Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Cz 841/13

POSTANOWIENIE

Dnia 28 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Przemysław Grochowski (spr.)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Bazelan

Sędzia Sądu Okręgowego Anna Podolska-Kojtych

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2013 w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. N.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w L.

o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji

na skutek zażalenia pozwanego na pkt II postanowienia z dnia 21 maja 2013 roku w sprawie VI C 114/13 Sądu Rejonowego w Kraśniku

postanawia:

I.  oddalić zażalenie;

II.  oddalić wniosek pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L. o zasądzenie na jego rzecz od powódki zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO E. Bazelan SSOP.Grochowski SSO A.Podolska - Kojtych

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 21 maja 2013 roku Sąd Rejonowy w Kraśniku VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w O. umorzył postępowanie (pkt I) i zasądził od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L. na rzecz powódki M. N. kwotę 271 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy podniósł, że w toku niniejszego postępowania umorzono sprawę w stosunku do pozwanych (...) S.A. i (...) S.A., natomiast powódka nadal popierała powództwo przeciwko pozwanemu (...) Sp. z o.o., który konsekwentnie nie uznawał powództwa.

W toku procesu pozwany poinformował Sąd, że na jego wniosek postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2013 roku Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne w sprawie sygn. Km 266/12 w związku z tym, że w sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie sygn. I C 650/12 pozwany zawarł ugodę z E. N. (panieńskie nazwisko M.), na mocy której wymieniona zobowiązała się do zapłaty kwoty 400 zł tytułem zaspokojenia roszczeń dochodzonych pozwem i w ten sposób zobowiązanie, w oparciu o które został wystawiony tytuł egzekucyjny, zostało zastąpione zobowiązaniem wynikającym z zawartej przed Sądem ugody. Mając na uwadze powyższe pozwany wniósł o umorzenie niniejszego postępowania, jako że wydanie wyroku stało się zbędne, i o nieobciążanie go kosztami procesu, dodając, że zakończenie postępowania w powyższy sposób nie jest następstwem okoliczności, za które odpowiada, a jedynie skutkiem polubownego zakończenia postępowania, w którym został wydany tytuł egzekucyjny przeciwko dłużniczce.

Sąd Rejonowy wskazał, że na rozprawie w dniu 7 maja 2013 roku powódka cofnęła pozew w stosunku do pozwanego (...), na co pozwany wyraził zgodę oraz wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

Sąd Rejonowy wskazał jako podstawę umorzenia postępowania art. 355 § 1 k.p.c. Powołując się na dwie podstawowe zasady rządzące zwrotem kosztów procesu – odpowiedzialności za wynik procesu i kosztów celowych, Sąd Rejonowy podniósł, że umorzenie postępowania oznacza z reguły przegranie sprawy przez powoda, jeżeli cofnął pozew, na co pozwany wyraził zgodę. Dopuszczalne jest jednakże odstępstwo od tej zasady w sytuacji gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu, zwłaszcza gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia roszczenia powoda przez pozwanego.

Przenosząc te uwagi na realia niniejszej sprawy Sąd Rejonowy wskazał, że roszczenie powódki było wymagalne w chwili wytoczenia powództwa, przy czym podjęła ona przed wniesieniem pozwu wszystkie niezbędne czynności w celu uzyskania od pozwanego należnego świadczenia bez konieczności wytaczania procesu tj. zwróciła się do niego z wnioskiem o zwolnienie od egzekucji spornych ruchomości, czemu pozwany nie uczynił zadość, tak iż tylko wyrokiem mogła powódka uzyskać ochronę przysługującego jej prawa własności naruszonego przez postępowanie egzekucyjne prowadzone z wniosku pozwanego.

Sąd Rejonowy nie zgodził się z pozwanym, że cofnięcie pozwu nie wynikało z zaspokojenia interesu powódki będącego efektem podjętych przez pozwanego działań. Zgodnie z art. 826 zd. 1 k.p.c. umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych. Inaczej zatem niż w wypadku zawieszenia postępowania egzekucyjnego, jego zakończenie przez umorzenie egzekucji skutkuje uchyleniem dokonanych czynności egzekucyjnych, przy czym skutek ten następuje z mocy prawa.

W konsekwencji Sąd Rejonowy stwierdził, że do uchylenia zajęcia komputera przenośnego doszło na skutek umorzenia postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 266/12, co było bezpośrednim następstwem złożenia przez wierzyciela wniosku o umorzenie postępowania, którym organ egzekucyjny był z mocy art. 825 pkt 1 k.p.c. związany. Tym samym skutek do którego dążyła powódka w sprawie niniejszej – zwolnienie spornej ruchomości od egzekucji – został zrealizowany w efekcie działań samego pozwanego. Przyczyna, z powodu której pozwany złożył wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego, pozostaje bez znaczenia z punktu widzenia oceny tego, kogo należy uznać w sprawie niniejszej za stronę przegrywającą sprawę.

Sąd Rejonowy zauważył, że relacje na linii dłużnik-wierzyciel oraz ewentualne zawarcie przez nich umowy odnowienia nie mogą mieć wpływu na pozycję powódki jako osoby trzeciej pozostającej poza łączącym ich stosunkiem prawnym.

Sąd podkreślił również, że zawierając ugodę z dłużniczką i decydując się na złożenie wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego pozwany jako wierzyciel reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika z pewnością miał świadomość i wiedzę co do tego, jaki skutek spowoduje umorzenie postępowania nie tylko w stosunku do dłużniczki ale i osób trzecich w tym M. N., z którą od kilku miesięcy był w sporze w ramach niniejszej sprawy.

Z uwagi na powyższe, zdaniem Sądu Rejonowego, to pozwanego należało traktować jako stronę przegrywającą sprawę, co uzasadniało zasądzenie od niego na rzecz powódki na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 180 zł, opłaty od pełnomocnictwa – 17 zł oraz opłaty od pozwu – 74 zł.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pozwany, zaskarżając je w części dotyczącej rozstrzygnięcia zawartego w pkt II i zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art. 98 § 1 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na błędnym przyjęciu, że cofnięcie powództwa w toku postępowania wszczętego na podstawie art. 841 § 1 k.p.c. na skutek polubownego zakończenia postępowania, w którym wydany został tytuł egzekucyjny przeciwko dłużniczce, daje podstawy do obciążenia pozwanego kosztami procesu. Skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia przez zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości, nadto o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Zażalenie nie jest zasadne.

Za ugruntowany w orzecznictwie należy uznać pogląd, iż w wypadku cofnięcia pozwu obowiązek zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego, na jego żądanie, obciąża powoda bez względu na przyczynę cofnięcia. Jednakże dopuszczalne jest odstępstwo od tej zasady w sytuacji, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia przez pozwanego wymagalnego w chwili wytoczenia powództwa roszczenia powoda. W rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 k.p.c.) pozwanego należy uznać wówczas za stronę przegrywającą sprawę (tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2013 roku, IV CZ 8/13, LEX nr 1318484; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 roku, II CZ 208/11, LEX nr 1214570).

W ocenie Sądu Okręgowego trafnie uznał Sąd Rejonowy, iż w niniejszej sprawie wykazane zostało, że mimo cofnięcia pozwu i umorzenia postępowania, to pozwany jest stroną przegrywającą sprawę.

Niewątpliwie żądanie powódki zwolnienia komputera od egzekucji w sprawie sygn. Km 266/12 przysługiwało jej wobec pozwanego już w chwili zawisłości sporu. Należy zauważyć, że powódka podjęła przed wniesieniem sprawy wszystkie niezbędne czynności w celu uzyskania od pozwanego zaspokojenia jej roszczenia bez konieczności wytaczania procesu, to jest zgłosiła wierzycielowi umotywowane (wraz ze środkami dowodowymi) żądanie zwolnienia od egzekucji, co spotkało się z jego wyraźną odmową, począwszy od odpowiedzi na pozew. Wytoczenie niniejszego procesu było więc niezbędne do celowego dochodzenia tego żądania.

Zmiana stanowiska pozwanego nastąpiła w związku z zawarciem przez niego ugody z dłużniczką w innej sprawie (sygn. I C 650/12), która – jak wyjaśniał pozwany, notabene w sposób wysoce niejasny – nie dotyczyła przedmiotów objętych egzekucją w niniejszej sprawie, natomiast na skutek bliżej nieokreślonego zdarzenia prawnego powodującego wygaśnięcie dotychczasowego zobowiązania dłużniczki (odnowienie), wywierała pośredni skutek na byt egzekucji w sprawie sygn. Km 266/12. W każdym razie na skutek tego zdarzenia wierzyciel – pozwany w niniejszej sprawie, uznał, że zaspokaja to jego roszczenia egzekwowane od dłużniczki i z tego tylko powodu złożył wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego.

Sąd Rejonowy trafnie zwrócił uwagę, iż powyższe dotyczy relacji wierzyciel-dłużniczka, odrębnej od relacji wierzyciel-powódka. Fakt, iż o umorzenie postępowania egzekucyjnego wniósł wierzyciel wygrywający sprawę z dłużniczką, nie oznacza, że wygrał ją też w sprawie wytoczonej mu przez osobę trzecią, która dochodziła zwolnienia przedmiotu od egzekucji i z jej punktu widzenia to właśnie zachowanie pozwanego wywołało dla niej korzystny rezultat.

Nawet takie pośrednie zaspokojenie powódki w toku procesu nie pozwala na ustalenie, że przegrała ona sprawę. Przeciwnie, w takiej sytuacji osiągnęła rezultat, do którego przez wytoczenie procesu zmierzała, chociaż przedmiot sporu co do istoty sprawy przestał istnieć i z tej przyczyny strona powodowa nie mogła skutecznie podtrzymywać głównego żądania zgłoszonego w pozwie, nie mogła bowiem żądać od strony pozwanej tego, co już otrzymała (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1966 roku, I PZ 30/66, LEX nr 5988).

Cofnięcie pozwu było nie tyle następstwem zawarcia korzystnej dla pozwanego ugody w postępowaniu, które nie było przecież związane z żądaniem powódki, ile następstwem uchylenia zajęcia przedmiotu jako normatywny (a nie zamierzony przez wierzyciela) skutek umorzenia postępowania egzekucyjnego, o które to umorzenie wprawdzie rzeczywiście wnosił, niemniej nie z uwagi na słuszność żądania powódki, tylko wobec ugodzenia się z dłużniczką.

Wypada zauważyć, iż do tej pory wierzyciel (pozwany) kwestionował sam tytuł własności powódki do zajętego przedmiotu, natomiast nie uzależniał swego stanowiska w niniejszej sprawie od rozliczeń z dłużniczką. Zachowanie pozostałych pozwanych, którzy poparli wniosek o zwolnienie przedmiotu od egzekucji, wskazuje, że nie było przeszkód do uznania powództwa bez oczekiwania na zakończenie sporów z dłużniczką.

Stanowisko zajęte w uzasadnieniu zażalenia nie dostarcza żadnej rzeczowej argumentacji świadczącej, iż to wyłącznie na skutek polubownego załatwienia sprawy z dłużniczką, mogło dojść do zwolnienia przedmiotu od egzekucji.

Dodać należy, że wniosek zażalenia o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie kosztów na rzecz pozwanego nie mógłby być uwzględniony, skoro pozwany, już po cofnięciu pozwu, nie wniósł o zwrot tych kosztów, czego wymaga art. 203 § 2 i § 3 k.p.c. będący przepisem szczególnym w stosunku do art. 109 k.p.c. Nie jest bowiem wystarczające złożenie wniosku o zasądzenie zwrotu kosztów procesu w odpowiedzi na pozew, nie są to wnioski tożsame. Nie było też podstaw do nieobciążania pozwanego kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c., bowiem w sprawie nie zachodził żaden szczególny wypadek w rozumieniu tego przepisu.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. orzekł jak w postanowieniu. O Kosztach postępowania odwoławczego orzekł, zważywszy na jego wynik, w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

SSO E. Bazelan SSOP.Grochowski SSO A.Podolska - Kojtych