Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. i Skarbowi Państwa-Prokuratorowi Rejonowemu w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 24 lipca 2015 r., sygn. akt I C 471/14,

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda tytułem kosztów postępowania apelacyjnego: na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych oraz na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych;

3)  przyznaje od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Katowicach) na rzecz adwokata T. P. 6 642 (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa) złote, w tym 1 242 (tysiąc dwieście czterdzieści dwa) złote podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1049/15

UZASADNIENIE

Powód po ostatecznym sprecyzowaniu żądania domagał się zasądzenia od pozwanych kwoty 258.000 złotych „jako wartości skradzionego pojazdu”.

Na uzasadnienie swojego żądania podał, że zawarł z pozwanym zakładem ubezpieczeń umowę ubezpieczenia auto casco ciągnika siodłowego marki S. o numerze rejestracyjnym (...), obowiązującą w okresie od 10 sierpnia 2012 roku do 9 sierpnia 2013 roku. Pojazd ten, na podstawie umowy, został przekazany w posiadanie A. J. (1), która mimo wezwania, pojazdu nie zwróciła, wskutek czego powód złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przywłaszczenia w Prokuraturze Rejonowej w (...). Prokurator Prokuratury Rejonowej w (...) uniemożliwił ustalenie i pociągnięcie do odpowiedzialności sprawcy przywłaszczenia, a pozwany zakład ubezpieczeń bezzasadnie uchyla się od wypłaty odszkodowania.

Pozwany Skarb Państwa – Prokurator Rejonowy w (...) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany przyznał, że pismem z dnia 28 września 2012 roku powód zawiadomił Prokuraturę Rejonową w (...) o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przywłaszczenia w dniu 25 lipca 2012 roku ciągnika siodłowego marki S. przez A. J. (1). Postępowanie zostało umorzone wobec stwierdzenia, że Prokuratura Rejonowa w M. prowadziła śledztwo pod sygn. Ds. 234/13 w sprawie przywłaszczenia tego samego pojazdu na szkodę (...) S.A. w P.. Według twierdzeń pozwanego powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę majątkową.

Pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Przyznał, że w okresie od 10 sierpnia 2011 roku do 9 sierpnia 2012 roku łączyła go z powodem umowa ubezpieczenia autocasco pojazdu S.. Powód przed wytoczeniem powództwa nie zgłaszał zdarzenia szkodowego, a pozwany nie znajduje podstaw do przyjęcia odpowiedzialności. Opisane przez powoda zdarzenie nosi znamiona przywłaszczenia pojazdu, a za takie zdarzenie pozwany nie ponosi odpowiedzialności. Ponadto pozwany zarzucił brak legitymacji czynnej powoda wskazując, że właścicielem pojazdu jest (...) S.A. w P., który wypowiedział powodowi umowę leasingu. Pozwany zakwestionował również wysokość dochodzonego roszczenia.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 7.217 zł oraz na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7.200 zł tytułem kosztów postępowania.

Zasądził także od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach na rzecz adwokata T. P. kwotę 8.856 zł za udzielenie powodowi pomocy prawnej z urzędu.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy następująco uzasadnił.

W dniu 21 marca 2007 roku A. B. zawarł z (...) S.A. w P. umowę leasingu nr (...) ciągnika marki S.. Wobec nieregulowania przez powoda rat leasingowych, w piśmie z dnia 19 kwietnia 2011 roku leasingodawca złożył oświadczenie o rozwiązaniu umowy, wzywając do wydania przedmiotu leasingu. Mimo kolejnego wezwania do wydania ciągnika z dnia 24 października 2011 roku, powód nie wydał przedmiotu leasingu w związku z czym (...) S.A. w P. wniósł do Sądu Okręgowego w C. pozew, żądając wydania m. in. ciągnika marki S. o numerze rejestracyjnym (...). Wyrokiem zaocznym z dnia 29 grudnia 2011 roku Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu . Po rozpoznaniu wniesionego przez A. B. sprzeciwu, wyrokiem z dnia 9 lipca 2013 roku Sąd Okręgowy w C. uchylił w części wyrok zaoczny z dnia 29 grudnia 2011 roku co do punktu 3 zawierającego rozstrzygnięcie o nadaniu wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, a w pozostałej części utrzymał go w mocy. Postanowieniem z dnia 5 czerwca 2014 roku apelacja A. B. od powyższego wyroku została odrzucona. Postanowieniem z dnia 16 października 2014 roku odrzucone zostało również zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w C. z dnia 5 czerwca 2014 roku. Wyrok jest prawomocny .

W dniu 6 lipca 2011 roku powód zawarł z A. J. (1) umowę najmu ciągnika siodłowego marki S. o numerze rejestracyjnym (...), oświadczając, że jest jedynym właścicielem (leasingobiorcą) ciągnika. Strony postanowiły, że umowa zawarta jest na czas nieokreślony od dnia 11 lipca 2011 roku, a wynajmujący może rozwiązać umowę bez zachowania terminów wypowiedzenia, jeżeli najemca zalega z czynszem lub narusza inne postanowienia umowy .

W okresie od 10 sierpnia 2011 roku do 9 sierpnia 2012 roku powód związany był z (...) Zakładem (...) umową ubezpieczenia autocasco ciągnika siodłowego marki S. o numerze rejestracyjnym (...) . Ustalił też Sąd Okręgowy, że pismem z dnia 28 września 2012 roku powód złożył w Prokuraturze Rejonowej w (...) zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez A. J. (1), która miała dokonać przywłaszczenia, powierzonego jej na podstawie umowy najmu, ciągnika siodłowego marki S. o numerze rejestracyjnym (...). Wskazał, że wraz z pojazdem wydał A. J. (1) dowód rejestracyjny pojazdu, polisę OC oraz kluczyki. Pismem z dnia 5 lipca 2012 roku, w związku z nieuregulowaniem przez A. J. (1) należnych świadczeń czynszowych, powód wypowiedział umowę najmu i wezwał do zwrotu pojazdu .

Postanowieniem zatwierdzonym w dniu 14 marca 2013 roku Prokurator Prokuratury Rejonowej w (...) odmówił wszczęcia śledztwa w sprawie przywłaszczenia ciągnika, ustalając, że ciągnik siodłowy w dniu 31 grudnia 2011 roku został zwrócony A. B., co potwierdził podpisem na protokole zdawczo – odbiorczym . Po uwzględnieniu wniesionego przez powoda zażalenia, śledztwo w sprawie zostało wszczęte na mocy postanowienia Prokuratora Prokuratury Rejonowej w (...) z dnia 6 maja 2013 roku . W toku śledztwa organy ścigania ustaliły, że Prokuratura Rejonowa w M. od dnia 30 listopada 2012 roku prowadzi pod sygn. akt Ds. 2341/12 śledztwo w sprawie przywłaszczenia przez A. B. w okresie od kwietnia 2011 roku w M. przedmiotu leasingu znacznej wartości na szkodę (...) S.A. w P.. Śledztwo to w dniu 25 marca 2013 roku zostało zawieszone w oczekiwaniu na rozstrzygnięcie postępowania o wydanie przedmiotu leasingu, toczącego się przez Sądem Okręgowym w C.. Jest ono zawieszone w dalszym ciągu, lecz wyznaczono termin przeprowadzenia czynności z udziałem powoda na 6 sierpnia 2015 roku i mają mu zostać przedstawione zarzuty oraz ma być przesłuchany w charakterze podejrzanego. Wobec powyższego, postanowieniem z dnia 30 lipca 2013 roku postępowanie o sygn. akt 1 Ds. 557/13 zostało umorzone. Stwierdzono, że ustalenie sprawcy przywłaszczenia pojazdu powinno nastąpić w ramach wcześniej wszczętego śledztwa prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w M. .

Wskazał Sąd, że ustalając stan faktyczny w ograniczonym zakresie oparł się na zeznaniach świadków D. B. i A. S., którzy zgodnie potwierdzili, że ciągnik samochodowy marki S. nie został powodowi zwrócony po wypowiedzeniu umowy najmu zawartej z A. J. (1). Zeznania w tym zakresie zasługują na wiarę, nie stoją bowiem w sprzeczności z wnioskami płynącymi z analizy zgromadzonego materiału dowodowego. Według Sądu I instancji zeznania świadków w pozostałym zakresie nie mogły stanowić podstawy ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia o żądaniu pozwu. Świadek D. B. „twierdziła”, że w związku ze spłatą prawie wszystkich należności na rzecz leasingodawcy, powód nie powinien być zobowiązany do zwrotu pojazdu. Podobnie A. S. wskazywał, że to (...) S.A. w sposób nienależyty wywiązał się z zawartej z powodem umowy. Twierdzenia te – w ocenie Sądu I instancji – nie znajdują uzasadnienia, pozostają bowiem w sprzeczności w prawomocnym rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego w C., który w sprawie V GC 125/11 orzekł o obowiązku wydania pojazdu leasingodawcy. Z dokumentów zgromadzonych w toku tego postępowania wynika, że na skutek zaległości w spłacie rat leasingowych umowa została wypowiedziana, co znalazło potwierdzenie w treści prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy, które w niniejszym postępowaniu nie może być kwestionowane. Z ogólnych warunków umowy ubezpieczenia wynika jednocześnie, że do uzyskania odszkodowania uprawniony jest ubezpieczony – właściciel pojazdu. Nie może zatem budzić wątpliwości, że ocena świadków, którzy wskazywali powoda jako osobę uprawioną do dochodzenia sumy ubezpieczenia jest błędna. Dla rozstrzygnięcia sprawy nie może mieć również znaczenia dokonana przez świadka A. S. ocena prawna działań Prokuratury Rejonowej w (...). Sam przebieg postępowania przygotowawczego nie budzi wątpliwości i wynika ze zgromadzonych w toku postępowania dokumentów.

Sąd Okręgowy pominął dowód z przesłuchania stron oraz dowód z zeznań świadka P. P. „ponieważ powód i świadek prawidłowo wezwani na termin rozprawy nie stawili się bez usprawiedliwienia, a okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy zostały wyjaśnione i wynikają z dokumentów oraz prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w C.”.

Oceniając zasadność żądania powoda wobec (...) S.A. wskazał Sąd, że poza sporem pozostawał fakt zawarcia przez powoda umowy ubezpieczenia autocasco ciągnika marki S. o numerze rejestracyjnym (...).

Według Sądu I instancji w niniejszej sprawie istotne jest przede wszystkim to, że w okresie ubezpieczenia objętym umową, od 10 sierpnia 2011 roku do 9 sierpnia 2012 roku, powód nie był już uprawniony do dysponowania pojazdem. Z akt sprawy, która toczyła się przed Sądem Okręgowym w C. pod sygn. V GC 125/11 wynika bezsprzecznie, że już pismem z dnia 19 kwietnia 2011 roku leasingodawca złożył oświadczenie o rozwiązaniu umowy, wzywając do wydania przedmiotu leasingu. Skuteczność złożonego oświadczenia woli stwierdzona została prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w C. z dnia 9 lipca 2013 roku, który stosownie do art. 365 § 1 k.p.c., wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. „Sąd rozpoznający niniejszą sprawę” nie mógł więc przyjąć ustaleń odmiennych niż to, że po rozwiązaniu umowy leasingu powód nie mógł swobodnie dysponować jej przedmiotem, ale zobowiązany był do zwrotu pojazdu. Powód był uczestnikiem postępowania przed Sądem Okręgowym w C. jako strona pozwana i w tym postępowaniu powinien przedstawić wszystkie zarzuty i dowody na wykazanie, że umowa leasingu nie została skutecznie rozwiązana, skoro tego nie uczynił, to nie może tego faktu negować w niniejszym postępowaniu.

Podkreślił Sąd I instancji, że umowa ubezpieczenia zawarta została przez powoda jako leasingobiorcę. Właścicielem pojazdu pozostawał (...) S.A. w P.. Z zapisów ogólnych warunków umowy w sposób nie budzący wątpliwości wynikało, że leasingobiorca uprawniony jest do zawarcia umowy ubezpieczenia, jednak odszkodowanie wypłacane jest zawsze ubezpieczonemu (§ 26 ust. 1 OWU), którym jest właściciel pojazdu (§ 4 pkt 20 OWU). Już powyższy zapis – zdaniem Sądu Okręgowego – przesądza o braku po stronie powoda legitymacji do dochodzenia wypłaty sumy ubezpieczenia, które to roszczenie przysługiwać mogło ewentualnie właścicielowi pojazdu. W ocenie Sądu nie ma żadnych podstaw, by odmówić postanowieniom ogólnych warunków umów mocy wiążącej, które, oprócz postanowień samej umowy, kształtowały treść stosunku obligacyjnego między stronami. Powód tej okoliczności nie kwestionował, natomiast przepis art. 384 § 1 k.c. stanowi, że ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy. Wobec twierdzeń podniesionych przez (...) S.A. w W. w odpowiedzi na pozew, to powód musiałby wykazać, że pismo zawierające ogólne warunki umowy nie zostały mu doręczone przed zawarciem umowy. Powód nie przejawiał jednak inicjatywy dowodowej w tym zakresie. W ocenie Sądu zapisy ogólnych warunków są jasne i zrozumiałe, powinny być zatem interpretowane zgodnie z literalnym brzmieniem.

Ponadto wskazał Sąd I instancji, że w § 8 ust. 1 pkt 10 OWU wyłączono odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkody powstałe wskutek przywłaszczenia pojazdu lub polegające na kradzieży pojazdu, która miała miejsce w okresie tego przywłaszczenia. Na gruncie obowiązujących strony postanowień przez przywłaszczenie rozumie się bezprawne włączenie pojazdu do swojego majątku lub wykonywanie wobec niego w inny sposób uprawnień właściciela przez osobę uprawnioną do korzystania z pojazdu, w szczególności odmowa zwrotu pojazdu na wezwanie jego właściciela w wyniku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy uprawniającej do korzystania z pojazdu. Szkoda, którą rzekomo miał ponieść powód polegać miała na przywłaszczeniu pojazdu przez A. J. (1), a zatem nie podlegałaby wyrównaniu zgodnie z postanowieniami umowy.

Oceniając zasadność roszczenia powoda skierowanego przeciwko Skarbowi Państwa – Prokuratorowi Rejonowemu w (...) zaznaczył Sąd, że dla jego skuteczności niezbędne jest wykazanie przesłanek określonych w art. 417 § 1 kc, a w rozpoznawanej sprawie powód nie wykazał żadnej z przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa. Szkodę w postaci nieuzyskanego odszkodowania z umowy ubezpieczenia powód wiązał z umorzeniem postępowania przygotowawczego zmierzającego do ustalenia sprawcy przestępstwa przywłaszczenia pojazdu marki S.. Sąd Okręgowy stwierdził, że działania Prokuratury Rejonowej w (...) nie mogą być ocenione jako bezprawne. Organy ścigania działały w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa, w ramach uprawnień przysługujących im z mocy regulacji zawartych w Kodeksie postępowania karnego, ustalając niezbędne szczegóły zdarzenia, a wyjaśnienie okoliczności przywłaszczenia pojazdu leży obecnie w gestii Prokuratury Rejonowej w M., która jako pierwsza wszczęła postępowanie przygotowawcze w sprawie.

W ocenie Sądu I instancji powód nie wykazał też by na skutek działania czy zaniechania organów władzy publicznej poniósł szkodę bowiem jako osoba nieuprawniona do korzystania z pojazdu, nie mógł ponieść szkody równej jego wartości.

Ostatecznie Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powód nie wykazał zasadności dochodzonego roszczenia, a zgodnie z regułą zawartą w art. 6 k.c. to na nim, jako podmiocie poszukującym ochrony, spoczywał ciężar udowodnienia okoliczności, z których wywodził skutki prawne.

W konsekwencji Sąd Okręgowy oddalił powództwo.

Jako podstawę orzeczenia o kosztach postępowania (procesu) powołał Sąd art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. , zgodnie z którymi powód jako strona przegrywająca sprawę obowiązany jest zwrócić pozwanym koszty niezbędne dla celowej obrony. Na koszty procesu poniesione w niniejszej sprawie przez pozwanego (...) S.A. w W. złożyły się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7.200 złotych wynikającej z § 6 punkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu oraz 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Uwzględniając ponadto przepis art. 11 ust. 3 zd. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 roku o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, zgodnie z którym koszty zastępstwa procesowego zasądzone lub przyznane Skarbowi Państwa w sprawie, w której zastępstwo procesowe Skarbu Państwa wykonuje Prokuratoria Generalna, przysługują Skarbowi Państwa - Prokuratorii Generalnej, zasądzono od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7.200 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Zgodnie z przepisem art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze, koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa. Wobec powyższego Sąd I instancji przyznał adwokatowi T. P. ze Skarbu Państwa kwotę 8.856 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Wyrok ten powód zaskarżył w całości, zarzucając:

1.  naruszenie przepisu art. 233 § 1 kpc polegające na dokonaniu oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego;

2.  naruszenie przepisu art. 328 § 2 kpc polegające na sporządzeniu uzasadnienia wyroku w sposób nieodpowiadający wymogom wskazanym w wyżej wymienionym przepisie, a w konsekwencji uniemożliwiający kontrolę instancyjną przedmiotowego wyroku;

3.  naruszenie przepisu art. 227 kpc w zw. z art. 217 § 1,2 i 3 kpc, w zw. z art. 274 § 1 kpc polegające na pominięciu dowodu z zeznań świadka P. P., mimo że świadek prawidłowo zawiadomiony nie stawił się na rozprawę i Sąd winien w pierwszej kolejności skazać świadka na grzywnę i wezwać go powtórnie oraz polegające na pominięciu dowodu z przesłuchania strony powodowej, mimo że powód w dniu rozprawy bezpośrednio przed rozprawą poinformował Sąd, że zepsuł mu się samochód i nie jest w stanie dojechać na rozprawę - w związku z czym usprawiedliwił swoją nieobecność;

Skarżący zarzucił też naruszenie przepisów prawa materialnego, jako:

1.  „błąd w ustaleniach faktycznych”, mający wpływ na wynik sprawy, polegający na nieprawidłowym uznaniu, że powód nie miał legitymacji do dochodzenia wypłaty sumy ubezpieczenia;

2.  „błąd w ustaleniach faktycznych” polegający na nieprawidłowym uznaniu, że powód nie wykazał odpowiedzialności Skarbu Państwa z tytułu dochodzonego roszczenia.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanych (...) S.A. w W. oraz od Skarbu Państwa - Prokuratora Rejonowego w (...) na rzecz powoda kwoty 258.000 złotych, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Wniósł też o dopuszczenie i przeprowadzenie przez Sąd II instancji dowodu z zeznań świadka P. P. i dowodu z przesłuchania strony powodowej.

Ponadto, na wypadek nie uwzględnienia przez Sąd wskazanych wyżej zarzutów - zarzucił naruszenie przez Sąd przepisu art. 102 kpc polegające na obciążeniu powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanych, mimo że w sprawie występuje szczególnie uzasadniony wypadek, w związku z czym Sąd winien nie obciążać powoda kosztami w ogóle.

W związku z powyższym – „z ostrożności procesowej” – wniósł o uchylenie punktów 2 i 3 zaskarżonego wyroku i nieobciążanie powoda kosztami postępowania na rzecz pozwanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

W pierwszej kolejności należy się odnieść do zawartego w apelacji (k. 216) zarzutu nieważności postępowania, której skarżący upatruje tym, że Sąd I instancji naruszył art. 195 § 1 kpc w zw. z art. 72 kpc i 209 kc wskutek tego, że nie zawiadomił („nie wezwał”) do wzięcia udziału w sprawie (...) SA w charakterze powoda.

Oceniając zasadność tego zarzutu podkreślenia wymaga, że przepis art. 195 § 1 kpc ma zastosowanie tylko w razie stwierdzenia braku pełnej legitymacji procesowej w wypadku współuczestnictwa koniecznego, a takie w niniejszej sprawie nie występuje.

Przede wszystkim zaś wskazać należy, że nawet – w sytuacji gdyby takie współuczestnictwo pomiędzy powodem i Bankiem (...) SA występowało, to niezastosowanie się przez Sąd I instancji do unormowania zawartego w art. 195 § 1 kpc nie powodowałoby nieważności postępowania.

Naruszenie wymienionego przepisu jak i art. 72 kpc, a tym bardziej art. 209 kc nie stanowi bowiem jakiejkolwiek przyczyny nieważności postępowania o których mowa w art. 379 kpc.

Przystępując do rozważenia dalszych zarzutów apelacji należy odnieść się do zawartego w apelacji zarzutu naruszenia art. 328 § 2 kpc, którego podstawy skarżący upatruje w tym, że naruszenie wymogów wymienionego przepisu uniemożliwia kontrolę instancyjną.

Zarzut ten jest oczywiście chybiony.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał jakie fakty i w oparciu o jakie dowody uznał za udowodnione, a także, które z dowodów i w jakiej części oraz z jakich przyczyn uznał za niewiarygodne i pozbawione mocy dowodowej. Z powołanych przyczyn zaskarżony wyrok niewątpliwe poddaje się kontroli instancyjnej.

Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 233§1 kpc. Zauważyć przy tym należy, że formułując ten zarzut skarżący ograniczył się do wskazania, że Sąd I instancji dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Apelacja nie zawiera jednak jakichkolwiek wywodów, wskazujących, które to dowody, (którą część materiału dowodowego) Sąd Okręgowy ocenił jako sprzeczne z zasadami logiki czy doświadczenia życiowego.

Już zatem z tej przyczyny Sąd Apelacyjny jest zwolniony z rozważań co do zasadności wymienionego zarzutu. Nie jest bowiem rzeczą sądu odwoławczego „poszukiwanie” naruszeń przepisów postępowania, których miałby dopuścić się sąd I instancji. Obowiązek wskazania tych naruszeń spoczywa na skarżącym, a samo powołanie w apelacji przepisów, które w ocenie skarżącego zostały naruszone bez przytoczenia w jaki sposób zostały naruszone nie jest wystarczające.

Niezależnie od powyższego podkreślenia wymaga, że wbrew stanowisku skarżącego Sąd I instancji prawidłowo, stosownie do wniosków stron zebrał materiał dowodowy w sprawie i materiał ten ocenił zgodnie z wymogami art. 233§2 kpc, przy czym w zdecydowanej większości istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okazały się dowody z dokumentów, których autentyczności strony nie kwestionowały.

Bezzasadny okazał się także zarzut naruszenia art. 227 kpc, 217§1 i 2 kpc oraz art. 274 § 1 kpc.

W nawiązaniu do zarzutu naruszenia tego ostatniego przepisu zauważyć należy, że nawet gdyby przyjąć, że Sąd I instancji naruszył ten przepis, to w żaden sposób nie można przyjąć by nieskazanie świadka na grzywnę za nieusprawiedliwione niestawiennictwo miało wpływ na treść rozstrzygnięcia. Już zatem z tej przyczyny zarzut naruszenia wymienionego przepisu jest bezzasadny.

Odnośnie naruszenia art. 227 kpc oraz 217 kpc oraz 217 § 1 i 2 kpc wskazać należy co następuje.

Zgodnie z unormowaniem zawartym w art. 227 kpc przedmiotem dowodu są fakty (w szerokim rozumieniu tego słowa) mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znacznie. Jak to trafnie wyłożył Sąd Najwyższy w wyroku z 27 stycznia 2011 roku (I CSK 237/10), LEX nr 784978) ocena, czy określone fakty mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy zależy nie tylko od tego, jakie są to fakty, lecz także, a nawet w pierwszej kolejności, od tego, jak sformułowana i rozumiana jest norma prawna, która w rozpatrywanej sprawie została zastosowana. Dokonane ustalenia faktyczne oceniane są w aspekcie określonego przepisu prawa materialnego, który wyznacza zakres koniecznych ustaleń faktycznych i ma rozstrzygające znaczenie dla oceny, czy określone fakty, jako ewentualny przedmiot dowodu mają wpływ na treść orzeczenia.

W związku z takim unormowaniem należy podkreślić, że powód – po sprecyzowaniu żądania – domagał się zasądzenia kwoty 258.000 zł tytułem odszkodowania, za szkodę wynikającą z utraty przez powoda ciągnika siodłowego marki (...) (k. 130) sformułowanego też jako wartość skradzionego pojazdu (k. 8).

W takim stanie rzeczy do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy należały te, które obejmowały m.in. powstanie szkody, której powód mógłby doznać wtedy gdyby wskutek działań (zaniechań) pozwanych powstał w jego mieniu uszczerbek majątkowy. Z takim uszczerbkiem mielibyśmy do czynienia tylko w takim wypadku gdyby powodowi przysługiwały wobec wymienionego ciągnika siodłowego jakiekolwiek prawa majątkowe, w szczególności gdyby powód wykazał, że był właścicielem wymienionego ciągnika.

Z materiału sprawy, prawidłowo zebranego i należycie ocenionego przez Sąd I instancji, wynika natomiast, że powodowi nie przysługiwały jakiekolwiek prawa majątkowe, w szczególności prawo własności, do wymienionego pojazdu.

Powód posiadał bowiem wymieniony ciągnik siodłowy na podstawie umowy leasingu zawartej z Bankiem (...), co było okolicznością bezsporną i zostało prawidłowo ustalone przez Sąd I instancji.

Stosownie do art. 709 ¹ kc przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Stronami umowy leasingu są więc finansujący i korzystający. Finansujący to strona, która nabywa rzecz zgodnie z umową leasingu i oddaje ją drugiej stronie – korzystającemu do używania albo do używania i pobierania pożytków. Finansującym może być tylko podmiot prawa prowadzący przedsiębiorstwo, w zakresie działalności którego mieści się działalność leasingowa. Korzystającym natomiast może być każdy podmiot prawa – osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, ale mająca zdolność prawną, lecz przymiot korzystającego nie oznacza, że z chwila zawarcia takiej umowy staje się on właścicielem rzeczy będącej przedmiotem leasingu. Powód, jako korzystający, nie był zatem właścicielem ciągnika.

Wprawdzie nie było spornym pomiędzy stronami, że powód jako ubezpieczający zawarł z pozwanym Powszechnym – Zakładem (...) SA umowę ubezpieczenia, tym niemniej z umowy tej, w szczególności z ogólnych warunków ubezpieczenia, co trafnie ustalił Sąd Okręgowy wynika, że ubezpieczającym jest osoba zawierająca umowę ubezpieczenia, a ubezpieczonym – właściciel pojazdu. Odszkodowanie wypłacane jest ubezpieczonemu (§ 26 ust. 1 OWU) w wysokości nie wyższej niż suma ubezpieczenia (§ 20 ust. 2 OWU).

Z tych przyczyn, nawet w wypadku gdyby wymieniony ciągnik został skradziony, odszkodowanie z umowy ubezpieczenia przysługiwałoby ubezpieczonemu czyli Bankowi (...) SA, który – jak to prawomocnie ustalono w sprawie V GC 125/11 Sądu Okręgowego w C. – był właścicielem ciągnika.

Trafnie zatem przyjął Sąd Okręgowy, że powód nie może skutecznie domagać się od pozwanego (...) SA zapłaty odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, skoro powód nie był ubezpieczonym (§26 owu).

Nie jest przy tym istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy to czy powodowi doręczono tekst ogólnych warunków ubezpieczenia. Nawet jeżeli ubezpieczyciel nie dopełnił wynikającego z art. 384 §1 i 2 obowiązku doręczenia (udostępnienia) ogólnych warunków umowy ubezpieczenia to mimo niedopełnienia tych wymogów informacyjnych i związanego z tym braku mocy wiążącej wzorca, którym posłużył się pozwany ubezpieczyciel, przyjąć należy, że zawarta umowa ubezpieczenia była ważna, tym niemniej w sytuacji gdy powód nie był właścicielem wymienionego ciągnika nie doznał szkody a w konsekwencji nie może skutecznie dochodzić odszkodowania.

Z tych względów dowód z przesłuchania stron (powoda) nie dotyczył okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Z powołanych przyczyn nie było podstaw do dopuszczenia dowodu z zeznań świadków, w tym świadka P. P., który to dowód został zgłoszony na okoliczność ustalenia zasadności żądania powoda, a w szczególności odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego (...) S.A. za szkodę wynikającą z utraty przez powoda pojazdu marki S. , numer rejestracyjny (...), wysokości poniesionej szkody, okoliczności, w których doszło do kradzieży przedmiotowego pojazdu oraz na okoliczność „przesłanej” (przesłanek?) odpowiedzialności Skarbu Państwa związanej z uniemożliwieniem powodowi ścigania sprawców czynu polegającego na kradzieży przedmiotowego samochodu. Wprawdzie wniosek ten, w nieco innym zakresie, został uwzględniony w postanowieniu dowodowym wydanym na rozprawie w dniu 5 maja 2015 roku, tym niemniej wskazać należy, że okoliczności wymienione we wniosku jak i w postanowieniu dowodowym nie były bowiem istotnymi dla rozstrzygnięcia sprawy już to z tej przyczyny, że stosownie do ogólnych warunków umów ubezpieczenia autocasco powodowi nie przysługiwało roszczenie o zapłatę odszkodowania.

W konsekwencji nie było tez podstaw do uwzględnienia zawartego w apelacji wniosku (bez tezy dowodowej) o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka P. P. oraz zeznań powoda.

Nie można też przyjąć by powód doznał szkody w wysokości 258.000 zł z tej przyczyny, że Prokurator Rejonowy w (...) umorzył postępowanie w sprawie 1 Ds. 557/13 o przywłaszczenie pojazdu (...), w której to sprawie Prokurator także ustalił, że powód nie był właścicielem pojazdu, w konsekwencji nie przyznano mu uprawnienia pokrzywdzonego.

Jeżeli zatem – jak już wyżej wskazano – powód nie był właścicielem ciągnika siodłowego marki (...), to nie można przyjąć by wskutek odmowy prowadzenia śledztwa w sprawie przywłaszczenia tego ciągnika powód doznał szkody, w szczególności z tej przyczyny, że nie uzyskał odszkodowania z umowy ubezpieczenia skoro – jak wyżej wskazano powodowi jako ubezpieczającemu nie przysługiwało świadczenie z tego tytułu. Odszkodowanie przysługiwało bowiem ubezpieczonemu czyli właścicielowi ciągnika.

Już zatem z tej przyczyny, pomijając kwestię braku bezprawności działania Prokuratora Rejonowego w (...) jak i związku przyczynowego, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, bowiem – podobnie jak w stosunku do pozwanego (...) SA – powód nie był czynnie legitymowany.

Z powołanych przyczyn bezzasadne są też, zawarte w apelacji sporządzonej osobiście przez powoda, zarzuty naruszenia art. 415 i 416 kc jak i art. 384 § 1 kc, bowiem art. 415 jak i 416 kc nie miały w sprawie zastosowania, a art. 384 § 1 kc nawet gdyby został naruszony i tak nie stwarzał podstawy do żądania odszkodowania, skoro – jak wyżej wspomniano – powód nie doznał szkody.

Podobnie ocenić należy zarzut naruszenia art. 77 ust. 1 Konstytucji RP. Pomijając już kontrowersje związane z bezpośrednim stosowaniem Konstytucji (art. 8 ust. 2) w szczególności w stosunkach o charakterze niepublicznym, wskazać należy, że stosownie do unormowania zawartego w art. 77 ust.1 Konstytucji podstawową przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej jest powstanie szkody, a takiej – jak wyżej wskazano – powód nie doznał.

Bezzasadny jest też zarzut naruszenia art. 102 kpc, zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Wymieniony przepis nie konkretyzuje pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, aczkolwiek niewątpliwym jest, że odstąpienie na podstawie wymienionego przepisu od zasady odpowiedzialności za wynik procesu dopuszczalne jest tylko w wypadkach wyjątkowych ("szczególnie uzasadnionych"). Ocena, czy taki wypadek rzeczywiście zachodzi, pozostawiona została uznaniu sądu, który musi mieć na względzie całokształt okoliczności sprawy.

Podkreślenia wymaga, że ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny i jest oparta na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy, w związku z czym w zasadzie nie podlega kontroli instancyjnej i może być podważona przez sąd odwoławczy tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa.

W niniejszej sprawie taki wypadek nie występuje, a w szczególności nie można uznać by ocena Sądu I instancji co do obciążenia powoda kosztami była dowolna. Podkreślić przy tym należy, że sytuacja materialna strony zobowiązanej do zwrotu kosztów procesu, nawet jeżeli była podstawą do zwolnienia od kosztów sądowych, nie jest wystarczającą do przyjęcia, że w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony.

Z powołanych przyczyn apelacja powoda okazała się nieuzasadniona wskutek czego na podstawie art. 385 kpc uległa oddaleniu, a powód jako przegrywający sprawę w postępowaniu apelacyjnym obowiązany jest zwrócić pozwanym związane z tym koszty (art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 99 kpc).