Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Robert Grygiel

Protokolant Karina Zbroińska

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2016 roku w Częstochowie na rozprawie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 28 września 2015 roku Nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt IV U 1639/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 września 2015 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił przyznania J. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wprawdzie orzeczeniem z dnia
2 września 2015 roku ubezpieczony został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy od dnia 12 grudnia 2014 roku, jednakże ani w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę, ani w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem powstania niezdolności do pracy nie udowodnił wymaganego 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego i nie legitymuje się jednocześnie co najmniej 30-letnim okresem składkowym.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł J. K., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do żądanego świadczenia.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że wbrew ocenie organu rentowego udokumentował wymagany 5-letni okres ubezpieczenia w ostatnim 10-leciu, ponieważ powinien zostać do niego zaliczony okres prowadzenia działalności gospodarczej, za który nie opłacał składek na ubezpieczenia społeczne, ale obecnie reguluje te zaległości w ramach zawartego w dniu 27 lipca 2015 roku układu ratalnego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

J. K. urodził się (...). W dniu 13 sierpnia 2015 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Rozpoznając powyższy wniosek organ rentowy skierował wnioskodawcę na badanie przez lekarza orzecznika ZUS, który orzeczeniem z dnia
2 września 2015 roku stwierdził, że badany jest całkowicie niezdolny do pracy
w okresie od 12 grudnia 2014 roku do 30 września 2020 roku.

Całkowity staż emerytalny J. K. wynosi 24 lata, 8 miesięcy i 29 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 7 miesięcy i 2 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 27 lat, 4 miesiące i 1 dzień, w tym:

- w ostatnim dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy, tj. w okresie od 12 grudnia 2004 roku do 11 grudnia 2014 roku – 24 dni;

- w ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o rentę, tj. w okresie od 13 sierpnia 2005 roku do 12 sierpnia 2015 roku – 24 dni.

(v. akta rentowe)

Obecnie u ubezpieczonego rozpoznaje się przewlekłą chorobę wieńcową, kardiomiopatię niedokrwienną (...)/II, stan po (...) i P. ad (...) c. 2 (...) w dniu 12 grudnia 2014 roku, stan po (...), (...) w dniu
7 maja 2015 roku, chorobę węzła zatokowego, stan po implantacji kardiostymulatora (...) w dniu 29 czerwca 2015 roku, (...) i nikotynizm, które to schorzenia czynią go całkowicie niezdolnym do pracy przyczyn kardiologicznych w okresie od grudnia 2014 roku do 2020 roku. Brak jest przy tym jakichkolwiek dowodów medycznych
z leczenia ambulatoryjnego i szpitalnego przed grudniem 2014 roku, a co za tym idzie brak jest przesłanek do stwierdzenia, aby niezdolność ubezpieczonego do pracy mogła powstać przed tą datą.

(v. opinia biegłej sądowej z zakresu kardiologii dr n. med. M. W. wraz
z załącznikami k. 41-43)

Nadto odwołujący uskarża się na problemy urologiczne, jednakże pojawiły się one dopiero w maju 2015 roku, kiedy miał zakładane bypassy. Wcześniej ubezpieczony nie chorował na żadne schorzenia urologiczne.

(v. oświadczenie pełnomocnika ubezpieczonego – elektroniczny protokół rozprawy
z dnia 9 marca 2016 roku, dokumentacja medyczna k. 61-65)

W okresie od 1 lipca 1983 roku J. K. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, z tytułu której podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym między innymi w istotnych dla sprawy okresach od 4 sierpnia 2003 roku do 31 maja 2012 roku, od 1 czerwca 2013 roku do 31 lipca 2013 roku i od 1 sierpnia 2014 roku do 31 sierpnia 2014 roku. Należne z powyższego tytułu składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne odwołujący uiścił za okres od sierpnia 2003 roku do marca 2004 roku. W zakresie składek za okres od kwietnia 2004 roku do lutego 2009 roku ubezpieczony złożył wniosek o ich umorzenie na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2012 roku o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U.
z 2012 roku, poz. 1551), natomiast należności za okresy od marca 2009 roku do maja 2012 roku, od czerwca 2013 roku do lipca 2013 roku i sierpień 2014 roku zostały objęte układem ratalnym z dnia 29 lipca 2015 roku. Na dzień 15 stycznia 2015 roku płatnik uregulował 5 rat układu ratalnego z terminem płatności rat przypadającym na okres od sierpnia do grudnia 2015 roku, które objęły należność na ubezpieczenia społeczne za marzec i kwiecień 2009 roku. Termin płatności ostatniej raty przypada na dzień 20 lipca 2023 roku.

(v. akta rentowe, dokumentacja załączona od odwołania k. 16-31, pismo ZUS z dnia 19 stycznia 2016 roku k. 55)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku poz. 748 ze m.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (ust. 2).

W myśl art. 58 ust. 1 ustawy, warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1.  1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2.  2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3.  3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4.  4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5.  5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej (art. 58 ust. 2).

Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (ust. 4).

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy emerytalnej, niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 2),
a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 3).

W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż zgodnie z literalnym brzmieniem art. 57 ust. 1 ustawy ubezpieczony, celem nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, musi spełniać wszystkie 3 przesłanki do jej nabycia łącznie,
a niespełnienie którejkolwiek z nich wyklucza możliwość przyznania mu prawa do tego świadczenia.

J. K. musiałby zatem być niezdolny do pracy, a niezdolność ta musiałaby powstać w trakcie, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania okresów enumeratywnie wskazanych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy – chyba że zostałby uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, ponieważ posiada okres składkowy i nieskładkowy przekraczający 25 lat. Dodatkowo ubezpieczony musiałby się legitymować 5-letnim okresem składkowym i nieskładkowym w dziesięcioleciu poprzedzającym powstanie niezdolności do pracy lub w dziesięcioleciu poprzedzającym złożenie wniosku o przyznanie prawa do renty, ewentualnie co najmniej 30-letnim okresem składkowym.

W niniejszej sprawie niesporne jest, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy od dnia 12 grudnia 2014 roku i brak jest jakichkolwiek medycznych przesłanek do uznania go za niezdolnego do pracy przed tą datą, tak ze względów kardiologicznych jak i urologicznych.

Podobnie niesporne jest, że z uwagi na legitymowanie się przez odwołującego ponad 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym nie musi on spełniać warunku określonego w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej.

Spór sprowadza się w tej sytuacji jedynie do ustalenia, czy wnioskodawca legitymuje się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym (art. 57 ust. 1 pkt 2), ewentualnie legitymuje się 30-letnim okresem składkowym, który wyłączałby konieczność spełniania przez niego powyższego warunku (art. 58 ust. 4).

Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty dla:

1)  płatników składek, zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe,

2)  osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność

- nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie.

Wobec ubezpieczonych zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenie społeczne za okres przypadający przed dniem wejścia w życie ustawy oraz osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność przed dniem wejścia w życie ustawy przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio (ust. 5).

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem powstania niezdolności do pracy oraz w dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o przyznanie prawa do renty, odwołujący prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą i był to jedyny tytuł do objęcia go obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Podobnie niesporne jest, że w tym czasie wnioskodawca terminowo opłacił składki na ubezpieczenia społeczne jedynie za okres od 1 do 24 marca 2009 roku oraz że następnie w ramach zawartego w dniu 29 lipca 2015 roku układu ratalnego opłacił zaległe składki za marzec i kwiecień 2009 roku.

Skoro zatem cytowany powyżej przepis art. 5 ust. 4 ustawy emerytalnej wprost stanowi o nieuwzględnieniu przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy okresów prowadzenia działalności gospodarczej, za które nie zostały opłacone należne składki na ubezpieczenia społeczne, to faktycznie żadnego znaczenia nie ma okoliczność, że w dniu 29 lipca 2015 roku odwołujący zawarł układ ratalny, na mocy którego zobowiązał się spłacić zaległości składkowe za okresy od marca 2009 roku do maja 2012 roku, od czerwca 2013 roku do lipca 2013 roku i sierpień 2014 roku, albowiem faktycznie składki te nie zostały opłacone.

Analogiczny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 stycznia 2014 roku,
I UK 287/13 (LEX nr 1498592), w którym wskazał, że pomimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 u.s.u.s., okresy podlegania temu ubezpieczeniu, za które nie zapłacono składek, nie są wliczane do okresów ubezpieczenia, od których zależy prawo do renty lub emerytury.

Na marginesie jedynie w tej sytuacji można zauważyć, że układ ratalny zawarty przez odwołującego dotyczy zaległości składkowych jedynie za okres około 3,5 roku, a zatem nawet gdyby uiścił on wszystkie objęte nim zaległości, to i tak nadal nie będzie się legitymował wymaganym 5-letnim okresem składkowym
i nieskładkowym w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę, ani w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem powstania niezdolności do pracy, jak również nie będzie się legitymował co najmniej 30-letnim okresem składkowym.

Jednocześnie zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 listopada 2012 roku
o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 roku, poz. 1551), w przypadku umorzenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe okres, za który składki zostały umorzone nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa i wysokości emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych oraz innych świadczeń, do których prawo uzależnione jest od posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz przepisów powołanych w treści uzasadnienia, oddalił odwołanie J. K. jako bezzasadne.