej sprawie (siedziba pozwanej spółki mieści się bowiem w miejscowości V. w K. L.). Z uwagi na to, że Rzeczpospolitej Polskiej i K. L. nie łączy umowa międzynarodowa dotycząca jurysdykcji krajowej, jak również dotycząca prawa właściwego, przyjąć należy, że o jurysdykcji krajowej Sądu polskiego przesądza art. 1104 § 2 k.p.c. (albowiem pozwana wdała się w spór co do istoty sprawy bez podnoszenia zarzutu braku jurysdykcji krajowej), z kolei o zastosowaniu prawa polskiego materialnego decyduje art. 9 § 2 ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe, w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia pozwu, zgodnie z którym zdolność prawna osoby prawnej podlega państwu prawa, w którym osoba ta ma siedzibę. W świetle ugruntowanej linii orzecznictwa i doktryny przyjąć należy, że statut personalny osób prawnych obejmuje nie tylko zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, ale również inne kwestie, do których zaliczyć należy na przykład zasady reprezentacji, struktury organizacyjnej, sposób i skutki powstania, przekształcenia formy prawnej działania osoby prawnej i ustania bytu takiej osoby (por. przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1997 r., II CKN 133/97 oraz z dnia 27 marca 2008 r., III CSK 210/07).

Żądaniem pozwu w niniejszej sprawie objęta jest kwota odszkodowania w wysokości 2.636.039,23 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 8 maja 2008 r. na którą składają się:

- 128.724,00 zł z tytułu utraty prawa kontroli nad majątkiem spółki (...) (w szczególności polegającej na utracie przez niego wpływu na wykorzystanie majątku spółki (...)),

- 2.501.628,54 zł z tytułu utraty prawa kontroli nad dochodem spółki (...) (związana z utratą kontroli nad kierunkami działania spółki (...) i ograniczeniem jej dochodowości, co miało się przełożyć na utratę ekonomicznych korzyści przez powoda),

- 5.686,69 zł z tytułu kosztów postępowania zasądzonych od powoda P. W. na rzecz pozwanej U. w sprawie VIII GC 108/08.

Podstawę faktyczną swojego roszczenia powód zakreślał wskazując na wykorzystanie przez pozwaną udzielenia przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie VIII GCo 81/08 zabezpieczenia roszczenia pozwanej o wyłączenie powoda ze spółki (...) poprzez zawieszenie powoda w wykonywaniu prawa uczestnictwa w zgromadzeniach wspólników spółki (...). Wykorzystanie tego zabezpieczenia przez pozwaną miało polegać na odwołaniu powoda ze stanowiska jednoosobowego zarządu spółki P. oraz na dokonaniu niekorzystnych zmian umowy spółki (co do wymaganego do podejmowania uchwał przez zgromadzenie wspólników kworum oraz podejmowania uchwał większością głosów – w przeciwieństwie do wcześniej obowiązującej zasady reprezentacji całego kapitału oraz jednomyślności). Z tych zaś niekorzystnych dla powoda zmian umowy spółki wywodził on zmniejszenie się wartości jego udziałów, a tym samym poniesienie szkody wyrażonej w kwotach 128.724,00 zł i 2.501.628,54 zł.

Podstawy prawnej roszczenia powód upatrywał w art. 267 § 2 k.s.h. W konsekwencji wywodził on, że pozwana nie uiściła wskazanej w wyroku Sądu Okręgowego z 9 listopada 2009 r. w sprawie VIII GC 108/08 ceny przejęcia udziałów (514.896 zł), a zatem przysługuje mu wobec niej roszczenie odszkodowawcze. Z tej też przyczyny dochodził również odszkodowania w kwocie 5.686,69 zł, która została od niego zasądzona w sprawie VIII GC 108/08, przy czym wyrok wydany w tej sprawie stał się wskutek nieuiszczenia ceny przejęcia przez pozwaną bezskuteczny.

Zgodnie z art. 267 § 1 k.s.h. sąd, orzekając o wyłączeniu, wyznacza termin, w ciągu którego wyłączonemu wspólnikowi ma być zapłacona cena przejęcia wraz z odsetkami, licząc od dnia doręczenia pozwu. Jeżeli w ciągu tego czasu kwota nie została zapłacona albo złożona do depozytu sądowego, orzeczenie o wyłączeniu staje się bezskuteczne. Tak też uczynił Sąd Okręgowy w wyroku z 9 listopada 2009 r. w sprawie VIII GC 108/08 wyłączając powoda jako (...) spółki (...), ustalając cenę przejęcia udziałów na kwotę 514.896 zł oraz ustalając, że pozwana spółka przejmie udziały powoda oraz wyznaczając jej termin jednego miesiąca, w ciągu którego miała powodowi zostać zapłacona cena przejęcia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 19 maja 2008 r., z zastrzeżeniem, iż jeżeli w ciągu tego terminu cena przejęcia nie zostanie zapłacona lub złożona do depozytu sądowego, to orzeczenie o wyłączeniu stanie się bezskuteczne.

Art. 267 § 2 k.s.h. stanowi z kolei, iż w przypadku gdy orzeczenie o wyłączeniu stało się bezskuteczne z przyczyn określonych w § 1, wspólnik bezskutecznie wyłączony ma prawo żądać od pozywających naprawienia szkody. Przepis ten statuuje zatem w systemie prawnym podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej pozywających w sprawie o wyłączenie wspólnika (pozwanej w niniejszej sprawie), w przypadku bezskuteczności wyroku o wyłączeniu wspólnika, z tytułu szkody wyrządzonej bezskutecznie wyłączonemu wspólnikowi (powodowi w niniejszej sprawie).

Mając na uwadze zalecenia Sądu Apelacyjnego należało zbadać, czy wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 listopada 2009 r. w sprawie VIII GC 108/08 w zakresie wyłączenia wspólnika (powoda w niniejszej sprawie) ze spółki (...) stał się ex lege bezskuteczny na podstawie art. 267 § 1 k.s.h. (ustalając tym samym legitymację czynną powoda). Zapłata ceny przejęcia udziałów - jak twierdzi pozwana - została dokonana w niniejszej sprawie na skutek potrącenia ustawowego, które zgodnie z art. 499 k.c. "dokonywa się" przez oświadczenie woli złożone drugiej stronie.

Skuteczność tego potrącenia będzie przedmiotem dalszych rozważań.

Pozwana dążyła do złożenia powodowi oświadczenia o potrąceniu w formie pisemnej, z podpisem notarialnie poświadczonym. Pismo zawierające oświadczenie o potrąceniu datowane jest na dzień 30 stycznia 2010 r., poświadczenie podpisu zostało dokonane dnia 1 lutego 2010 r. W piśmie tym pozwana wskazała, że przysługują jej wobec powoda dwie wierzytelności z tytułu roszczeń o naprawienie szkody: oznaczona jako pkt 1) - nabyta od spółki (...) w wysokości 459.224,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10 marca 2009 r., które na dzień 29 stycznia 2009 r. wynosiły 53.320,31 zł; oraz oznaczona jako pkt 2) -nabyta od spółki (...) w wysokości 115.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 sierpnia 2009 r., które na dzień 29 stycznia 2010 r. wynosiły 6.594,38 zł. W dalszej części pisma pozwana dokonała zsumowania tych wierzytelności i przysługujących z ich tytułu odsetek ustawowych wskazując, iż suma ta wynosi 634.139,19 zł.

Następnie powołała się na przysługującą powodowi wierzytelność z tytułu ceny przejęcia w kwocie 514.896 zł z ustawowymi odsetkami, które od dnia 19 maja 2008 r. na dzień 3 lutego 2010 r. wynoszą 110.357,03 zł. Dalej analogicznie jak w przypadku swoich dwóch wierzytelności dokonała zsumowania tych kwot i wskazała, że łącznie suma ta wynosi 625.253,03 zł.

Kolejnym krokiem pozwanej było powołanie się na art. 498 k.c. oraz oświadczenie, że dokonuje potrącenia przysługujących jej wobec powoda wierzytelności z pkt. 1) i 2) z wierzytelnościami przysługującymi powodowi w stosunku do pozwanej na podstawie wyroku wydanego w sprawie VIII GC 108/08. Dalej pozwana wskazała, że w następstwie potrącenia wskazane wierzytelności ulegają umorzeniu do wysokości wierzytelności niższej, a zatem powodowi pozostaje do zapłaty na rzecz pozwanej kwota 8.886,16 zł, której zapłaty domaga się w terminie 10 dni od dnia otrzymania pisma.

W świetle przepisów kodeksu cywilnego, regulujących potrącenie ustawowe, powyższa próba dokonania potrącenia okazała się nieskuteczna. Skutek w postaci umorzenia wierzytelności nie powstaje w odniesieniu do sumy wierzytelności potrącającego (w rozpoznawanej sprawie potrącającym jest pozwana). Aby doszło do potrącenia ustawowego konieczne jest określenie (zindywidualizowanie) tych wierzytelności potrącającego, które miałyby zostać umorzone wskutek potrącenia. Nie wystarczy stwierdzenie, że dokonujący potrącenia posiada wierzytelności, których suma przewyższa sumę wierzytelności wzajemnych. W sytuacji gdy potrącający ma kilka wierzytelności potrącalnych z jedną lub kilkoma wierzytelnościami drugiej strony, musi w swoim oświadczeniu wskazać swoje wierzytelności, których potrącenie ma dotyczyć. W przeciwnym razie jego potrącenie jest bezskuteczne z powodu niedostatecznego wyrażenia zamiaru wywołania skutków prawnych. Nie jest bowiem wiadomym, które wierzytelności potrącającego miałyby ulec umorzeniu wskutek potracenia. Inaczej jest w sytuacji, gdy potrącający ma jedną wierzytelność potrącalną z kilkoma wierzytelnościami drugiej strony i nie wskazał, z którymi chce dokonać potrącenia. Zastosowanie znajduje wówczas art. 503 k.c., zgodnie z którym „przepisy o zaliczeniu zapłaty stosuje się odpowiednio do potrącenia”. Zgodnie z art. 451 § 3 k.c. dochodzi wówczas do potracenia wierzytelności potrącającego z tymi wierzytelnościami drugiej strony, które są najdawniej wymagalne (por. Kodeks cywilny, Komentarz pod red. K. Pietrzykowskiego, CH BECK, Warszawa 2005, tom II).

Pogląd ten został przyjęty w orzecznictwie - w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 października 2006 roku (III CSK 256/2006; OSNC 2007/7-8/11) Sąd Najwyższy wskazał, że oświadczenie woli potrącenia powinno być takim zachowaniem się, które ujawnia wolę osoby korzystającej z potrącenia w sposób dostateczny. Nie ulega zatem wątpliwości, że w sytuacji, w której potrącający ma kilka wierzytelności nadających się do potrącenia z jedną lub kilkoma wierzytelnościami drugiej strony, powinien w swoim oświadczeniu wskazać wierzytelności, których potrącenie ma dotyczyć.

To samo zdanie wyraził Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyroku z dnia 15 lutego 2013 r. (I ACa 813/12), gdzie wskazane zostało, że wyboru wierzytelności zgłoszonej do potrącenia winna dokonać osoba, która korzysta z prawa potrącenia; w sytuacji bowiem kiedy do potrącenia zgłasza kwotę przewyższającą wierzytelność drugiej strony, a kwota ta stanowi sumę kilku należności, to strona powołująca się na potrącenia, a nie Sąd, winna decydować, która ze zgłoszonych wierzytelności - w razie stwierdzenia ich zasadności - winna ulec umorzeniu.

W rozpoznawanej sprawie pozwana nie dokonała dostatecznego zindywidualizowania potrącanych wierzytelności, co w konsekwencji doprowadziło, że nie sposób ustalić, która z przedstawionych przez nią do potrącenia wierzytelności miałaby zostać umorzona wskutek potrącenia w całości, a która tylko w części. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w cytowanym wyżej wyroku wyboru wierzytelności zgłoszonej do potrącenia winna dokonać osoba, która korzysta z prawa potrącenia, w niniejszej sprawie pozwana tego jednak nie uczyniła, lecz odwrotnie – usiłowała z wierzytelnością powoda potrącić swoje zsumowane wierzytelności z różnych tytułów. Z tej jednak przyczyny, że jej wierzytelności miały przewyższać wierzytelność powoda, a tym samym nie obie, lecz tylko jedna (nie wiadomo która) miała zostać umorzona w całości, druga zaś (nie wiadomo która) w części, jej oświadczenie o potrąceniu okazało się nieskuteczne. Zważywszy zatem, że do wywołania skutku potrącenia nieodzowne jest skonkretyzowanie wierzytelności potrącającego, brak jej konkretyzacji stanowi samoistną przesłankę dyskwalifikacji twierdzenia, że wskutek potrącenia doszło do umorzenia wierzytelności powoda z tytułu ceny przejęcia, a zatem do zapłaty tej ceny. W końcowej części pisma z 30 stycznia 2010 r. pozwana wskazuje, że w wyniku potrącenia wierzytelności umorzyły się do wysokości wierzytelności niższej, co oznacza, że powód pozostaje dłużnikiem pozwanej do kwoty 8.886,16 zł, brak jednak skonkretyzowania z jakiego tytułu pozostała ta kwota.

Powyższe przesądza o tym, że cena przejęcia nie została przez pozwaną zapłacona, złożone przez pozwaną oświadczenie woli - z uwagi na brak skonkretyzowania - nie wywołało bowiem skutku z art. 498 § 2 k.c., a więc umorzenia dwóch przeciwstawnych wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej. To z kolei pociągnęło za sobą bezskuteczność wyroku o wyłączenie wspólnika, jak również sprawiło, iż uzyskał on legitymację do wystąpienia wobec pozwanej z roszczeniem odszkodowawczym opartym na art. 267 § 2 k.s.h. Nie jest to jednak jedyna podstawa bezskuteczności wyroku, o czym będzie mowa poniżej.

Uzupełniająco należy dodać, iż z załączonego do pisma z dnia 30 stycznia 2010 r. załącznika nr 1 (zestawienie płatności – wyciągów bankowych (...) sp. z o.o. oraz faktur wystawionych na (...) sp. z o.o. przez (...) oraz zestawienia płatności – wyciągów bankowych (...) sp. z o.o. oraz faktur wystawionych na (...) sp. z o.o. przez (...)) wynikało w istocie, iż liczba wierzytelności, które miałyby zostać potrącone z wierzytelnością powoda nie zamykały się liczbą dwóch. Na przedstawione do potrącenia w piśmie z dnia 30 stycznia 2010 r. wierzytelności, oznaczone w numerami 1 i 2, składał się szereg wierzytelności w niższych kwotach, co tym bardziej nie pozwalało na ustalenie, które z tych wierzytelności miałyby zostać umorzone wskutek potrącenia w całości, które w części, a które miałyby wcale nie być umorzone, w wyniku złożonego oświadczenia o potrąceniu.

Omówiona wyżej podstawa nieskuteczności potrącenia nie była - jak wspomniano - jedyną przesłanką powodującą bezskuteczność wyroku o wyłączenie wspólnika. Należy wskazać jeszcze na inne okoliczności (dostrzegane przez strony procesu), powodujące ten sam skutek.

W szczególności wskazać trzeba, iż pozwana nie zachowała zakreślonego przez Sąd w wyroku w sprawie VIII GC 108/08 miesięcznego terminu od jego uprawomocnienia się (w terminie tym nie złożyła oświadczenie o potrąceniu). Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 9 listopada 2009 r. w sprawie VIII GC 108/08 wskazał wysokość ceny przejęcia – 514.896 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 maja 2008 r. – jak również termin jej zapłacenia – jeden miesiąc. Między stronami niniejszego procesu nie było sporu co do tego, że termin ten upłynął z dniem 3 lutego 2010 r., wyrok Sądu Okręgowego uprawomocnił się bowiem z końcem dnia 2 stycznia 2010 r. (w sprawie VIII GC 108/08 obie strony wniosły w przepisanym terminie o doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem, który zarówno stronie powodowej jak i pozwanej w tamtym procesie doręczono dnia 18 grudnia 2009 r., z tym też dniem rozpoczął się dla obu stron bieg dwutygodniowego terminu do wniesienia apelacji, z kolei termin ten upłynął - z uwzględnieniem dni wolnych od pracy, na co wskazała pozwana - z końcem dnia 2 stycznia 2010 r., żadna ze stron apelacji nie wywiodła, w dniu 3 stycznia 2010 r. zaczął więc biec miesięczny termin do dokonania przez pozwaną zapłaty ceny przejęcia).

Pozostaje rozważyć, w jakiej dacie pozwana złożyła oświadczenie o potrąceniu. Oświadczenie o potrąceniu z art. 499 k.c. należy traktować jako oświadczenie woli, a zatem należy również stosować do niego przepisy ogólne kodeksu cywilnego dotyczące chwili złożenia oświadczenia woli. Zgodnie zatem z art. 61 § 1 zdanie pierwsze k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Polski ustawodawca w zakresie powyższej regulacji stoi na gruncie kwalifikowanej teorii doręczenia, a zatem uznaje, że oświadczenie woli zostało złożone drugiej stronie, jeżeli doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Nie jest zatem wystarczające samo doręczenie adresatowi oświadczenia woli, ale musi zostać ono doręczone w takich warunkach, że mógł był zapoznać się z jego treścią. Bez znaczenia pozostaje przy tym kwestia, czy z treścią tego oświadczenia woli się zapoznał, czy też nie.

W doktrynie i orzecznictwie na tle art. 61 § 1 k.c. wyrażane są przy tym zgodne poglądy, iż w przypadku oświadczenia woli przesłanego adresatowi listem poleconym, przy założeniu, że nie odbierze on przesyłki pocztowej prawidłowo awizowanej, należy analogicznie jak w przypadku przesyłek sądowych domniemywać, że oświadczenie woli dotarło do adresata w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią. Tym niemniej zgodnie wskazuje się również, iż adresat może wówczas dowodzić, iż jednak z treścią tak doręczonego oświadczenia woli zapoznać się nie mógł. Na nim to jednak będzie w tym zakresie spoczywał ciężar dowodu.

Należy ponadto dodać, iż w orzecznictwie od dawna występuje pogląd, podzielany przez Sąd orzekający w niniejszej sprawie, że jeżeli treść oświadczenia woli składanego innej osobie zawarta jest w piśmie przesłanym pocztą, a przesyłka – wobec niemożności doręczenia – pozostawiona zostanie w urzędzie pocztowym z powiadomieniem o niej adresata, dojście oświadczenia do wiadomości tej osoby w rozumieniu art. 61 k.c. następuje z chwilą doręczenia pisma w dniu przyjętym analogicznie do daty doręczenia pisma sądowego w trybie art. 139 § 1 k.p.c., a zatem z upływem terminu pozostawienia przesyłki we właściwej placówce pocztowej [por. uzasadnienia wyroku SN z 15.01.1990 r. w sprawie I CR 1410/89, wyroku SN z 19.07.2012 r. w sprawie II CSK 655/11].

Co więcej nie sposób zgodzić się z poglądem, zgodnie z którym złożenie oświadczenia woli miałoby następować już z chwilą awizowania przesyłki pod nieobecność adresata, czy też z dniem następującym po jej awizowaniu. Skoro bowiem w treści awiza zakreśla się adresatowi odpowiedni termin do odbioru przesyłki z placówki pocztowej, toteż należy uznać, że adresat ma do dyspozycji cały ten termin, tak aby mógł w toku swoich zwykłych czynności w ciągu tego terminu odebrać przesyłkę i nie ciąży na nim faktyczny obowiązek jej odbioru w najwcześniejszym możliwym terminie. W przeciwnym wypadku każdy adresat, który otrzymał awizo z informacją o pozostawieniu przesyłki w urzędzie pocztowym, musiałby w obawie, że może upłynąć mu termin hipotetycznie zakreślony przesłanym pismem, odebrać przesyłkę w tym samym dniu czy też w dniu następnym, co w zwykłym toku czynności może okazać się niemożliwe. Nadto zastosowanie tak daleko idącego rygoryzmu dotyczącego doręczenia w zakresie prawa prywatnego, a zatem stosunków między podmiotami tego prawa, jaskrawo kontrastowałoby z sytuacją mającą miejsce w przypadku relacji podmiotu prawa prywatnego z podmiotem prawa publicznego, jaka ma miejsce chociażby w przypadku przesyłek sądowych.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, iż pismo pozwanej datowane na dzień 30 stycznia 2010 r. zostało nadane w placówce pocztowej (...) dnia 1 lutego 2010 r. i awizowane dnia 2 lutego 2010 r., albowiem adresat był nieobecny pod wskazanym adresem. Zwrotu przesyłki do nadawcy z adnotacją „nie podjęto w terminie” (...) dokonała dnia 9 lutego 2010 r., a zatem należało uznać, że tego też dnia nastąpił skutek doręczenia.

Złożenie oświadczenia o potrąceniu w tej dacie przez pozwaną należy uznać za złożone po terminie zakreślonym przez Sąd w wyroku w sprawie VIII GC 108/08. Oświadczenie to złożono w chwili, w której powodowi nie przysługiwała już wierzytelność z tytułu ceny przejęcia, co więcej wyrok w zakresie wyłączenia P. W. ze spółki (...) był już wówczas bezskuteczny.

Z powyższej przyczyny nie było potrzeby przeprowadzenia zawnioskowanego przez powoda dowodu z zeznań świadka listonosza Z. B., co więcej ten wniosek dowodowy i tak uległ prekluzji stosownie do znajdującego zastosowanie w sprawie (z uwagi na datę wniesienia pozwu) art. 479 12 § 1 k.p.c., zgodnie z którym dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Już bowiem w pozwie powód wskazywał, iż ma wiedzę o tym, że pozwana może podejmować obronę poprzez podniesienie, iż dokonała zapłaty ceny przejęcia przez potrącenie, a zatem już w pozwie powinien był zawnioskować przeprowadzenie dowodu z zeznań tego świadka. Co więcej - jak słusznie zauważyła strona pozwana - dokumenty te (w tym oświadczenie o potrąceniu) załączono do zażalenia w sprawie VIII GCo 54/11 i wraz z tym zażaleniem zostały one doręczone powodowi w dniu 13 września 2011 r. Z. przez powoda świadka osobie listonosza w piśmie procesowym z dnia 7 grudnia 2011 r. należy więc uznać za spóźnione.

Niejako na marginesie należy jeszcze wskazać, iż miesięczny termin zapłaty ceny przejęcia przez pozwaną pozwalał jej na zachowanie terminu nawet przy doręczeniu powodowi oświadczenia o potrąceniu w opisany wyżej sposób, jednakże pozwana - co słusznie dostrzegł powód - na skutek swoich własnych działań zwlekała z wysłaniem przesyłki do dnia 1 lutego 2010 r.

Mając na uwadze stanowisko pozwanej wyrażone w toku niniejszego procesu dodać trzeba, że na datę złożenia oświadczenia o potrąceniu nie ma wpływu powoływany przez pozwaną art. 499 k.c., który w zdaniu drugim stanowi, że oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. W zdaniu pierwszym w art. 499 k.c. wskazane zostało, że potrącenie dokonywa się przez oświadczenie woli złożone drugiej stronie. Użyte przez ustawodawcę słowo "dokonywa" oznacza, że potrącenie następuje w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu, z kolei datę tą określa się z zastosowaniem reguł z art. 61 k.c. Moc wsteczna oświadczenia woli nie przesuwa więc w czasie chwili złożenia oświadczenia.

Podsumowując tą część rozważań wskazać trzeba, że pozwana nie złożyła skutecznego oświadczenia o potrąceniu, co więcej oświadczenie, które skierowała do powoda, dotarło do niego po terminie zakreślonym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie wydanym w sprawie VIII GC 108/08, tym samym zbędnym okazało się ustalanie, czy wierzytelności przedstawione przez pozwaną do potrącenia rzeczywiście jej przysługiwały. Fakt przysługiwania tych wierzytelności pozwanej (bądź też ich nieprzysługiwania) wobec powoda pozostawał bowiem z uwagi na powyższe ustalenia i rozważania bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Powyższe rozważania prowadzą więc do ustalenia, iż wyrok Sądu Okręgowego z dnia 9 listopada 2009 r. w sprawie VIII GC 108/08 w zakresie wyłączenia wspólnika ex lege stał się bezskuteczny, wobec nieuiszczenia przez pozwaną ceny przejęcia.

Tym samym została spełniona pierwsza z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 267 § 2 k.s.h. – w dalszej kolejności zadaniem Sądu było ustalenie, czy powód poniósł w związku z procesem o wyłączenie wspólnika szkodę majątkową, której naprawienia przez pozwaną domagał się w pozwie.

W tym miejscu wrócić trzeba do sygnalizowanego już wyżej związania - z mocy art. 365 § 1 k.p.c. - wyrokiem Sądu Okręgowego w sprawie VIII GC 258/11, w zakresie jego punktu II oddalającego powództwo w części nieuwzględnionej w punkcie I.

Powód w pozwie oznaczając wysokość żądanej kwoty (stanowiącej jednocześnie wysokość szkody, której naprawienia na podstawie art. 267 § 2 k.s.h. dochodził) na kwotę 2.636.039,23 zł, wskazał jej trzy składniki oraz przedstawił zwięzłą podstawę faktyczną dla każdego z nich. Kwotami, które składały się na żądanie pozwu były:

- 128.724,00 zł - według twierdzeń pozwu szkoda z tytułu utraty prawa kontroli nad majątkiem spółki (...), w szczególności polegająca na utracie przez powoda wpływu na wykorzystanie majątku spółki (...),

- 2.501.628,54 zł - według twierdzeń pozwu szkoda z tytułu utraty prawa kontroli nad dochodem spółki (...), związana z utratą kontroli nad kierunkiem działania spółki (...) i ograniczeniem jej dochodowości, co miało się przełożyć, w ocenie powoda, na utratę przez niego ekonomicznych korzyści,

- 5.686,69 zł - szkodę z tytułu zasądzonych od niego wyrokiem wyłączającym go ze spółki (...) kosztów procesu, albowiem przegrał tamtą sprawę, lecz wyłączenie stało się bezskuteczne, gdyż pozwana nie uiściła ceny przejęcia.

W pkt II wyroku wydanego w sprawie VIII GC 258/11 Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił powództwo w zakresie szkody z tytułu utraty prawa kontroli nad majątkiem spółki (...), wyrażającej się kwotą 128.724,00 zł, jak i szkody z tytułu utraty prawa kontroli nad dochodem spółki (...), wyrażającej się kwotą 2.501.628,54 zł.

Na gruncie art. 365 § 1 k.p.c. w judykaturze wyrażany jest pogląd, że moc wiążąca orzeczenia odnosi się tylko do treści jego sentencji, a nie uzasadnienia [por. wyrok SN z 8.06.2005 r. w sprawie V CK 702/04]. Zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia mogą mieć jednak znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia w rozumieniu art. 365 § 1 [por. wyrok SN z dnia 15.02.2007 r. w sprawie II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008, nr A, poz. 20]. Sąd rozpoznający inną sprawę między tymi samymi stronami, jest zatem nie tylko związany sentencją prejudycjalnego wyroku (choć przede wszystkim), ale także jego treścią, na którą składają się też motywy wyroku w takim zakresie, w jakim stanowią one konieczne logicznie uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu, tj. w takim zakresie, w jakim indywidualizują one sentencję jako rozstrzygnięcie o przedmiocie sporu i w jakim określają one istotę danego stosunku prawnego (np. w przypadku sentencji w brzmieniu „oddala powództwo” takim koniecznym logicznie uzupełnieniem zawartym w motywach wyroku jest oznaczenie, jakie powództwo – a zatem jakie roszczenie powoda – zostało przez Sąd oddalone).

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać trzeba, że prawomocnie oddalone zostało powództwo w zakresie szkody z tytułu utraty prawa kontroli nad majątkiem spółki (...), wyrażającej się kwotą 128.724,00 zł, jak i szkody z tytułu utraty prawa kontroli nad dochodem spółki (...), wyrażającej się kwotą 2.501.628,54 zł.

Mając na uwadze określone przez powoda żądanie przedmiotem orzekania w niniejszej sprawie pozostaje więc jedynie szkoda wyrażająca się kwotą 5.686,69 zł.

Z uwagi na to, że Sąd Okręgowy w Szczecinie rozpoznając sprawę po raz pierwszy, wyrokiem wydanym w sprawie VIII GC 258/11 (obecnie uchylonym), zasądził na rzecz powoda poza kwotą 5.686,69 zł również odszkodowanie wyrażające się w kwocie 507.396 zł (z tytułu utraconych korzyści w związku z nieuiszczeniem ceny przejęcia przez pozwaną) i w kwocie 28.147,65 zł (z tytułu korzyści utraconych w związku z nieprzeznaczeniem tej kwoty na cele inwestycyjne), należy poddać ocenie pozew i opisane w nim żądanie pod kątem ustalenia, czy te dwie ostatnie kwoty mieszczą się w żądaniu pozwu. Należy mieć bowiem na uwadze, że określona w przepisie art. 321 k.p.c. zasada związania Sądu żądaniem zgłoszonym przez powoda oznacza nie tylko orzekanie w granicach kwoty zgłoszonej przez powoda, ale też nakaz uwzględnienia przez Sąd tylko tych okoliczności, z którymi powód wiąże odpowiedzialność swojego przeciwnika procesowego [por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 25 marca 2015 r. I ACa 863/14].

Podkreślenia wymaga przy tym, iż powód swoje twierdzenia co do okoliczności faktycznych sprowadzał przede wszystkim do tego, że pozwana, wykorzystując udzielenie zabezpieczenia powództwa poprzez zawieszenie go w prawie do uczestniczenia w zgromadzeniach wspólników spółki (...), dokonała niekorzystnych dla niego zmian umowy spółki, a przez to – jak określał to powód – pozbawiono go wpływu na działalność oraz kierunki (...) spółki (...), określanego przez powoda jako „prawo kontroli”.

Co do wysokości szkoda powoda, rozumiana w wyżej przedstawiony sposób, opierała się na prywatnej opinii eksperckiej sporządzonej przez D. Z. i G. G.. Opinia ta nosiła tytuł „Wycena szkody w postaci utraconej wartości kontroli pakietu 15 udziałów w (...) sp. z o.o. w O.”. W opinii tej określono jej przedmiot jako „oszacowanie utraconej wartości kontroli pakietu 15 udziałów w (...) sp. z o.o. w O. stanowiących 15% kapitału zakładowego spółki”, zaś cel jako „ustalenie wartości kontroli charakteryzującej pakiet 15 udziałów […], która została utracona wskutek zmian zapisów umowy spółki, dla ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu wskazanego w art. 267 § 2 Kodeksu Spółek Handlowych”. (...) opinia ekspercka wskazywała przy tym, iż wartość utraconej premii z tytułu kontroli – kontrola formalno-prawna wynosiła 128.724 zł, zaś wartość premii z tytułu kontroli pakietu 15 udziałów – 15% udziału w zyskach wynosiła 2.501.628,54 zł. W tych właśnie kwotach i w oparciu o podstawę wskazaną w prywatnej opinii eksperckiej powód upatrywał rozmiaru szkody wyżej wskazanej, co do utraty prawa kontroli nad majątkiem spółki oraz co do utraty prawa kontroli nad dochodem spółki.

Co istotne powód w pozwie z faktem niedokonania zapłaty ceny przejęcia przez pozwaną wiązał jedynie skutek w postaci bezskuteczności wyroku wyłączającego go ze spółki (...), a tym samym swoją legitymację do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym na podstawie art. 267 § 2 k.s.h., brak natomiast było wśród jego żądań powiązania tego faktu ze szkodą, której dochodził powództwem, a zatem z kwotą 128.724 zł, czy też z kwotą 2.501.628,54 zł. Związek taki, poprzez twierdzenia o bezskuteczności wyroku, dostrzec można było jedynie ze szkodą w kwocie 5.686,69 zł, bowiem dług z tytułu kosztów procesu stał się dla niego szkodą majątkową poprzez to, że wyrok wyłączający go ze spółki stał się bezskuteczny wskutek niezapłacenia przez pozwaną ceny przejęcia jego udziałów.

Załączona przez powoda do pozwu opinia D. Z. i G. G. jest dokumentem prywatnym, może być potraktowana jako dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.), nie stanowi natomiast dowodu prawdziwości treści tego oświadczenia. Złożone przez stronę ekspertyzy opracowane na zlecenie strony, co do zasady, należy traktować jako głos w sprawie, wyjaśnienia stanowiące poparcie stanowiska strony [por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 19.02.2015 r., I ACa 380/14]. Tak też należało potraktować złożoną przez powoda opinię eksperckiej sporządzoną przez D. Z. i G. G., powód w uzasadnieniu pozwu w sposób wyraźny uczynił opinię tą "własnym głosem" w sprawie, określającym zakres żądania pozwu.

W pozwie powód złożył również wniosek dowodowy o „dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu ekonomiki i rachunkowości przedsiębiorstw na okoliczności wskazane w uzasadnieniu pozwu, w tym w szczególności celem wykazania istnienia i wysokości szkody po stronie powoda wskutek utraty przez posiadany przez powoda pakiet 15 udziałów w spółce (...) sp. z o.o. wartości i właściwości kontroli, tj. współdecydowania o kierunku, skali o rodzaju działalności spółki (...) sp. z o.o., jak również utraty dochodowości przez spółkę (...) sp. z o.o. w następstwie wykorzystania przez pozwaną postanowienia o zabezpieczeniu powództwa do dokonania nieodwracalnych i niekorzystnych dla powoda zmian w umowie spółki (...), odwołaniem P. W. z funkcji prezesa zarządu P., brakiem zapłaty ceny przejęcia ustalonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9.11.2009 r., sygn. akt VIII GC 108/08 i ubezskutecznieniem tego wyroku przez pozwaną”.

Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 4 lipca 2013 r. uwzględnił dosłownie tak sformułowany wniosek dowodowy powoda, odmiennie określając jedynie specjalność biegłego (opinię zlecono biegłemu sądowemu z zakresu ekonomii i finansów S. M.).

Biegły sądowy S. M. w sporządzonej opinii pisemnej dostrzegł, że tak sformułowana teza dowodowa jego zdaniem dotyczy dwóch odrębnych zdarzeń, które mogły spowodować wystąpienie szkody po stronie powoda :

- zdarzeniem nr 1 odczytanym z tezy dowodowej było wykorzystanie przez pozwaną postanowienia o zabezpieczeniu powództwa z dnia 8 maja 2008 r., wydanego przez Sąd przed wszczęciem sprawy o wyłączenie wspólnika (w sprawie VIII GCo 81/08) do dokonania nieodwracalnych i niekorzystnych dla powoda zmian w umowie spółki,

- zdarzeniem nr 2 w ocenie biegłego był brak zapłaty przez pozwaną ceny przejęcia udziałów ustalonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 listopada 2009 r. w sprawie o wyłączenie wspólnika.

Konkluzją opinii biegłego sądowego S. M. było, iż z tytułu zdarzenia nr 1, którego podstawa faktyczna pokrywała się z podstawą faktyczną wskazywaną przez powoda, a w której upatrywał źródła szkody w wysokości 128.724 zł oraz 2.501.628,54 zł, powód nie poniósł żadnej szkody majątkowej, bowiem posiadane przez niego udziały i tak nie były zbywalne, natomiast ze zdarzenia nr 2 biegły sądowy ustalił rozmiar szkody rzeczywistej w kwocie 507.396 zł oraz utracone korzyści w kwocie 28.147,65 zł, a zatem w sumie szkodę w rozmiarze 535.543,65 zł.

Co istotne dla rozstrzygnięcia zdarzenie nr 2, a zatem szkoda spowodowana niezapłaceniem ceny przejęcia, nie była objęta twierdzeniami co do podstawy faktycznej dochodzonego przez powoda roszczenia w kwocie 128.724 zł, czy też w kwocie 2.501.628,54 zł. Wprost bowiem upatrywał on wystąpienia tej szkody w utracie właściwości kontroli posiadanych przez niego udziałów, podczas gdy biegły sądowy w tym zakresie stwierdził, że powód nie poniósł szkody.

Powód odnosząc się do pisemnej opinii biegłego sądowego S. M., kwestionował co prawda wybór biegłego, w szczególności jego specjalność, jak również kwestionował to, iż biegły nie wykonał opinii w oparciu o metodę dochodową, tak jak zatrudnieni przez niego eksperci, którzy sporządzili opinię prywatną, tym niemniej nie wskazał, ażeby ustalona przez biegłego szkoda w wysokości 535.543,65 zł (507.396 + 28.147,65) z tytułu braku zapłaty ceny przejęcia udziałów, mieściła się w szkodzie dochodzonej przez powoda w niniejszym procesie, ani też nie rozszerzył o nią powództwa (abstrahując w tym miejscu od tego, że rozszerzenie powództwa w niniejszym postępowaniu było niedopuszczalne z uwagi na obowiązujący w dacie złożenia pozwu art. 479 4 § 2 k.p.c., zgodnie z którym w toku postępowania w sprawach gospodarczych nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych).

Zarówno powód jak i pozwana obszernie natomiast odnosili się do zakresu tezy dowodowej dotyczącej opinii biegłego, w szczególności co do tego, czy biegły wykroczył poza tezę dowodową, czy też nie. Pozwana wskazywała przy tym wprost w piśmie ustosunkowującym się do opinii biegłego, że ustalił on wystąpienie szkody, której powód nie dochodzi w procesie, a odpis tego pisma został również doręczony wprost pełnomocnikowi powoda. Powód jednak w kolejnym piśmie ustosunkowując się do pisma pozwanej wskazywał jedynie, iż biegły w tezie dowodowej bez wątpienia się zmieścił, nie odniósł się natomiast co do tego, czy ustalona przez biegłego szkoda mieści się w zakresie zgłoszonego przez powoda roszczenia.

Co wymaga szczególnego podkreślenia, to fakt, iż swoje twierdzenia co do podstawy faktycznej roszczenia o naprawienie szkody, sprowadzającej się przede wszystkim do utraty właściwości kontroli przez posiadany przez niego pakiet 15 udziałów i przez to utraty ich wartości, powód podtrzymywał w całości aż do odpowiedzi na apelację pozwanej, w której po raz pierwszy wskazał, iż w jego ocenie podstawa faktyczna powództwa została oznaczona szeroko, a źródłem szkody jakiej doznał powód był brak zapłaty ceny przejęcia ustalonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9.11.2009 r. w sprawie VIII GC 108/08, co skutkowało bezskutecznością wyroku. Tym niemniej w dalszej części uzasadnienia odpowiedzi na apelację powód powrócił do przytaczanej wcześniej argumentacji i podstawy faktycznej żądania. Powód również w żaden sposób nie wyjaśnił, w którym ze składników podnoszonej przez niego szkody (wyrażonej w trzech wyżej wskazywanych kwotach) mieści się kwota określająca rozmiar szkody z tytułu utraty wartości udziałów wskutek nieuiszczenia ceny przejęcia przez pozwaną. Biorąc bowiem pod uwagę podstawę faktyczną przytaczaną co do każdej z tych kwot, nie sposób ustalonej przez biegłego sądowego S. M. szkody w kwocie 535.543,65 zł przyporządkować do którejkolwiek z tych szkód, powód zaś nie wskazał w toku procesu, ażeby rozszerzył o tę kwotę żądanie pozwu.

Mając na uwadze powyższe okoliczności wyłączone było zasądzenie na rzecz powoda od pozwanej kwoty 535.543,65 zł jako szkody poniesionej przez niego wskutek utraty wartości jego udziałów w spółce (...) spowodowanej niezapłaceniem przez pozwaną ceny przejęcia. Na przeszkodzie nadaniu sentencji wyroku takiego kształtu stał bowiem art. 321 § 1 k.p.c., zgodnie z którym Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Kwota 535.543,65 zł nie stanowiła przedmiotu sprawy, który byłyby objęty żądaniem pozwu, pomimo tego, że nie była wyższa niż kwota dochodzona pozwem. Art. 321 § 1 k.p.c. wymaga jednak spełnienia łącznie obu wskazanych w nim przesłanek, a zatem na podstawie normy odczytywanej z tego przepisu Sądowi było zakazane zarówno orzeczenie co do innej szkody, niż objęta żądaniem pozwu, jak również zakazane mu było orzeczenie co prawda co do szkody objętej żądaniem pozwu, ale w kwocie wyższej niż dochodzona pozwem.

Na podkreślenie zasługuje w tym miejscu również utrwalony w orzecznictwie pogląd, iż dla uznania, że z danym ustalonym faktem strona wiąże określone skutki nie jest wystarczające to, że naprowadziła dowód, na podstawie którego fakt ten ustalono, lecz również strona musi co do tego faktu podnieść określone twierdzenia [por. wyrok SN z 11.12.2008 r. w sprawie II CSK 364/08, wyrok SN z 19.03.2008 r. w sprawie III CSK 17/08, wyrok SA w Szczecinie z 25.03.2015 r. w sprawie I ACa 863/14]. Sąd był zatem związany podstawą faktyczną żądania powoda w ten sposób, iż mógł orzec o obowiązku naprawienia przez pozwaną tylko takiej szkody, która wynikała z faktów nie tylko ustalonych, ale nadto takich, z którymi to faktami powód wiązał obowiązek odszkodowawczy pozwanej. Powód zaś z utratą wartości jego udziałów wskutek nieuiszczenia ceny przejęcia nie wiązał w toku procesu obowiązku odszkodowawczego pozwanej i zrealizowania takiego obowiązku naprawienia szkody się nie domagał.

W dalszej kolejności rozważyć należało zasadność powództwa w zakresie ostatniego składnika szkody, której naprawienia domagał się powód, tj. kwoty 5.686,69 zł z tytułu zasądzonych od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu w sprawie VIII GC 108/08.

W doktrynie nie ma wątpliwości co do tego, że roszczenie odszkodowawcze przewidziane w art. 267 § 2 k.s.h. może być wywodzone przez wspólnika bezskutecznie wyłączonego jedynie ze zdarzeń związanych z tym bezskutecznym wyłączeniem, a przykładem takiego żądania jest właśnie żądanie zwrotu kosztów przegranego przez wspólnika procesu o jego wyłączenie [por. M. R., Komentarz do Kodeksu spółek handlowych, Wydawnictwo (...); K. K., Komentarz do Kodeksu spółek handlowych Wydawnictwo (...)].

Fakt zasądzenia kwoty 5.686,69 zł z tytułu kosztów procesu prawomocnym wyrokiem wydanym w sprawie VIII GC 108/08 był między stronami niesporny. Niespornym było również, że powód kwoty tej pozwanej nie zapłacił. Spór między stronami koncentrował się wokół zagadnienia, czy mimo tego, iż powód kosztów procesu pozwanej nie zapłacił, to jednak poniósł z tego tytułu szkodę.

W judykaturze i doktrynie pojęcie szkody było wielokrotnie przedmiotem rozważań. Dominuje stanowisko, że szkodą jest uszczerbek w prawnie chronionych dobrach majątkowych, wyrażający się w różnicy między stanem tych dóbr, jaki istniał i jaki następnie mógłby istnieć w ramach normalnej kolei rzeczy, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę polegającą na uszczupleniu aktywów lub zwiększeniu pasywów. W takim rozumieniu szkodę ujmuje art. 361 § 1 k.c. Pojęcie szkody obejmuje wymagalne zobowiązania na rzecz osoby trzeciej. Zwiększenie pasywów stanowi szkodę, nawet jeśli dług nie został jeszcze zaspokojony. Szkoda rzeczywista ( damnum emergens) może więc wystąpić w postaci zmniejszenia aktywów lub zwiększenia pasywów w majątku poszkodowanego [por. przykładowo : uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004 r., III CZP 24/04, wyrok z dnia 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00; uchwała z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 lutego 2013 r., I ACa 1398/12 i powołane tam orzecznictwo].

W świetle wyżej przedstawionego stanowiska nie ma wątpliwości, że po stronie powoda wystąpiła szkoda wyrażająca się kwotą zasądzonych od niego na rzecz spółki (...) kosztów postępowania w sprawie VIII GC 108/08, tj. kwotą 5.686,69 zł, niezależnie od tego czy powód tą kwotę pozwanej faktycznie zapłacił. Jeśli bowiem nawet szkoda nie wyraziła się w wyjściu z majątku powoda takiej kwoty, to jego majątek obciąża dług w tej kwocie, a przysługująca pozwanej wierzytelność może w każdej chwili zostać przez nią zaspokojona w drodze egzekucji. Oczywisty jest również związek między procesem o wyłączenie wspólnika, w którym wyłączenie wspólnika stało się bezskuteczne wskutek niezapłacenia ceny przejęcia, a powstaniem omawianej szkody po stronie powoda, a który to związek, jak wskazuje doktryna na tle art. 267 § 2 k.s.h., jest wymagany przy dochodzeniu przez wspólnika bezskutecznie wyłączonego naprawienia szkody przez pozywających o wyłączenie wspólnika.

Tym samym roszczenie powoda o zapłatę kwoty 5.686,69 zł, jest uzasadnione.

O odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. Zgodnie z art. 455 k.c. świadczenie powinno być spełnione przez pozwaną niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty. Termin „niezwłocznie” oznacza, że świadczenie powinno być spełnione bez nieuzasadnionej zwłoki, w normalnym toku rzeczy; chodzi zatem o termin realny, ze względu na okoliczności miejsca i czasu, rodzaju i rozmiaru świadczenia, stosownie do wymagań dobrej wiary i zwyczajów uczciwego obrotu.

Powód niezasadnie domagał się zapłaty odsetek od dnia 8 czerwca 2011 r., a zatem od dnia następującego po upływie terminu zakreślonego pozwanej w wezwaniu do zapłaty kwoty 2.636.039,23 zł z tytułu odszkodowania w związku z ubezskutecznieniem wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 listopada 2009 r. w sprawie VIII GC 108/08. Termin ten zakreślono na dzień 7 czerwca 2011 r. w piśmie datowanym na dzień 30 maja 2011 r., nadanym listem poleconym na adres pozwanej spółki w (...) (...) w dniu 2 czerwca 2011 r., powód nie przedstawił przy tym dowodu potwierdzającego datę doręczenia tego pisma, brak więc podstaw do tego aby przyjąć, że pismo to dotarło do pozwanej przed terminem zakreślonym jako termin zapłaty. Co więcej zauważyć trzeba, że wezwanie do zapłaty kwoty 2.636.039,23 zł nie precyzowało, jakie są składniki szkody, której naprawienia tym wezwaniem powód się domagał, tym samym pozwana nie miała możliwości ocenić, czy powodowi przysługują takie roszczenia. Nie można założyć tym samym, że w piśmie takiej treści, jak pismo z 30 maja 2011 r., powód skutecznie wezwał pozwaną do zapłaty konkretnej szkody, wynoszącej 5.686,69 zł, w postaci kosztów procesu zasądzonych w sprawie VIII GC 108/08. Składniki szkody, której naprawienia domaga się powód, zostały przez niego wskazane dopiero w pozwie, a zatem dopiero z chwilą doręczenia pozwu pozwana dowiedziała się jakich kwot i z jakiego tytułu powód się domaga. Doręczenie pozwu miało miejsce dnia 10 listopada 2011 r., biorąc zaś pod uwagę wysokość kwoty odszkodowania, która okazałą się zasadna (5.686,69 zł) należało uznać, że termin dwutygodniowy był dla pozwanej wystarczający, aby mogła w normalnym toku rzeczy świadczenie spełnić. W związku z powyższym przyjąć trzeba, że pozwana pozostawała w opóźnieniu od dnia 25 listopada 2011 r.

Mając na uwadze, że ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1830), która weszła w życie dnia 1 stycznia 2016 r., ustawodawca wprowadził pojęcie "odsetek ustawowych za opóźnienie" (art. 481 § 2 k.c.), w odróżnieniu od pojęcia "odsetek ustawowych" (art. 359 § 2 k.c.), celowym było zaznaczenie w sentencji wyroku, że zasądzone wyrokiem odsetki ustawowe od dnia 1 stycznia 2016 r. są odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Roszczenie powoda okazało się więc uzasadnione do kwoty 5.686,69 zł z odsetkami od dnia 25 listopada 2011 r., w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostaje fakt, że powód obecnie został wykreślony z Krajowego Rejestru Sądowego jako (...) spółki (...). Wprawdzie zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe, ponadto domniemanie wiarygodności danych w Krajowym Rejestrze Sądowym stanowi przy tym dopełnienie zawartej w art. 14 ustawy gwarancji pewności obrotu. Na jego podstawie można przyjąć, że dane widniejące w Rejestrze są zgodne ze stanem rzeczywistym. Jak jednak wskazuje się w orzecznictwie ustanowione w tym przepisie domniemanie jest domniemaniem prawnym w rozumieniu art. 234 k.p.c., wiąże zatem Sąd w postępowaniu cywilnym, z tym że może być obalone, ponieważ ustawa tego nie wyłącza. Odpis z rejestru jest więc, jak wskazał SN, dokumentem - środkiem dowodowym określonego stanu, nie zawsze zgodnym ze stanem rzeczywistym [por. wyrok SN z 14 marca 2012 r., II CSK 328/2011]. W niniejszym postępowaniu powód zmierzał do obalenia tego domniemania, wyżej przedstawione rozważania potwierdzają przy tym, że cel ten osiągnął. Ponadto pełnomocnik powoda na ostatniej rozprawie wyjaśnił, że postępowanie w przedmiocie wykreślenia powoda z KRS toczyło się bez jego udziału, w związku z powyższym powód złożył skargę wznowienie postępowania, która nie została jeszcze rozpoznana.

Stan faktyczny sprawy ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów, z zeznań świadków, z opinii biegłego sądowego S. M..

Dowody z dokumentów prywatnych stanowią dowód tego, iż podpisana osoba złożyła oświadczenie określonej treści (art. 245 k.p.c.). Prawdziwość dokumentów złożonych w sprawie, a także autentyczność złożonych na nich podpisów, nie była przez strony negowana. W pierwszym rzędzie to w oparciu o dowody z dokumentów, ułożone w porządku chronologicznym, dokonane zostały ustalenia faktyczne będące podstawą rozstrzygnięcia

Nie przeprowadzono dowodu z opinii prywatnej D. Z. - jak już wyjaśniono wcześniej złożone przez stronę procesu ekspertyzy opracowane na zlecenie strony co do zasady należy traktować jako głos w sprawie czy też wyjaśnienia stanowiące poparcie stanowiska strony. Pozasądowa opinia rzeczoznawcy jako dokument prywatny stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która ją podpisała, wyraziła zawarty w niej pogląd, nie korzysta natomiast z domniemania zgodności z prawdą zawartych w niej twierdzeń. Tym samym opinia ta mogłaby dowodzić jedynie tego, że jej autor wyraził przedstawiony w opinii pogląd, a tego rodzaju okoliczność pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Dowody z przesłuchania świadków Sąd ocenił jako wiarygodne w zakresie, w jakim korespondowały one z pozostałym materiałem dowodowym. Podstawowe znaczenie w sprawie miały jednak dowody z dokumentów, dowody z zeznań świadków jedynie uzupełniały fakty, ustalone w oparciu o inne źródła dowodowe.

Wiarygodny okazał się dowód z opinii biegłego sądowego S. M. wraz z pismem stanowiącym ustosunkowanie się do zarzutów oraz przedstawionym na rozprawie ustnym wyjaśnieniem złożonej wcześniej opinii pisemnej. Przy ocenie dowodu z opinii biegłego należy mieć na względzie, że na tle innych środków dowodowych, w szczególności zeznań świadków i stron, dowód z opinii biegłego wyróżnia jego specjalny przedmiot, cel, charakter oraz specyficzne, właściwe tylko jemu kryteria oceny. Przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej (wiadomości specjalnych). Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej ceny zebranego materiału wtedy, gdy potrzebne są wiadomości specjalne, nie może natomiast sama być źródłem materiału faktycznego sprawy. Złożona w niniejszej sprawie opinia biegłego sądowego spełnia wymienione wyżej kryteria.

Wnioski, jakie przedstawił biegły, omówione we wcześniejszej części rozważań, odnosiły się w pierwszym rzędzie do szkody związanej z utratą prawa kontroli nad majątkiem i nad dochodem spółki (...) (a więc z tymi składnikami szkody, które były objęte żądaniem pozwu). W tym zakresie argumentacja biegłego nie pozwala na postawienie temu dowodowi jakichkolwiek zarzutów pod kątem fachowości, rzetelności czy logiczności. Wnioski biegłego, sprowadzające się do stwierdzenia, że po stronie powoda szkoda z tak rozumianego tytułu nie powstała, są należycie umotywowane i nie budzą żadnych wątpliwości. W tej części opinia biegłego nie miała jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia o tyle, że żądanie powoda o zapłatę odszkodowania związanego z utratą prawa kontroli zostało już prawomocnie rozstrzygnięte przez Sąd Okręgowy orzekający w niniejszej sprawie po raz pierwszy (w pkt II wyroku sprawie VIII GC 108/08, który nie został przez żadną ze stron zaskarżony). Wiarygodny okazał się również dowód z opinii biegłego w zakresie, w jakim przedstawił on racje przemawiające za wystąpieniem po stronie powoda szkody wyrażającej się kwotą 507.396 zł oraz kwotą 28.147,65 zł. Jak już wyjaśniono powyżej tak rozumiana szkoda nie mogła być jednak w niniejszym procesie zasądzona na rzecz powoda z uwagi na zakaz orzekania ponad żądanie (art. 321 § 1 k.p.c.).

Postępowanie dowodowe prowadzone było na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie w dniu 3 maja 2012 r. Pozew został złożony w dniu 7 czerwca 2011 r., zgodnie z art. 9 ust. 1 powołanej ustawy do niniejszego postępowania, jako wszczętego przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy obowiązujące przed dniem jej wejścia w życie, w tym rozdział „Postępowanie w sprawach gospodarczych” (art. 479 1 - 479 27 k.p.c.

Pominięte zostały dowody powołane przez powoda później niż w pozwie oraz przez pozwaną później niż w odpowiedzi na pozew, nie zostało bowiem wykazane, że zostały one powołane w terminie dwutygodniowym od momentu, kiedy powstała potrzeba powołania nowych dowodów. Pominięte zostały również wnioski dowodowe strony pozwanej związane ze zgłoszonym zarzutem potrącenia oraz wnioski dowodowe strony powodowej dotyczące zwalczania zgłoszonego przez stronę pozwaną zarzutu potrącenia. Wobec nieskutecznego oświadczenia pozwanej o potrąceniu, a także wobec niedochowania przez pozwaną terminu określonego w wyroku wydanym w sprawie VIII GC 108/08, przeprowadzenie tych dowodów nie było konieczne dla rozstrzygnięcia.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 zdanie drugie k.p.c. Z uwagi na to, że pozwana uległa powodowi w niniejszym procesie w nieznacznej części (żądanie pozwu wyrażało się kwotą 2.636.039,23 zł, na rzecz powoda zasądzono 5.686,69 zł), zasadnym było nałożenie na powoda obowiązku zwrotu wszystkich kosztów procesu poniesionych przez pozwaną. Szczegółowe wyliczenie tych kosztów Sąd pozostawił referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku.