Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Borkiewicz

Sędziowie: SSA Dorota Goss-Kokot (spr.)

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

Protokolant: st. insp. sąd. Dorota Cieślik

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2015 r. w Poznaniu

sprawy M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. W..

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. W..

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 2 grudnia 2014 r. sygn. akt VIII U 3963/14

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 463/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych z dnia
2 grudnia 2014 r., po rozpoznaniu odwołania M. B. od decyzji (...) Oddział
w O. o emeryturę, zmieniono zaskarżoną decyzję i przyznano Odwołującemu M. B. emeryturę, poczynając od dnia 24 marca 2014 r.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny.

Odwołujący M. B. urodził się w dniu (...), z zawodu jest technikiem mechanizacji rolnictwa. Odwołujący na podstawie umowy o pracę z dnia 1 lipca 1977 r. zatrudniony został w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. w pełnym wymiarze czasu pracy w sekcji transportu na stanowisku kierownika działu transportu i pracę tę wykonywał do dnia 30 września 1990 r. W okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 30 września 1990 r. Odwołujący, będąc zatrudnionym na stanowisku kierownika działu transportu, wykonywał prace polegające na: nadzorze nad całokształtem pracy działu i właściwym jego funkcjonowaniem, organizowaniu
i kierowaniu całością spraw związanych z transportem własnym i obcym, wydawaniu dyspozycji przewozowych kierowcom i kontrolowaniu ich wykonania zgodnie z codziennymi uzgodnieniami, przygotowywaniu ewidencji, protokołów i innej niezbędnej dokumentacji dotyczącej pracowników, kontroli pracy transportu obcego i własnego, kontroli właściwego wykorzystania środków transportowych, kontroli realizacji przeglądów pojazdów.

Zatem Odwołujący w w/w okresie, a więc od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 30 września 1990 r. nadzorował prace podległych mu pracowników, jak również posiadał uprawnienia do wydawania w ramach pełnienia funkcji kierownika działu transportu poleceń służbowych podwładnym pracownikom. We wskazanym wyżej okresie Odwołującemu jako kierownikowi podlegało około 40 pracowników. Nadzorowani przez Odwołującego pracownicy wykonywali prace wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w szczególności prace określone w wykazie A dziale VIII pkt. 1, 2 i 3 tj. ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych lub żrących, prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych, pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, prace kierowców ciągników lub pojazdów gąsienicowych.

Jak wskazał Sąd Okręgowy, Odwołujący w w/w okresie osobiście i codziennie wykonywał powyższe obowiązki w pełnym wymiarze czasu pracy; przebywał wśród nadzorowanych pracowników, dokonując kontroli nad ich pracami, nadzorując bezpośrednio jakość wykonywanych usług i organizację pracy, wydając pracownikom polecenia i dyspozycje służbowe, jak również wykonywał dodatkowo czynności administracyjno-biurowe polegające na sporządzaniu potrzebnej dokumentacji. Odwołujący, będąc zatrudnionym na stanowisku kierownika działu transportu, wykonywał swoją pracę bezpośrednio w miejscu wykonywania prac przez nadzorowanych przez niego pracowników, niejednokrotnie dokonując kontroli lub nadzoru nad jakością pracy w terenie, gdzie roboty budowlane były wykonywane, a prace administracyjne świadczył wówczas w przenośnym budynku na terenie budowy, w którym znajdowało się tymczasowe pomieszczenie biurowe.

W dniu 1 września 1992 r. Przedsiębiorstwo przekształciło się w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością – Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) sp. z o.o. w L., której następcą prawnym w 1998 r. zostało Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w L.. Od dnia l października 1990 r. Odwołujący został zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) sp. z o.o. w L. na stanowisku kierownika działu produkcji pomocniczej oraz usług i w tym okresie stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na kierowaniu zakładem, m.in. organizacji i kierowaniu całością spraw związanych z działalnością produkcji pomocniczej i usług, nadzorze nad należytym wykorzystywaniem środków transportu, sprzętu, maszyn i urządzeń, nad racjonalną gospodarką remontową i konserwacyjną, nad przeglądami maszyn i urządzeń, a także środków transportu i sprzętu, wydawaniu dyspozycji w zakresie realizacji usług transportowych, sprzętowych, warsztatowych i stolarskich oraz nadzorze i kontroli prowadzenia niezbędnej dokumentacji.

W okresie od dnia 1 października 1990 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Odwołującemu wykonującemu pracę na stanowisku kierownika działu produkcji pomocniczej i usług podlegały następujące komórki organizacyjne: warsztat produkcyjny, stolarnia, warsztat naprawczy, ślusarnia, transport oraz sprzęt. Odwołujący w w/w okresie odpowiedzialny był za właściwą organizację i funkcjonowanie powyższych podległych mu komórek organizacyjnych, prowadził również stałą kontrolę w zakresie rozliczania usług, wykorzystania sprawności technicznej środków transportowych, jak również dokonywał wszelkich czynności związanych z nawiązywaniem i rozwiązywaniem stosunków pracy z pracownikami.

W dniu 17 marca 2014 r. zakład pracy wystawił Odwołującemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach ze wskazaniem, iż w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 30 września 1990 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie, na stanowisku pracy, na którym prace wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie – kierownik działu transportu,
a od dnia 1 października 1990 r. do nadal wykonuje stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w charakterze: kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie, na stanowisku pracy, na którym prace wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie – kierownik działu produkcji pomocniczej i usług.

W dniu 24 marca 2014 r. M. B. wystąpił do pozwanego organu rentowego
z wnioskiem o emeryturę w związku z pracą w szczególnych warunkach. Sporną decyzją pozwany organ rentowy odmówił Odwołującemu świadczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego, odwołanie M. B. zasługiwało na uwzględnienie w całości jako zasadne. Jak ustalił ów Sąd, kwestią sporną było to czy w przypadku Odwołującego spełniony został warunek co najmniej 15-letniego okresu pracy stale i w pełnym wymiarze w warunkach szczególnych. Pozwany organ rentowy nie zaliczył do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia Odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. uznając, iż Odwołujący nie wykazał, iż w powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Jednakże w ocenie Sądu I instancji analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym wiarygodnych zeznań Odwołującego i przesłuchanych w sprawie świadków, jak również dowodów z dokumentów, w szczególności w postaci świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionego w dniu 17 marca 2014 r., świadczy jednoznacznie, iż w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu wyłącznie prace w szczególnych warunkach – kontrolę jakości produkcji i usług w wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Sąd ten dodał również, że podkreślenia wymaga także to, iż Odwołujący nie wykonywał w ramach sprawowanej kontroli jakości żadnych czynności o charakterze ogólnoadministracyjnym. Sporządzana bowiem przez Odwołującego dokumentacja związana była bezpośrednio ze sprawowaną przez niego kontrolą jakości transportu oraz dotyczyła podległych jemu pracowników. Powyższe zatem, w ocenie Sądu I instancji, potwierdza, iż praca Odwołującego spełnia wymogi określone w poz. 24 dział XIV wykazie A załącznika nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Od wyroku została złożona apelacja organu rentowego, gdzie zaskarżono powyższy wyrok w całości, zarzucając: naruszenie prawa materialnego, w szczególności następujących przepisów:

1) art. 184 ust. 1 pkt. 1 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2013.1440, j.t.) poprzez niewłaściwe ich zastosowanie i przyjęcie, iż Odwołujący M. B. spełnia warunek co najmniej 15-letniego okresu pracy na stanowiskach zaliczanych do pracy w szczególnych warunkach i w konsekwencji tego przyznanie w/w prawa do emerytury;

2) art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2013.1440 j.t.) w związku z przepisami wykazu A dział XIV poz. 24 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze poprzez brak ich właściwego zastosowania i przyjęcie, iż praca Odwołującego na stanowiskach kierownika działu transportu i kierownika działu produkcji pomocniczej i usług spełnia wymogi pracy na stanowisku: kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na wydziałach i oddziałach na których jako podstawowe wykonywane są prace w szczególnych warunkach i winna zostać zaliczona do prac w szczególnych warunkach podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy przeczy takim ustaleniom;

a także naruszenie przepisów postępowania:

1) art. 233 § 1 k.p.c. statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez błąd
w ustaleniach faktycznych mający istotny wpływ na wynik sprawy polegający na arbitralnym, dowolnym, bezpodstawnym, sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego przyjęciu,
iż Odwołujący w spornych okresach stale i pełnym wymiarze, świadczył pracę na stanowiskach zaliczanych do pracy w szczególnych warunkach podczas gdy całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego nie uzasadnia takiego twierdzenia;

2) art. 233 § 1 k.p.c. statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez błąd
w ustaleniach faktycznych polegający na dowolnym, bezpodstawnym pominięciu dokonanych ustaleń zmierzających do przyjęcia, iż w spornych okresach Odwołujący, pracując na stanowiskach kierownika działu transportu i kierownika działu produkcji pomocniczej i usług wykonywał stale
i w pełnym wymiarze czasu prace w warunkach szczególnych;

3) art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i zmianę decyzji organu rentowego pomimo istnienia uzasadnionych podstaw do oddalenia odwołania.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji, wniesiono o: 1) zmianę zaskarżonego wyroku w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania; 2) zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny wskazuje na właściwe przepisy mające zastosowanie w przedmiotowej sprawie, a mianowicie przepisy: 1) art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.) oraz 2) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Następnie Sąd II instancji stwierdza, że słusznie Sąd Okręgowy uznał, iż przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie, czy Odwołującemu przysługuje prawo do emerytury w obniżonym wieku z uwagi na pracę w warunkach szczególnych. Bezsporne w sprawie było, iż: Odwołujący urodził się w dniu (...), złożył w dniu 24 marca 2014 r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury, na dzień 1 stycznia 1999 r. okres składkowy i nieskładkowy Odwołującego wynosił co najmniej 25 lat (dokładnie 29 lat, 2 miesiące i 29 dni), nadto, iż nie przystąpił On do otwartego funduszu emerytalnego. Sporny zaś pozostawał 15-letni okres pracy Odwołującego w warunkach szczególnych. Pozwany organ rentowy nie zaliczył do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia Odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., uznając, iż M. B. nie wykazał, iż w powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny, podziela ustalenia faktyczne i prawne poczynione przez Sąd I instancji. Rzeczywiście w świetle zgromadzonych dowodów nie może budzić wątpliwości, iż w spornym okresie zatrudnienia, tj. w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 30 września 1990 r. Odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) sp. z o.o. w L. w charakterze kierownika działu transportu, a następnie od dnia 1 października 1990 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. świadczył pracę w charakterze kierownika działu produkcji pomocniczej i usług. Odwołujący, co podkreślił Sąd Apelacyjny, przychylając się do ustaleń Sądu I instancji, przez cały okres zatrudnienia w w/w zakładzie pracy, a więc od lipca 1977 r. do grudnia 1998 r. tj. przez okres ponad 21 lat bezpośrednio kontrolował jakość transportu, przede wszystkim prac polegających na dowozie materiałów budowlanych na budowy przez pracowników samochodami ciężarowymi powyżej 3,5 tony. Te zaś prace, na co zwrócił uwagę Sąd II instancji, były wykonywane jako podstawowe w przedsiębiorstwie, w którym pracował Odwołujący. Z kolei zgodnie rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jako prace wykonywane w warunkach szczególnych kwalifikuje się również prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie, na stanowisku pracy, na którym prace wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.

Sąd Apelacyjny bierze pod uwagę, że Odwołujący pełniąc w/w funkcje kierownicze w spornym okresie także wykonywał pewne czynności administracyjno- organizacyjne. W tym miejscu Sąd Apelacyjny aprobuje stanowisko zajęte przez Sąd I instancji, który zauważył, że po pierwsze Odwołujący wykonywał je marginalnie w stosunku do podstawowego obowiązku bezpośredniego dozoru inżynieryjno- technicznego pracowników w dziale transportu, po wtóre wszystkie te czynności były bezpośrednio związane z pełnionym przez Odwołującego dozorem i konsekwencją tegoż dozoru. Jednocześnie Sąd II instancji podziela pogląd, iż czym innym jest wykonywanie czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych z dozorem, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego nadzoru nad procesem produkcji (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09). Niemniej w przedmiotowej sprawie, na co zwraca uwagę Sąd II instancji, Odwołujący nie wykonywał czynności administracyjno-biurowych o ogólnym charakterze, lecz wyłącznie te związane z dozorowanymi przez niego pracownikami.

Z kolei, jak zauważa Sąd Apelacyjny, mimo ustalenia, że Odwołujący wykonywał w spornym okresie poza dozorem pewne czynności administracyjne ściśle związane z prowadzoną przez siebie kontrolą w postaci sporządzania niezbędnej dokumentacji pracowniczej, nie wyklucza to możliwości przyjęcia, iż Odwołujący pełnił pracę w szczególnych warunkach określoną w wykazie A dział XIV pkt 24 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Co więcej, Sąd nie jest także obowiązany do ustalenia zakresu wykonywanych przez M. B. czynności administracyjno-biurowych w stosunku do podstawowych obowiązków związanych z dozorem inżynieryjno-technicznym. Jak stwierdził bowiem Sąd Najwyższy, „w sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem, a czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowią integralną część sprawowanego dozoru" (vide wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 11 marca 2009 roku. II UK 243/2008).

Podsumowując całość rozważań, Sąd Apelacyjny wskazuje, że w niniejszej sprawie nie ma wątpliwości co do tego, iż Odwołujący bezpośrednio, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. dozór inżynieryjno-techniczny i kontrolę nad pracownikami w dziale transportu oraz dziale produkcji pomocniczej i usług, w konsekwencji wypełnił wymogi określone w poz. 24 dział XIV wykazie A załącznika nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wykonywane zaś przez Niego ewentualnie czynności administracyjno-biurowe były wyłącznie związane z pełnionym przez Odwołującego nadzorem, co więcej miały marginalny zakres. Absolutnie zaś Odwołujący nie wykonywał czynności administracyjno-biurowych, które nie były ściśle związane ze sprawowanym dozorem, a więc nie wykonywał w ramach sprawowanej kontroli jakości żadnych czynności o charakterze ogólnoadministracyjnym.

Mając na względzie powyższe, na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację.