Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 lipca 2016 r. w Warszawie

sprawy W. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania W. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 10 czerwca 2015r., nr (...)

z dnia 23 lipca 2015r., nr (...)

z dnia 8 lutego 2016r., nr (...)

oddala odwołania.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 10 czerwca 2015 r. wydał decyzję, znak: (...), którą odmówił W. W. prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że ubezpieczony nie spełnił przesłanki wynikającej z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a mianowicie nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oraz 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego.

Ubezpieczony W. W. w dniu 2 lipca 2015r., odwołał się od wyżej wskazanej decyzji organu rentowego z dnia 10 czerwca 2015 r. ,znak: (...). Wnioskodawca w treści odwołania zaskarżył powyższą decyzję w całości i zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że skarżący nie wykonywał prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie A do ww. rozporządzenia, podczas gdy prawidłowa analiza świadectw pracy oraz innych dokumentów złożonych przez odwołującego dawała podstawy do przyjęcia, że skarżący ma ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych. (odwołanie k. 2-4 a. s.). (vide: k.2-4 as.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. , w odpowiedzi na odwołanie z dnia 27 lipca 2015 r., wniósł o oddalenie odwołania. Organ rentowy w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie podniósł między innymi, że ubezpieczony zaskarżaną decyzją z dnia 10 czerwca 2015 r., znak: (...) odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury, albowiem na dzień 1 stycznia 1999 r. nie legitymował się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze warunkującym prawo do świadczenia (tj. 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego). Ubezpieczony udowodnił ogólny staż pracy na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 24 lat, 1 miesiąca i 11 dni. Organ rentowy wskazał, iż nie uwzględnił do ogólnego stażu okresu pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 27 stycznia 1969 r. do dnia 3 listopada 1974 r., gdyż nie przedłożył oświadczenia w sprawie nauki w tym okresie oraz czasu odbywania zasadniczej służby wojskowej, ponieważ nie przedstawił zaświadczenia z WKU lub książeczki wojskowej. Nie uwzględnił on również do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w O. w okresie od dnia 18 maja 1975 r. do dnia 31 stycznia 1992 r. na stanowisku operatora pras i starszego mistrza produkcji, gdyż nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Przy czym organ rentowy wskazał, że w dniu 26 stycznia 2013 r. ubezpieczony ukończył 60 rok życia i w związku z powyższym złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa. Organ rentowy dokonał ponownej analizy sprawy i decyzją z dnia 23 lipca 2015r., znak: (...) zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 10 czerwca 2015 r. w części, w ten sposób, że zaliczył do ogólnego stażu pracy okres zatrudnienia w (...) od dnia 2 lipca 1973 r. do dnia 24 października 1973 r. (vide: k.15 as.).

Do zamknięcia rozprawy, w dniu 14 lipca 2016 r., strony postępowania podtrzymały zgłoszone stanowiska i wywodziły jak dotychczas (vide: k.84 as.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony W. W. (urodzony w dniu (...)) w dniu 15 kwietnia 2015 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o wcześniejszą emeryturę (vide: k. 1-9 ar.). Do wniosku ubezpieczony dołączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentami potwierdzającymi okresy jego zatrudnienia (vide: k.11-33 ar.).

Powyższe skutkowało przeprowadzeniem przez organ rentowy postępowania wyjaśniającego, w toku którego ZUS ustalił, że ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oraz 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego. W oparciu o tak poczynione ustalenia organ rentowy wydał decyzję z dnia 10 czerwca 2015 r. znak: (...), którą odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury (vide: k. 35 ar.).

Jednocześnie na skutek złożenia przez ubezpieczonego odwołania od decyzji z dnia 10 czerwca 2015 r. odwołał się do sądu inicjując postępowanie sądowe , w toku którego (w zakresie objętym sprecyzowanym odwołaniem) ustalono, że ubezpieczony:

⚫

w okresie od dnia 4 listopada 1974 roku do dnia 3 maja 1975 roku – był zatrudniony w Spółdzielnia Pracy (...) na stanowisku starszego referenta d.s. produkcji i kooperacji.

⚫

w okresie od dnia 18 maja 1975 roku do dnia 31 stycznia 1992 roku był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) na stanowisku starszego mistrza produkcji.

⚫

w okresie od dnia 4 lutego 1992 roku do dnia 31 października 2014 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) Sp. z o. o. W powyższym okresie zatrudnienia od dnia 4 lutego 1992 roku do dnia 31 sierpnia 1999 roku wykonywał pracę na stanowisku presera, natomiast od dnia 1 września 1999 roku do dnia 31 października 2014 roku wykonywał pracę na stanowisku mistrza zmianowego.

W dniu 30 lipca 2015 r. Wojskowa Komenda Uzupełnień z siedzibą w G. wydała zaświadczenie, w którym stwierdziła, iż W. W. pełnił zasadniczą służbę wojskową w okresie od dnia 24 października 1973 r. do dnia 3 maja 1974 r.

Organ rentowy ponownie przeanalizował sprawę i w dniu 23 lipca 2015r. wydał decyzję znak: (...) (zamienną w stosunku do decyzji z dnia 10 czerwca 2015r. w części dotyczącej stażu pracy), w której ponownie ustalił ogólny staż pracy ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999 r. i określił go na 24 lat, 5 miesięcy i 5 dni. (organ rentowy zaliczył do stażu pracy okres zasadniczej służby wojskowej). Przy tym decyzją z dnia 23 lipca 2015r. organ rentowy ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury. (vide: k.39 ar.).

Organ rentowy po kolejnym przeanalizowaniu sprawy w dniu 8 lutego 2016 r. wydał decyzję znak: (...) , w której ponownie ustalił ogólny staż pracy wnioskodawcy i określił go na 24 lata, 11 miesięcy, 13 dni. Przy tym decyzją z dnia 8 lutego 2016 r. organ rentowy po uwzględnieniu nowych okoliczności ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury. (vide: k.44 ar.).

Ubezpieczony W. W. w dniu 11 marca 2016 r., odwołał się od wyżej wskazanej decyzji organu rentowego z dnia 8 lutego 2016 r., znak: (...). Wnioskodawca w treści odwołania zaskarżył powyższą decyzję w całości i zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że skarżący nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie A do ww. rozporządzenia, podczas gdy prawidłowa analiza świadectw pracy oraz innych dokumentów złożonych przez odwołującego dawała podstawy do przyjęcia, że skarżący ma ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. (odwołanie k. 48-51 a. s.).

W toku postępowania sądowego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z przesłuchania świadków na okoliczność pracy wnioskodawcy w zakładach (...) w K..

⚫

S. K. zeznał, iż pracował w Spółdzielni Pracy (...) w okresie czasu od 1972 roku do 1995 roku, był członkiem spółdzielni i pracował na stanowisku presera. Wnioskodawca również pracował w spółdzielni na stanowisku mistrza przez cały okres zatrudnienia S. K.. Świadek zeznał, że jeżeli ktoś jest członkiem spółdzielni to znaczy, że ma umowę na czas określony i taką umowę miał świadek oraz większość pracowników spółdzielni. Zeznał również, że w spółdzielni odbywały się zgromadzenia członków spółdzielni, w których wnioskodawca również brał udział.

⚫

T. K. zeznał, iż pracował w Spółdzielni Pracy (...) w okresie od 1968 roku do 1996 roku, był również jej członkiem. Zeznał, że wszyscy pracownicy zatrudnieni w spółdzielni byli członkami spółdzielni, jest przekonany że wnioskodawca również nim był. Świadek uczestniczył w zgromadzeniach spółdzielni, wnioskodawca również w nich uczestniczył. Wnioskodawca rozdzielał pracę, pisał zlecenia żeby pobrać jakiś surowiec, pracował jako mistrz przy zdawaniu surowca.

⚫

E. D. zeznała, iż pracowała w Spółdzielni Pracy (...) w okresie od 1967 roku do 2000 roku. Zeznała, iż zna wnioskodawcę, ponieważ pracował w tej samej spółdzielni. Była członkiem spółdzielni, wnioskodawca również był członkiem, wszyscy pracownicy zatrudnieni w spółdzielni byli jej członkami. Świadek zeznała, że uczestniczyła w zgromadzeniach, wnioskodawca również w nich uczestniczył.

⚫

B. K.zeznała, iż rozpoczęła pracę w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) Sp. z o.o. od 1992 roku i pracuje tam do obecnej chwili. Zeznała, że wnioskodawca również był zatrudniony od 1992 roku do momentu jego zwolnienia przez spółkę. Wnioskodawca był preserem, a potem został mistrzem, na początku pracował na maszynach w warunkach szkodliwych.

⚫

W. W. zeznał, iż był członkiem Spółdzielni Pracy (...) i uczestniczył w walnych zgromadzeniach, przez rok był również radnym spółdzielni. W spółdzielni pracował od 1975 roku do 1992 roku, przez kilka lat ok 4-5 pracował na produkcji, obsługiwał wtryskarki, później został mistrzem produkcji. Praca dotycząca obsługi wtryskarek polegała na pracowaniu przy maszynach do produkcji detali z tworzyw sztucznych, plastików, wnioskodawca uważa, że była to praca w warunkach szczególnych. W Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. ubezpieczony pracował na stanowisku presera przy wtryskarkach, pracował przy tworzywach sztucznych tak jak w Spółdzielni (...), z taką różnicą, że była jeszcze większa różnorodność tworzyw sztucznych, które były bardziej szkodliwe, ubezpieczony cały czas przebywał na hali, gdzie czuć było opary z przetworzonych tworzyw sztucznych. (zeznania świadka S. K. k. 80 a.s, zeznania świadka T. K. k. 81 a.s., zeznania świadka E. D. k.81 a.s., zeznania świadka B. K. k. 81 a.s., zeznania świadka W. W. k. 31, k. 81-82 a.s.)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego z akt sprawy, dowodu z przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony, dowodu z przesłuchania świadków oraz na podstawie akt osobowych ubezpieczonego. Dowody w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. W niniejszej sprawie strony postępowania nie kwestionowały materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, co potwierdza jego wysoki walor dowodowy.

Zdaniem Sądu materiał dowodowy zgromadzony w sprawie jest pełny i był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 10 czerwca 2015 r. ,znak: (...), z dnia 23 lipca 2015 r., znak: nr (...), z dnia 8 lutego 2016 r., nr (...) są niezasadne i podlegają oddaleniu.

Jak wynika to z dyspozycji art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 522) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. zgodnie z art.196 ustawy - w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (tj. co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

Na mocy powyższego odesłania w stosunku do ubezpieczonego dopuszczalne jest poczynienie ustaleń czy spełnia on przesłanki z art. 32 ustawy, w myśl którego to przepisu ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. - natomiast ust. 4 cytowanego artykułu stanowi, że wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie których tym osobom przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Dodatkowo na podstawie powyższych delegacji ustawowych w sprawie odpowiednie zastosowanie mają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, ze zm.), których to spełnienie jest wymogiem obowiązkowym dla uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury.

W myśl § 3 i 4 w/w rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku emerytura przysługuje mężczyźnie zatrudnionemu w szczególnych warunkach, który 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat, 2) ma wymagany okres zatrudnienia wynoszący 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, 3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, 4) warunki do uzyskania emerytury spełnił do 31 grudnia 2007 roku.

Okres wykonywania tego rodzaju zatrudnienia stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy zgodnie z § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. Tym samym zgodnie z przepisami § 2 rozporządzenia, tylko praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych.

Przy tym Sąd zauważył, że w dacie wydania przez organ rentowy zaskarżonych decyzji możliwość dowodzenia była ściśle ograniczona przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r., Nr 237, poz.1412). Z tego też powodu ubezpieczony ubiegając się o świadczenie obowiązany był do złożenia na etapie postępowania wyjaśniającego przed ZUS zgodnej z przepisami dokumentacji potwierdzającej jego zatrudnienie w warunkach szczególnych. Jednak jak wynika to z materiału dowodowego wnioskodawca miał poważne problemy z dostarczeniem formalnie poprawnej dokumentacji (w postaci zaświadczenia z zakładu pracy potwierdzającego zatrudnienie lub pracę w warunkach szczególnych) i w konsekwencji - wobec ograniczonej dopuszczalności zastosowania innych środków dowodowych w postępowaniu przed organem rentowym (np. zeznań świadków czy ogólnych wpisów w książeczce ubezpieczeniowej) – nie mógł nabyć prawa do świadczenia.

Sąd zważył jednak, że zgodnie z utrwalonym i zachowującym dalszą aktualność stanowiskiem orzecznictwa (odnoszącym się bezpośrednio do wcześniej obowiązującego aktu prawnego regulującego kwestię postępowania przed organami rentowymi tj. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm., które zostało następnie zastąpione Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - Dz. U. z 2011r., Nr 237, poz.1412) - w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w treści Rozporządzenia w sprawie postępowania dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, sygn. akt II URN 3/95). W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, sygn. akt II URN 23/95). W trakcie postępowania dowodowego w sprawach z ubezpieczenia społecznego, mogą być przeprowadzane wszelkie dowody przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, w tym także dowód z zeznań świadków, w celu udowodnienia wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia (odmiennie niż w trakcie postępowania przed organem rentowym), ale wiarygodność i moc wszystkich dowodów jest oceniana przez Sąd według jego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007r., sygn. akt III AUa 482/07, Apel.-W-wa 2008/1/154). W ocenie Sądu Okręgowego powołane powyżej tezy, wyrażone w orzecznictwie, w sposób jednoznaczny wskazują te okoliczności, których spełnienie jest niezbędne dla ustalenia prawa do świadczenia zgodnie z przepisami ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ponadto wskazują te uprawnienia strony, które umożliwiają dowodzenie swoich racji zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak też w postępowaniu przed sądem powszechnym.

W niniejszej sprawie elementami spornymi było ustalenie możliwości zaliczenia ubezpieczonemu do ogólnego stażu pracy okresu jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 27 stycznia 1969 r. do dnia 3 listopada 1974 r., ponieważ nie przedstawił zaświadczenia z WKU lub książeczki wojskowej. Elementem spornym było również niezaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu jego zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w O. w okresie od dnia 18 maja 1975 r. do dnia 31 stycznia 1992 r. na stanowisku operatora pras i starszego mistrza produkcji.

Sąd oceniając w pierwszej kolejności aspekt sprawy związany z zatrudnieniem ubezpieczonego w Spółdzielni Pracy (...) w O. w okresie od dnia 18 maja 1975 r. do dnia 31 stycznia 1992 r. na stanowisku operatora pras i starszego mistrza produkcji zważył, że brak jest podstaw prawnych do zaliczenia tego okresu do pracy w szczególnych warunkach. Pomimo bowiem potwierdzenia zeznaniami świadków okoliczności, iż ubezpieczony wykonywał w tamtym czasie pracę operatora pras i starszego mistrza w pełnym wymiarze czasu pracy, która to mogłaby zostać zakwalifikowana do pracy w szczególnych warunkach gdyby ubezpieczony nie świadczył jednocześnie pracy w ramach stosunku członkostwa w spółdzielni.

Przyjętym w judykaturze poglądem zachodzi zasadnicza różnica między pracą wykonywaną w ramach stosunku pracy, a pracą świadczoną w ramach stosunku członkostwa w spółdzielni. Skoro przepisy przewidują, że wcześniejsza emerytura przysługuje jedynie pracownikom świadczącym pracę w warunkach szczególnych, to niedopuszczalne jest przyjęcie rozszerzonego katalogu osób uprawnionych do świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku. Art. 32 ustawy emerytalnej jest przepisem szczególnym, dającym uprawnienia emerytalne w warunkach korzystniejszych od ogólnych, poprzez obniżenie wieku emerytalnego i musi być interpretowany ściśle, a nie rozszerzająco, ustawa bowiem nie stwarza po temu podstaw. Uprawnienia do wcześniejszych emerytur przysługują wyłącznie pracownikom, a poszerzenie zakresu stosowania przepisów o wcześniejszych emeryturach na inne (nowe) grupy ubezpieczonych, którzy poprzednio nigdy nie korzystali z przywileju wcześniejszej emerytury, nie jest uzasadnione ani możliwe, ponieważ burzyłoby to legislacyjne założenie ustawodawcy nietworzenia nowych preferencyjnych uprawnień emerytalnych, które nie znajdują pokrycia w składkach na emerytalne ubezpieczenie społeczne. W ramach stosunku członkostwa w spółdzielni produkcyjnej prawo i obowiązek świadczenia pracy wynika ze stosunku członkostwa w spółdzielni, z którym wiąże się między innymi prawo udziału w jej zarządzaniu poprzez jej organy i inne rozwiązania instytucjonalne właściwe ruchowi spółdzielczemu, co ma określony wpływ na sposób organizacji pracy i podporządkowanie w procesie jej świadczenia. W konsekwencji tego, w zestawieniu ze stosunkiem pracy, stosunek członkostwa w spółdzielni, w ramach którego świadczona jest praca, wykazuje właściwości jakościowo różne i w związku z tym, do pracy wykonywanej przez członków spółdzielni zastosowanie mają tylko niektóre, nieliczne (ochronne) przepisy prawa pracy. Jak podkreślił również Sąd Apelacyjny art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej wprost stanowi, że emerytura w wieku niższym przysługuje wyłącznie ubezpieczonym będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Pojęcie pracownika i stosunku pracy należy rozumieć zgodnie z przepisami kodeksu pracy. Zgonie z art. 77 k.p. stosunek pracy między spółdzielnią pracy a jej członkiem nawiązuje się przez spółdzielczą umowę o pracę. Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę reguluje ustawa – Prawo spółdzielcze, a jedynie w zakresie nieuregulowanym tą ustawą stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu pracy. (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego z 19 listopada 2013 roku, sygn. akt III AUa 317/13).

Sąd Najwyższy w wyroku stwierdził, że zgodnie z art. 181 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.), powoływanej dalej także jako „ustawa”, przedmiotem gospodarczej działalności spółdzielni pracy jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Art. 182 § 1 tejże ustawy nakłada na spółdzielnię i jej członka obowiązek pozostawania w stosunku pracy. Jest to obowiązek stanowiący element treści stosunku członkostwa (zdanie 2 art. 182 § 1 ustawy). Obowiązek ten jest bezwzględny i ma charakter wzajemny, dwustronny. Członek może dochodzić jego wykonania przez spółdzielnię w drodze powództwa o zawarcie spółdzielczej umowy o pracę (art. 182 § 4 i art. 192 § 2 zdanie 1 ustawy). W czasie trwania członkostwa możliwe jest rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę tylko w razie odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków pracy i płacy (art. 186 ustawy), zmniejszenia na podstawie uchwały rady spółdzielni stanu zatrudnienia podyktowanego gospodarczą koniecznością (art. 187 pkt 1 ustawy), przyznania członkowi prawa do emerytury (art. 187 pkt 2 ustawy) oraz długotrwałej, usprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 189 § 1 ustawy w związku z art. 53 KP). Inne przepisy Prawa spółdzielczego łączą ustanie zatrudnienia z ustaniem członkostwa (art. art.186 § 1 i § 2 in fine, 193,194). Jest to oczywiste, skoro spółdzielczy stosunek pracy jest stosunkiem niesamoistnym i musi mu w każdym przypadku towarzyszyć stosunek członkostwa. Taki jego charakter usprawiedliwia fakt, że członek spółdzielni świadczy pracę w jakimś – mniejszym lub większym - zakresie także na własny rachunek. Przepisy wprowadzające odstępstwa od zasady pozostawania członka spółdzielni w stosunku pracy z tą spółdzielnią mają charakter wyjątkowy, wobec czego należy je wykładać i stosować ściśle. Jedyną podstawę nawiązania stosunku pracy przez spółdzielnię z jej członkiem stanowi spółdzielcza umowa o pracę (art. 183 § 3 ustawy). Członek spółdzielni nie może być zatrudniony w ramach pracowniczego stosunku pracy. Obowiązujące prawo takiej możliwości nie przewiduje. Przyjęcie pracownika w poczet członków spółdzielni nie powoduje ex lege ustania (rozwiązania lub wygaśnięcia) umowy o pracę i zawarcia spółdzielczej umowy o pracę. Nie jest też zdarzeniem przekształcającym z mocy prawa pracowniczy stosunek pracy w spółdzielczy stosunek pracy, choć, w kontekście całościowej regulacji spółdzielczego stosunku pracy, byłoby to logiczne i uzasadnione funkcjonalnie. Dotychczasowa umowa o pracę powinna być zatem rozwiązana przez strony i w jej miejsce zawarta spółdzielcza umowa o pracę. Skoro członek zobowiązany jest do osobistej pracy w ramach prowadzenia wspólnego gospodarstwa, to wstępując do spółdzielni godzi się na taki rodzaj wykonywania zatrudnienia, jaki z mocy prawa, związany jest z członkostwem.( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 5 maja 1999 roku, sygn. akt I PKN 677/98).

Na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach rentowych, w szczególności świadectwa pracy wystawionego przez Spółdzielnię Pracy (...) wynika, iż ubezpieczony był członkiem spółdzielni od 18 maja 1975 roku do dnia 31 stycznia 1992 roku. Składając zeznania sam ubezpieczony podkreślił, że przez cały okres pracy w spółdzielni był jej członkiem i na tej podstawie wykonywał pracę w spornym okresie, co potwierdzają to również zeznania świadków.

Z tego względu Sąd uznał, że świadczenie przez niego w spornych okresach pracy na stanowisku operatora pras oraz starszego mistrza produkcji, lecz w charakterze członka spółdzielni, a nie pracownika, nie pozwala na uznanie, że ubezpieczony wykonywał w tych okresach pracę w szczególnych warunkach. Otrzymane przez ubezpieczonego świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie może być podstawą do stwierdzenia, że ubezpieczonego ze spółdzielnią łączył stosunek pracy, skoro podstawą zatrudnienia był spółdzielczy stosunek pracy.

Organ rentowy zaliczył pracę w okresie od dnia 2 lipca 1973 r. do dnia 24 października 1973 r. oraz od dnia 4 listopada 1974 r. do dnia 3 maja 1975 r. w Zakładach (...) oraz pracę od dnia 4 lutego 1992 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w przedsiębiorstwie (...) do ogólnego stażu pracy, to pomimo tego ubezpieczonemu brakuje do spełnienia przesłanka 25 lat okresów składkowych. Zatem skoro W. W. nie posiada wymaganych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, nie może zostać mu przyznana tzw. wcześniejsza emerytura.

Reasumując powyższe okoliczności Sąd nie badał, czy wnioskodawcy może zaliczyć do ogólnego stażu pracy jego zatrudnienie w gospodarstwie rolnym rodziców, mając na uwadze, iż wnioskodawca nie ma spełnionego warunku – 15 lat pracy w warunkach szczególnych. W związku z powyższym zdaniem Sądu decyzje organu rentowego wydane zostały zasadnie i odpowiadają one prawu.

Z tych właśnie powodów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.