Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 8 czerwca 2016 r.

W pozwie złożonym w tutejszym Sądzie w dniu 5 stycznia 2016 roku powódka B. D. wniosła o zobowiązanie strony pozwanej Skarbu Państwa reprezentowanego (...)(dalej także jako „Dyrektor Zarządu Zasobów Mieszkaniowych (...)/(...)) do złożenia oświadczenia woli, na mocy którego nastąpi zawarcie umowy najmu lokalu zamiennego pomiędzy stronami. Powódka wskazała, że w 1993 roku była zatrudniona jako pracownik cywilny w Jednostce Wojskowej w G. i w tym czasie zawarła z wymienioną jednostką umowę najmu lokalu położonego w G. przy ul. (...) blok (...) (obecnie ul. (...). Z. S. 2c m. 7) na czas zatrudnienia w jednostkach wojskowych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Następnie, w wyniku zaległości czynszowych została z tego lokalu wykwaterowana. Zdaniem powódki zachodzą przesłanki przewidziane w z art. 33 ust. 1 ustawy o z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (dalej jako : (...)) i na tej podstawie przysługuje jej prawo do lokalu zamiennego.

W odpowiedzi na pozew złożonej w dniu 11 kwietnia 2016 r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Strona pozwana wskazała, że przywoływany przez powódkę przepis art. 33 UoPL nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie, bowiem na podstawie art. 3 ust. 2 cytowanej ustawy w stosunku do lokali będących w dyspozycji m.in. ministra właściwego do spraw wewnętrznych przepisy niniejszej ustawy stosuje się, o ile przepisy odrębne dotyczące tych lokali nie stanowią inaczej, zatem w tym stanie rzeczy zastosowanie znajdują jedynie przepisy ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (dalej także jako: UoSZRP). Ponadto, zawarta między stronami umowa w sposób wyczerpujący wskazywała okoliczności, w jakich osobie zobowiązanej do opróżnienia lokalu lokal przysługuje lokal zamienny.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 listopada 1993 roku wydana została decyzja Dowódcy Garnizonu G. o przydzieleniu B. D. osobnej kwatery stałej.

(okoliczność bezsporna, nadto: decyzja ‒ k. 33,34)

Na podstawie niniejszej decyzji między B. D. a Jednostką Wojskową w G. zawarta została umowa najmu mieszkania zakładowego.

(okoliczność bezsporna, nadto: umowa najmu ‒ k. 4-6)

B. D. wielokrotnie nie uiszczała należności za zajmowany lokal, przy czym zaległości te były dochodzone przez Skarb Państwa na drodze sądowej.

(okoliczność bezsporna, nadto: nakaz zapłaty z dnia 8 kwietnia 2008 r.‒ k. 44,45, nakaz zapłaty z dnia 4 grudnia 2009 r.‒ k. 42,43)

Decyzją z dnia 7 kwietnia 2009 roku Dyrektor (...)nakazał B. D. oraz jej domownikom ‒ R. D. i Ł. D. ‒ przekazać lokal mieszkalny usytuowany przy ul. (...). S. 2c m. 7 do dyspozycji Zarządu (...)

(dowód: decyzja ‒ k. 35-37)

Wobec niewykonania powyższego zobowiązania B. D. i Ł. D. zostali przymusowo wykwaterowani z zajmowanego lokalu w dniu 3 października 2011 roku.

(okoliczność bezsporna, nadto: protokół z czynności egzekucyjnych ‒ k. 40,41)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów w postaci powyżej przywołanych dokumentów załączonych przez strony do pozwu oraz odpowiedzi na pozew. Sąd dał im wiarę w całości, ze względu na brak okoliczności podważających ich wiarygodność. Ponadto, ich treść znajduje potwierdzenie zarówno w twierdzeniach powódki, jak i strony pozwanej. Na uwagę zasługuje fakt, że twierdzenia powódki i strony powodowej dotyczące stanu faktycznego są zbieżne. Rozbieżności pomiędzy stronami postępowania dotyczącą jedynie oceny prawnej zaistniałego stanu rzeczy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako bezzasadne nie podlegało uwzględnieniu.

Przepis art. 64 k.c. przewiduje, iż prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Jednakże artykuł ten nie stanowi samoistnej podstawy do kreowania obowiązku złożenia oznaczonego oświadczenia woli, obowiązek taki musi wynikać z ustawy albo z czynności prawnej i musi dotyczyć oświadczenia woli (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2011 r., III CSK 16/11, LEX nr 1101659). A zatem podstawą materialnoprawną żądania i orzeczenia nie jest sam art. 64 k.c., ale normy prawa materialnego nakładające obowiązek złożenia oświadczenia woli. Brak takiego obowiązku powoduje oddalenie powództwa (P. Machnikowski [w:] E. Gniewek [red.] Kodeks cywilny. Komentarz. C.H. Beck, Warszawa 2011, s. 159).

W ocenie Sądu na gruncie rozpoznawanej sprawy nie ulegało wątpliwości, iż normą prawa materialnego, będącego podstawą powództwa nie mógł być art. 33UoPL. Przepis ten stanowi, że w razie ustania po dniu 12 listopada 1994 r. najmu lokalu zawartego przed tym dniem na czas trwanie stosunku pracy były najemca lub osoby pozostające w lokalu po śmierci najemcy zachowają prawo do lokalu zamiennego, jeżeli przysługiwało im ono na podstawie przepisów obowiązujących przed tym dniem, a w razie oddania w najem lokalu zamiennego, czynsz za tej lokal w dniu zawarcia umowy najmu nie może w stosunku rocznym przekraczać 3 % jego wartości odtworzeniowej.

Powódka wskazała ów przepis jako podstawę swoich żądań. Podniosła również, że art. 3 ust. 2 cytowanej ustawy na kanwie niniejszej sprawy nie znajduje zastosowania. Przepis ten stanowi, iż do lokali będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub podległych mu organów, do lokali będących w dyspozycji jednostek organizacyjnych Służby Więziennej oraz do lokali pozostających i przekazanych do dyspozycji Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefa Agencji Wywiadu, przepisy ustawy stosuje się, jeżeli przepisy odrębne dotyczące tych lokali nie stanowią inaczej. Powódka wskazała, iż przepis ten odnosi się do lokali będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz podległych mu organów, nie zaś jednostek organizacyjnych, jaką jest Zarząd (...). Ponadto, w ocenie powódki przepis art. 1a UoPL, wyłączający stosowanie przepisów tej ustawy względem lokali będących do dyspozycji Wojskowej Agencji Mieszkaniowej lub Agencji Mienia Wojskowego także nie znajduje zastosowania w niniejszym stanie faktycznym, ponieważ w strukturze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nie zostały utworzone takie jednostki.

Natomiast w ocenie strony pozwanej treść przywołanego wyżej przepisu art. 3 ust. 2 UoPL pozwala w niniejszym stanie rzeczy na przyjęcie, że stosowanie UoPL w niniejszej sprawy jest niedopuszczalne. Jak podniosła strona pozwana, umowa najmu między powódką a Jednostką Wojskową w G. zawarta została na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale osobnej kwatery stałej nr 14/93. Przepisami, które regulowały rozporządzanie przez właściwe jednostki w czasie po 1 stycznia 1996 roku lokalami wchodzącymi w zakres zasobu mieszkaniowego Zarządu (...)była ustawa z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (dalej także jako: UoSZRP) i jako lex specialis względem UoPL powinny być stosowane w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe stanowiska stron, Sąd podzielił w całości trafny pogląd strony pozwanej, stwierdzając że przy rozpatrywaniu niniejszej sprawy nie znajdują zastosowania przepisy UoPL. Podstawą takiego rozstrzygnięcia jest treść art. 1a cyt. ustawy, który stanowi, że nie stosuje się jej do lokali będących do dyspozycji Agencji Mienia Wojskowego (dalej także jako: Agencja).

Przedmiotem pozwu jest zobowiązanie Skarbu Państwa (...) Mieszkaniowych (...) do złożenia oświadczenia woli, na podstawie którego nastąpi nawiązanie stosunku najmu między powódką a Skarbem Państwa reprezentowanym przez Dyrektora (...).

Zarząd Zasobów Mieszkaniowych (...) jest jednostką organizacyjną podległą Ministrowi Spraw Wewnętrznych (za Wykazem jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych lub przez niego nadzorowanych, stanowiącym załącznik do Obwieszczenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 12 listopada 2012 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych lub przez niego nadzorowanych). Zadania tej jednostki wyznacza jednak ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego. W realiach niniejszej sprawy podkreślenia wymaga treść art. 87 ust. 1, który stanowi, że zadania Agencji w stosunku do osób nie będących żołnierzami służby stałej, którzy w dniu 31 grudnia 2001 r. pełnili zawodową służbę wojskową we właściwych jednostkach, emerytów wojskowych i rencistów wojskowych oraz członków ich rodzin, które zajmują lokal mieszkalny znajdujący się w zasobie mieszkaniowym ministra właściwego na podstawie decyzji o przydziale lub umowy najmu na czas nieokreślony wykonuje Zarząd Zasobów Mieszkaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Zakres kompetencji Zarządu Zasobów Mieszkaniowych (...) wyznaczony w przywołanym przepisie w sposób bezsprzeczny wskazuje, że jednostka ta wykonuje zadania Agencji Mienia Wojskowego w stosunku do wskazanych w tym przepisie osób. Nienależnie od powyższego, należy wskazać, że wprowadzona w cytowanej ustawie przez prawodawcę definicja legalna pojęcia „lokal mieszkalny” bezspornie przesądza o obowiązku zastosowania w stosunku do przedmiotowych lokali ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (art. 4 Ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego). Mając na uwadze powyższe, konieczność zastosowania przepisów UoSZRP w niniejszej sprawie jest oczywista.

Zgodnie z art. 29a UoSZRP do innych osób niż żołnierze zawodowi, które zajmują lokale mieszkalne będące w zasobie mieszkaniowym i internatowym Agencji, w zakresie nieuregulowanym w ustawie mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny oraz ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego.

Należy w tym miejscu podkreślić, że ustawa z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zawiera przepisy szczególne regulujące tryb przyznawania lokalu zamiennego, a mianowicie art. 24, który w żaden sposób nie znajduje zastosowanie wobec powódki, nie jest ona bowiem żadną osobą, które są wymienione w tym przepisie. Przepis ten stanowi, że w razie śmierci żołnierza służby stałej, który do dnia śmierci zajmował lokal mieszkalny lub nie otrzymał decyzji o przydziale lokalu mieszkalnego, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 21 ust. 6, o ile do dnia śmierci nabył prawo do emerytury wojskowej lub jego śmierć pozostaje w związku ze służbą wojskową, żołnierza służby kontraktowej, który do dnia śmierci nabył prawo do emerytury wojskowej lub którego śmierć pozostaje w związku ze służbą wojskową, żołnierza pełniącego służbę kandydacką, nadterminową zasadniczą służbę wojskową, służbę przygotowawczą albo służbę okresową, którego śmierć pozostaje w związku ze służbą wojskową, żołnierza, o którym mowa w pkt 1-3, zmarłego w ciągu 3 lat po zwolnieniu ze służby wojskowej, jeżeli śmierć nastąpiła wskutek urazów doznanych w czasie pełnienia służby lub chorób powstałych w tym czasie, albo w ciągu 3 lat po zwolnieniu ze służby, jeżeli śmierć nastąpiła wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej, żołnierza uprawnionego do odprawy mieszkaniowej w dniu zwolnienia ze służby wojskowej, zmarłego przed dniem wypłaty tej odprawy, wspólnie zamieszkałym z nim w dniu jego śmierci: małżonkowi, zstępnym, wstępnym, osobom przysposobionym i osobom przysposabiającym przysługują uprawnienia, o których mowa w ust. 4, a w przypadku żołnierza, o którym mowa w pkt 5 - uprawnienie, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, czyli min. zajmowany lokal mieszkalny, lokal zamienny w przypadku zajmowania kwatery, jeżeli Agencja ma taki w swoim zasobie mieszkaniowym i internatowym, za ich zgodą; w przypadku skorzystania przez żołnierza zawodowego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, przez osoby, o których mowa w ust. 3, albo przez żołnierza zawodowego, o którym mowa w ust. 6, z prawa do lokalu zamiennego albo innego lokalu mieszkalnego, dyrektor oddziału regionalnego zawiera z tymi osobami umowę najmu lokalu mieszkalnego.

Jednakże, należy wskazać, iż w czasie orzekania oraz w czasie, gdy powódka zajmowała przedmiotowy lokal, a następnie została z niego przymusowo wykwaterowana obowiązywał inny stan prawny.

W kwietniu 2009 roku, tj. w czasie wydania przez Dyrektora Zarządu Zasobów Mieszkaniowych MSWiA decyzji o zwolnieniu o przez powódkę lokalu mieszkalnego, zastosowanie przepisów UoPL w niniejszej sprawie zostało wyłączone na podstawie art. 1a, który stanowił, że przepisów ustawy nie stosuje się do lokali będących w dyspozycji Wojskowej Agencji Mieszkaniowej. Wojskowa Agencja Mieszkaniowa jako państwowa jednostka organizacyjna, wykonującą zadania z zakresu wykonywania na rzecz Skarbu Państwa prawa własności i innych praw rzeczowych w stosunku do gruntów, budynków i lokali mieszkalnych m. in. wykorzystywanych na zakwaterowanie stałe i tymczasowe żołnierzy zawodowych, została utworzona na podstawie UoSZRP, będącej jednocześnie, razem ze statutem Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, podstawą jej działania.

W stanie prawnym obowiązującym w kwietniu 2009 roku obowiązywał przepis o treści analogicznej do treści obecnie obowiązującego art. 87 ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego, tj. art. 84a UoSZRP, który stanowił, że w stosunku do innych osób niż żołnierze służby stałej, którzy w dniu 31 grudnia 2001 r. pełnili zawodową służbę wojskową we właściwych jednostkach, emerytów wojskowych, rencistów wojskowych oraz członków ich rodzin, które zajmują lokal mieszkalny w zasobie ministra właściwego do spraw wewnętrznych, na podstawie decyzji o przydziale lub umowy najmu na czas nieokreślony zadania Wojskowej Agencji Mieszkaniowej wykonuje Zarząd Zasobów Mieszkaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Powódka, zatrudniona w Jednostce Wojskowej w G., a następnie w Biurze Ochrony Rządu jako pracownik cywilny, zajmowała lokal przy ul. (...). S. 2C w G. na podstawie decyzji o przydziale, zatem bezspornie przepis art. 84a UoSZRP wyznaczał jej sytuację prawną. Mając na uwadze powyższe, konieczność zastosowania przepisów UoSZRP w niniejszej sprawie jest nie budzi wątpliwości Sądu.

Zgodnie z art. 38 ust. 2 UoSZRP w brzmieniu obowiązującym do 1 lipca 2010 roku w stosunku do osób niebędących żołnierzami służby stałej, które nie uiszczają pełnych opłat za używanie lokalu lub pełnych opłat pośrednich z tytułu zajmowanego lokalu mieszkalnego przez łączny okres dłuższy niż trzy miesiące, dyrektor oddziału regionalnego Agencji zarządza przymusowe wykwaterowanie w trybie art. 45. Przepis art. 38 ust. 2 UoSZRP, zmieniony został ustawą z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 143), jednak zgodnie z przepisami przejściowymi przywołanej ustawy (art. 18 ust. 1) do spraw wszczętych i niezakończonych przed terminem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy UoSZRP w brzmieniu dotychczasowym. Powracając do wykładni art. 38 ust. 2 UoSZRP należy wskazać, że konstytuował on po stronie właściwego organu ‒ w realiach niniejszej sprawy- po stronie Dyrektora Zarządu Zasobów Mieszkaniowych MSWiA ‒ obowiązek zarządzenia przymusowego wykwaterowania w określonym trybie, nieprzewidującym konieczności zapewnienia osobom podlegającym wykwaterowaniu lokalu zamiennego. Tryb ten, zgodnie z art. 45 nie znajduje zastosowania w określonych sytuacjach, wymienionych w formie katalogu zamkniętego w ust. 3 przywołanego przepisu, tj. jeżeli miałby dotyczyć kobiety w ciąży, małoletniego, osoby niepełnosprawnej, osoby obłożnie chorej lub emeryta i rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej. W przypadku zaistnienia jednej z tych przesłanek dyrektor oddziału regionalnego Agencji (tu: Dyrektor Zarządu Zasobów Mieszkaniowych MSWiA) występuje do sądu z pozwem o nakazanie opróżnienia lokalu mieszkalnego, orzeczenie o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, o wezwanie do udziału w procesie gminy oraz określenie odszkodowania.

Powódka nie wykazała, aby w okresie przeprowadzenia przez właściwy organ przymusowego wykwaterowania z wniosku Dyrektora Zasobów Mieszkaniowych MSWiA ziściła się którakolwiek z przesłanek określonych w art. 45 ust. 3 UoSZRP. Stosownie do powyższego, należy uznać, że w tym czasie powódce nie przysługiwało prawo do otrzymania lokalu socjalnego.

Ponadto wypada zauważyć, że także wówczas ustawa z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zawierała przepisy szczególne regulujące tryb przyznawania lokalu zamiennego, które w żaden sposób nie mogą znaleźć zastosowania wobec powódki, gdyż lokal zamienny mógł być przyznany albo żołnierzowi albo członkom jego rodziny w przypadkach opisanych w ustawie.

Niezależnie od powyższych rozważań należy wskazać, że art. 33 ust. 1 UoPL, na podstawie którego powódka dochodzi swych żądań ma zastosowanie do umów najmu zawartych na czas trwania stosunku pracy przed wejściem w życie ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatków mieszkaniowych. Zgodnie z obowiązującym wówczas prawem lokalowym osobie obowiązanej do opróżnienia tzw. lokalu zakładowego w wyniku zakończenia najmu z przyczyn wskazanych w art. 57 ust. 3 pr.lok. przysługiwało prawo do lokalu zamiennego (K. Zdun-Załęska, Komentarz do art. 33 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, LexisNexis 2014). Przywołany przepis wskazywał, iż osobie zobowiązanej do opróżnienia lokalu w wyniku zakończenia najmu przysługuje prawo do lokalu zamiennego w razie rozwiązania stosunku pracy (z zastrzeżeniami co do przyczyn) lub przejścia pracownika na emeryturę lub rentę.

W realiach niniejszej sprawy należy stwierdzić, że powódce, jako osobie zobowiązanej do opróżnienia lokalu w wyniku zakończenia najmu nie przysługiwało prawo do lokalu zamiennego. Zakończenie najmu było bowiem konsekwencją nie rozwiązania z nią stosunku pracy, lecz konsekwencją nieuiszczania należności za zajmowany lokal przez powódkę, co udowadniają dokumenty przedłożone w sprawie oraz co potwierdza powódka. Nie zachodziły zatem przesłanki, od których prawodawca uzależniał przysługiwanie uprawnienia do lokalu zamiennego. Powódka bowiem po rozwiązaniu z nią stosunku pracy w jednostce wojskowej nie straciła lokalu, wręcz przeciwnie mogła w nim dalej zamieszkiwać, tym bardziej, że od razu po rozwiązaniu ww. stosunku pracy, została zatrudniona przez Biuro Ochrony Rządu. Wypada w tym miejscu podkreślić, że powódka straciła lokal wskutek zastosowania wobec niej ówczesnego art. 38 ust. 2 UoSZRP. Zatem nie spełniła się dyspozycja art. 33 ust. 1 UoPL.

Roszczenie powódki o złożenie oświadczenia woli o treści wskazanej w pozwie było równoznaczne z powództwem o zawarcie przez stronę pozwaną umowy najmu przedmiotowego lokalu. Wobec zaś ustalenia, iż po stronie pozwanego nie istniał obowiązek złożenia przedmiotowego oświadczenia woli, oraz mając na względzie wszystkie powyższe rozważania, sąd uznał, że powództwo należało oddalić (pkt 1).

O kosztach procesu (pkt 2) Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W ocenie Sądu zobowiązanie powódki do pokrycia kosztów procesu mogłoby stanowić dla niej nadmierne obciążenie finansowe. Mając na względzie powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie 2. sentencji wyroku.

(...)

S/proszę:

1.  (...);

2.  (...)