Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. przeciwko A. B. o zapłatę kwoty 1448 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz orzekł o kosztach procesu.

Powyższy wyrok wynikał z uznania za niezasadne i niepodlegające uwzględnieniu żądanie powódki zapłaty na jej rzecz kwoty należności czynszowych za okres od 1 maja 2014 roku do dnia 5 sierpnia 2014 roku oraz odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia we wcześniejszym okresie. Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że powód nie udowodnił istnienia zaległości po stronie pozwanej w zakresie opłat eksploatacyjnych związanych z użytkowaniem należącego do niej lokalu w okresie przed 1 maja 2014 roku. Powód nie przedstawił bowiem początku istnienia należności, ani nie wykazał z uwzględnieniem treści art. 451 § 3 k.c. na jakie konkretnie przeterminowane zobowiązania pozwanej i w jakiej części zaliczał bieżące wpłaty pozwanej. Co prawda pozwana nie dokonała żadnej wpłaty w miesiącu lipcu 2014 roku, a w pozostałych miesiącach objętych żądaniem pozwu pomniejszyła kwotę czynszu każdorazowo o 1,95 zł niż należny, to zaległość z tego tytułu w ocenie Sądu I instancji została pokryta zarachowanymi na jej poczet opłatami uiszczonymi przez pozwaną w miesiącu wrześniu i październiku 2014 roku.

Apelację od przedmiotowego wyroku wywiódł powód, podnosząc następujące zarzuty:

- naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie, wyrażające się w braku dokładnego i rzetelnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, dokonaniu jego oceny wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, co w konsekwencji doprowadziło do:

a) nieprawidłowego przyjęcia, iż powódka dochodzi zasądzenia opłat za niesprecyzowany okres oraz błędnego przyjęcia, że powódka nie jest w stanie wskazać początku powstania dochodzonych należności, mimo podkreślenia przez Sąd w uzasadnieniu orzeczenia, że każda opłata za dany miesiąc to odrębny dług i z chwilą dokonania płatności przez pozwaną bez wskazania konkretnej należności, wpłacona kwota zostaje, zgodnie z art. 451 § 3 k.c., zarachowana na poczet najdawniej wymagalnych wpłat, co w konsekwencji wykazuje i potwierdza, iż pozwana w rzeczywistości zalega z uiszczaniem opłat czynszowych dokładnie kwotę (...).55 złotych tytułem opłat za użytkowanie lokalu za okres od maja 2014 roku do sierpnia 2014 roku:

b) nieprawidłowego przyjęcia, że dochodzone należności nie istnieją, pomimo iż z przedłożonych przez powódkę rozliczeń wynikają dokładnie kwoty uiszczone lub nieuiszczone przez powódkę w każdym miesiącu począwszy od stycznia 2012 roku oraz sposób księgowania dokonywanych wpłat, ponadto twierdzenia przedstawione przez powódkę w pozwie dają się w prosty sposób zweryfikować:

c) nieuzasadnionego pominięcia przy ocenie zebranego materiału dowodowego okoliczności wynikających z przedstawionych przez powodową Spółdzielnię rozrachunków z tytułu naliczeń i wpłat za używanie lokalu mieszkalnego od 2012 roku, a także z raportu naliczeń opłat za lokal, w szczególności wysokości nieuiszczonych przez pozwaną opłat za lokal mieszkalny oraz przyjęciu wbrew okolicznościom wynikającym z zebranego materiału dowodowego, że zobowiązania dochodzone przez powódkę nie zostały wykazane i nie istnieją:

- naruszenia art. 316 k.p.c. polegające na nieprawidłowym jego zastosowaniu wyrażającym się w wydaniu zaskarżonego orzeczenia z pominięciem znajdujących się po zamknięciu rozprawy w aktach sprawy dowodów w postaci rozrachunków lokalu oraz raportów księgowych, co w konsekwencji spowodowało przyjęcie przez Sad I instancji, iż strona powodowa nie wykazała ani początku powstania należności, ani jej wysokości, kiedy to ze wskazanych powyżej dokumentów wynika wprost wysokość naliczanych miesięcznie oraz w stosunku rocznym opłat, wysokość dokonywanych wpłat, sposób ich księgowania, wysokość nieuiszczonych opłat, a także okres za jaki powódka ich dochodzi;

- naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. poprzez wadliwe uzasadnienie wyroku, z którego treści wynika oczywista sprzeczność, wyrażająca się we wskazaniu za jedną z podstaw wydanego wyroku art. 451 § 3 k.c., który zakłada zarachowanie wpłat dokonanych przez pozwana bez wskazania zaspokajanej wierzytelności na poczet wierzytelności najdalej wymagalnej, gdzie z pozostałej części uzasadnienia orzeczenia Sadu I instancji wynika, iż Sad przyjął ostatecznie, że powódka dochodzi uregulowania opłat na kilka lat wstecz, co w istocie potwierdza, iż Sad I instancji wbrew normie z art. 451 § 3 k.c.. ustalił że powódka księgowała wpłaty pozwanej na opłaty bieżące, a nie na najdłużej wymagalne.

- naruszenia art. 451 § 1 i § 3 k.c. polegające na ich niewłaściwym zastosowaniu poprzez dokonanie przez rozliczenie wpłat uiszczonych przez pozwana na rzecz powódki zamiast na opłaty bieżące zobowiązania na najdalej wymagalne, czyli w sposób niezgodny z zasadami wskazanymi w treści art. 451 § 3 k.c., a także wbrew przyjętemu przez powódkę sposobowi księgowania wpłat, a co pozostaje także w sprzeczności z innymi ustaleniami Sądu i zebranym w sprawie materiałem dowodowym, gdyż materiał ten wskazuje, że wpłaty pozwanej, w braku odpowiedniej dekretacji rozliczane były przez powodowa Spółdzielnię na zadłużenie najdawniej wymagalne. Powyższe nieprawidłowe zastosowanie wskazanych przepisów spowodowało w konsekwencji błędne przyjęcie przez Sad, iż dochodzona w niniejszej sprawie kwota jest sumą nieuiszczonych części opłat za użytkowanie lokalu z kilku ostatnich lat, a nie jak wskazała powód od kwietnia 2014 r. do sierpnia 2014 roku.

W konkluzji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanej A. B. na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowej kwoty 1.447,33 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania w I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przewidzianych; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji; a ponadto o zasądzenie od pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm prawem przewidzianych.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Na wstępie rozważań należy wskazać, że Sąd II instancji rozpoznając apelację, ocenił stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji jako prawidłowy i zgodny z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a w konsekwencji na podstawie art. 382 k.p.c. przyjął jego ustalenia za własne – z wyłączeniem tego, że pozwana nie zalegała w stosunku do powoda z tytułu należności czynszowych za okres przed 1 maja 2014 roku.

Skarżący trafnie zarzuca naruszenie art. 233 k.p.c. Sąd Rejonowy błędnie uznał, iż w sprawie nie zostało w sposób dostateczny wykazane, że po stronie pozwanej istniało zobowiązanie z tytułu nie uiszczonych należności czynszowych powstałych w okresie przed dniem 1 maja 2014 roku. Okoliczność ta ma decydujące znaczenie determinuje bowiem bezpośrednio istnienie zobowiązania za okres dochodzony w pozwie tj. od 1 maja 2014 roku do 5 sierpnia 2014 roku. Opisana zależność wynika z faktu, że strona powodowa dokonując rozliczenia należności i wpłat za używanie lokalu, bieżące wpłaty pozwanej z tego tytułu w braku wyraźnego wskazania za jaki miesiąc zostały uiszczone, zaliczała w pierwszej kolejności na najdalej wymagalne zaległe opłaty i odsetki z tego tytułu. Sąd I instancji prawidłowo zastosował przepis art. 451 k.c. uznając, iż co do zasady powód wobec braku oświadczenia dłużnika miał prawo spełnione świadczenie zarachować na poczet tego spośród kilku długów pozwanej, który jest najdalej wymagalny. Zresztą kwestia ta nie była źródłem rozbieżności stanowisk między stronami, sporne natomiast było samo istnienie zaległości w opłatach czynszowych, które mogłyby zostać pokryte z wpłat na bieżąco dokonywanych przez pozwaną.

W ocenie Sądu Okręgowego ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z przedłożonego przez powoda raportu o naliczeniach i dokonanych wpłatach za używanie lokalu za okres 1 października 2012 roku - 5 sierpnia 2012 roku wynika sposób rozliczenia wpłat oraz wysokość kwot uiszczonych przez pozwaną tyłem opłat za lokal i jaka kwota pozostała jej do uregulowania. W dokumencie tym wyodrębniono poszczególne składniki opłat eksploatacyjnych za lokal z rozbiciem na poszczególne miesiące i uwzględnieniem nadpłaty w zakresie rozliczenia zaliczkowych opłat na pokrycie kosztów stałych energii cieplnej, centralnego ogrzewania, kosztów zmiennych podgrzania wody oraz opłat za wodę i jej zużycie według wskazań wodomierzy. Z omawianego rozrachunku wynika także, iż zadłużenie pozwanej powstało na skutek dokonywania wpłat w mniejszej wysokości aniżeli należna, bądź nie dokonywanie ich w ogóle w terminie określonym w przepisach, co powodowało naliczenia przez stronę powodową odsetek za opóźnienie i w rezultacie kumulowanie długu. Wobec powyższego, powód w myśl dyspozycji art. 451 k.c. dokonywane przez pozwaną wpłaty z tytułu eksploatacji lokalu zaliczał na pokrycie najdłużej istniejącego zadłużenia z tego tytułu. Stąd też wpłaty pozwanej w okresie objętym pozwem nie pokryły bieżących zobowiązań, a zostały zarachowane na poczet zaległych należności.

Nie można przy tym zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że warunkiem uwzględnienia żądania strony powodowej w niniejszej sprawie było wykazanie kwestionowanego przez stronę przeciwną początku istnienia należności, co zdaniem Sądu winno znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji księgowej. Powód w toku postępowania wyjaśnił, że permanentnie nie reguluje opłat za eksploatację lokalu w terminie i w ustalonej wysokości, co w aktach sprawy potwierdzają m.in. wezwania do zapłaty kierowane do niej już w latach 2008 – 2009. Pozwana swoje zobowiązanie wobec powodowej spółdzielni regulowała z kilkumiesięcznym opóźnieniem. Z tego powodu nie ma technicznej możliwości sporządzenia bilansu otwarcia za dany rok wynoszącego zero, albowiem każdy okres rozliczeniowy pozwana rozpoczyna z istniejąca zaległością powstałą w poprzednim okresie.

Reasumując dotychczasową część rozważań uznać należało, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Powód żądał zapłaty czynszu za miesiąc maj 2014 roku w kwocie 185,81 złotych, czerwiec 2014 roku w kwocie 519,87 złotych oraz lipiec 2014 roku w kwocie 519,87 złotych, a także skapitalizowanych odsetek liczonych od dnia 1 października 2012 roku w wysokości 221,78 złotych, co łącznie daje kwotę 1447,33 złotych. Odsetki ustawowe od zasądzonej kwoty należą się powodowi od dnia wytoczenia powództwa, tj. od dnia 3 października 2014 roku. Pozwana jako przegrywająca sprawę w całości zobowiązana jest także do zwrotu powodowi koszów postępowania przed Sądem I instancji, na które złożyły się koszty zastępstwa procesowego, opłata skarbowa od pełnomocnictwa i opłata od pozwu w łącznej wysokości 227 złotych.

W konsekwencji zachodziły podstawy do wydania orzeczenia reformatoryjnego poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 1447,33 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 3 października 2014 roku do dnia zapłaty, a także skorygowanie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy i obciążenie pozwanej obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powoda, o czym z mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1. sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł z mocy art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 2 pkt 2 § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 22 października 2015 r. ( Dz.U.2015.1800). Na koszty te złożyła się kwota 120 złotych kosztów zastępstwa procesowego.