Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2011 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Irena Ciastek-Dryll

Protokolant: protokolant sądowy stażysta Katarzyna Wzorek

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2011 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółka Akcyjna w L.

przeciwko: Bank (...) Spółka Akcyjna w W.

o zapłatę zł 88 403,00

1. Powództwo oddala.

2. Zasądza od (...) Spółka Akcyjna w L. na rzecz Bank
(...) Spółka Akcyjna w W. kwotę zł. 3 617, 00 tytułem kosztów
procesu (zastępstwa procesowego).

SSO Irena Ciastek-Dryll

Sygn. akt: XVI GC 558/10

UZASADNIENIE

Powód – S. (...), s.a. w L. wystąpił przeciwko pozwanemu
– Bank (...) s.a. w W. o zasądzenie kwoty zł. 88.403,00 tytułem zwrotu nienależnego świadczenia, wywodząc, że tym nienależnym świadczeniem
na rzecz pozwanego było pobranie przez pozwanego w/w kwoty w powołaniu
na rozliczenia transakcji opcji walutowych.

Powód – jako dowody powołał dokumenty (umowy stron, korespondencja)
a nadto wnosił o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania powoda
(prezes zarządu) w charakterze strony i zobowiązanie pozwanego
do przedstawienia wszelkiej dokumentacji związanej z zawarciem transakcji.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa stwierdzając, że objęta sporem kwota została pobrana z rachunku powoda zgodnie z umową tron.

Na poparcie swoich twierdzeń pozwany powołał dowody w postaci dokumentów (umowy stron, korespondencja, dokumenty bankowe, regulamin opcji walutowych
i inne wewnętrzne regulacje), wnosił o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków: M. S. (1) i W. C. (1) oraz dowodu z opinii biegłego z zakresu fonoskopii (na wypadek gdyby powód kwestionował autentyczność nagrań ustnej korespondencji między stronami, powód
– vide oświadczenie na rozprawie 10.12.2010 r. – k. 359, oświadczył, że autentyczności nagrań nie kwestionuje).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24.07.2007 r. – k. 21 strony zawarły umowę rachunku bankowego, określającą zasady współpracy stron w zakresie gospodarowania zasobami pieniężnymi dotyczącymi tego rachunku.

W dniu 08.02.2008 r. strony zawarły umowy:

-

ramową – k. 31 – regulującą zasady zawierania i rozliczania transakcji, których rodzaje miały być określone odrębnie w dokumencie zawierającym definicję i warunki danej transakcji;

-

dodatkową – k. 45, określającą zasady dokumentowania stosunków prawnych między stronami, zawierania transakcji iż zasady działania transakcji;

-

umowę zabezpieczającą – k. 49, wraz z suplementem stanowiącym załącznik Nr 1 – k. 57, określający szczegółowo sposoby zabezpieczenia.

Do w/w aktów składających się na treść umowy stron zostały dołączone: lista osób uprawnionych do działania za powoda (prezes P. K. R., P. M. S. (2)
i p. D. H.) – k. 60 i oświadczenia powoda – k. 61, 62 a nadto powód złożył oświadczenie o poddaniu się egzekucji – k. 63 – upoważniając pozwanego do wystawienia bajkowego tytułu egzekucyjnego – w ramach rozliczeń z umowy
– do kwoty zł. 3.375.000,00.

W § 12 ust. 1 umowy ramowej (k. 35) strony ustaliły, że uzgodnienia warunków transakcji następować będą telefonicznie (również p. III umowy dodatkowej
– k. 46).

Na podstawie tej umowy w dniu 15.07.2008 r. – k. 280 prowadzone były uzgodnienia co do zawarcia transakcji opcji w ramach zerokosztowej struktury opcyjnej (E. T. F.).

Rozmowa prowadzona była przez p. M. S. (2) ze strony powoda (vide k. 60) a ze strony pozwanego przez p. W. C. (1) – vide zeznania k. 370, którego upoważnienie do działania pozwany wywodzi z: pełnomocnictwa udzielonego p. M. S. (1) (k. 240) i oświadczenia w/w – k. 250, zeznania w charakterze świadka – k. 259. Zawarcie transakcji zostało potwierdzone na piśmie k. 242.

Powód przedstawił potwierdzenie transakcji opcji walutowych z 07.05.2008 r.
– k. 73 i wyciąg z rachunku bankowego z 20.10.2008 r. – k. 66 i z 31.12.2008 r.
– k. 64 – odnośnie pobrania przez pozwanego z rachunku powoda kwoty objętej pozwem.

Pozwany stwierdza, a powód tego nie kwestionuje, że uprzednio strony zawarły umowy opcji w ramach 3 struktur zerokosztowych z 10.04.2008 r., 07.05.2008 r., 03.07.2008 r., które wyłączyły się po osiągnięciu maksymalnego zysku lub poziomu – vide wyciąg z ksiąg rachunku bankowego (k. 261), transkrypcja nagrania rozmowy z 29.12.2008 r. pomiędzy p. W. (co do jego umocowania do działania
w imieniu pozwanego powołuje dowody jak co do umocowania
p. W. C.) a p. A. S. (umocowanie k. 269). Pozwany
w powołaniu na w/w dowody stwierdza, że 3 struktury opcyjnie rozliczone (wyłączone) przyniosły powodowi zysk, a powód tego nie kwestionuje.

Powołując się na wydruk internetowy – k. 287 bieżącego raportu pozwany wywodzi, że ta struktura opcyjna nie uległa wyłączeniu bowiem kurs walut (k. 289) nie pozwalał na osiągnięcie zysku przez powoda.

Od III kwartału 2008 r. złoty zaczął słabnąć w stosunku do EURO (transakcja została zawarta w oparciu o złoty polski i EURO).

W związku z tym uzgodnieniem zamknięcia transakcji, dotyczącym 3 struktur (10.04.2008 r., 07.05.2008 r. i 03.07.2008 r.) objęto również część struktury
z 15.07.2008 r. – k. 261 – dotyczącą transakcji opcji z terminem zapadalności
do lipca 2009 r.

Związku z zamknięciem tej części struktury powód zapłacił pozwanemu 1.240.000,00 zł. (powód nie kwestionował twierdzeń pozwanego – k. 1152). Pozostały – w ramach struktury z 15.07.2008 r. – transakcje opcji z terminem zapadalności od sierpnia 2009 r. di lipca 2010 r. – k. 246 – transakcje opcji
do struktury z 15.07.2008 r.

Pozwany obciążył rachunek powoda:

-

kwotą zł. 20.080,00 z tytułu transakcji opcji nr (...);

-

kwotą zł. 68.040,00 z tytułu transakcji opcji nr (...).

Powyższe obciążenia wynikają z przedstawionych przez powoda wydruków bankowych – k. 64, 66, wyciągu z ksiąg bankowych k. 261, k. 266.

Powód nie twierdzi, aby rozliczenia z tytułu w/w transakcji opcji były objęte zamknięciem części struktury z 15.07.2008 r. dokonanym 29.12.2008 r. – k. 281.

Pismem z 09.06.2009 r. – k. 69 powód zwrócił się do pozwanego o wyjaśnienia,
na co pozwany odpowiedział pismem z 23.07.2009 r. – k. 71, a na pismo pełnomocnika powoda z 20.08.2009 r. – k. 70, pozwany odpowiedział pismem
z 09.09.2009 r. – k. 68.

Pismem z 04.11.2009 r. – k. 67 powód wezwał pozwanego do zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód, w oparciu o art. 410 k.c. domaga się od pozwanego zapłaty kwoty
zł. 88.403,0 wywodząc, że zastała ona pobrana z jego konta bezpodstawnie.
Powód podnosi, że uzgodnień z pozwanym dokonywał uprzedni zarząd w osobie p. J. R. i – upoważniony przez w/w – p. M. S. a w spółce brak jest dokumentacji co do współpracy stron, stad wniosek o przedstawienie
tej dokumentacji przez pozwanego.

Powód zarzuca, że:

1.  strony nie zawarły umowy sprzedaży i zakupu opcji (powód nie złożył oświadczenia woli obejmującego niezbędne elementy umowy):

2.  gdyby nawet uznać, że umowa została zawarta to należy ją uznać
za nieważną stosownie do art. 58 § 1 k.c.;

3.  sama umowa ramowa (k. 9, pozew powód wskazuje jej datę 20.11.2006 r.
a dołącza umowę z 08.02.2008 r.) nie przewidywała transakcji opcji
(ani innych konkretnych) i powstała sytuacja w której zawieranie tych transakcji przeniesiono na zwykłych pracowników, którzy (k. 10, pozew) działali pod presją pozwanego;

4.  treść stosunku zobowiązaniowego wynikającego z umowy jest sprzeczna
z naturą zobowiązania, a także jest sprzeczna z ustawą prawo bankowe
i ustawą o obrocie instrumentami finansowymi;

5.  treść umowy narusza zasady współżycia społecznego;

6.  pozwanego nie wykonał należycie umowy przez brak należytej oceny adekwatności świadczeń;

7.  umowa narusza przepisy ustawy z 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – art. 3 ust. 1, art. 10 ust. 1;

8.  pozwany nie wywiązał się z obowiązków określonych w zasadach dobrej praktyki bankowej;

9.  naruszenie – zwartej w sposób dorozumiany – umowy o doradztwo.

Sąd Okręgowy nie podziela w/w zarzutów powoda.

Przede wszystkim należy stwierdzić, że bez znaczenia dla oceny zasadności dochodzonych roszczeń pozostają okoliczności dotyczące zmiany składu zarządu
i stawianych uprzedniemu zarządowi zarzutów. Wybór zarządu, prawidłowość jego działania i ewentualna odpowiedzialność wobec spółki za działania nieprawidłowe nie wpływa na prawa innych jednostek wywodzone z umów zawartych
z podmiotem reprezentowanym, zgodnie z zasadami, przez zarząd.

Ad. 1 - Wskazać należy, że potwierdzenia transakcji to nie są odrębne umowy
a uzgadnianie wykorzystania, w ramach umowy (wraz z umową dodatkową
i zabezpieczającą) określonego produktu bankowego (określonej transakcji),
przy czym - § 12 ust. 1 – k. 35, uzgadnianie warunków konkretnej transakcji miało być dokonywane telefonicznie pomiędzy osobami wskazanymi przez strony
- § 12 ust. 4 i § 10 ust. 1 pkt 2 umowy.

Pan M. S. (2), który zawierał strukturę transakcji opcji z 15.07.2008 r.
był wskazany przez powoda, natomiast pozwany nie przedstawił analogicznej listy na której byłby wymieniony p. W. C.. Powoływanie się na pełnomocnictwo udzielone św. M. S. – k. 240 i na oświadczenie – k. 250 i zeznania tego świadka jest bezprzedmiotowe jako, że w/w pełnomocnictwo – k. 240 upoważnia św. S. do działania ale łącznie z członkiem zarządu, prokurentem lub drugim pełnomocnikiem, a ponadto nie upoważnia (nawet przy działaniu łącznym)
do udzielenia kolejnego pełnomocnictwa (w tym wypadku św. W. C.).

Ale powód nie kwestionował upoważnienia p. W. C. do zawarcia struktury transakcji opcji z 15.07.2008 r. ani też upoważnienia p. R. W., który – k. 281 – uzgadniał 29.12.2009 r. zawarcie transakcji zamykającej, w ramach której nastąpiło rozliczenie.

Ponadto powodowi zostało doręczone pisemne potwierdzenie zawarcia struktury transakcji (nie kwestionuje) - § 13 umowy i nie zgłaszał zastrzeżeń, przeciwnie strony przystąpiły do realizacji tej struktury a jej część została objęta transakcją zamykającą z 29.12.2009 r. – k. 281, k. 266.

W tych więc warunkach, w ocenie Sądu Okręgowego, należy uznać, że doszło również do skutecznego zawarcia struktury transakcji opcji z 15.07.2008 r., niezależnie od tego, że – jak zasadnie podnosi pozwany (k. 151) to w umowie ramowej - § 14 ust. 7 – znalazło się poważnienie dla pozwanego do dokonywania rozliczeń z rachunku powoda.

Ad. 2 - Bez względu na ocenę przydatności dla powoda określonego produktu bankowego – vide zeznania prezesa p. K. w trybie art. 304 k.p.c.
– k. 371 – faktem jest, że struktura transakcji opcji walutowych właśnie zerokosztowych została zawarta, zgodnie z umową, przez działającego w oparciu
o upoważnienie uprawnionego do działania za powoda prezesa zarządu. Niezależnie od zeznań św. W. C., kopry stwierdzał, że udzielał reprezentującemu powoda p. M. S. niezbędnych informacji, brak podstaw
do uznania, że pozwany „wciągnął” powoda w grę hazardową. Przede wszystkim powód zawarł zarówno umowę ramową co do korzystania z produktów bankowych, jak też strukturę (konkretną zerokosztową) w ramach tej umowy, dobrowolnie, działając jako przedsiębiorca, od lat obecny na rynku, prowadzący rozliczenia i korzystający z usług banku. Poza tym przecież owa struktura zerokosztową opierała się na wahaniach kursów walut a więc miała przynosić powodowi zysk gdy EURO ulegało osłabieniu w stosunku do złotego a stratę
gdy EURO ulegało umocnieniu, przy czym pozwany nigdzie nie udzielił gwarancji, że EURO będzie się tylko osłabiać (a złotówka umacniać), bo nikt takiej gwarancji dać nie może.

Zbędne jest – w ocenie sądu – przedstawienie ponownie w niniejszym uzasadnieniu zasad funkcjonowania struktury transakcji opcji zerokosztowych, bo te
(zresztą szczegółowo przedstawione przez pozwanego – k. 145 i nast. – są między stronami bezsporne – vide zeznania prezesa p. K. w trybie
art. 304 k.p.c.

Ad. 3 – O zarzucie przeniesienia odpowiedzialności na zwykłych pracowników spółki była już mowa w p. 1, gdzie wskazano, że tak zostało ustalone w umowie ramowej. Dodatkowo wskazać należy, że przecież w każdym przedsiębiorstwie pracują określone służby (i pracownicy) zajmujący się konkretnymi zagadnieniami dotyczącymi jego działalności, ale podlegają ono kontroli przez kierującego przedsiębiorstwem, tu – prezes, który ma obowiązek prowadzić sprawy spółki
– art. 201 k.s.h., a w ramach prowadzenia spraw spółki nie tylko mógł ale powinien wiedzieć o sprawach spółki, w tym również związanych z zawieraniem
– według zasad zawartych w umowie ramowej – struktur transakcji opcji walutowych.

Jeżeli powodowi nie odpowiadały formy kontaktów z przedstawicielami pozwanego (k. 10, pozew) to mógł w ogóle z usług tego banku zrezygnować (zmienić bank).

Ad. 4 – Sąd nie podziela zarzutów powoda co do tego, że umowa stron narusza naturę zobowiązania (art. z art. 353 ¹ in fine k.c.). Nie doszło do żądnego odwrócenia ról skoro jasne dla stron były zasady działania transakcji opcji zerokosztowych, zawieranych dobrowolnie przez powoda działającego profesjonalnie w obrocie gospodarczym.

Sąd podziela argumentację pozwanego – k. 160 – 162, co do tego, że brak podstaw do uznania, iż tyko opcje sprzedaży przez pozwanego są zgodne z naturą stosunku prawnego, uznając za zgodne z naturą stosunku prawnego opcji ustalenie w ramach tego stosunku prawnego praw i obowiązków obu stron co do sprzedaży i zakupu, wskazując, że również nabywanie waluty stanowi czynność bankową (vide również art. 5 ust. 2 pkt 4 ustawy z 29.08.1997 r. – prawo bankowe).

Sąd podziela również argumentację pozwanego – k. 162, 163,
co do bezpodstawności zarzutów powoda (k. 11), iż nabywanie przez pozwanego opcji stanowi czynność maklerską (ze wszystkimi tego konsekwencjami – k. 11), uznając ponawianie tej argumentacji za zbędną.

Ad. 5 – Brak podstaw do uznania, iż nastąpiło naruszenie zasad współżycia społecznego skoro powód, jako profesjonalny uczestnik obrotu (przedsiębiorca) dobrowolnie zawarł z pozwanym umowę i – w jej wykonaniu – zawierał struktury transakcji opcji walutowych osiągając określony zysk (pułap tego zysku ustalono
w postaci „wyłącznika” określonego kwotę po uzyskaniu której ten „wyłącznik” działał) a zastrzeżenia zaczął zgłaszać gdy, skutkiem zmiany (i to drastycznej)
kursu walut zaczął ponosić straty, przy czym możliwość poniesienia tych strat wynikała z zasad transakcji.

Ad. 6 – To powód winien ocenić adekwatność świadczeń dla swojego przedsiębiorstwa, a jeśli czul się niedoinformowany to zażądać tych (konkretnych) informacji, albo w ogóle nie korzystać z tego produktu bankowego.

Ad. 7 – Brak podstaw do uznania, że działanie pozwanego nosi znamiona czynu nieuczciwej konkurencji – ustawa z 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – u.z.n.k.

Działania pozwanego oparte były na prawie (ustawa prawo bankowe), nie naruszały dobrych obyczajów (vide uwagi do p. 5 – co do naruszenia zasad współżycia społecznego) i nie naruszały ani nie zagrażały interesom powoda który
jako profesjonalista działający na rynku dobrowolnie wszedł w stosunki umowne
z pozwanym co do korzystania z konkretnego produktu bankowego (art. 3 ust. 1 u.z.n.k.).

Analogicznie pozwany nie dokonywał żadnego oznaczania produktu mającego wprowadzić w błąd, a jeżeli powód nie był w stanie (będąc profesjonalistą
w obrocie) ocenić ryzyka bo ten instrument finansowy był dla powoda skomplikowany, to nie powinien wchodzić w stosunki umowne co do korzystania
z tego instrumentu finansowego (produktu bankowego) – art. 10 ust. 1 u.z.n.k.

Ad. 8 – Niezależnie od przedstawionych wyżej argumentów, które i w tym wypadku znajdują zastosowanie, wskazać należy, że żądne zasady dobrej praktyki bankowej nie zobowiązują banku do działania za klienta.

Bank przedstawia produkt a klient decyduje czy z tego produktu skorzysta.
Tu co już wielokrotnie wskazywano istota produktu sprowadza się do różnicy kursów walut. Pozwany bank w żaden sposób nie był zobowiązany do decydowania za powoda czy powodowi odpowiada czy nie dany produkt (instrument finansowy). Jeśli powodowi – jak zeznał prezes p. K. w trybie art. 304 k.p.c.
– ten produkt (instrument finansowy) istotnie nie odpowiadał to nie powinien wchodzić w stosunki umowne odnośnie realizacji tego produktu.

Ad. 9 – Analogicznie jak w uwagach do p. 8 brak podstaw do uznania, że
to pozwany powinien za powoda podjąć decyzję. Brak również podstaw
do uznania, że nastąpiło naruszenie art. 5 k.c. skoro w stosunki umowne
z pozwanym, z których wynikły pobrane kwoty (objęte sporem) powód wszedł dobrowolnie, jako profesjonalny przedsiębiorca działający (od 192 r. – vide KRS
– k. 24 v.) w obrocie gospodarczym.

Dokonując ustaleń sąd oparł się na materiale dowodowym w postaci dokumentów, przedstawionych przez strony, których autentyczność nie była kwestionowana,
oraz na zeznaniach świadków (M. S. i W. C.), oraz przesłuchania powoda w trybie art. 304 k.p.c. Powyższe zeznania sąd ocenił jako wiarygodne. Składające te zeznania osoby przedstawiały fakty tak jak je pamiętały, przy czym
w zasadzie odwoływały się do dokumentów, które dokumenty są w istocie podstawowe dla rozstrzygnięcia sporu.

Sąd pominął wniosek powoda z p. 2 pozwu, mając na względzie, że
po przedstawieniu dokumentów przez pozwanego powód określił jakich konkretnie jeszcze żąda.

Złożona przez pozwanego opinia – k. 207, jako dokument prywatny
– art. 245 k.p.c. nie mogła stanowić podstaw do dokonywania ustaleń.

Ponieważ powód nie kwestionował zapisów rozmów sąd pominął wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji.

O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 98 i 99 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i § 6 rozp. Min. Spr. z 28.09.2002 r. w sprawie… Dz. U. Nr 163, poz. 1249).

SSO Irena Ciastek - Dryll