Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2015 r. w Szczecinie

sprawy Urzędu Gminy w R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

przy udziale zainteresowanych W. S., A. M., G. M. i I. P.

o objęcie ubezpieczeniem społecznym

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 grudnia 2014 r. 1sygn. akt VII U 1182/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz Urzędu Gminy w R. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSO del. Aleksandra Mitros SSA Anna Polak SSA Zofia Rybicka - Szkibiel

Sygn. akt III AUa 247/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją nr (...) z dnia 8 kwietnia 2013 r., stwierdził, że G. M. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek - Urzędu Gminy R., podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu w okresie od 30 października 2009 roku do 01 listopada 2009 r., oraz ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu 31 sierpnia 2010 roku oraz w dniu 31 sierpnia 2011 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją nr (...) z dnia 4 kwietnia 2013 r., stwierdził, że A. M. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek - Urzędu Gminy R., podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w dniu 30 -31 sierpnia 2010 r., w okresie od 15 do 30 września 2011 r.,w dniu 04 września 2012 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją nr (...) z dnia 5 kwietnia 2013 r., stwierdził, że I. P. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek - Urzędu Gminy R., podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w okresie od 26 - 30 września 2007 r., 17-30 września 2008 roku i 01-30 września 2009 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją nr (...) z dnia 5 kwietnia 2013 r., stwierdził, że W. S. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek - Urzędu Gminy R., podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 17 sierpnia do 30 września 2010 r., w okresie od 24 sierpnia do 31 sierpnia 20011 r., w okresie od 4 do 5 września 2012 roku.

W uzasadnieniu powyższych decyzji organ rentowy wskazał, że wyżej wymienieni na podstawie umów cywilno-prawnych, do których stosuje się przepisy o umowie zlecenia (art. 750 k.c.), świadczyli w wyżej wymienionych okresach na rzecz płatnika usługi w postaci pobierania opłaty miejscowej - inkaso, o którym mowa w art. 9 Ordynacji podatkowej. W ocenie Zakładu pełnienie określonej funkcji, której towarzyszy zawarcie umowy cywilno-prawnej skutkuje powstaniem obowiązku obcięcia zleceniobiorcy obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Z powyższymi decyzjami nie zgodził się płatnik składek - Urząd Gminy R., który w odwołaniach wniósł o ich zmianę w całości i orzeczenie, że zainteresowani
nie podlegają w okresach wskazanych w decyzjach obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. W uzasadnieniu wskazano, że ustalenia organu odnoszące się do konieczności uznania obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu, przez osoby wykonujące umowę inkasa są w całej rozciągłości błędne. Zwłaszcza założenie, że prawa i obowiązki stron stosunku prawnego, ukształtowanego pomiędzy gminą a inkasentem wynikają z umowy o inkaso, nie zaś z aktu prawa miejscowego w postaci uchwały rady gminy, wydanej na podstawie ustawowego upoważnienia zawartego w art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r., o podatkach i opłatach lokalnych. W dalszej części poniesiono, iż na mocy uchwały rady gminy, pomiędzy gminą a inkasentem nawiązuje się stosunek administracyjno-prawny, który jest skuteczny, bez konieczności wyrażania zgody przez podmiot wskazany jako inkasent, co oznacza, że brak jest podstawy do przyjęcia, że umowa cywilno-prawna może kształtować prawa i obowiązki inkasenta. Ponadto, płatnik wskazał, że umowy zawierane z inkasentami, miały charakter czysto techniczny i stanowiły jedynie potwierdzenia, i powielenie (w formie pisemnej) praw i obowiązków powstałych pomiędzy płatnikiem a inkasentem, a wynikającym z uchwały rady gminy i powszechnie obowiązujących przepisów prawa.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując argumentację, jak w uzasadnieniach zaskarżonych decyzji.

Sąd Okręgowy postanowieniami z 25 czerwca 2013 r. połączył sprawy z powyższych odwołań płatnika do wspólnego rozpoznania i wyrokowania oraz wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych: I. P., G. M., A. M. i W. S..

Stanowiska stron w toku postępowania nie uległy zmianie. Zainteresowane poparły stanowisko płatnika składek.

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 22.12.2014 r. zmienił zaskarżone decyzje organu rentowego w ten sposób, że stwierdził, iż W. S., G. M., A. M. i I. P. nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach (punkt I orzeczenia), zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz Urzędu Gminy R. kwotę 240 tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II orzeczenia), zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz zainteresowanych I. P. i W. S. kwoty po 60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III orzeczenia)

Sąd I Instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych. Na mocy (...)uchwały nr (...) Rady Gminy R. z dnia 13 grudnia 2002 r. przyjęto, że zarządza się pobór opłaty miejscowej w drodze inkasa. Opłatę tę pobierają:

- biura turystyczne, kierownicy, właściciele i dzierżawcy ośrodków wczasowych, pól campingowych i namiotowych, hoteli

- właściciele, dzierżawcy i najemcy pensjonatów, domów gościnnych i kwater prywatnych -bądź wyznaczone przez nich osoby - zwane inkasentami - najpóźniej do trzeciego dnia pobytu osoby w danym miejscu.

Opłatę pobiera się na kwitariusz pobrany z Urzędu Gminy - w oparciu o książkę meldunkową znajdującą się w danym obiekcie. Pobór opłaty miejscowej inkasenci dokonują w oparciu o umowę zawartą z Urzędem Gminy.

Na mocy(...)uchwały nr (...) Rady Gminy R. z dnia 14 listopada 2008 roku przyjęto, że zarządza się pobór opłaty miejscowej w drodze inkasa i wyznacza inkasentów:

- osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, m.in. biura turystyczne, kierownicy i dzierżawcy ośrodków wczasowych, pól campingowych i namiotowych, hoteli, pensjonatów, bądź wyznaczone przez nich osoby na podstawie upoważnienia;

- osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w zakresie wynajmu pokoi gościnnych (m.in. właściciele, dzierżawcy, najemcy, bądź osoby prze nich upoważnione).

Z ustaleń Sądu I Instancji wynika, że wyznaczeni inkasenci pobierają opłatę miejscową najpóźniej do trzeciego dnia pobytu osoby przebywającej w danym miejscu.

Pobrane opłaty inkasenci rozliczają w Urzędzie Gminy w terminie 14 dni za dany miesiąc kalendarzowy, w którym pobrano opłatę. Inkasenci pobierają opłatę na kwitariusz przychodowy pobrany z Urzędu Gminy, wydając uiszczającemu pokwitowanie. Za przekroczenie terminu rozliczenia naliczane będą odsetki za zwłokę, w wysokości odsetek od zaległości podatkowych. Na mocy § 2 ust. 2 uchwały nr (...) Rady Gminy R. z dnia 22 października 2009 roku zmieniono(...) uchwały nr (...) Rady Gminy R. z dnia 14 listopada 2008 roku i przyjęto, że zarządza się pobór opłaty miejscowej w drodze inkasa i wyznacza inkasentów:

- osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, m.in. biura turystyczne, kierownicy i dzierżawcy ośrodków wczasowych, pól campingowych i namiotowych, hoteli, pensjonatów;

- osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w zakresie wynajmu pokoi gościnnych (m.in. właściciele, dzierżawcy, najemcy).

W podjętych uchwałach Rady Gminy R. nie wskazano inkasentów z imienia i nazwiska, określono jedynie kto może być inkasentem. Inkasentami mogły być wszystkie osoby spełniające kryteria wskazane w uchwałach Rady Gminy - niezależnie od tego, czy zwarły z Urzędem Gminy R. „umowę o inkaso". Osoba, która spełniała kryteria wskazane w uchwałach Rady Gminy R., a nie pobierała opłat miejscowych od wczasowiczów, nie ponosiła z tego tytułu żadnych konsekwencji. Urząd Gminy R. wszczynał wówczas postępowanie wobec wczasowicza, który nie uiścił opłaty miejscowej.

Celem opracowania orientacyjnej imiennej bazy inkasentów, Urząd Gminy w R. stworzył dokumenty nazwane „umowami o inkaso".

Z ustaleń Sądu I Instancji wynika, że umowy te dla Urzędu Gminy R. miały charakter jedynie techniczny. Osoby spełniające kryteria wskazane w uchwałach Rady Gminy R. pobierały w Urzędzie Gminy kwitariusze, na podstawie których pobierali od wczasowiczów opłatę miejscową. Najczęściej wtedy z osobą taką zawierana była „umowa o inkaso", w której powielane były zapisy wynikające z uchwały. Możliwe było jednak pobranie kwitariusza i niepodpisanie „umowy o inkaso". Kwitariusz stanowił podstawę rozliczenia się z gminą i uzyskania należnej prowizji. Inkasent miał prawo do prowizji w wysokości 10% pobranych opłat, niezależnie od tego czy podpisał z Urzędem Gminy R. „umowę o inkaso". Aktualnie Urząd Gminy R. nie podpisuje z inkasentami już „umów o inkaso", a przekazuje inkasentom druk oświadczenia, że dana osoba będzie wypełniała obowiązki inkasenta, wynikające z Uchwały Rady Gminy R. w sprawie opłaty miejscowej i wprowadzenia zwolnień.

Wszyscy posiadacze kwater przeznaczonych na wynajem, posiadają wiedzę na temat obowiązku pobrania i rozliczenia opłaty miejscowej. Obowiązek pobierania opłaty jest nadzorowany przez zatrudnioną przez Urząd Gminy na sezon wypoczynkowy osobę.

I. P., rencistka zamieszkała w P., prowadzi w tejże miejscowości działalność od 15 lat polegającą na wynajmie kwater. Każdego roku pobierała z Urzędu Gminy kwitariusze. Następnie rozliczała się z pobieranej przez nią opłaty miejscowej od turystów. Nie wynajmowała kwater we wrześniu. Płatnik w dniu 21 czerwca 2007 r., zawarł z zainteresowaną umowę o inkaso. W umowie określono, iż przedmiotem tejże jest pobieranie przez inkasenta opłaty miejscowej od osób fizycznych, przebywających w obiekcie należącym do zainteresowanej, dłużej niż dobę w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych. Przygotowaną umowę dostarczyła zainteresowanej osoba zatrudniona przez gminę do nadzorowania obowiązku pobierania opłaty miejscowej. Za pobraną opłatę inkasent pobierał wynagrodzenie w wysokości 10% pobranej opłaty. Ubezpieczona pobierała opłatę miejscowa od turystów, gdyż zdawała sobie sprawę, że obowiązek jest niezależny od zawarcia umowy o inkaso i czyniła to niezależnie od umowy. W. S., emerytka jest właścicielem kwater prywatnych w P. od 35 lat. W dniu 07 lipca 2010 r. zawarła ze skarżącym umowę o inkaso, której przedmiotem było pobieranie przez inkasenta opłaty miejscowej od osób fizycznych przebywających w obiekcie należącym do zainteresowanej, dłużej niż dobę w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych. Za pobrana opłatę inkasent pobierał wynagrodzenie w wysokości 10% pobranej opłaty. Zainteresowana pobierała opłatę miejscowa od turystów, gdyż zdawała sobie sprawę, że obowiązek jest niezależny od zawarcia umowy o inkaso i czyniła to niezależnie od umów. W dniu 30 czerwca 2008 r., płatnik zawarł umowę o inkaso z A. M., wynajmującą kwatery od 2008 roku, której przedmiotem było pobieranie przez inkasenta opłaty miejscowej od osób fizycznych, przebywających w obiekcie należącym do zainteresowanej, dłużej niż dobę w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych. Zainteresowana pobierała wynagrodzenie w wysokości 10% pobranej opłaty. Zainteresowana pobierała z Urzędu Gminy kwitariusze oraz otrzymywała uchwałę. Następnie rozliczała się z pobieranej przez nią opłaty miejscowej od turystów.

G. M., która jest właścicielem kwater prywatnych w gminie R. zawarła w dniu 05 lipca 2007 r. ze skarżącą umowę o inkaso, której przedmiotem było pobieranie przez inkasenta opłaty miejscowej od osób fizycznych, przebywających w obiekcie należącym do zainteresowanej, dłużej niż dobę w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych. Zainteresowana pobierała wynagrodzenie w wysokości 10% pobranej opłaty. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że pracownice Urzędu Gminy naliczały kwoty należne poborcom z tytułu pobranych opłat, potrącały z nich podatek i składkę zdrowotną, dlatego też zgłaszały je do ZUS. Jeżeli taka osoba oświadczyła, że będzie dalej pobierała opłatę rejestrowały ją w ZUS i wyrejestrowywały kiedy oświadczyła, że jest to ostatnia opłata. Wiedziały, że to jest ostateczne rozliczenie, także dlatego, że zdawano kwitariusz. Jeśli ktoś nie zdał kwitariusza wiadomo było, że jeszcze się nie rozliczył. Jeżeli inkasent oświadczył, że jest to pierwsza i ostatnia opłata pracownice wiedziały, że muszą szybko zarejestrować i szybko wyrejestrować taką osobę. O tym, że niektórzy byli zarejestrowani na 2 dni, a niektórzy na 7 dni decydował przypadek. Gdyby pracownice zapomniały wyrejestrować w następnym miesiącu wyskoczyłaby taka osoba z zerową podstawą, czyli błąd w raporcie. Składkę zdrowotną płacono w zależności od kwoty należnej zainteresowanym, nie od ilości dni. Pracownice decydowały o odprowadzeniu składki zdrowotnej, ponieważ dochód inkasentów był dochodem opodatkowanym, a zgodnie z ich wiedzą od każdego dochodu opodatkowanego powinno się odprowadzić taką składkę.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołania zasługiwały w całości na uwzględnienie ponieważ nie powstał tytuł do objęcia zainteresowanych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w rozumieniu art. 6 ust.1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity opublikowany w Dz. U. z 2015 roku, poz. 121, ze zm.) – zwanej dalej ustawą systemową.

Sąd pierwszej instancji podniósł, że przedmiotem niniejszego postępowania była zasadność objęcia zainteresowanych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w okresach szczegółowo wskazanych w zaskarżonych decyzjach w związku z wykonywaniem przez ww. zadań inkasentów opłaty miejscowej, wynikających z obowiązujących na terenie gminy R. uchwał Rady Gminy w przedmiocie ustalenia wysokości opłaty miejscowej i zasad jej pobierania. Zagadnienie poboru tzw. opłat klimatycznych, tj. opłaty miejscowej oraz opłaty uzdrowiskowej reguluje ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze zm.). W świetle art. 17 ust. 1a ww. ustawy, opłatę uzdrowiskową pobiera się od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach. Status uzdrowiska przyznawany jest z kolei obszarowi, który łącznie spełnia warunki określone w przepisach ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych. Na mocy art. 19 ww. ustawy Rada Gminy jest obowiązana określić w drodze uchwały zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek. Zgodnie z powołanym przepisem, rada gminy może zarządzić pobór tych opłat w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso. Mając na uwadze powyższe Sąd meriti wskazał, że uchwałami, o których mowa w art. 19 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jest m.in. uchwała nr (...) Rady Gminy R. z dnia 13 grudnia 2002 roku w sprawie ustalenia wysokości stawek opłaty miejscowej, określenia zasad jej pobierania i wprowadzania zwolnień oraz uchwała nr (...) Rady Gminy R. z dnia 14 listopada 2008 roku w sprawie opłaty miejscowej i wprowadzenia zwolnień. Obowiązki inkasenta zostały z kolei określone przez ustawodawcę w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Art. 9 tej ustawy stanowi, że inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Mając na uwadze powyższe regulacje prawne, Sąd podzielił pogląd, że „umowy o inkaso" zawierane przez płatnika z zainteresowanymi miały charakter czysto techniczny i stanowiły jedynie potwierdzenie i powielenie (w formie pisemnej) praw i obowiązków powstałych między organem, a inkasentem z mocy uchwały Rady Gminy i przepisów powszechnie obowiązujących. Zainteresowane pełniły rolę inkasentów w rozumieniu przepisów art. 9 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. ustawy Ordynacja podatkowa, czyli na mocy uchwały Rady Gminy nawiązywał się pomiędzy gminą, a inkasentem stosunek administracyjnoprawny, który jest skuteczny, bez konieczności wyrażenia zgody przez podmiot wskazany jako inkasent. Pogląd powyższy znalazł odzwierciedlenie w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjny w Warszawie z 26 sierpnia 2011 roku w sprawie II GSK 820/10 (Lex nr 1099199). Zainteresowane pełniące rolę inkasentów były podmiotami stosunków podatkowo - prawnych, wykonywały czynności w interesie publicznoprawnym. Tym samym zdaniem Sądu Okręgowego inkaso nie może być regulowane umową zlecenia. Umowy o inkaso nie miały cech umowy cywilnoprawnej, ponieważ nie były umowami dobrowolnymi. Nawet w przypadku braku umów o inkaso, podmioty zobowiązane w uchwale do pobierania opłat lokalnych w drodze inkasa, mają obowiązek pobrać te opłaty w określonym terminie na rzecz organu. Inkaso ma w swej istocie charakter przymusowy i nie wymaga zgody wskazanego w uchwale podmiotu. W konsekwencji nie można uznać umów o inkaso, zawieranych przez zainteresowane z Urzędem Gminy R., za przejaw swobody kontraktowej leżącej na kanwie wszelkich zobowiązań o charakterze cywilno-prawnym. Tym samym zdaniem Sądu inkaso nie może być regulowane umową zlecenia. Nawet w przypadku braku umów o inkaso, podmioty zobowiązane w uchwale do pobierania opłat lokalnych w drodze inkasa, mają obowiązek pobrać te opłaty w określonym terminie na rzecz organu. Zainteresowane wskazały, że pobierano od turystów opłatę miejscową (niezależnie od podpisania umowy o inkaso), którą następnie przekazywano gminie, o czym mieli świadomość wszyscy wynajmujący.

Sąd Okręgowy podniósł również, że organ nie badał podstaw zgłoszenia poszczególnych zainteresowanych do ubezpieczenia zdrowotnego, mimo, że w umowach nie ma takiego zapisu, a z materiału dowodowego wynika, że umowy dotyczyły bieżącego sezonu. Zainteresowane wyraźnie wskazywały, że wynajmowały pokoje tylko w lipcu i sierpniu danego roku. Te sytuacje świadczą więc o tym, że organ rentowy obejmował zainteresowane ubezpieczeniami społecznymi w okresach zupełnie niezależnie od zawartych umów o inkaso. Okresy wskazane przez Zakład w poszczególnych decyzjach, w których to zainteresowane były zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego, nie pokrywają się z okresami kiedy tzw. umowy o inkaso miały być wykonywane. Jednocześnie jak wynika z ustaleń Sądu poczynionych w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowody, o terminie wyrejestrowania inkasenta z ubezpieczenia decydował pracownik faktycznie wykonujący tą czynność w zależności od wolnego czasu, w oderwaniu od innych przesłanek.
W konsekwencji Sąd przyjął, że nie powstał tytuł do objęcia zainteresowanych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje w sposób wyżej wskazany. O kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego, orzekł w pkt II i III wyroku, na podstawie przepisów art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i ust. 2 w zw. z § 4 ust. 1 i w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy. Zaskarżył wyrok w całości i zarzucił mu naruszenie prawa poprzez błędną interpretację
i niewłaściwe zastosowanie art. 6 ust. l pkt4 ustawy systemowej, prowadzące do przyjęcia, że zainteresowane nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonania pracy na podstawie umowy zlecenia w Urzędzie Gminy R..

Skarżący w uzasadnieniu apelacji podniósł, że na podstawie art.6 ust. l pkt.4 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi objęte są osoby będące osobami zatrudnionymi na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub świadczenia usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Nie istnieje odrębny tytuł do objęcia ubezpieczeniem społecznym osób powołanych przez odpowiednie organy do pełnienia określonych funkcji ( min. inkasentów). W sytuacji, gdy osoby zawrą z organami, które ich wyznaczyły lub powołały do określonych czynności odpowiednie umowy, w tym umowy zlecenia, to z tytułu zawartych umów podlegają one ubezpieczeniu społecznemu. Urząd Gminy R. zawarł z zainteresowanymi umowy zwane umowami o inkaso , z treści których wynikał min. obowiązek poboru opłat od osób wynajmujących pokoje na rzecz gminy. W treści umowy wskazano także, iż pobór opłaty miejscowej inkasenci dokonują w oparciu o umowę zawartą z Urzędem Gminy. Nieuprawniony jest przy tym argument Sądu, że umowy te nie zostały zawarte dobrowolnie. Każda z zainteresowanych osób umowę podpisała i wykonywała obowiązki z niej wynikające. Z tytułu zawartych umów zainteresowane zostały zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego, a zatem tym samym płatnik potwierdził obowiązek podlegania tych osób ubezpieczeniom społecznym. Podstawą podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu jest bowiem spełnianie warunków do objęcia ubezpieczeniem społecznym.

Umowa inkasa nie jest odrębnie uregulowaną umową w przepisach prawa cywilnego (jak też zresztą w przepisach prawa administracyjnego), a zatem zdaniem skarżącego, , jest to umowa nienazwana o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu
zaś zawarcie pomiędzy stronami umów potwierdza takie stanowisko.

Wskazując na powyższe zarzuty oraz argumentację, skarżący wniósł:

1.  o zmianę wyroku i oddalenie odwołań,

2.  ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację, płatnik składek wniósł:

1.  o oddalenie apelacji w całości,

2.  zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Zainteresowane nie ustosunkowały się do treści apelacji, jak i do odpowiedzi
płatnika na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy wydając zaskarżony wyrok, wyjaśnił w sprawie wszystkie istotne okoliczności, przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, w granicach zasad logiki formalnej i doświadczenia życiowego, zgodnie ze swobodną oceną dowodów, w myśl art. 233 § 1 k.p.c., a następnie wydał trafny, odpowiadający prawu wyrok. Sąd orzekający wskazał w pisemnych motywach wyroku jaki stan faktyczny stał się podstawą jego rozstrzygnięcia oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu, stosując przy tym prawidłową wykładnię przepisów prawnych mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Sąd Apelacyjny, po analizie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przyjął w całości poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne jako własne i nie widział potrzeby ponownego ich szczegółowego powtórzenia. Zarzut apelacyjny odnosił się jedynie do dokonanej oceny prawnej. Należało zatem podzielić pogląd prawny, że nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym osoba, która pełni funkcję inkasenta należności publicznoprawnych, zaś przychody uzyskiwane w związku z pełnieniem takiej funkcji nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Katalog tytułów do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym stanowi samodzielną podstawą, odrębną od tytułów do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, a zatem nawet w sytuacji, gdy dany podmiot jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym, nie oznacza to, że jest tez objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Podstawą umocowania inkasenta nie jest umowa, ale uchwała rady gminy. Inkasent jest podmiotem stosunków publicznoprawnych, wykonującym zadania z zakresu administracji publicznej. Jest zobowiązany do wykonywania czynności w interesie publicznoprawnym. Obowiązek wykonywania funkcji inkasenta powstaje zawsze i wyłącznie na skutek zaistnienia okoliczności, z którymi przepis prawa łączy powstanie takiego obowiązku. Tym samym nałożenie obowiązku poboru podatku (opłaty) i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu oraz sprecyzowanie zakresu tego obowiązku nie może nastąpić w drodze umownej - wyrok NSA z dnia 6 września 2007 r., I FSK 1192/06, LEX nr 286945. Z inkasentem nie zawiera się umowy cywilnoprawnej, jego obowiązki i prawa reguluje uchwała i przepisy ustaw podatkowych, przede wszystkim Ordynacji podatkowej. Oczywisty jest jednak obowiązek uzyskania zgody zainteresowanej osoby na przyjęcie obowiązków inkasenta, zgodę tę należy uzyskać przed podjęciem uchwały. Natomiast dopuszczalne jest spisanie obowiązków inkasenta, które osoba wyznaczona na inkasenta podpisze na dowód zapoznania się z nimi. W orzecznictwie mówi się o umowie mającej charakter techniczny. Po wyznaczeniu inkasenta podpisuje się swoiste porozumienie precyzujące obowiązki inkasenta wynikające z uchwały i Ordynacji podatkowej oraz ustalające techniczne zasady wykonywania funkcji inkasenta. Taka „umowa” nie jest źródłem praw ani obowiązków inkasenta, jej byt ustaje z chwilą odwołania danej osoby z funkcji inkasenta. Wobec powyższego za prawidłowe należało uznać stanowisko Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym skoro określenie zainteresowanych jako inkasentów oraz określenie wysokości przysługującego z tego tytułu wynagrodzenia nastąpiło w drodze uchwały Rady Gminy w R., to między Radą a inkasentami został nawiązany stosunek administracyjnoprawny. Wynagrodzenie za czynności inkasenta przysługiwało bowiem na podstawie uchwały Rady Gminy, która miała swoje oparcie w art. 17 ust. 1a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Ponadto zauważyć należy, że za publicznoprawnym charakterem tego świadczenia przemawiała treść art. 52 § 1 pkt a Ordynacji podatkowej, w myśl którego wynagrodzenie inkasentów pobrane nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej było traktowane na równi z zaległością podatkową.

Art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późn. zm.) stanowi, że opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach. Z kolei, zgodnie z treścią art. 19 pkt 2 tej ustawy, rada gminy w drodze uchwały może zarządzić pobór tych opłat w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, sposób unormowania instytucji inkasa w powołanym wyżej przepisie art. 19 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wymaga, by określenie inkasentów nastąpiło wyłącznie przez wskazanie konkretnej osoby fizycznej z imienia i nazwiska czy też konkretnego podmiotu. Wskazuje na to zwarty w nim termin "określić inkasentów". Definicja słownikowa tego pojęcia oznacza - nadać nazwę, określić charakterystyczne cechy. Co prawda posłużenie się definicją słownikową ww. terminu nie przesądza ostatecznie o sposobie indywidualizacji jakiegoś podmiotu. Może ona bowiem nastąpić przez podanie danych personalnych, a więc w sposób konkretny, bądź też przez wyliczenie cech (atrybutów) osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, czyli techniką tworzenia norm generalnych. Pamiętać jednak należy, że powierzenie komuś stanowiska (funkcji) inkasenta musi poprzedzać zgoda danego podmiotu na przyjęcie łączących się z tym obowiązków. Jest rzeczą oczywistą, że musi ona zostać wyrażona przed określeniem (wyznaczeniem) inkasenta, a nie dopiero na etapie zawarcia ze wskazaną osobą stosownej umowy. Źródłem nawiązywanego stosunku prawnego jest w tym wypadku uchwała organu stanowiącego gminy, a nie będąca jej następstwem, mająca czysto "techniczny" charakter umowa z określoną - wyznaczoną na inkasenta osobą. Płynie z tego wniosek, że określenie czy też wyznaczenie inkasenta może dotyczyć jedynie wskazanej w sposób konkretny osoby (por. wyrok NSA z dnia 11 stycznia 2008 r., sygn. akt II FSK 1526/06).

Tym bardziej nie można przyjmować, że zainteresowane łączyły z Gminą R. umowy zlecenia. Strony łączył stosunek podległości publicznoprawnej, a nie umowa cywilna.

Mając na uwadze powyższe rozważania, apelacja organu rentowego jako niezasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

SSO del. Aleksandra Mitros SSA Anna Polak SSA Zofia Rybicka - Szkibiel