Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lipca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Woźniak

Sędziowie: SO Anna Budzyńska

SO Patrycja Baranowska (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2016 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku dłużnika P. S. (1)

o ogłoszenie upadłości

na skutek zażalenia P. S. (1) na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 18 stycznia 2016 roku, sygn. akt XII GU 231/15

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSO Anna Budzyńska SSO Agnieszka Woźniak SSO Patrycja Baranowska

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie oddalił wniosek dłużnika P. S. (1) o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jego majątku.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawca w okresie od dnia 11 maja 1998 roku do dnia 30 stycznia 2015 roku prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...) w P.. Zasadniczym przedmiotem działalności gospodarczej dłużnika było świadczenie usług budowlanych, w tym realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków.

P. S. (1) zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej jesienią 2014 roku z uwagi na problemy finansowe, w tym także utratę płynności wynikającą z pogorszenia się koniunktury na rynku budowlanym w 2011 roku, wzrost konkurencji, spadek liczby oraz rentowności zleceń na usługi przez niego oferowane, a także wzrost kosztów prowadzonej działalności. Do roku 2012 lub 2013 dłużnik zatrudniał pracowników.

W 2012 roku dłużnik zaprzestał spłaty swoich wymagalnych zobowiązań.

W dniu 16 października 2015 roku rozwiązaniu przez rozwód uległo jego małżeństwo z A. S., z którą od dnia 27 lutego 2013 r. pozostawał w rozdzielności majątkowej. Aktualnie P. S. (1) nie spłaca swoich zobowiązań, nie prowadzi działalności gospodarczej, nie posiada jakichkolwiek źródeł dochodu. Wspierają go finansowo rodzice. Posiada dwójkę niepełnoletnich dzieci, które utrzymuje jego była żona. Obecnie jest stanu wolnego.

P. S. (1) w czasie prowadzenia działalności zaciągnął szereg zobowiązań związanych z przedmiotem działalności, o charakterze długoterminowym, które pozostały niespłacone do chwili obecnej. Obecnie posiada on niesporne, wymagalne zobowiązania wobec ponad 70 wierzycieli.

Gros zobowiązań dłużnika pochodzi z okresu 2011-2012 r. Szereg z wierzycieli dłużnika wystąpiło przeciwko niemu na drogę postępowania sądowego, uzyskując stosowne tytuły wykonawcze. Przeciwko dłużnikowi toczyły się i nadal się toczą postępowania egzekucyjne.

Na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 24 września 2013 r., sygn. akt X RC 309/13 zasądzono od P. S. (1) na rzecz jego małoletnich dzieci J. S. oraz P. S. (2) rentę alimentacyjną w wysokości po 800 zł miesięcznie na każde dziecko, poczynając od dnia 16 października 2013 r. Obecnie zaległości z tego tytułu wynoszą ok. 20.000,00 zł.

Na dzień 16 października 2015 r. bilansowa kwota wymagalnych oraz niespornych zobowiązań P. S. (1) wynosiła 4.651.538,96 zł. W okresie ponad 6 miesięcy poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, P. S. (1) nie spłacił swoich zobowiązań w jakiejkolwiek wysokości. W 2014 r. z prowadzonej działalności gospodarczej P. S. (1) osiągnął przychód w wysokości 103.235,29 zł.

Majątek P. S. (1) stanowią obecnie: udział w wysokości ½ w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości położonej się przy ul. (...). B. I 17 w P. wraz z prawem własności budynku usytuowanego na tej nieruchomości, (wartości szacunkowa nieruchomości wynosi ok. 1.894.000 zł), udział w wysokości ½ części we współwłasności nieruchomości przy ul. (...) w P. o wartości szacunkowej ok. 1.000.000 zł (nieruchomość zbyta w drodze postępowania egzekucyjnego za kwotę 501.000,00 zł, postanowienie w przedmiocie przybicia jest obecnie nieprawomocne), sprężarka powietrza (...) C., rok produkcji 2007, o wartości ok. 20.000 zł (uszkodzona, wartość naprawy szacowana na ok. 5.000 zł), środki finansowe w gotówce w wysokości 10.000 zł, a także zgromadzone na rachunku bankowym w wysokości 6,34 zł.

Na pierwszej ze wskazanych nieruchomości ustanowiono zabezpieczenia rzeczowe w postaci: hipoteki umownej kaucyjnej do kwoty 2.025.000,00 zł na rzecz (...) Bank (...) S.A. w S., dwóch hipotek przymusowych w wysokości odpowiednio 468.216,84 zł na rzecz (...) Sp. z o.o. we W. oraz 1.227450,39 zł na rzecz Skarbu Państwa- Naczelnika I Urzędu Skarbowego w S.. Na nieruchomości położonej przy ul. (...) w P. ustanowiono zabezpieczenia rzeczowe w postaci hipoteki umownej zwykłej w wysokości 827.368,11 zł oraz kaucyjnej do kwoty 579.157,68 zł na rzecz Prokura (...) we W..

P. S. (1) posiada także niewymagalną wierzytelność wobec P. P., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...), tytułem zwrotu części wynagrodzenia zatrzymanego jako zabezpieczenie należytego wykonania robót budowlanych oraz z tytułu gwarancji jakości i rękojmi umowy o roboty budowlane z dnia 14 września 2011 r., opiewającą na kwotę 95.490 zł. Powyższa wierzytelność stanie się wymagalna z dniem 1 listopada 2017 r.

W tych okolicznościach faktycznych oceniając wniosek P. S. (1) Sąd Rejonowy uznał, że jest on bezzasadny.

Powołując się na art. 10 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze [dalej p.u.n.], znajdującego zastosowanie w niniejszej sprawie na mocy art. 449 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo Restrukturyzacyjne, Sąd Rejonowy zaznaczył, że przepis ten ustanawia zasadę, zgodnie z którą podstawę ogłoszenia upadłości dłużnika stanowi jego niewypłacalność. Stosownie zaś do art. 11 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje on swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dla określenia niewypłacalności nie ma przy tym znaczenia, co jest przyczyną nie wykonania zobowiązań, nieistotnym pozostaje także ich rozmiar i charakter.

Zdaniem Sądu z przedłożonych do akt dokumentów oraz wysłuchania dłużnika wynikało, iż dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, które obecnie wynoszą ponad 4.650.000 zł, przy czym najstarsze zobowiązania pochodzą 2011 i 2012 r. Od 2012 r. dłużnik całkowicie zaprzestał spłaty swoich zobowiązań.

Odnosząc się do przesłanek negatywnych ogłoszenia upadłości określonych w art. 13 p.u.n. Sąd Rejonowy wskazał na konieczność dokonania ich interpretacji w kontekście uregulowania przepisów ustawy o kosztach postępowania po ogłoszeniu upadłości (art. 230 p.u.n), które każdorazowa sięgają od kilkunastu do kilkuset tysięcy złotych. Sąd podkreślił również, że art. 13 p.u.n. koresponduje z ogólną zasadą, iż ogłoszenie upadłości powinno prowadzić do przynajmniej częściowego zaspokojenia wierzycieli, nie prowadzi się postępowania upadłościowego wyłącznie dla samej likwidacji majątku upadłego.

W okolicznościach niniejszej sprawy, w zakresie przesłanek negatywnych, zdaniem Sądu odnieść się należało do regulacji zawartej w art. 13 ust. 2 p.u.n. dotyczącej możliwości oddalenia wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania gdyż w skład głównego wartościowego majątku dłużnika P. S. (1) wchodziły: udział w wysokości ½ w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości położonej się przy ul. (...). B. I 17 w P. wraz z prawem własności budynku usytuowanego na tej nieruchomości (nieruchomość o wartości rynkowej 1.894.000 zł ustalonej w toczącym się postępowaniu egzekucyjnym) oraz udział w wysokości ½ części we współwłasności nieruchomości przy ul. (...) w P. o wartości szacunkowej ok. 1.000.000 zł (zbytej w drodze postępowania egzekucyjnego za kwotę 501.000 zł). Na obu nieruchomościach ustanowiono zabezpieczenia rzeczowe o wartościach znacznie przewyższających wartości tych nieruchomości, celem zabezpieczenia wierzytelności również przekraczających wartość tych nieruchomości.

W ocenie Sądu I instancji w tej sytuacji, brak było podstaw do uznania, iż po sprzedaży majątku zabezpieczonego i zaspokojeniu wierzycieli hipotecznych, pozostaną środki, które zasilą fundusze masy upadłości i wystarczą na zaspokojenie kosztów postępowania. Takiej gwarancji w cenie Sądu nie dawał także fakt posiadania przez dłużnika innych składników majątkowych, na których nie ustanowiono żadnych zabezpieczeń rzeczowych, mianowicie środki finansowe w kwocie 10.000 zł, sprężarka wyceniona przez dłużnika na 20.000 zł (uszkodzona, przewidywany koszt naprawy 5.000 - 6.000 zł) oraz wierzytelność przysługująca dłużnikowi wobec P. P. w kwocie 94.500 zł z tytułu kaucji gwarancyjnej. Wskazana wierzytelność stanie się bowiem wymagalna dopiero 1 listopada 2017 r., zaś z racji tego, iż stanowi ona kaucję gwarancyjną, może dojść do sytuacji (w przypadku wystąpienia jakichkolwiek usterek - co występuje nader często), iż dłużnikowi nie będzie przysługiwało jakiekolwiek roszczenie z tego tytułu. Nie sposób zatem przewidzieć, czy w ogóle i w jakiej wysokości dłużnik będzie mógł spodziewać się środków z tego tytułu, co z kolei skutkuje brakiem podstaw do przyjęcia, iż wierzytelność na chwilę obecną przedstawia jakąkolwiek wartość finansową.

Analizując wysokość kosztów postępowania upadłościowego, Sąd przyjął, że przewidywany czas postępowania wyniesie około 18 miesięcy. W krótszym okresie nie jest bowiem możliwe zakończenie jakiegokolwiek choćby najprostszego postępowania upadłościowego, w skład którego wchodzą nieruchomości, co wynika z mnogości czynności, które należy podjąć (począwszy od czynności związanych ze spisem inwentarza, oszacowaniem, dokonaniem wymaganych obwieszczeń, ogłoszeń oraz zawiadomień, a następnie czynności, związanych ze sporządzeniem listy wierzytelności, w tym rozpoznawaniem sprzeciwów i obwieszczeniem o sporządzeniu listy, a także podziale funduszów masy, skończywszy na czynnościach zmierzających do zakończenia lub umorzenia postępowania).

W oparciu o powyższe Sąd uznał, że w toku postępowania zaszłaby konieczność poniesienia kosztów o łącznej wartości wynoszącej około 99.960 zł z tytułu kosztów ogłoszeń - ogłoszenia prasowego i w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o ogłoszeniu upadłości, obwieszczenia prasowego i ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o sporządzeniu listy wierzytelności, obwieszczenia prasowego i ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o sporządzeniu planu podziału, obwieszczenia prasowego i ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o ukończeniu postępowania (4.000 zł), wynagrodzenia syndyka masy upadłości (40.000 zł + 23 % podatku VAT), kosztów sporządzenia sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający ogłoszenia upadłości (około 1.500 zł), kosztów wycen ruchomości oraz udziału w nieruchomościach (3.500 zł), kosztów obsługi księgowej syndyka masy upadłości (ponad 500 zł miesięcznie), kosztów zawiadomień i korespondencji (600 zł), kosztów zakupu artykułów biurowych (500 zł), kosztów wynajmu pomieszczenia biurowego wraz z pomieszczeniem do przechowywania dokumentacji upadłego (3.600 zł), kosztów archiwizacji dokumentacji, gromadzonej przez dłużnika od 1998 r. (1.500 zł), kosztów ogłoszeń prasowych i internetowych o zamiarze sprzedaży nieruchomości upadłego (co najmniej 2.000 zł), kosztów bankowych (360 zł), wydatki syndyka (1.800 zł), alimenty zasądzone od dłużnika na rzecz jego małoletnich dzieci (łącznie 22.400 zł).

Nadto, zdaniem Sądu, w toku postępowania zaszłaby również konieczność poniesienia innych, nie wymienionych powyżej kosztów jak np. koszty zabezpieczenia majątku dłużnika (około 1.000,00 zł miesięcznie), podatków, opłaty za użytkowanie wieczyste, transportu dokumentacji dłużnika do archiwum. W konsekwencji Sąd przyjął, że wskazane kwoty kosztów przewyższają znacznie wartość majątku dłużnika, niezabezpieczonego rzeczowo, tym samym wolny od obciążeń rzeczowych majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

Postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie, oddalające wniosek o ogłoszenie upadłości, zaskarżył dłużnik P. S. (1), domagając się jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji, ze wskazaniem, że wierzytelność dłużnika wobec P. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) winna być zaliczona do jego majątku w rozumieniu art. 13 ust 1 p.u.n, jako wierzytelność wymagalna. Skarżący zarzucił Sądowi Rejonowemu:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że środki pozostałe w majątku wnioskodawcy po sprzedaży majątku zabezpieczonego i zaspokojeniu wierzycieli hipotecznych nie wystarczą na zaspokojenie kosztów postępowania, podczas gdy stan majątku dłużnika jest wystarczający do zasilenia masy upadłości i wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, że wnioskodawca aktualnie posiada środki finansowe w gotówce w wysokości 10.000 zł jak również, że wartość ruchomości dłużnika wynosi 10.000 zł, podczas gdy z bilansu sporządzonego na dzień 16 października 2015 r. wynika, że P. S. (1) aktualnie posiada środki finansowe w kwocie 15.000 zł a wartość ruchomości wynosi 20.000 zł,

3.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, że wierzytelność przysługująca wnioskodawcy wobec P. P. w kwocie 94.500 zł na chwilę obecną nie przedstawia jakiejkolwiek wartości finansowej, podczas gdy materiał dowody nie wykazuje w tym zakresie żadnych wątpliwości i nie ma żadnych dowodów wskazujących na fakt, iż środki z tego tytułu nie zasilą w rzeczywistości majątku dłużnika,

4.  naruszenie art. 91 ust. 2 p.u.n. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji błędne uznanie, że wierzytelność przysługująca wnioskodawcy wobec P. P. w kwocie 94.500 zł z tytułu kaucji gwarancyjnej stanie się wymagalna dopiero w dniu 1 listopada 2017 r.,

5.  naruszenie art. 345 ust. 1 p.u.n. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji uznanie, że wysokość środków majątku dłużnika pozostałych po sprzedaży majątku zabezpieczonego i zaspokojeniu wierzycieli hipotecznych powinna być wyższa niż wysokość całkowitych szacunkowych kosztów postępowania, podczas gdy koszty przewidywane i poniesione na likwidację obciążonych rzeczowo nieruchomości zostaną w istocie, w myśl przepisu art. 345 p.u.n., rozłożone pomiędzy wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo.

Jednocześnie powołując nowe fakty i okoliczności skarżący wniósł o przeprowadzenie dowodów z załączonych do zażalenia na okoliczność aktualnej, zmienionej sytuacji majątkowej dłużnika.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się nieuzasadnione. Zarzuty zawarte w zażaleniu nie podważają prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Na wstępie ponownego podkreślenia wymaga, no co trafnie wskazywał Sąd Rejonowy, że postępowanie upadłościowe w swych założeniach ma zmierzać do zaspokojenia wierzycieli choćby w minimalnym stopniu. Celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie wierzycieli ze środków uzyskanych przez syndyka masy upadłości z likwidacji majątku upadłego poprzez jego spieniężenie. Dlatego też w sytuacji, gdy dłużnik nie posiada majątku, który wystarczyłby na zaspokojenie kosztów postępowania, nie wszczyna się postępowania upadłościowego, a wniosek o wszczęcie postępowania należy oddalić.

Przywołany przez Sąd Rejonowy jako podstawa zaskarżonego rozstrzygnięcia przepis art. 13 ust. 2 p.u.n. dotyczy właśnie sytuacji, gdy majątek dłużnika, który nie jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub zastawem skarbowym, nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania. Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości w takim przypadku wiąże się z tym, iż w postępowaniu upadłościowym wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo zaspokajani są z przedmiotów obciążonych. Prowadzenie postępowania upadłościowego staje się tym samym niecelowe, skoro majątek niezabezpieczony nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania, bowiem wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo mogą się zaspokajać z przedmiotów zabezpieczonych w drodze egzekucji singularnej. Wywody dotyczące oszacowania nieruchomości czy wysokości należności zabezpieczonych hipoteką w zakresie tej regulacji pozostają bez znaczenia. Nie sprzeciwiając się co do zasady zastosowaniu powyższego przepisu w niniejszej sprawie skarżący zarzucił jednocześnie błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że środki pozostałe w jego majątku po sprzedaży majątku zabezpieczonego i zaspokojeniu wierzycieli hipotecznych nie wystarczą na zaspokojenie kosztów postępowania, podnosząc jednocześnie, że stan majątku dłużnika jest wystarczający do zasilenia masy upadłości i wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Tak sformułowany zarzut z założenia - niezależnie już od jego niezasadności w kontekście wyliczenia środków mogących zasilić fundusze masy - wskazuje na nieuwzględnienie istoty postępowania upadłościowego. Zbadanie zasadności wniosku o ogłoszenie upadłości, w tym konieczności podjęcia przez Sąd odpowiednich czynności poprzedzających podjęcie decyzji o jego uwzględnieniu bądź oddaleniu, powinny być rozpatrywane w kontekście osiągnięcia celu tego postępowania, a nie pokrycia jego kosztów. Upadłość określana w nauce prawa jako egzekucja uniwersalna, w odróżnieniu od egzekucji singularnej (prowadzonej przez poszczególnych wierzycieli na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego albo ustawy z 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji) dąży do równomiernego, choćby częściowego zaspokojenia wszystkich wierzycieli z całego majątku niewypłacalnego dłużnika w określonym trybie. Niemożliwość realizacji tego celu z uwagi na to, że majątek dłużnika nie wystarczy nawet na zaspokojenie kosztów postępowania, jest równoznaczny z bezskutecznością egzekucji uniwersalnej, co odnosi się do wszystkich zobowiązań niewypłacalnego dłużnika i wszystkich jego wierzycieli (por. wyrok SA we Wrocławiu z 24.04.2012 r., III AUa 1252/11, lex nr 1171345).

W odniesieniu do pierwszego zarzutu zażalenia dotyczącego błędnych ustaleń faktycznych nie sposób podzielić twierdzenia o braku podstaw do przyjęcia przez Sąd I instancji, że wnioskodawca aktualnie posiada środki finansowe w gotówce w wysokości 10.000 zł. Wbrew sugestiom skarżącego powyższa okoliczność wynika z przeprowadzonego w toku postępowania dowodu z wysłuchania samego dłużnika. Pomimo ujęcia w bilansie sporządzonym na dzień 16 października 2016 r. środków w wysokości 15.000 zł, na posiedzeniu, które odbyło się w dniu 1 grudnia 2015 r. P. S. (1) wyjaśnił, że jest w posiadaniu środków finansowych w kwocie 10.000 zł. Trudno też zgodzić się z poglądem, że wartość rzeczy ruchomej nie ulega zmniejszeniu wobec jej uszkodzenia. Taki zaś podgląd zdaje się forsować skarżący (w ramach błędnych ustaleń) ponosząc, że w związku z ujęciem w wykazie majątku ruchomego sprężarki o szacunkowej wartości 20.000 zł, pomimo przyznania okoliczności uszkodzenia sprężarki (tu skarżący zarzucił jedynie zawyżenie kosztów naprawy) kwota 20.000 zł winna być zaliczona do majątku upadłego. Abstrahując od powyższego - wbrew sugestiom skarżącego - w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, że nawet przy przyjęciu, iż ze sprzedaży sprężarki dłużnika udałoby się uzyskać zakładaną przez niego kwotę 20.000 zł i tak wartość majątku wolnego od zabezpieczeń rzeczowych o wartości ok. 30.000 zł (20.000 zł uzyskanych ze sprzedaży ruchomości oraz 10.000 zł środków finansowych) nie wystarczyłoby na zaspokojenie przewidywanych kosztów postępowania ustalonych na poziomie ponad 90.000 zł.

Za dalece niezasadny uznać należy również zarzut błędnego ustalenia polegającego na przyjęciu przez Sąd I instancji, że wierzytelność przysługująca wnioskodawcy wobec P. P. w kwocie 94.500 zł na chwilę obecną nie przedstawia jakiejkolwiek wartości finansowej, a w konsekwencji zarzut naruszenia art. 91 ust. 2 p.u.n. poprzez jego niezastosowanie i błędne przyjęcie, że przysługująca wierzytelność w kwocie 94.500 zł z tytułu kaucji gwarancyjnej stanie się wymagalna dopiero w dniu 1 listopada 2017 r. W tym zakresie zaznaczenia wymaga, że niezależnie od trafności stanowiska przedstawionego w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych powołanych w uzasadnieniu zażalenia, iż zobowiązanie wykonawcy (upadłego) do usunięcia wad może być uznane za „zobowiązanie majątkowe o charakterze niepieniężnym” w rozumieniu art. 91 ust. 2 p.u.n., przedwczesny pozostaje wniosek jakoby zobowiązania niepieniężne do usuwania wad i usterek zmieniały się w zobowiązanie pieniężne do zwrotu skarżącemu kosztów niewykonanych do dnia ogłoszenia upadłości napraw gwarancyjnych. Nie sposób bowiem przyjmować, że taki skutek transformacji ex lege wynika z art. 91 ust. 2 p.u.n. bez ustalenia tego, czy zobowiązania gwarancyjne wykonawcy (roszczenie uprawnionego do żądania usunięcia wady) w ogóle powstało i zostało odpowiednio zindywidualizowane. W literaturze i orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtowało się pogląd, zgodnie z którym zobowiązanie gwarancyjne wykonawcy robót budowlanych (upadłego), obejmujące wady tych robót, może ulec przekształceniu w zobowiązanie pieniężne na podstawie art. 91 ust. 1 p.u.n., jeżeli wady wykonanych robót powstały przed ogłoszeniem upadłości wykonawcy. Brak odpowiedniej indywidualizacji zobowiązania gwarancyjnego wykonawcy, tj. pojawienia się wady wykonanych robót przed ogłoszenia jego upadłości, eliminuje możliwość powstania skutku transformacyjnego, przewidzianego w art. 91 ust. 2 p.u.n. Co do zasady nieuprawione jest przyjęcie, że z dniem ogłoszenia upadłości wykonawcy robót budowlanych, zobowiązania majątkowe niepieniężne obejmujące usunięcie wad wykonanych robót zmieniają się w zobowiązania pieniężne i wynikające z nich roszczenia stają się wymagalne (płatne) właśnie w dniu ogłoszenia upadłości tego podmiotu. (por. wyroki SN z dnia 16.12.2010 r. I CSK 114/10, lex nr 78430, I CSK 148/10, legalis nr 414596 i z dnia 19.01.2011 r., V CSK 204/20, niepubl; z dnia 29.02.2008 r., II CSK 463/07, legalis nr 95564).

W realiach niniejszej sprawy wobec braku indywidualizacji zobowiązania gwarancyjnego nie można akceptować stanowiska, że wymagalność roszczenia skarżącego względem P. P. o zwrot kaucji gwarancyjnej nastąpiłaby już w dacie ogłoszenia ewentualnej upadłości. Wbrew zarzutom skarżącego Sąd Rejonowy nie miał zatem możliwości zaliczenia wierzytelności w wysokości 94.500 zł do majątku dłużnika w rozumieniu art. 13 ust 1 p.u.n. jako wymagalnej.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 345 ust. 1 p.u.n., w ramach którego skarżący dowodził, że koszty przewidywane i poniesione na likwidację obciążonych rzeczowo nieruchomości zostaną w istocie rozłożone pomiędzy wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo zaznaczenia wymaga, że do kosztów likwidacji pomniejszających sumę pochodzącą z likwidacji obciążonego przedmiotu nie należą wszystkie związane z nim koszty. Wyłączeniu podlegają bowiem np. wydatki z tytułu opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej, podatku od nieruchomości, ubezpieczenia mienia oraz ochrony nieruchomości (por. uchwała SN z dnia 07.06.2006 r., III CZP 34/06 legalis nr 74862). Do kosztów związanymi ze sprzedażą przedmiotu w tym jak w niniejszej sprawie nieruchomości będą zaliczać się zaś koszty wycen ruchomości oraz udziału w nieruchomościach czy koszty ogłoszeń prasowych i internetowych o zamiarze sprzedaży nieruchomości. Wliczenia przez Sad I instancji powyższych kosztów do ogólnej sumy kosztów postępowania obciążających wnioskodawcę przy ustaleniu ich wysokości odpowiednio na poziomie około 3.500 zł i 2.000 zł i tak pozostawało bez wpływu na ocenę zasadności wniosku o ogłoszenie upadłości. Przyjmując bowiem, że do majątku mającego zasilić fundusz masy wliczyć trzeba 10.000 zł z tytułu posiadanych zasobów finansowych oraz 20.000 zł jako wartość ruchomości, a koszty postępowania winny być zmniejszone o kwotę 5.500 zł związane z likwidacją nieruchomości koszty znacznie przewyższają wartość majątku.

Powyższego wniosku nie zmieniają także powołane przez skarżącego nowe okoliczności dotyczące zmienionej sytuacji majątkowej. Nawet bowiem przy złożeniu, że masa zostałaby zasilona kwotą 25.000 zł z tytułu wynagrodzenia za wykonanie umowy o dzieło i kwotą 30.000 zł równowartością przedmiotu darowizny nie uzyskanoby kwoty ponad 94.000 zł ( wynikającej z różnicy kosztów ustalonych przez Sąd - 99.960 zł i kosztów związanych z likwidacji majątku - 5.500). Także okoliczność podjęcia przez skarżącego pracy i uzyskiwania wynagrodzenia (3.800 zł) nie może skutkować rozstrzygnięciem w postulowanym przez niego kierunku, gdyż zgodnie z art. 63 ust. 1. pkt 2 p.u.n. nie wchodzi do masy upadłości wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu. Część wynagrodzenia niepodlegającą zajęciu określają z kolei przepisy art. 87 i 87 ¹ Kodeksu pracy. Dla poszczególnych pracowników kwota wolna od potrąceń może nie być taka sama ze względu na możliwe zróżnicowanie wysokości odliczonych składek ubezpieczeniowych i zaliczki na podatek. Przyjmując w uproszeniu, że upadłemu musi pozostać kwota nie mniejsza niż minimalne wynagrodzenie za pracę, które obecnie wynosi 1.850 zł (a w przypadku gdy w toku upadłości zaspokajane są alimenty, upadłemu może zostać zabrane nawet 2/5 wynagrodzenia), zasiedlenie funduszy masy kwotę pochodzącą z wynagrodzenia nie może wpłynąć na ocenę możliwości poniesienia kosztów postępowania, w szczególności przy uwzględnieniu, że w toku postępowania zajdzie konieczność poniesienia także innych, wskazany przez Sąd Rejonowy kosztów, nie ujętych w kwocie 99.960 zł jak np. koszty zabezpieczenia majątku dłużnika (około 1.000 zł miesięcznie), podatków, opłaty za użytkowanie wieczyste, transportu dokumentacji dłużnika do archiwum.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację stwierdzić trzeba za Sądem Rejonowym, że wolny od obciążeń rzeczowych majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

Z tych też względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. 35 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, oddalił zażalenia upadłego P. S. (1) jako bezzasadne.

SSO Anna Budzyńska SSO Agnieszka Woźniak SSO Patrycja Baranowska