Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lipca 2016 r.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Zenon Węcławik

Protokolant: Anna Gembalska

po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2016 r. w Kamiennej Górze na rozprawie

sprawy z powództwa K. D.

przeciwko Gminie L.

o zniesienie służebności gruntowej

I.  oddala powództwo w całości,

II.  zasądza od powódki K. D. na rzecz strony pozwanej Gminy L. kwotę 240,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sygn. akt I C 1813/15

UZASADNIENIE

Powódka K. D., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, w pozwie złożonym dnia 30.10.2015 roku, domagała się zniesienia służebności gruntowej ustanowionej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w L., Al. (...), stanowiącej działkę nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...), polegającej na prawie do bezpłatnego przechodu i przejazdu przez działkę nr (...) w L., obręb 3, mającej założoną księgę wieczystą nr (...), za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 1.500,00 zł, płatnym w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia wyroku. Wniosła też o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu żądania powódka wywiodła, że pozwana Gmina jest właścicielką nieruchomości władnącej położonej w L. przy Al. (...) ( działka nr (...) ), na rzecz której w dniu 21.12.2001 r. ustanowiona została służebność gruntowa bezpłatnego przejazdu i przechodu, obciążająca nieruchomość powódki położoną w L. przy Al. (...) ( działka nr (...) ). Po podziale majątku wspólnego, powódka stała się jedynym użytkownikiem wieczystym nieruchomości obciążonej. Następnie, w dniu 10.07.2015 r. prawo to zostało przekształcone w prawo własności przysługujące wyłącznie powódce. Ze służebności korzystają mieszkańcy budynku mieszkalnego nr (...), który należy do pozwanej Gminy i znajduje się na działce nr (...). Jest w nim pięć lokali mieszkalnych i w chwili ustanowienia służebności tylko jeden jego mieszkaniec posiadał samochód, przy czym rzadko go używał. Natomiast dom nr 19A, należący do powódki, położony jest na działce nr (...) i graniczy bezpośrednio z działką nr (...) obciążoną służebnością. Powódka nabyła dom w 1992 roku i od tego czasu jedynie ona utrzymywała grunt na działce nr (...), sprzątała go i ogrodziła bramą od strony ulicy. Działka ta rozdziela budynki mieszkalne nr (...) i praktycznie, istniejący przez nią przejazd, obejmuje całość tej działki. Dziewięć lat po zakupie domu przez powódkę, pozwana Gmina zgodziła się jej sprzedać prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) pod warunkiem ustanowienia na niej służebności gruntowej przechodu i przejazdu na rzecz mieszkańców budynku nr (...). Od tego czasu do chwili obecnej wielokrotnie zwiększyła się częstotliwość przechodu ludzi i przejazdu samochodów, zarówno osobowych, jak i dostawczych. Powódka podniosła, że istniejąca służebność - przebiegając bezpośrednio wzdłuż fasady i wejścia do domu powódki - stała się szczególnie uciążliwa i niebezpieczna. Obecnie bowiem, przejeżdżające zarówno dniem, jak i nocą licznie samochody mieszkańców budynku nr (...) oraz ich rodzin i znajomych, a także samochody dostawcze z opałem i obsługujące remonty, wytwarzają dokuczliwy hałas oraz stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa powódki i jej rodziny. Drzwi wejściowe domu powódki otwierane są na zewnątrz, w stronę wąskiego przejazdu, co zagraża bezpieczeństwu wychodzących ludzi i może uszkadzać przejeżdżające samochody. Uszkodzeniu ulega również konstrukcja domu powódki. Coraz częściej z przejścia korzystają także osoby obce. Powódka nie może przeprowadzać remontów fasady swego domu, żeby nie blokować przejazdu. Nie może również wykorzystać przedmiotowej działki do celów prywatnych, np. rekreacji. Poza tym, powódka ma zamiar zaopiekować się schorowanymi rodzicami w podeszłym wieku, mieszkającymi na wsi i w tym celu, chce by zamieszkali oni razem z nią. Mieszkańcy budynku nr (...) stale uchylają się od udziału w utrzymaniu działki nr (...). Na tym tle, pomiędzy nimi i powódką narasta konflikt. Powódka wskazała, że istnieje możliwość dostępu do budynku nr (...) z drugiej jego strony, to jest przez działkę nr (...), należącą do pozwanej Gminy, na której znajdują się tylko ogródki przydomowe. Proponowane wynagrodzenie za zniesienie służebności w kwocie 1.500,00 zł powódka wyliczyła szacunkowo, zastrzegając ewentualnie potrzebę oszacowania tego wynagrodzenia przez biegłego.

Pozwana Gmina L., działająca także przez zawodowego pełnomocnika, wiosła o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powódki kosztami postępowania. Wywiodła, że powódka - ustanawiając służebność przy zakupie działki nr (...) w 2001 roku - miała pełną świadomość swoich działań. Zaprzeczyła temu, żeby od czasu ustanowienia spornej służebności doszło do takiej zmiany stosunków, która skutkowałaby obecnie szczególną uciążliwością dla powódki, mającą wynikać z faktu wykonywania służebności. Wskazała, że nasilenie przejazdów samochodów przez obciążoną działkę jest niewielkie i nie uzasadnia żądania pozwu. Podniosła też, że wymagana do zniesienia służebności zmiana stosunków powinna dotyczyć sfery gospodarczej, a nie osobistej. Naprowadziła także, że sporna służebność jest nadal konieczna dla mieszkańców budynku nr (...), nie mają oni bowiem dotychczas innej możliwości dostępu do swoich mieszkań.

Ustalono następujący stan faktyczny:

Aleja (...) w L. stanowi drogę krajową nr (...) i mając klasę G pełni przede wszystkim funkcję drogi tranzytowej. Odcinek przedmiotowej drogi, znajdujący się w pobliżu skrzyżowania z ulicą (...), stanowi działkę oznaczoną geodezyjnie numerem (...).

( dowód: pismo (...) na k. 42 i 76 akt i decyzja (...) na k. 43 – 44 akt oraz mapy na k. 15 i 16 akt )

Działka nr (...) położona w L. przy alei (...), obręb 3, dla której prowadzona jest księga wieczysta za numerem (...), jest zabudowana budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym składającym się z pięciu lokali mieszkalnych. Granice działki przebiegają po obrysie budynku nr (...). Od 1978 roku wyodrębniono w budynku znajdującym się na przedmiotowej działce wszystkie znajdujące się w nim lokale mieszkalne i założono dla nich odrębne księgi wieczyste z ujawnieniem prawa własności tych lokali na rzecz osób fizycznych. Z tyłu opisanego budynku znajduje się podwórze stanowiące działkę nr (...), do której prawo własności przysługuje Gminie L.. Mieszkańcy budynku nr (...) komunikowali się z drogą nr (...) ( aleją (...) ) zawsze poprzez działkę nr (...) ( gminne podwórze ) i działkę nr (...), która graniczyła zarówno z budynkiem nr (...), jak i domem mieszkalnym nr (...), położonym na działce nr (...). Z drugiej strony budynku nr (...) znajdują się działki nr (...). Położona dalej od rzeczonego budynku działka nr (...) stanowi wewnętrzną drogę gminną, zaś granicząca z budynkiem nr (...) działka nr (...) jest w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego przeznaczona pod zabudowę mieszkaniową, aczkolwiek jest niezabudowana i całkowicie ogrodzona. Rosną tam drzewa i znajdują się słupy przebiegających tamtędy napowietrznych linii energetycznych średniego i niskiego napięcia. Zlokalizowano tam mieszkańcom budynku nr (...) ogródki rekreacyjne z małą architekturą ogrodową. Właścicielem działek nr (...) jest Gmina L.. Wyjazd z działki nr (...) wychodzi wprost na skrzyżowanie Alei (...) z ulicą (...), na których jest dość duże natężenie ruchu drogowego w L..

( dowód: wypis z rejestru gruntów na k. 14 akt, odpis księgi wieczystej nr (...) na k. 17 – 24 akt, pismo UM w L. na k. 38 akt, pismo Burmistrza L. na k. 39 akt, pismo UM w L. na k. 40 akt, pismo (...) na k. 42 i 76 akt, mapy na k. 15 i 16 akt, zeznania świadków: D. P. z dnia 26.02.2016 r. na k. 78v. – 79v. akt, A. S. z dnia 26.02.2016 r. na k. 79v. – 80v. akt, A. D. (1) z dnia 13.05.2016 r. na k. 99 – 100 akt, M. D. (1) z dnia 13.05.2016 r. na k. 100v. – 101v. akt, M. D. (2) z dnia 13.05.2016 r. na k. 101v. – 102v. akt, A. D. (2) z dnia 13.05.2016 r. na k. 97 – 99 akt, K. M. z dnia 13.05.2016 r. na k. 100 – 100v. akt i zeznania powódki K. D. z dnia 15.07.2016 r. na k. 103 – 105 akt oraz fotografie na k. 45 – 49 akt )

W dniu 13.04.1992 r. małżonkowie K. D. i A. D. (2) nabyli prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) położonej w L., obręb 3, zabudowanej domem mieszkalnym nr (...). Dla przedmiotowej nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

( dowód: decyzja Burmistrza L. na k. 12 – 13 akt, odpis księgi wieczystej nr (...) na k. 25 - 37 akt, zeznania świadka A. D. (2) z dnia 13.05.2016 r. na k. 97 – 99 akt i zeznania powódki K. D. z dnia 15.07.2016 r. na k. 103 – 105 akt )

W dniu 21.12.2001 r. K. D. i A. D. (2) nabyli od Gminy L. prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) w L., obręb 3, celem poprawy zagospodarowania działki nr (...) i ustanowili jednocześnie bezpłatną służebność gruntową przechodu i przejazdu przez działkę (...) na rzecz każdoczesnego właściciela niezabudowanej działki nr (...), której właścicielem była wówczas i nadal jest Gmina L..

( dowód: umowa użytkowania wieczystego z 21.12.2001 r. na k. 10 – 11 akt, pismo powódki na k. 64 akt, protokół rokowań na k. 65 akt, decyzja Burmistrza L. z 10.07.2015 r. na k. 12 – 13 akt, odpis księgi wieczystej nr (...) na k. 25 - 37 akt, pismo powódki na k. 64 akt, protokół rokowań na k. 65 akt, zeznania świadka A. D. (2) z dnia 13.05.2016 r. na k. 97 – 99 akt i zeznania powódki K. D. z dnia 15.07.2016 r. na k. 103 – 105 akt )

Działka nr (...) ma kilka metrów szerokości i rozgranicza budynki nr (...), przy czym praktycznie cała jej powierzchnia stanowi przejazd. Na początku lat 90-tych powierzchnia przedmiotowej działki stanowiła naturalne klepisko zmieszanej ziemi, gliny, drobnego gruzu, itp. Kilka lat po nabyciu tej działki przez powódkę i jej męża, to jest w połowie lat dziewięćdziesiątych, jej powierzchnia pokryta została przez nich drobnym kamieniem drogowym, później zaś na bieżąco likwidowali oni powstające na działce koleiny. Obecnie sporna działka pokryta jest niemal w całości kamieniem drogowym. Ponadto, dla komunikacji pieszej, powódka z mężem położyli wąski pas kostki brukowej pomiędzy ulicą i wejściem głównym do ich domu. Rok temu na spornej działce, obecny mąż powódki wyłożył kamieniami rzecznymi pasy mające zapobiegać powstawaniu kolein. We frontowej ścianie domu powódki znajdowały się zawsze drzwi główne wejściowe i drugie drzwi - gospodarcze. Z uwagi na zbyt małą sień, drzwi wejściowe zainstalowane zostały tak, aby otwierały się na zewnątrz. Zarówno powódka, jak i członkowie jej rodziny, a także odwiedzający ich znajomi zdają sobie sprawę, że należy wychodzić z domu powódki ostrożnie, żeby uniknąć kolizji z przejeżdżającym ewentualnie sporną działką samochodem. Naprzeciwko drzwi wejściowych, po drugiej stronie działki nr (...), znajdują się komórki powódki, gdzie przechowuje opał i składuje nieużywane rzeczy, narzędzia, sprzęt domowy, itp.

W 2001 roku, spośród mieszkańców budynku nr (...), jedynie dwie rodziny miały samochody osobowe i korzystały z nich. Również obecnie, tylko dwóch mieszkańców wspomnianego budynku korzysta z samochodów osobowych, przy czym obie te osoby pracują zarobkowo za granicą i przyjeżdżają do kraju kilka razy w miesiącu. Podobnie też jak wiele lat temu, każda z rodzin opisanego wyżej budynku raz w roku przywozi sobie opał na zimę pojazdami dostawczymi i zwykle są to tzw. busy lub samochody ciężarowe typu „wywrotka”. Raz na dwa lub trzy lata przeprowadzane są też remonty mieszkań lub budynku nr (...) i wtedy ze spornej działki korzystają również samochody gospodarcze z tym związane. Aktualnie, samochody osobowe przejeżdżają przez działkę nr (...) mniej więcej raz lub dwa razy dziennie i czasami w nocy. Zdarza się też, że nasilenie tych przejazdów bywa mniejsze lub większe. Poza tym, do sąsiadów powódki przyjeżdżają członkowie ich rodzin swoimi samochodami praktycznie tylko w okresach świątecznych. Gdy odwiedzają ich przy innych okazjach, to zwykle parkują swoje samochody przed budynkiem nr (...) od strony ulicy. Zarówno przed tym budynkiem, jak i z tyłu na jego podwórzu mieszczą się mniej więcej po trzy samochody osobowe.

Dotychczas nie zdarzyły się poważne incydenty komunikacyjne na działce nr (...), to znaczy takie, których skutkiem byłyby jakieś obrażenia ciała lub zniszczenie mienia. Na przestrzeni kilkunastu lat miały miejsce tylko dwie niebezpieczne sytuacje, w których powstało zagrożenie potrącenia człowieka przez samochód osobowy przejeżdżający obok drzwi wejściowych domu powódki. Ostatecznie jednak, w obu przypadkach nie doszło do kolizji.

Przy wyjeździe z działki nr (...) znajduje się od wielu lat sklep ogólnospożywczy z alkoholem. Zdarzało się, że obce osoby wchodziły na działkę nr (...) i spożywały tam alkohol oraz załatwiały potrzeby fizjologiczne. W 1994 lub 1995 roku powódka – za zgodą Gminy - zainstalowała na działce nr (...) bramę wjazdową w odległości pięciu metrów od ulicy. Bramę może otworzyć każdy, gdyż nie jest zamykana na klucz lub kłódkę. Sąsiedzi powódki, korzystając z przejazdu przez sporną działkę, zazwyczaj nie zamykali za sobą bramy i musiała to robić powódka. Obecnie, od paru lat niektórzy sąsiedzi zaczęli zamykać bramę.

Dotychczas, sąsiedzi powódki z budynku nr (...) w ogóle nie pomagali w utrzymaniu działki nr (...) i nie ponosili żadnych związanych z tym kosztów. Jedynie powódka odśnieżała zawsze sporną działkę, a także podkaszała trawę na jej brzegach. Czasami podkaszała trawę inna osoba, ale opłacona przez powódkę.

Zawsze powódkę w domu odwiedzały dzieci ze szkoły podstawowej i nadal ją odwiedzają. Zdarza się to mniej więcej dwa lub trzy razy w tygodniu. Powódka pomaga im w nauce.

Relacje powódki i jej rodziny z sąsiadami z budynku nr (...) układały się poprawnie do czasu, gdy kilka lat temu zaczęła ona podejmować starania o stworzenie sąsiadom dostępu pieszego i kołowego do ich budynku przez działki nr (...). Od tego czasu ich stosunki ochłodziły się i sąsiedzi zaczęli raczej unikać powódki.

( dowód: zeznania świadków: D. P. z dnia 26.02.2016 r. na k. 78v. – 79v. akt, A. S. z dnia 26.02.2016 r. na k. 79v. – 80v. akt, A. D. (1) z dnia 13.05.2016 r. na k. 99 – 100 akt, M. D. (1) z dnia 13.05.2016 r. na k. 100v. – 101v. akt, M. D. (2) z dnia 13.05.2016 r. na k. 101v. – 102v. akt, A. D. (2) z dnia 13.05.2016 r. na k. 97 – 99 akt, K. M. z dnia 13.05.2016 r. na k. 100 – 100v. akt i zeznania powódki K. D. z dnia 15.07.2016 r. na k. 103 – 105 akt oraz fotografie na k. 45 – 49 akt )

W dniu 10.07.2015 r. Burmistrz L. wydał decyzję przekształcająca prawo użytkowania wieczystego działek nr (...) w L., obręb 3, w prawo własności na rzecz K. D., która wtedy była już wyłącznym użytkownikiem wieczystym powyższych działek po rozwodzie w 2008 roku i podziale majątku wspólnego z A. D. (2). Przedmiotowa decyzja stała się ostateczna.

( dowód: decyzja Burmistrza L. z 10.07.2015 r. na k. 12 – 13 akt, wypis na k. 14 akt, mapy na k. 15 i 16 akt oraz zeznania świadka A. D. (2) z dnia 13.05.2016 r. na k. 97 – 99 akt )

W 2014 roku, mąż powódki K. M. zamierzał kupić działkę nr (...), obręb 3, w L. i zwrócił się do Gminy L. z wnioskiem o wytypowanie przedmiotowej działki do sprzedaży w drodze przetargu publicznego. Gmina L. odmówiła jego wnioskowi. Swoją negatywną decyzję argumentowała brakiem możliwości zabudowy rzeczonej działki ze względu na przebiegające przez nią linie energetyczne oraz perspektywą sprzedaży rzeczonej działki mieszkańcom budynku nr (...) na poprawę zagospodarowania ich działki nr (...), a także kosztami, które musiałaby ponieść dla przywrócenia do użytku drogi dojazdowej znajdującej się na działce nr (...).

( dowód: pismo Burmistrza L. na k. 39 akt, pismo UM w L. na k. 40 akt i zeznania świadka K. M. z dnia 13.05.2016 r. na k. 100 – 100v. akt )

Gmina L. nie widzi m możliwości wytyczenia dostępu mieszkańcom budynku nr (...) do drogi głównej poprzez działkę nr (...). Również według Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział we W. nie jest możliwa komunikacja samochodowa poprzez utworzenie wyjazdu z działki nr (...) na drogę główną. Przede wszystkim z uwagi na ograniczenia wynikające z obowiązku przestrzegania zasad ruchu drogowego i bezpieczeństwa w tym zakresie. W ocenie (...) możliwy jest jednak dostęp z drogi krajowej nr (...) do działki nr (...) poprzez wykorzystanie działki nr (...) zgodnie z jej przeznaczeniem ( wewnętrzna droga gminna ) i ustanowienie służebności części działki nr (...).

( dowód: pisma Burmistrza L. na k. 38 i 41 akt oraz pismo (...) na k. 42 i 76 akt i decyzja (...) na k. 43 - 44 akt )

Sąd zważył:

Powództwo nie było uzasadnione.

Możliwość zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem przewidziana jest dyspozycją art. 294 k.c., zgodnie z którym, właściciel nieruchomości obciążonej może się tego domagać, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Jak z tego wynika, warunkiem zwolnienia nieruchomości obciążonej od służebności jest łączne spełnienie się dwóch przesłanek. Mianowicie wystąpienie szczególnej uciążliwości ustanowionej na nieruchomości służebności, będącej następstwem zaistnienia zmiany stosunków, oraz fakt, iż ustanowiona służebność nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Nie każda więc zmiana stosunków upoważnia do żądania zniesienia służebności. Musi być to taka zmiana, która pozostaje w związku z wytworzeniem się stanu rzeczy szczególnie uciążliwego dla właściciela nieruchomości obciążonej. Zarówno to, czy służebność stała się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej, jak i to, czy jest ona konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej, oceniać należy, biorąc pod uwagę przeznaczenie obu nieruchomości. Dokonywanie oceny, czy mamy do czynienia ze zmianą stosunków relewantną w świetle art. 294 k.c. powinno odbywać się poprzez porównanie stanu stosunków istniejących w dacie ustanowienia służebności gruntowej ze stanem stosunków istniejących w dacie orzekania, przy czym - zgodnie ze stanowiskiem judykatury - zmiana stosunków osobistych pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej i właścicielem nieruchomości władnącej nie stanowi zmiany stosunków umożliwiającej dochodzenie roszczenia na podstawie art. 294 k.c. ( np. uchwała SN z dnia 7.12.1964 r., III CO 61/64 - OSN 1965/6/95 ). Bez znaczenia jest natomiast, czy zmiana stosunków dotyczy jedynie nieruchomości obciążonej, nieruchomości władnącej, czy też obu nieruchomości jednocześnie. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21.7.1964 r. ( III CR 336/63, OSNC 1965/5/83 ), zniesienie służebności gruntowej uzasadnia tylko taka zmiana stosunków, która pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowym z wytworzeniem się stanu rzeczy szczególnie uciążliwego dla właściciela nieruchomości obciążonej. Z kolei nie każdy stan szczególnie uciążliwy dla właściciela nieruchomości obciążonej uzasadnia zniesienie służebności gruntowej, lecz tylko taki stan, który polega na szczególnej uciążliwości wykonywania służebności. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w orzecznictwie, szczególna uciążliwość służebności gruntowej powinna być bezpośrednim następstwem zmiany stosunków ( wyrok SN z dnia 21.7.1964 r., III CR 336/63 - OSN 1965/5/83 ). Przy badaniu przesłanki "szczególnej uciążliwości służebności gruntowej" powinno się uwzględniać aktualny sposób korzystania z nieruchomości obciążonej oraz sposób wykonywania służebności gruntowej. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 7.12.1964 r. ( III CO 61/64, OSN 1965/6/95 ), szczególna uciążliwość powinna mieć charakter obiektywny. Do skutecznego dochodzenia roszczenia o zniesienie służebności nie wystarczy bowiem, że służebność stała się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej z jego subiektywnego punktu widzenia.

W świetle powyższego i przy zważeniu poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych nie można było dojść do wniosku, że spełnione zostały przewidziane przepisem art. 294 k.c. przesłanki zniesienia służebności P. i przejazdu przez działkę nr (...) , obręb 3 w L.. Przede wszystkim, od 2001 roku nie zaszły w zasadzie istotne zmiany w zakresie korzystania ze spornej działki oraz nie zmieniły się w tym zakresie potrzeby uprawnionych i zobowiązanych. Nie można wobec tego, uznać za powódką, że aktualnie istnienie przedmiotowej służebności jest dla niej bardziej uciążliwe niż w chwili jej ustanowienia, a tym bardziej, że jest „szczególnie” uciążliwe, jak to wymaga ustawa ( zob. też wyrok SN z dnia 7 października 1998 r., I CKN 217/98 - Lex nr 1215977 i wyrok SN z dnia 8 kwietnia 1999 r., II CKN 286/98 - Lex nr 1212992 ). Poza tym, według ustaleń Sądu, sporna służebność jest nadal konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Nie ma ona bowiem wciąż innego dostępu. Posiłkowo można tutaj korzystać z przepisów o służebności drogi koniecznej - art. 145 k.c. ( np. wyrok SO w Gdańsku z dnia 5 grudnia 2012 r., III Ca 283/12 - Lex nr 1714951 ). Przyjmuje się w orzecznictwie, że samo zwiększenie częstotliwości korzystania z drogi zasadniczo nie stanowi zmiany stosunków w rozumieniu art. 294 k.c. ( zob. np. wyrok SN z 23.10.2001 r., I CKN 380/99 - Lex nr 52634 ). Przez działkę nr (...) przejeżdża zaś obecnie podobna ilość i rodzaj samochodów jak w 2001 roku ( zob. wyrok SN z dnia 24 kwietnia 1997 r., II CKN 43/97 - Lex nr 787019 ). Zmiana uzasadniająca zniesienie służebności powinna też z reguły dotyczyć sfery gospodarczej ( np. wyrok SN z dnia 3 kwietnia 1985 r., III CRN 75/85 - Lex nr 8703 ). Powódka zaś uzasadniała praktycznie swoje żądanie potrzebami osobistymi, zwłaszcza zamiarem zagospodarowania spornej działki na własne cele rekreacyjne.

Podsumowując, żadna z przesłanek zawartych w art. 294 k.c. nie została spełniona i tym samym powództwo nie mogło być uznane za usprawiedliwione.

Co jednak bardziej istotne w powyższej kwestii, to fakt, że – w świetle art. 58 § 1 k.c. - należało w gruncie rzeczy uznać za nieważną umowę z dnia 21.12.2001 r., którą K. D. i A. D. (2) nabyli od Gminy L. prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) w L., celem poprawy zagospodarowania działki nr (...) i ustanowili jednocześnie bezpłatną służebność gruntową przechodu i przejazdu przez działkę (...) na rzecz każdoczesnego właściciela niezabudowanej działki nr (...). Tylko sprzeczność z normami bezwzględnie wiążącymi lub semiimperatywnymi może prowadzić do nieważności czynności prawnej na tle przywołanego przepisu, bowiem normy tego rodzaju mają zapobiegać powstawaniu stosunków prawnych przez system prawny zakazanych. Powódka zaś nabyła prawo użytkowania spornej działki bez zachowania trybu przetargowego przewidzianego art. 37 ust. 1 u.g.n., z godnie z którym, nieruchomości są sprzedawane lub oddawane w użytkowanie wieczyste w drodze przetargu. Jest to przepis o charakterze iuris cogentis. Wyjątkiem od niego jest m.in. art. 37 ustęp 2 pkt 6 u.g.n., po myśli którego, nieruchomość może być zbyta w drodze bezprzetargowej, jeżeli może poprawić warunki zagospodarowania nieruchomości przyległej, stanowiącej własność lub oddanej w użytkowanie wieczyste osobie, która zamierza tę nieruchomość lub jej części nabyć, jeżeli nie mogą być zagospodarowane jako odrębne nieruchomości.

W realiach niniejszej sprawy nie budziło wątpliwości, że sporną działką nr (...) zainteresowana była zarówno powódka, jak i jej sąsiedzi z przyległego do tej działki budynku nr (...). W takiej sytuacji nie można zbywać działki bez przetargu publicznego. Określony w art. 37 ust. 2 pkt 6 u.g.n. tryb zbycia nie ma zastosowania w sprawie, w której nabycie działki zmierza do poprawienia warunków nie jednej nieruchomości przyległej, ale przynajmniej dwóch. Gdy więc możliwość poprawienia warunków odnosi się do większej liczby nieruchomości musi być przeprowadzony przetarg, a umowa zbycia zawarta bez przetargu jest bezwzględnie nieważna - art. 58 k.c. w zw. z art. 37 ust. 1 u.g.n. ( wyrok SN z dnia 6 marca 2009 r., II CSK 589/08 - Lex nr 530697 i wyrok WSA w Poznaniu z dnia 7 lipca 2010 r., (...) SA/Po 230/10 - Lex nr 675159 ). O braku obowiązkowego przetargu w innych sytuacjach i związanym z tym skutkiem nieważności czynności prawnych wypowiadał się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 maja 1984 r., III CZP 16/84 - OSN 1984/12/214, wyroku z dnia 20 stycznia 1998 r., I CKN 368/97 - OSNC 1998/9/143, wyroku z dnia 21 marca 2006 r., V CSK 181/05 - Lex nr 195432, wyroku SN z dnia 13 września 2001 r., IV CKN 381/00 - OSNC 2002/6/75 i wyroku SN z dnia 26 listopada 2002 r., V CKN 1445/00 - OSNC 2004/3/47.

Bacząc na powyższe, należało uznać, że powódka nie mogła skutecznie ustanowić służebności gruntowej ( nie była do tego uprawniona jako użytkowniczka wieczysta ). Skoro tak, to sporna służebność nie istnieje i z tej przyczyny powództwo o jej zniesienie nie zasługuje na uwzględnienie. Nie została też sporna służebność gruntowa zasiedzona, ponieważ - nawet w dobrej wierze - potrzebny jest do tego upływ 20 lat i korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia ( art. 172 k.c. w związku z art. 292 k.c. ). W gruncie rzeczy więc, bezprzedmiotowe było nawet rozważanie zniesienia spornej służebności wobec jej braku.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków D. P., A. S., A. D. (1), M. D. (1), M. D. (2), A. D. (2) i K. M.. Zeznania wszystkich tych świadków były jasne, logiczne i spójne wewnętrznie oraz wzajemnie, a także pozostawały w zgodzie z resztą materiału dowodowego zebranego w sprawie. Również – z analogicznych względów - nie było podstaw do odmowy wiarygodności zeznaniom powódki. W istotnym dla sprawy zakresie pozostawały one również w zgodzie z zeznaniami powyższych świadków. Co prawda, świadkowie A. D. (1) i M. D. (1) były koleżankami powódki, a M. D. (2) jej synem, zaś A. D. (2) jest byłym mężem powódki, a K. M. obecnym mężem, to jednak – w ocenie Sądu – okoliczności te nie wpłynęły negatywnie na przekaz wspomnianych świadków. Nawet przeciwnie, poprzez bliższe relacje z powódką dysponowali oni to bardziej rzetelną wiedzą w kwestiach istotnych dla rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze ustalone w sprawie okoliczności faktyczne i przywołane wyżej motywy – na podstawie art. 294 k.c. i art. 58 § 1 k.c. – orzeczono jak w punkcie I wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu, zawarte w punkcie II wyroku, znajduje uzasadnienie w treści art. 98 k.p.c. Pozwana Gmina poniosła koszty procesu w postaci kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 240,00 zł.