Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 16 lipca 2015r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje J. M. prawo do emerytury poczynając od dnia 25 czerwca 2015 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz J. M. kwotę 120,00 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 954/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lipca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. M. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Odwołaniem z dnia 11 sierpnia 2015 r. wnioskodawca J. M. wniósł o zmianę powyższej decyzji i przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury. Ubezpieczony wniósł o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 4 kwietnia 1977 r. do dnia 30 września 1989 r. w Przedsiębiorstwie (...) w B. w charakterze montera konstrukcji metalowych. W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, iż w spornym okresie wykonywał prace na wysokości przy budowie hal produkcyjnych na terenie powstającej (...)”.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania, z uwagi na fakt, iż na podstawie przedłożonych dokumentów nie można było określić charakteru wykonywania pracy w świetle przepisów Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa, (...), (...) z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych ministrowi Budownictwa i (...), na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, a ponadto stanowisko to nie zostało wymienione w załączniku A i B rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. M., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 25 czerwca 2015 roku wniosek o przyznanie emerytury. Ubezpieczony nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego i nie pozostaje w zatrudnieniu.

(dowód: wniosek o emeryturę - k. 1-4 akt o emeryturę)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat, w tym 8 lat, 9 miesięcy i 17 dni w szczególnych warunkach. Na ogólny staż pracy składają się: 22 lata, 11 miesięcy i 11 dni okresów składowych, 5 miesięcy i 9 dni okresów nieskładkowych oraz 3 lata, 3 miesiące i 12 dni okresów uzupełniających – rola. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okres od dnia 1 października 1989 r. do dnia 30 czerwca 1991 r. w Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku montera spawacza oraz spawacza oraz od dnia 1 lipca 1991 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w B. na stanowisku spawacza.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 16 lipca 2015 roku - k. 32 akt o emeryturę, odpowiedź na odwołanie – k. 4)

W spornym okresie, tj. od dnia 4 kwietnia 1977 roku do dnia 30 września 1989 roku wnioskodawca J. M. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w B. w charakterze montera konstrukcji metalowych. Pracodawca ubezpieczonego był generalnym wykonawca budowy (...) oraz (...). Jego praca polegała na montażu konstrukcji metalowych na wysokościach. Prace te wykonywane były na wiszących rusztowaniach lub na linkach. Brygada ubezpieczonego stawiała hale o wysokości 20 metrów i konstrukcje biurowców. Konstrukcje te były budowane na wysokim fundamencie (do około 5 metrów) i dopiero na tym stawiane były konstrukcje stalowe. W spornym okresie innych prac nie wykonywał.

(dowód: świadectwo pracy – k. 7 akt kapitałowych; angaż z dnia 4 kwietnia 1977 r. – k. 15 akt o emeryturę; angaże – k. 15-21v; zeznania świadka J. G. protokół rozprawy z dnia 9 czerwca 2016 roku nagranie od minuty 14:33 do minuty 18:31 - k. 15v-16v; zeznania świadka T. W. protokół rozprawy z dnia 9 czerwca 2016 roku nagranie od minuty 18:31 do minuty 23:25 - k. 16 oraz zeznania informacyjne wnioskodawcy potwierdzone na rozprawie w dniu 9 czerwca 2016 roku nagranie od minuty 3:12 do minuty 13:09 k.15-15v )

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 748) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany piętnastoletni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości - wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat, nie pozostaje w stosunku pracy oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku w sprawie o sygn. akt II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272). Wobec powyższego ustalenie, że praca wykonywana była w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku jest więc koniczne dla przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury. Istotnym jest też to, że do okresów uwzględnianych do pracy w szczególnych warunkach zalicza się tylko okresy, w których praca była faktycznie wykonywana.

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Potwierdzeniem powyższego są uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. oraz z dnia 10 marca 1984 r., w których to zostało potwierdzone, że okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczeniem zakładu pracy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. , sygn. akt III UZP 48/84, LEX nr 14630; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., sygn. akt III UZP 6/84, LEX nr 14625).

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie przedłożenia przez wnioskodawcę dokumentów świadczących o charakterze wykonywanej pracy oraz to że stanowisko montera konstrukcji stalowych nie zostało wymienione wprost w załączniku A i B do przedmiotowego rozporządzenia, nie przesądza jeszcze, że J. M. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach. Wobec powyższego to na wnioskodawcy spoczywał ciężar wykazania, że wykonywał prace w szczególnych warunkach w zakwestionowanym przez organ rentowy okresie zatrudnienia i w ocenie Sądu temu obowiązkowi sprostał.

W spornym okresie, tj. od dnia 4 kwietnia 1977 r. do dnia 30 września 1989 r. wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w B. w charakterze montera konstrukcji metalowych na wysokościach. Przeprowadzone postępowanie dowodowe w postaci zeznań świadków T. W. i J. G. - osób, które razem z wnioskodawcą pracowały w tym okresie oraz przesłuchania samego ubezpieczonego, jak i ze zgromadzonych w aktach osobowych dokumentów potwierdziły, że wnioskodawca w spornym okresie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze montera konstrukcji stalowych na wysokościach. Prace te wykonywane były na wiszących rusztowaniach lub na linkach. Brygada ubezpieczonego stawiała hale o wysokości 20 metrów i konstrukcje biurowców. Konstrukcje te były budowane na wysokim fundamencie (do około 5 metrów) i dopiero na tym stawiane były konstrukcje stalowe. Wnioskodawca w spornym okresie innych prac nie wykonywał.

W postępowaniu dowodowym, przesłuchani w sprawie świadkowie potwierdzili zeznania wnioskodawcy co do stałego charakteru jego pracy jako montera konstrukcji metalowych wykonującego swoją pracę na wysokości, a z dokumentów wynika wprost, że praca była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego podkreślić należy, że dla oceny, czy pracownik pracował w warunkach szczególnych, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy – rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych (wyrok SN z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, OSNP 2010/23-24/281). W związku z powyższym sama nazwa stanowiska wskazana w umowie o pracę nie może być wyznacznikiem zakwalifikowania pracy w warunkach szczególnych, bowiem istotny jest rodzaj faktycznie wykonywanej pracy.

Z tych względów Sąd Okręgowy uznał, że praca wnioskodawcy w okresie od dnia 4 kwietnia 1977 r. do dnia 30 września 1989 r. przy montażu konstrukcji stalowych była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach zgodnie w wykazem A, Dziale V, poz. 5, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku i podlegała uwzględnieniu jako praca w warunkach szczególnych na cele emerytalno - rentowe. Tym samym wnioskodawca spełnił ostatnią z wymaganych przesłanek do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, bowiem po zaliczeniu spornego okresu pracy, do okresu już uznanego przez organ rentowy w wymiarze 8 lat, 9 miesiące i 17 dni, wnioskodawca wykazał, że pracował w szczególnych warunkach przez okres przekraczający 15 lat.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy J. M. prawo do emerytury z dniem 25 czerwca 2015 roku, tj. z dniem, w którym wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

O kosztach procesu Sąd orzekł w myśl art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik, zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz J. M. kwotę 120 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd zasądził powyższą kwotę w oparciu o § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst. jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 490).