Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt.

VIII Ga 72/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2016r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący

Sędzia

Sędzia

SSO Wojciech Wołoszyk

SO Wiesław Łukaszewski

SR del. Marcin Królikowski (spr.)

Protokolant

st. sekr. sąd Jolanta Klinowska

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2016r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko : M. K.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną M. K. od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 13 stycznia 2016r. sygn. akt VIII GC 1734/15

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.400 zł ( dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Marcin Królikowski Wiesław Łukaszewski Wojciech Wołoszyk

Sygn. akt VIII Ga 72/16

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w W. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych B. G. oraz M. K. kwoty 23.594,86 zł z ustawowymi odsetkami od kwot:

a)  17 196,17 zł od dnia 26.08.2013 r. do dnia zapłaty,

b)  6 398,69 zł od dnia 4.07.2013 r. do dnia zapłaty

oraz kosztów postępowania według norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w związku z istnieniem zaległości (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. nakazem zapłaty z dnia 31 sierpnia 2010 r. opatrzonym klauzulą wykonalności z dnia 14 października 2010 r. Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w W., XVI Wydział Gospodarczy zasądził na rzecz powoda kwotę 10.198,17 zł wierzytelności głównej oraz kwotę 2.545,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Powód podał, że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieście we Wrocławiu - J. K. wszczął przeciwko w.w. spółce postępowanie egzekucyjne pod sygnaturą KM 162/11. Powód wyjaśnił, że postanowieniem z dnia 27 stycznia 2011 r. Komornik Sądowy J. K. przyznał wierzycielowi kwotę 3.600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w egzekucji, a następnie umorzył postępowanie egzekucyjne wobec stwierdzenia jego bezskuteczności, obciążając jednocześnie wierzyciela kwotą 253,69 zł tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego. Powód podał, że pozwani solidarnie pełnili funkcję członków zarządu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. w czasie istnienia zobowiązanie oraz w trakcie prowadzenia postępowania sądowego, a także postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnej spółce. Powód wyjaśnił, że swojej roszczenie opiera na treści art. 299 § 1 k.s.h.

Wyrokiem zaocznym z dnia 4 grudnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt VIII GC 1558/13 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanych B. G. i M. K. solidarnie na rzecz powoda kwotę 23.594,86 zł z ustawowymi odsetkami w wysokości ustawowej od kwoty 17.196,17 zł od dnia 26 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 6.398,69 zł od dnia 4 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, a także zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 3.597,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

1

Sprzeciw od powyższego wyroku wniosła pozwana M. K. wnosząc o uchylenie wyroku zaocznego i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana podniosła zarzut braku legitymacji biernej po jej stronie. Pozwana wskazała, że nigdy nie pełniła funkcji prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. Pozwana podała, że uchwałą Zgromadzenia wspólników z dnia 20 sierpnia 2009 r. ustanowiona została likwidatorem Spółki co za tym idzie w dacie powstania zobowiązania nie pełniła ona funkcji członka zarządu, ani nawet likwidatora. Pozwana podkreśliła, że ustanowienie likwidatora nastąpiło już po uprzednim złożeniu przez zarząd spółki nieskutecznego wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.

W piśmie procesowym z dnia 2 grudnia 2015 r. powód wskazał, że zgodnie z aktualnym orzecznictwem likwidatorzy odpowiadają za zobowiązania spółki na podstawie przepisu 299 k.s.h. Powód wskazał, że tytuł wykonawczy przeciwko spółce, wydany został w dniu 14 października 2010 r. czyli w okresie sprawowania przez pozwaną funkcji likwidatora. Podano, że w okresie pełnienia przez pozwaną funkcji likwidatora zobowiązanie spółki istniało i było wymagalne, a co za tym idzie twierdzenie pozwanej o tym, iż nie może odpowiadać za zobowiązania jakie powstały przed powołaniem jej na funkcję w opinii powoda są nieuzasadnione. Nadto powód powołał się na oświadczenie pozwanej, w którym zobowiązała się do ratalnej spłaty zadłużenia, uznając swój dług.

W piśmie procesowym z dnia 16 grudnia 2015 r. pozwana wyjaśniła, że pismo z dnia 2 października 2014 r. wyrażało jedynie propozycję ugodowego zakończenia sporu zaistniałego na etapie postępowania egzekucyjnego. W opinii pozwanej powyższe pismo nie stanowiło uznania długu. Nadto pozwana wskazała, że art. 299' k.s.h. nie pozwala na pociągnięcie do odpowiedzialności likwidatorów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością ustanowionych przez 1 stycznia 2016 r. tj. przed datą wejścia w życie wskazanego przepisu. Pozwana powołała się na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 15 października 2007 r. w sprawie XV GU 52/07 oddalający wniosek dłużnika (...) Sp. z o.o. w B. o ogłoszenie upadłości wskazując, iż zobowiązanie powstało przed datą ustanowienia pozwanej likwidatorem.

W piśmie procesowym z dnia 4 stycznia 2016 r. powód wskazał, że pozwana przyznała w piśmie procesowym z dnia 16 grudnia 2015 r., że pełniła funkcję likwidatora spółki w okresie kiedy istniało i było wymagalne zobowiązanie. Powód wskazał, że w dniu 1 stycznia 2016 r. do Kodeksu spółek handlowych dodany został art. 299', który stanowi wprost, że do likwidatorów spółki z o.o., z wyjątkiem likwidatorów ustanowionych przez sąd, przepis art.

2

299 k.s.h. należy stosować odpowiednio. W opinii powoda funkcją art. 299' k.s.h. jest jedynie potwierdzenie zastosowania art. 299 § 1 k.s.h. do likwidatorów i konstytutywne wyłączenie z tego zakresu likwidatorów ustanowionych przez sąd. Powód wskazał również, że z postanowienia z dnia 15 października 2007 r. w sprawie XV GU 52/07 nie wynikało, że wniosek o ogłoszenie upadłości został oddalony z uwagi na brak majątku dłużnika.

Wyrokiem z dnia 13 stycznia 2016 r. w s prawie o sygn. akt VIII GC 1734/15 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy utrzymał w mocy wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 4 grudnia 2013 r. o sygn. akt VIII GC 1558/13 wobec pozwanej M. K..

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wskazał, iż Sąd I instancji ustalił, że w dniu 15 października 2007 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, XV wydział Gospodarczy oddalił wniosek dłużnika (...) Sp. z o.o. w B. o ogłoszenie upadłości. Pozwana M. K. uchwałą zgromadzenia wspólników z 20 sierpnia 2009 r. została ustanowiona likwidatorem spółki (...) sp. z o.o. w B.. Nakazem zapłaty postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 31 lipca 2010 r. w sprawie o sygn. akt XVI GNc 4277/10 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. zasądził od (...) Sp. z o.o. w B. na rzecz powoda (...) S.A. kwotę 10.198,17 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 marca 2008 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.545,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Podstawą nakazu był dołączony do pozwu weksel z dnia 8 grudnia 2005 roku z datą płatności do 7 marca 2008 r. Następnie powód wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieście z wnioskiem o wszczęcie egzekucji wobec spółki (...). W wyniku prowadzonych czynności przez Komornika postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne. Wobec powyższego postanowieniem z dnia 17 lutego 2012 r. Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne o sygn. akt KM 162/11 z uwagi na bezskuteczność egzekucji. W wyniku podejmowanych czynności Komornikowi nie udało ustalić się jakiegokolwiek majątku spółki, z uzasadnienia postanowienia wynikało ponadto, że dłużna spółka nie posiada nadpłat w podatkach, nie figuruje w CEPiK, nie posiada nieruchomości. Rachunek bankowy (...), wskazany przez Urząd Skarbowy, został zamknięty. Wszelkie inne zajęcia dokonane w postępowaniu okazały się bezskuteczne. Zgodnie z informacją z Urzędu Skarbowego spółka (...) w zeznaniach CIT-8 za 2006 roku wykazała stratę w wysokości 243.345,91 zł, natomiast ostatnim dokumentem wymiarowym złożonym przez spółkę w Urząd Skarbowy był VAT-7 za miesiąc 12/2008. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieście w postępowaniu przeciwko dłużnej spółce przyznał powodowi koszty zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym w wysokości 3600,00 zł. Komornik prowadzący postępowanie egzekucyjne

3

obciążył powoda kosztami postępowania w sprawie KM 162/11 w łącznej wysokości 253,69 złotych. Wobec powyższego, powód skierował do pozwanych wezwania do zapłaty z dnia 19 czerwca 2013 r. domagając się zapłaty kwoty 10 198,17 zł tytułem należności głównej, kwoty 6 998,00 zł tytułem odsetek, kwoty 2.545,00 zł tytułem kosztów procesu, kwoty 3.600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym wraz z odsetkami ustawowymi oraz kwoty 253,69 zł tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego wraz z odsetkami ustawowymi w terminie 7 dni, wezwania nadano w tym samym dniu. W piśmie z dnia 2 października 2014 r. pozwana M. K. zwróciła się z prośbą o ugodowe zakończenie sprawy w związku z podejmowanymi przez powoda czynnościami egzekucyjnymi, wynikającymi z wyroku zaocznego.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów prywatnych przedłożonych przez strony. Prawdziwość dokumentacji zebranej w toku postępowania nie budzi wątpliwości Sądu, a żadna ze stron nie zakwestionowała w toku procesu ich autentyczności.

Sąd I instancji wskazał, iż podstawę prawną roszczenia powoda stanowił art. 299 § 1 k.s.h., zgodnie z którym członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki w sytuacji, gdy egzekucja z majątku samej spółki okaże się bezskuteczna. Przepis ten jest samodzielną podstawą szczególnego rodzaju odpowiedzialności za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w przypadku, gdy zarząd na skutek niedopełnienia swoich obowiązków doprowadził do powstania stanu, w którym roszczenia wierzycieli spółki pozostają niezaspokojone.

Zgodnie z art. 299 § 2 k.s.h., członek zarządu może się uwolnić od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Sąd I instancji wskazał, iż według przyjętej w art. 299 k.s.h konstrukcji odpowiedzialności, wierzyciel nie musi wykazywać powstania szkody i jej wysokości, a jego obowiązki sprowadzają się do wykazania bezskuteczności egzekucji wobec spółki. Natomiast członkowie zarządu mogą uwolnić się od tej odpowiedzialności jedynie w taki sposób, że wykażą istnienie, co najmniej jednej z okoliczności egzoneracyjnych wymienionych w paragrafie 2 cytowanego przepisu. Przy czym, co należy podkreślić, ciężar dowodu wskazanych okoliczności spoczywa na powołujących się na nie członkach zarządu.

4

Sąd Rejonowy podzielił przy tym jako trafne stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 stycznia 2010 r. ( sygn. akt III CZP 91/09, OSNC 2010/6/85), że odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 k.s.h. ponosi także likwidator spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gdyż pozycja likwidatora odpowiada pozycji zarządu, uwzględnienie likwidatorów w treści art.293 k.s.h. nie jest wskazaniem wyjątku co do objęcia ich odpowiedzialnością cywilną, ustawowe zadania likwidatorów i członków zarządu nie uzasadniają rozdzielenia istoty ich odpowiedzialności wobec wierzycieli spółki, art.280 ksh ma zastosowanie we wszystkich sytuacjach dotyczących likwidatorów jedynie z wyjątkiem gdy co innego wynika z przepisów o rozwiązaniu i likwidacji spółki z o.o., co potwierdza także poprzednie sformułowanie w art.269 k.h.. Przedstawiony pogląd został podzielony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r. ( sygn. akt V CSK 248/09, Biul. SN 2010/5/13) gdzie wskazano, że przyjmując w razie bezskuteczności egzekucji zobowiązania spółki na zasadach przewidzianych w art.299 ksh ponoszą osoby będące członkami zarządu lub likwidatorami spółki w czasie istnienia tego zobowiązania, a ściślej -jego podstawy. Zatem w ocenie Sądu Rejonowego zarzut pozwanej co do braku legitymacji biernej należało uznać za bezzasadny.

Sąd I instancji wskazał także, iż domniemaniem w świetle regulacji art. 299 k.s.h. są objęte również: związek przyczynowy między szkodą wierzyciela, a nie złożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu nie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (wyroki Sądu Najwyższego: z 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22; z 14 lutego 2003 r., IV CKN 1779/00, OSNC 2004, nr 5, poz. 76 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07).

W ocenie Sądu Rejonowego powód należycie wykazał fakt poniesienia szkody, przedkładając postanowienie o umorzeniu postępowanie egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. Nie budziło przy tym wątpliwości Sądu I instancji, że wydane postanowienie dotyczyło powoda, było prowadzone na podstawie nakazu zapłaty wydanego wobec spółki (...) Sp. z o.o., której likwidatorem była pozwana . Z uzasadnienia postanowienia wynikało, iż podjęto szereg działań w celu egzekucji kierowanej wobec całego majątku a działanie te okazały się bezskuteczne. Pozwana nie udowodniła, iż był jakiś majątek w czasie prowadzonej egzekucji z którego mógłby powód się zaspokoić, do czego nie doszło. Na marginesie Sąd I instancji wskazał, iż bezskuteczność egzekucji oznacza przede wszystkim to, że nie doszło do zaspokojenia roszczeń wierzyciela w postępowania egzekucyjnym. Przy czym, jak podkreślił Sąd Rejonowy nie było potrzeby wykazywania, że wierzyciel wykorzystał

5

wszelkie sposoby egzekucji, bo wystarczy wykazanie bezskuteczności zaspokojenia przy wykorzystaniu jednego z nich Prawomocne postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu jego bezskuteczności jest wystarczającym dowodem wykazania wystąpienia materialnoprawnej przesłanki odpowiedzialności określonej w art. 299 § 1 k.s.h. (por. wyrok SN z 2008-05-09 III CSK 364/07 Legalis). W tej sytuacji ciężar dowodu został przerzucony na pozwaną, której zadaniem było udowodnienie: że we właściwym czasie zgłoszono upadłość lub wszczęto postępowanie układowe, albo, że nie dokonanie tych czynności nastąpiło bez jego winy, lub też, że pomimo nie zgłoszenia upadłości wierzyciel nie poniósł szkody.

W oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd I instancji uznał, iż pozwana nie wykazała zaistnienia żadnej z okoliczności uwalniających ich od odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. Pozwana nie udowodnił, że nie dokonanie czynności zgłoszenia upadłości lub wszczęcia postępowania układowego nastąpiło bez jego winy, lub też, że pomimo nie zgłoszenia upadłości wierzyciel nie poniósł szkody. W ocenie Sądu Rejonowego przesłanki zwalniające pozwaną z odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. nie wynikały z bilansu ani rachunku zysków i strat, stan majątkowego spółki, a jego ocena w kontekście ewentualnego braku szkody wierzyciela pomimo nie zgłoszenia upadłości wymagała wiedzy specjalnej, natomiast pozwana w tym zakresie wniosku o dowód z opinii biegłego nie złożyła.

Pozwana powołała się na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 15 października 2007 r. w sprawie XV GU 52/07 oddalający wniosek dłużnika (...) Sp. z o.o. w B. o ogłoszenie upadłości wskazując, iż zobowiązanie powstało przed datą ustanowienia pozwanej likwidatorem.

W zakresie okoliczności, kiedy pozwana pełniła funkcję likwidatora Sąd I instancji zważył, iż w razie bezskuteczności egzekucji określonego zobowiązania odpowiedzialność na podstawie art.299 ksh ponoszą osoby będące członkami zarządu lub likwidatorami w czasie istnienia podstawy zobowiązania nawet jeszcze niewymagalnego (por. m.in. uchwała SN z 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07, OSNC 2009/3/38). Tymczasem pozwana została likwidatorem od dnia 20 sierpnia 2009 roku, a zobowiązanie na 10.198,17 zł już istniało i stało się wymagalne od dnia 8 marca 2008 r., natomiast zobowiązanie w pozostałym zakresie (wynikające z opisanego wyżej nakazu zapłaty ze sprawy XVI GNc 4277/10) powstało i stało się wymagalne w czasie gdy to pozwana pełniła już funkcję likwidatora. Nie budziło zatem wątpliwości, iż zobowiązanie objęte pozwem istniało kiedy pozwana była likwidatorem a egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna. Bez znaczenia w tej sytuacji były twierdzenia pozwanej, iż w dniu 15 października 2007 r. oddalono wniosek dłużnika (...)

6

(...) Sp. z o.o. w B. o ogłoszenie upadłości. Pozwana nie powołała żadnych dowodów, z których wynikałoby, iż rzeczywiście w czasie pełnienia przez nią funkcji likwidatora nie zachodziły przesłanki do ogłoszenia upadłości. Wniosek o ogłoszenie upadłości został zaś oddalony zarówno przed datą wymagalności zobowiązania jak i przed datą wyznaczenia pozwanej likwidatorem, sam fakt jego wydania nie zwalniał pozwanej od konieczności dokonania oceny, czy nie zachodzi przesłanka do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

W tej sytuacji, w zakresie zarzutów podniesionych przez pozwaną, należało wskazać, iż były one o tyle chybione, iż w żaden sposób nie zwalniały jej z odpowiedzialności na gruncie art. 299 ksh jako likwidatora spółki.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 299 § k.s.h. Sąd Rejonowy orzekł jak w pkt. I wyroku. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c, zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. W myśl tego artykułu strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, które po stronie powodowej wyniosły 3.597,00 złotych. W kwocie tej mieściła się kwota 17,00 zł stanowiąca opłatę skarbową od pełnomocnictwa i kwota 2.400,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państw kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, a także opłatę od pozwu w wysokości 1180 zł stanowiąca opłatę od pozwu.

Na podstawie art. 333 § 2 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Pozwana złożyła apelację od powyższego wyroku, zarzucając, iż Sąd I instancji wydał wyrok z naruszeniem przepisów prawa materialnego, tj. art. 299 § 1 k.s.h. poprzez jego błędna wykładnię i uznanie, że odpowiedzialność członka zarządu (likwidatora) za zobowiązanie spółki rozciąga się na zobowiązania, które powstały i stały się wymagalne w okresie, gdy dana osoba nie pełniła jeszcze funkcji likwidatora, podczas gdy prawidłowa wykładnia powołanego przepisu prowadzi do wniosku, że członek zarządu (likwidator) ponosi odpowiedzialność deliktową, za własne zawinione działania, których nie można mu przypisać w sytuacji, gdy w okresie ich powstania i wymagalności nie pełnił danej funkcji.

7

Pozwana wskazując na ten zarzut, wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji pozwana podnosiła, iż bardzo istotne było ustalenie, czy pozwana jako likwidator (...) sp. z o.o. w B. ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki powstałe w czasie, kiedy tej funkcji nie pełniła. Pozwana podkreślała, iż zgodnie z ustaleniami Sądu I instancji zobowiązania dłużnika względem wierzyciela zostało zaciągnięte i zabezpieczone wekslem w dniu 8 grudnia 2005 r. Data wymagalności roszczenia została ustalona na dzień 7 marca 2008 r. (data płatności weksla). W tym czasie pozwana nie pełniła żadnych obowiązków w (...) sp. z o.o. Na stanowisko likwidatora została powołana uchwała z dnia 20 sierpnia 2009 r., a więc już po dacie wymagalności dochodzonego roszczenia. W tym czasie funkcje członków zarządu pełnili pozwany B. G. oraz W. M.. Sąd Rejonowy przyjął, iż odpowiedzialność z art. 299 k.s.h. ponosi także likwidator, gdyż pozycja likwidatora odpowiada pozycji zarządu. Sąd I instancji wskazał, iż w razie bezskuteczności egzekucji za zobowiązania spółki odpowiedzialność ponoszą członkowie zarządu lub likwidatorzy, pełniący funkcję w czasie istnienia zobowiązania, a ściślej - jego podstawy. Pozwana podkreślała, iż dokonując analizy przywołanych przez Sąd I instancji judykatów, w tym zakresie należało podkreślić, iż podstawa odpowiedzialności członka zarządu dotyczyła zobowiązań, których podstawa istniała w czasie sprawowania funkcji przez daną osobę, a więc także zobowiązań jeszcze wtedy nie wymagalnych. Pozwana wskazała, iż zgodnie z uchwałą SN z dnia 7 listopada 2008 r. III CZP 72/08 zostało przesądzone, iż odpowiedzialność członka zarządu jest odpowiedzialnością deliktową za własny czyn, a nie odpowiedzialnością gwarancyjną za cudzy dług. Z tej też przyczyny o subsydiarnym charakterze odpowiedzialności członków zarządu można mówić jedynie w potocznym tego słowa znaczeniu. Pozwana wskazywała, iż przyjęcie, że według art. 299 k.s.h. członkowie zarządu ponoszą deliktową odpowiedzialność na zasadzie winy, harmonizuje ze wskazanymi wcześniej motywami wprowadzenia tej odpowiedzialności do polskiego porządku prawnego. Pomyślana ona została jako sankcja w stosunku do członków zarządu za kierowanie sprawami spółki w sposób prowadzący do bezskuteczności egzekucji wierzytelności przeciwko spółce. Aktualizacja tej sankcji, czyli wspomnianej odpowiedzialności , dopiero z chwilą bezskuteczności egzekucji określonych wierzytelności przeciwko spółce stwarza wprawdzie wrażenie, że chodzi o subsydiarną odpowiedzialność wobec wierzycieli za niewyegzekwowane od spółki zobowiązania, jednakże, ściśle rzecz biorąc, odpowiedzialność ta nie ma takiego charakteru, bo subsydiarną odpowiedzialność w ścisłym tego słowa znaczeniu może mieć

8

miejsce -jak wyjaśniono w literaturze przedmiotu - tylko w przypadkach odpowiedzialności za cudzy dług. W tym stanie rzecz odpowiedzialność pozwanej ogranicza się wyłącznie do zobowiązań jakie powstały i stały się wymagalne w okresie kiedy pełniła ona funkcje likwidatora spółki. Za zobowiązania, których w niniejszym postępowaniu dochodzi powód odpowiedzialność ponoszą członkowie zarządu spółki.

W odpowiedzi na apelacje powód wnosił o oddalenie apelacji i utrzymanie w mocy wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, a także o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na apelację, powód podkreślał, iż pozwana w apelacji przedstawiła wyłącznie jeden zarzut, którego przedmiotem było naruszenie przez Sąd I instancji prawa materialnego, tj. art. 299 § 1 k.sh. poprzez uznanie, iż odpowiedzialność członka zarządu (likwidatora) za zobowiązania spółki rozciąga się na zobowiązania, które powstały i stały się wymagalne w okresie kiedy dana osoba nie pełniła jeszcze funkcji członka zarządu (likwidatora), podczas, gdy w ocenie pozwanej prawidłowa wykładnia art. 299 § 1 k.s.h. polega na przyjęciu, iż członek zarządu (likwidator) ponosi odpowiedzialność za własne, zawinione działania, których nie można mu przypisać, w sytuacji, gdy w okresie powstania i wymagalności danego zobowiązania nie pełnił danej funkcji. Powód podnosił, iż pozwana przyznała, iż zgodnie z ustaleniami Sądu I instancji zobowiązanie powoda powstało i zostało zabezpieczone wekslem w dniu 8 grudnia 2005 r. Bez znaczenia był fakt, iż pozwana w tym czasie w spółce (...) nie pełniła żadnej funkcji, a na likwidatora została powołana uchwałą z dnia 20 sierpnia 2009 r., tj. już po dacie wymagalności przedmiotowego roszczenia, albowiem roszczenie istniało i było wymagalne w chwili objęcia funkcji likwidatora przez pozwaną. Powód podkreślał, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego odpowiedzialność określoną w art. 299 k.s.h. ponoszą osoby będące członkami zarządu (likwidatorami) w czasie istnienia zobowiązania, a ściślej jego podstawy, natomiast ich odpowiedzialność nie jest ograniczona do zobowiązań powstałych w chwili gdy sprawowali swoje funkcje. Pozwana w momencie objęcia funkcji likwidatora spółki w dniu 20 sierpnia 2009 r. powinna była przeanalizować sytuację finansową spółki i ocenić, czy nie zachodzą przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Pomimo tego pozwana tego nie uczyniła, więc nie wykonała ciążącego na niej obowiązku.

9

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej była bezzasadna.

W ocenie Sądu odwoławczego Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, a także dokonał właściwej wykładni i zastosowania przepisów prawa materialnego, w szczególności Sąd Rejonowy dokonał właściwej wykładni art. 299 k.s.h. Sąd Okręgowy, podziela i przyjmuje za własne wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia ustalenia Sądu Rejonowego oraz dokonaną ocenę prawną, popartą wnikliwą analizą przykładów aktualnego orzecznictwa.

Pozwana nie kwestionowała stanu faktycznego ustalonego przez Sąd I instancji, zarzucała jedynie, iż nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki które powstały i stały się wymagalne, w okresie, kiedy nie pełniła żadnej funkcji w spółce.

Sąd Okręgowy zważył, iż kwestia odpowiedzialności likwidatora spółki z ograniczoną odpowiedzialnością budziła wątpliwości i rozbieżności w judykaturze, ale ostatecznie została ustalona uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2008 r. o sygn. III CZP 143/07 (OSNC 2009/3/38, OSP 2009/6/69, Biul.SN 2008/2/12) oraz uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2010 r. o sygn. III CZP 91/09 (OSNC 2010/6/85, Prok.i Pr.-wkł. 2011/1/40, Biul.SN 2010/1/12, M.Prawn. 2010/19/1071-1075). Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w powyższych uchwałach odpowiedzialność związaną z bezskutecznością egzekucji określonego zobowiązania wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ponoszą na podstawie art. 299 k.s.h. osoby będące członkami jej zarządu lub likwidatorami w czasie istnienia tego zobowiązania.

Podkreślić należy, iż cel, funkcja i charakter odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 k.s.h. przemawiają za ponoszeniem jej nie tylko przez członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ale i likwidatorów. Likwidatorzy - reprezentują spółkę w likwidacji i choć ich zadanie ogranicza się do czynności likwidacyjnych i spraw związanych z tymi czynnościami (art. 270-290 k.s.h.), nie można wykluczyć zaistnienia w okresie likwidacji okoliczności uzasadniających ogłoszenie upadłości spółki. W takim razie na likwidatorach ciąży obowiązek złożenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 20 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze).

Nadto, należy wskazać także, iż zgodnie z art. 280 k.s.h. do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu, chyba że przepisy "niniejszego rozdziału" stanowią inaczej.

10

Artykuł 299 k.s.h. został umieszczony w odrębnym rozdziale, dotyczącym odpowiedzialności cywilnoprawnej i reguluje w sposób szczególny odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania samej spółki. Ze względu zatem na to, że odesłanie zawarte w art. 280 k.s.h. obejmuje także art. 299 k.s.h., a racje uzasadniające przewidzianą w art. 299 k.s.h. odpowiedzialność są aktualne w odniesieniu do likwidatorów w takim samym stopniu, jak względem członków zarządu, na podstawie art. 299k.s.h. odpowiadają również likwidatorzy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 k.s.h. ponoszą osoby, które były członkami zarządu, kiedy wierzytelność stała się wymagalna (tak M. Wiśniewska: Cywilnoprawna odpowiedzialność..., s. 88), a jednocześnie były członkami zarządu w czasie właściwym do ogłoszenia upadłości lub wszczęcia postępowania układowego, i to niezależnie od tego, czy były wpisane do rejestru (por. wyr. SN z dnia z dnia 28 września 1999 r., II CKN 608/98, OSNC 2000, nr 4, poz. 67). Dodać należy, że domniemaniami w świetle regulacji art. 299 k.s.h. są objęte również: związek przyczynowy między szkodą wierzyciela, a nie złożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu nie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (wyroki Sądu Najwyższego: z 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22; z 14 lutego 2003 r., IV CKN 1779/00, OSNC 2004, nr 5, poz. 76 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07).

W ocenie Sądu Okręgowego bez znaczenia były zarzuty pozwanej, iż pozwana nie pełniła funkcji członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub likwidatora spółki w czasie kiedy powstawały zobowiązania, z których powód wywodził swoje roszczenie. Pozwana uważała, iż nie miała wpływu na powstanie tych zobowiązań, więc nie może ponosić odpowiedzialności za ich niewykonanie przez spółkę.

Podkreślić należy, iż stanowisko pozwanej było błędne, gdyż przepis art. 299 k.s.h. nie określa odpowiedzialności członków zarządu jako odpowiedzialności za dług spółki czy za niespełnione świadczenia wynikające z zobowiązania spółki, lecz jako odpowiedzialność "za zobowiązania" spółki. Oznacza to, że stosownie do wymienionego przepisu odpowiedzialność ponoszą osoby będące członkami zarządu spółki w czasie istnienia zobowiązania, a ściślej rzecz ujmując - w czasie istnienia podstawy tego zobowiązania. Objęcie odpowiedzialnością członków zarządu wszystkich zobowiązań spółki, których podstawa istnieje w czasie, gdy sprawują oni funkcję członka zarządu, a więc także zobowiązań jeszcze wtedy niewymagalnych, jest - co do zasady - uzasadnione tym, że ogłoszenie upadłości, o które członek zarządu powinien wystąpić ażeby zapobiec bezskuteczności egzekucji,

11

spowodowałoby wymagalność także zobowiązań niemających dotychczas tej cechy (por. wyrok SN z dnia 11 lutego 2010 r. ICSK 269/09, wyrok SN z dnia 25 listopada 2010 r. III CNP 3/10).

W konsekwencji członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz analogicznie likwidator spółki ograniczoną odpowiedzialności odpowiada za zobowiązania spółki, które istniały podczas sprawowania funkcji likwidatora lub członka zarządu, nawet, jeżeli te zobowiązania nie były jeszcze wymagalne. Pozwana M. K. uchwałą zgromadzenia wspólników z 20 sierpnia 2009 r. została ustanowiona likwidatorem spółki (...) sp. z o.o. w B., a powód swoje roszczenie wywodził z weksla z dnia 8 grudnia 2005 roku z datą płatności do 7 marca 2008 r. Na podstawie w/w weksla w dniu 31 sierpnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt XVI GNc 4277/10 Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, a spółka (...) nie wniosła zarzutów od w/w nakazu. Oznacza to, iż w dniu 20 sierpnia 2009 r. nie tylko istniała podstawa zobowiązania powoda, ale co więcej było ono wymagalne.

Pozwana jako likwidator spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ponosi odpowiedzialność nie tylko za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę podczas sprawowania funkcji, ale także za wszystkie zobowiązania istniejące w chwili obejmowania tej funkcji. Słusznie Sąd I instancji ustalił, iż bez znaczenia w tej sytuacji były twierdzenia pozwanej, iż w dniu 15 października 2007 r. oddalono wniosek dłużnika (...) Sp. z o.o. w B. o ogłoszenie upadłości. Pozwana nie powołała żadnych dowodów, z których wynikałoby, iż rzeczywiście w czasie pełnienia przez nią funkcji likwidatora nie zachodziły przesłanki do ogłoszenia upadłości. Wniosek o ogłoszenie upadłości został zaś oddalony zarówno przed datą wymagalności zobowiązania jak i przed datą wyznaczenia pozwanej likwidatorem, sam fakt jego wydania nie zwalniał pozwanej od konieczności dokonania oceny, czy nie zachodzi przesłanka do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Pozwana chcąc uwolnić się od odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. powinna wykazać okoliczności objęte przepisem art. 299 § 2 k.s.h., czego pozwana nie uczyniła.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał apelację pozwanej za nieuzasadnioną i orzekł ojej oddaleniu na podstawie 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzekł na mocy art. 98 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. W myśl tego artykułu strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Zgodnie z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych do spraw

12

wszczętych i nie zakończonych przed wejściem w życie niniejszego rozporządzenia (tj. przed dniem 1 stycznia 2016 r.) stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Powód poniósł koszty postępowania apelacyjnego w wysokości 2.400,00 zł, które obejmowało koszt wynagrodzenia pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym w kwocie 2.400,00 zł ustalonej zgodnie z § 2 pkt. 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych