Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale prokuratora Cezarego Maja

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2016 r.

sprawy A. F. syna F. i M.

urodzonego (...) w P.

oskarżonego z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk, w zw. z art. 294 § 1 kk i in.

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 23 listopada 2015 r., sygn. akt IV K 193/12

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 6 300 ( sześć tysięcy trzysta ) złotych opłaty za II instancję oraz 20 ( dwadzieścia ) złotych wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

A. F. i W. Ś. zostali oskarżeni o to, że:

w okresie od 16 sierpnia 2009 roku do 24 czerwca 2011 roku w L., działając wspólnie i w porozumieniu, w ramach uzgodnionego podziału ról, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej usiłowali doprowadzić (...) Agencję (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wielkiej wartości w kwocie 1 962 300 zł, w ten sposób, że podczas ubiegania się przez (...) sp.z o.o. z siedzibą w P., przy czym W. Ś. jako prezes jej zarządu, o dofinansowanie przez w/w Agencję jako podmiot dysponujący środkami publicznymi realizacji projektu „Wzrost produkcji worków z folii oksybiodegradowalnej” ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa L. na lata 2007-2013, w tym z funduszy europejskich w kwocie 1 667 995 zł, zaś ze Środków Skarbu Państwa w kwocie 294 345 zł, wprowadzili pracowników w/w Agencji w błąd co do realizacji projektu zgodnie z umową i w oparciu o wniosek, przedkładając nierzetelne dokumenty związane z nabyciem i uruchomieniem maszyny – linii do produkcji worków z folii oksybiodegradowalnej (...), które to dokumenty dotyczyły okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wsparcia finansowego, lecz zamierzonego celu nie osiągnęli z uwagi na ujawnienie nieprawidłowości

tj. o czyn z art. 13 § 1 kk w zw.z art. 286 § 1 kk w zw.z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw.z art. 11 § 2 kk w zw.z art. 12 kk

Wyrokiem z dnia 23 listopada 2015r. w sprawie IV K 193/12 Sąd Okręgowy w Lublinie:

I.  W. Ś. i A. F. uznał za winnych popełnienia zarzuconego im czynu i za to na mocy art. 13 § 1 kk w zw.z art. 286 § 1 kk w zw.z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw.z art. 11 § 2 kk w zw.z art. 12 kk ( w brzmieniu kodeksu karnego obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015 roku), przyjmując za podstawę wymiaru kary art. 294 § 1 kk w zw.z art. 11 § 3 kk, skazał:

- W. Ś. na karę roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności; na podstawie art. 33 § 2 i 3 kk wymierzył mu karę 300 (trzysta) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość stawki dziennej na kwotę 80 (osiemdziesiąt) złotych; na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 5 (pięć) lat;

- A. F. na karę roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności; na podstawie art. 33 § 2 i 3 kk wymierzył mu karę 300 (trzysta) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość stawki dziennej na kwotę 100 (sto) złotych; na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 5 (pięć) lat;

II.  na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet podlegającej wykonaniu kary grzywny zaliczył W. Ś. okres zatrzymania w dniu 22 lipca 2011 roku, który jest równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny;

III.  zasądził na rzecz Skarbu Państwa:

- od W. Ś. opłatę w kwocie 5 100 (pięć tysięcy sto) zł oraz kwotę 4000,83 (cztery tysiące złotych osiemdziesiąt trzy grosze) zł tytułem zwrotu poniesionych wydatków

- od A. F. opłatę w kwocie 6 300 (sześć tysięcy trzysta) zł oraz kwotę 4000,83 (cztery tysiące złotych osiemdziesiąt trzy grosze) zł tytułem zwrotu poniesionych wydatków.

Od wyroku tego apelacje wniósł obrońca oskarżonego A. F..

Na podstawie art. 444 kpk i art. 425 § 1, 2 i 3 kpk zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie w części dotyczącej A. F. w całości na korzyść oskarżonego.

Opierając się na art. 427 § 1 i 2 kpk i art. 438 pkt 2 i 3 kpk wyrokowi temu zarzucił obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

1.  art. 7 kpk wyrażające się w nieprawidłowej ocenie zebranych dowodów, dokonanej w sposób dowolny, z przekroczeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego:

• w szczególności poprzez błędne uznanie na podstawie zeznań P. W. oraz Ł. K., iż oskarżony doprowadził (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, w których w/w świadkowie wskazali, że wniosek o dofinansowanie, wywołał u pracowników (...) przekonanie, że wnioskiem tym, objęty jest zamiar zakupu nowego środka trwałego, ponieważ wniosek nie zawierał wszystkich wymaganych załączników, podczas gdy we wniosku nie zostało nigdzie wskazane, iż dotyczy on zakupu urządzenia nowego;

• poprzez błędne uznanie, że niedołączenie do poprawionego wniosku o płatność końcową z dnia 12 kwietnia 2011r., załączników które wymagane były w przypadku nabycia używanego środka trwałego, stanowi usiłowanie doprowadzenia (...) Agencji (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, podczas gdy w przypadku w którym brak było we wniosku wymaganych dokumentów, (...), powinien wezwać składającego wniosek do jego uzupełnienia, lub powinien on zostać odrzucony, a nie zaakceptowany ze względu na przekonanie pracowników, że taki wniosek dotyczy urządzenia nowego;

•poprzez błędne uznanie na podstawie opinii biegłego P. L., że przedmiotowa maszyna nie spełnia waloru innowacyjności, tylko na podstawie tego, że została wyprodukowana w 2001r., podczas gdy ten sam biegły stwierdza, że maszyna ta spełnia warunki innowacyjności, tylko na podstawie tego, że została wyprodukowana w 2001r. , podczas gdy ten sam biegły stwierdza, że maszyna ta spełnia warunki do produkcji worków na śmieci z folii oksybiodegradowalnej, została ona usprawniona poprzez dołączenie do niej zakupionego programu komputerowego, który zwiększał jej wydajność, jak również maszyny do pakowania i naklejania kodów kreskowych;

• w szczególności poprzez błędną ocenę wyjaśnień oskarżonego A. F., odmówienie im waloru prawdziwości i na tej podstawie uznanie, iż udział oskarżonego w realizacji przestępczego zamierzenia był istotny, podczas gdy oskarżony nigdy nie był udziałowcem ani nie był zatrudniony w spółce (...) Sp.z.o.o., a więc spółce która składała wniosek o dofinansowanie, a jedynie wiedząc, iż spółka będzie składała wniosek do (...), pomagał w jej technicznym przygotowaniu;

2.  a w konsekwencji powyższych uchybień, zarzucił Sądowi dopuszczenie się błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, polegającego na przyjęciu, iż oskarżony wprowadził w błąd pracowników (...) Agencji (...), podczas gdy oskarżony nigdy nie był udziałowcem, ani nie był zatrudniony w spółce (...) Sp.z.o.o. , a więc spółce, która składała wniosek o dofinansowanie, oskarżony nie składał wniosku o dofinansowanie, tym bardziej nigdy nie wskazywał we wniosku, iż dofinansowanie ma być przeznaczone na zakup urządzenia nowego, co skutkowało jego bezpodstawnym skazaniem.

Mając powyższe na uwadze, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia powyższego wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Sąd Odwoławczy, po dokonaniu kontroli wyroku Sądu I instancji w aspekcie zarzutów postawionych w środku odwoławczym uznał je za niesłuszne, a w następstwie takiej ich oceny wywiedzione z nich alternatywne żądania za nietrafne. W rezultacie należało stwierdzić, że apelacja jest bezzasadna, to zaś skutkowało utrzymaniem w mocy zaskarżonego wyroku w zakresie ustaleń co do faktów, winy, kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu czynu oraz wymiaru kary.

Odnosząc się do apelacji obrońcy oskarżonego w pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd I instancji w sposób prawidłowy przeprowadził w niniejszej sprawie postępowanie, nie dopuszczając się istotnej, mogącej rzutować na treść wyroku obrazy przepisów postępowania, zwłaszcza tej wskazanej w środku odwoławczym.

Uznać też należy, że uzasadnienie wyroku zawiera wszystkie wymagane przez wskazany przepis elementy. Sąd Okręgowy przedstawił, jakie fakty i na podstawie jakich dowodów uznał za udowodnione oraz nieudowodnione, a w tym dlaczego obdarzył wiarą poszczególne dowody. Ocena zarówno wyjaśnień oskarżonych jak i zeznań świadków a także pozostałych dowodów nieosobowych poprzedzona została należytym ich ujawnieniem. Stwierdzić przy tym należy, iż Sąd Okręgowy swe stanowisko co do oceny poszczególnych dowodów (ich wiarygodności lub niewiarygodności) uargumentował w uzasadnieniu, uwzględniając tak okoliczności korzystne dla oskarżonego, jak i przemawiające na jego niekorzyść. Dlatego ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji podlega ochronie z art. 7 kpk. Było to niewątpliwie działanie w ramach swobodnej oceny dowodów, przez co Sąd Odwoławczy nie stwierdził, by ramy tejże oceny zostały przekroczone.

Odnosząc się zaś szczegółowo do wywodów zawartych w złożonym środku odwoławczym w pierwszym rzędzie podkreślić należy, że nie ma racji skarżący, o ile wywodzi, że niezawarcie we wniosku o dofinansowanie projektu jak i o płatność końcową wszystkich wymaganych załączników dotyczących nabycia urządzenia używanego, nie powinno wywoływać u pracowników (...) przekonania, iż wnioski te dotyczą urządzenia nowego, a winny skutkować wezwaniem składającego wniosek do jego uzupełnienia. Do podzielenia wyżej przytoczonej konstatacji, którą w środku odwoławczym przedstawia autor apelacji, nie może prowadzić samo ustalenie przez Sąd Okręgowy, iż przyznanie przez (...) wsparcia w ramach działania 1.3 do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa L. na lata 2007 – 2013 mogło dotyczyć nabycia zarówno nowych środków trwałych jak i środków używanych. Podnieść należy, iż z zeznań świadków – pracowników wyżej wskazanej agencji - do których odwołuje się skarżący wyraźnie wynika, na czym opierali oni przekonanie o tym, że projekt dotyczy nowego środka trwałego. P. W. odwoływał się do wytycznych dla wnioskodawców, które wskazywały, iż zakup używanego środka trwałego był możliwy wyłącznie przy wykorzystaniu kredytu finansowego lub leasingu finansowego, a konsekwencją tego warunku był wymóg wypełnienia załączników określony w instrukcji wypełniania załączników do wniosku o dofinansowanie w ramach I i II Osi priorytetowej regionalnego programu operacyjnego województwa (...) na lata 2007 – 2013 przy planowaniu zakupu używanego środka trwałego ( k. 886).

Nie można też uznać, by oskarżeni, jako osoby prowadzące działalność gospodarczą, które z tejże racji posiadają wiedzę o poważnych skutkach, jakie mogą się wiązać z niedopełnieniem wyżej wskazanych formalności, nie zapoznawali się z instrukcjami dotyczącymi składania wniosków. Byłoby to bowiem zachowanie nieracjonalne.

Zwrócić przy tym należy uwagę na to, że drugi z oskarżonych - a mianowicie W. Ś. podpisał listę załączników wymaganych przy złożeniu wniosku o dofinansowanie, na której figurowały niezaznaczone rubryki pkt 7 i 8 wskazujące na konieczność dołączenia do wniosku kopii promesy kredytowej lub promesy zawarcia umowy leasingu finansowego w przypadku współfinansowania projektu kredytem bankowym z uwagi na zakup używanych środków trwałych ( k. 47 załącznik nr 1 ), a we wniosku o dofinansowanie projektu zawarł wyraźne wskazanie, że linia do produkcji worków z folii oksybiodegradowalnej stanowi nowy środek ( k. 32 złącznik nr 1).

Nie można wreszcie nie zauważyć, że w sytuacji gdyby oskarżeni nie chcieli wykazać, że linia produkcyjna wskazana we wniosku jest nowa, zupełnie niezrozumiałym z punktu widzenia wskazań doświadczenia życiowego i logiki byłyby ich zabiegi związane ze zmianą tabliczek znamionowych, które wskazywały na rok produkcji 2010.

W oparciu o argumentację przytoczoną w apelacji brak jest także podstaw do kwestionowania opinii biegłego P. L. w zakresie, w jakim uznał on, iż wyżej wskazana maszyna nie spełnia walorów innowacyjności. Zwrócenia uwagi wymaga to, że urządzenie swoim stanem technicznym rozbudziło wątpliwości już u pracowników (...) podczas dokonanej przez nich kontroli ( k. 4, 12). Także oględziny dokonane w toku postępowania wskazywały, że niektóre jego elementy były niekompletne, zniszczone i odklejone ( k. 36). Natomiast jeden z pracowników obsługujących maszynę przesłuchany w charakterze świadka przed sądem, wskazywał na to, że maszyna ta wykazywała ślady używania ( k. 1952 v).

Jeżeli zaś chodzi o samą treść opinii P. Ł., to słusznie dostrzegł Sąd Okręgowy, obdarzając ją wiarą, że biegły ten dysponuje wymaganą wiedzą specjalistyczną, opinia została wyczerpująco i logicznie uzasadniona, a jej wydanie zostało poprzedzone przeprowadzeniem wszystkich koniecznych badań. Treść tejże opinii nie uprawnia także do wnioskowania, że zawarty w niej wniosek o niespełnianiu przez urządzenie waloru innowacyjności wynikał tylko i wyłącznie z tego, że zostało ono wyprodukowane w 2001r. Kwestionując ten atrybut linii biegły odwoływał się także do korespondencji z producentem linii (...), która wskazywała na to, że rozwiązania technologiczne w zakresie sterowania, kontroli jak i niezawodności nie były najnowocześniejsze oraz znacznie wyeksploatowane, co miało wpływ na mniejszą wydajność maszyny, większą energochłonność i odpadowość ( k. 1790).

Odnosząc się zaś do wyeksponowanej w apelacji kwestii zmodyfikowania maszyny przez dołączenie programu komputerowego oraz urządzenia do pakowania i naklejania kodów, podnieść należy, iż program V. nie miał wpływu na innowacyjność samej linii, gdyż dotyczył zarządzania produkcją, księgowości i płac. Podkreślenia również wymaga i to, że biegły zakwestionował celowość dołączenia tego specjalistycznego oprogramowania wskazując, że zakup takiego systemu jest uzasadniony jedynie w skali całej firmy, o ile nie była ona wyposażona w system podobnej klasy. Samo zaś przyjęcie, iż dołączenie do linii drukarki do kodów kreskowych o wartości 12500 zł , której zresztą biegły nie ujawnił przy urządzeniu, w istotny sposób wpłynęło na wydajność i parametry maszyny, byłoby sprzeczne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego.

Zaakcentować wreszcie należy, że stwierdzenie nieinnowacyjności linii oraz niedołączenie załączników obowiązujących przy zakupie środka trwałego do wniosków o udzielenie wsparcia i płatność końcową nie stanowiły jedynych okoliczności, jakie legły u podstaw przyjęcia, że oskarżeni dopuścili się zarzuconego im czynu. Jak wynika z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy upatrywał spełnienie przez nich znamion czynu o kwalifikacji wskazanej w akcie oskarżenia głównie w podejmowaniu po marcu 2010r. czynności dotyczących zakupu linii przez spółkę (...) ( polegających na wystawieniu faktur przez spółki (...) , (...), zawarciu umów sprzedaży między (...) a (...) oraz między (...) a spółką (...) a także przelewy środków z rachunku spółki (...) na (...) oraz z rachunku (...)na rachunek (...)), które nie miały żadnego ekonomicznego uzasadnienia i służyły wyłącznie zwiększeniu wartości urządzenia i podawaniu nieprawdziwych informacji o okolicznościach nabycia urządzenia przez spółkę (...), które pozbawiło (...) Agencję (...) możliwości realnej oceny, czy zrealizowany przez spółkę projekt spełnia cele, których osiągnięcie Agencja zakładała, podpisując umowę o dofinansowanie oraz czy wydatek na zakup urządzenia spełnia wymogi określone w tej umowie, w szczególności, czy jest on rzetelny, racjonalny, oszczędny, czy jego poniesienie przyczynia się do podniesienia innowacyjności gospodarki.

Ponieważ jednak skarżący w złożonej apelacji nie odwołuje się do wszystkich wyżej przytoczonych aspektów dotyczących okoliczności, jakie legły u podstaw uznania winy oskarżonego w zakresie zarzucanego mu czynu, Sąd Apelacyjny aprobując w pełni dokonane przez Sąd I instancji ustalenia, nie miał potrzeby szerszego odnoszenia się do nich.

Za wyłącznie polemiczne należy też uznać stanowisko autora apelacji wyrażające dezaprobatę dla konstatacji Sądu Okręgowego, iż udział A. F. w realizacji przestępczego zamachu był istotny. Opiera się ono bowiem wyłącznie na wykazywaniu, iż oskarżony nie był udziałowcem firmy, która ostatecznie zakupiła linię do produkcji folii i składała wniosek o dofinansowanie, przy zupełnej marginalizacji tego , że to właśnie przez firmę, w której był on jedynym udziałowcem została wystawiona pierwsza fikcyjna faktura dotycząca sprzedaży urządzenia (...) przedsiębiorstwu (...) ( w którym także miał udziały) oraz jego roli w namowie R. K. do pośrednictwa w sprzedaży tejże linii (...). Okoliczności te w powiązaniu z eksponowanymi w apelacji argumentami dotyczącymi tego, że jego firma była wierzycielem (...), a on sam kontaktował się wielokrotnie z A. S., przygotowującą dokumentację dla (...) niezbędną do złożenia wniosku o udzielenie wsparcia z funduszy unijnych właśnie w kwestii tych dokumentów, a nawet – co wynika z zeznań tejże osoby – zgłosił się do niej i nawiązywał częstsze kontakty niż W. Ś., daje racjonalne podstawy do uznania, że jego działania nie ograniczały się do zachowań doradcy, czy pośrednika. Czynności te wszakże warunkowały złożenie wniosku o dofinansowanie do (...), jak i uwiarygodnienie ceny linii wskazanej we wniosku a także tego, że urządzenie to jest nowe.

W tej sytuacji uznać należy, że Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił zachowanie oskarżonego A. F..

Ze względu na to, że z apelacji wynika, iż jest ona zwrócona przeciwko całości rozstrzygnięcia – art. 447 § 1 k.p.k., należało końcowo odnieść się również co do orzeczonej kary.

Sąd Odwoławczy dokonał instancyjnej kontroli zaskarżonego wyroku również w tym zakresie, stwierdzając, że i w tej części jest on prawidłowy. Orzeczona przez Sąd Okręgowy kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie może być uznana za rażąco niewspółmiernie surową w rozumieniu art. 438 pkt. 4 kpk, a tylko wówczas możliwa byłaby korekta tego wyroku na korzyść A. F.. Wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego, świadczy o tym, że Sąd Okręgowy miał w polu widzenia wszystkie najistotniejsze okoliczności decydujące o karze, a także we właściwych proporcjach je uwzględnił, czym sprostał wymaganiom dyrektyw sędziowskiego wymiaru kary (art. 53 kk). Wymierzona oskarżonemu kara nie przekracza bowiem stopnia winy, uwzględnia stopień społecznej szkodliwości czynu, a także cele wychowawcze i poprawcze wobec oskarżonego, jak też potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Niczego w kwestii oceny prawidłowości rozstrzygnięcia dotyczącego wymiaru kary nie może zmienić też ujawniona w toku postępowania odwoławczego okoliczność, iż w stosunku do A. F. nastąpiło zatarcie skazania w odniesieniu do kary wymierzonej wyrokiem z dnia 15 września 2011r. przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XVIII K 100/11. Z analizy uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, by skazanie to miało decydujące znaczenie dla ustalonego przez Sąd Okręgowy w Lublinie kształtu kary. Wręcz przeciwnie tenże Sąd miał przede wszystkim w polu widzenia to, że A. F. nie był karany przed popełnieniem zarzuconego mu w niniejszym postępowaniu czynu.

Z przytoczonych wyżej względów, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji oraz wobec braku okoliczności, o których mowa w art. 439 § 1 kpk i 440 kpk, zaskarżony wyrok jako trafny, należało na podstawie art. 437 § 1 kpk utrzymać w mocy.

Rozstrzygnięcie w zakresie kosztów sądowych za instancję odwoławczą uzasadnia przepis art. 627 kpk w zw. z art. 636 § 1 kpk i art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 3 ust.1 w zw. z art.8 ustawy o opłatach w sprawach karnych z dnia 23 czerwca 1973r. (Dz. U. z 1983r. Nr 49, poz.223 z późniejszymi zmianami).