Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 184/15
POSTANOWIENIE
Dnia 16 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Rafał Malarski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Eugeniusz Wildowicz
Protokolant Jolanta Włostowska
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 16 czerwca 2015r.,
sprawy I. R.,
skazanej z art. 278 § 1 k.k.,
z powodu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 11 marca 2014r., utrzymującego w mocy postanowienie Sądu Rejonowego w
G. z dnia 22 listopada 2013r.,
p o s t a n o w i ł :
uchylić zaskarżone postanowienie oraz utrzymane nim w
mocy pierwszoinstancyjne postanowienie w części
stwierdzającej brak podstaw do zamiany kary roku i 3 miesięcy
pozbawienia wolności na karę 30 dni aresztu i sprawę w tym
zakresie przekazać Sądowi Rejonowemu w G. do ponownego
rozpoznania.
UZASADNIENIE
Postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 22 listopada 2013r. na podstawie
art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27 września 2013r. o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r., poz. 1247)
2
odmówiono zamiany prawomocnie orzeczonej wobec skazanej I. R. kary roku i 3
miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej prawomocnym wyrokiem Sądu
Rejonowego z dnia 23 sierpnia 2007 roku w sprawie o sygn. akt XI K …/07 za
przestępstwo kradzieży mienia o łącznej wartości 294,80 zł na karę 30 dni aresztu.
Powyższe postanowienie zostało zaskarżone przez obrońcę skazanej, który
zarzucił naruszenie przepisu art. 4 k.p.k. w zw. z art. 2 i art. 50 ustawy z dnia 27
września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych
innych ustaw.
Sąd Okręgowy po rozpoznaniu wniesionego środka odwoławczego,
postanowieniem z dnia 11 marca 2014 r. zaskarżone postanowienie utrzymał w
mocy. W uzasadnieniu wydanego orzeczenia, podzielając argumentację Sądu
pierwszej instancji stwierdził, że przy ocenie istnienia podstaw do zamiany
prawomocnie orzeczonych kar pozbawienia wolności w związku z
kontrawencjonalizacją wprowadzoną na mocy powołanej wyżej ustawy - w
odniesieniu do kradzieży lub przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej, należy brać
pod uwagę wynagrodzenie minimalne z daty czynu. W ocenie Sądu Okręgowego,
nowelizacja przepisu art. 119 § 1 k.w. dotyczy znamion czynu zabronionego
związanych z zachowaniem sprawcy, które przy ocenie prawnej konkretnego
czynu, odnosić należy zawsze do daty popełnienia czynu. Skoro zatem znamię
wartości mienia zostało powiązane z wartością zmienną, jaką jest każdorocznie
ustalana wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, trzeba przyjąć, że jedyną
okolicznością petryfikującą tę zmienną w sposób jednakowy dla wszystkich
sprawców jest czas popełnienia przestępstwa. Sąd odwoławczy przekładając
powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy stwierdził, że skazanej I. R. przypisano
popełnienie czynu zabronionego przeciwko mieniu o łącznej wartości 294,80 zł w
roku 2007 r., za który została skazana wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 23
sierpnia 2007 r. W 2007 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło 936
złotych. Jedna czwarta (1/4) tej kwoty to 234 złotych. Skoro więc wartość mienia
skradzionego przez I. R. była wyższa od ¼ wysokości minimalnego wynagrodzenia
za rok 2007, czyn skazanej nadal stanowi przestępstwo, w związku z tym brak było
podstaw do zamiany orzeczonej kary pozbawienia wolności na karę 30 dni aresztu.
3
Od powyższego orzeczenia kasację na korzyść skazanej złożył Prokurator
Generalny zaskarżając to orzeczenie w części dotyczącej stwierdzenia braku
podstaw do zamiany kary pozbawienia wolności na karę aresztu zarzucając rażące
i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisu prawa karnego
procesowego – art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. polegające na
dokonaniu wadliwej kontroli odwoławczej i nienależytym rozważeniu zarzutów
wskazanych w zwykłym środku odwoławczym, jak również sformułowaniu błędnego
poglądu o uznaniu tych zarzutów za niezasadne, w wyniku czego doszło do
utrzymania w mocy orzeczenia wydanego z rażącym naruszeniem przepisu prawa
karnego materialnego – art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27 września 2013r. o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z
dnia 25 października 2013 r., poz. 1247), polegającym na odmowie dokonania
zamiany wobec skazanej I.R. kary roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności,
orzeczonej w punkcie I prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego z dnia 23
sierpnia 2007r. na karę 30 dni aresztu w sytuacji, gdy istniały ku temu przesłanki
wynikające z powołanego przepisu. Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o
uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz utrzymanego nim w mocy
postanowienia Sądu Rejonowego w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym
zakresie Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja była zasadna w stopniu oczywistym co, biorąc pod uwagę kierunek
tego środka zaskarżenia, pozwalało na jego uwzględnienie w całości na
posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Na mocy noweli z dnia 27 września 2013r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013r., poz. 1247),
która w części dotyczącej w szczególności art. 2 i 50 weszła w życie z dniem 9
listopada 2013 r. nastąpiła zmiana wartości granicznej szkody decydującej o
zakwalifikowaniu kradzieży, jako przestępstwo lub wykroczenie. Ustawodawca
odniósł tę wartość do ¼ minimalnego wynagrodzenia ustalanego na podstawie
ustawy z dnia 10 października 2002r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.
U. Nr 200, poz. 1679, z 2004r. Nr 240, poz. 2407 oraz z 2005r. Nr 157, poz. 1314)
w miejsce określonej dotychczas w sposób kwotowy (250zł). Konkretna wysokość
4
minimalnego wynagrodzenia nie jest wartością stałą, bowiem ulega rokrocznym
zmianom następującym na mocy aktów wykonawczych do wskazanej powyżej
ustawy – rozporządzeń Rady Ministrów. Kwestią sporną w przedmiotowej sprawie
pozostawało kryterium czasowe, do którego odnieść należy wysokość minimalnego
wynagrodzenia za pracę.
W tym zakresie słusznym pozostaje twierdzenie skarżącego, że punktem
odniesienia winna być tutaj nie data popełnienia czynu zabronionego – jak przyjął to
Sąd pierwszej instancji z akceptacją Sądu odwoławczego – lecz data wejścia w
życie ustawy z dnia 27 września 2013 r. Pamiętać bowiem trzeba, że w niniejszej
sprawie doszło do prawomocnego skazania za przestępstwo na podlegającą
wykonaniu karę pozbawienia wolności przed wejściem w życie ustawy
nowelizacyjnej – a zatem nie było rolą Sądu orzekającego w trybie art. 50 ust. 1 tej
ustawy przekwalifikowanie czynu z przestępstwa (którego popełnienie według stanu
prawnego obowiązującego w dacie czynu prawomocnie przesądzono) na
wykroczenie, lecz modyfikacja samej kary za to przestępstwo, które traktowane jest
jako wykroczenie dopiero z dniem wejścia w życie noweli, określającej inne, niż
poprzednio kryteria „przepołowienia” czynu. Nie ma zatem żadnych podstaw do
dokonywania na nowo prawnej oceny znamion osądzonej kradzieży nie według
kryterium kwotowego lecz – jak uczynił to Sąd Rejonowy - wysokości minimalnego
wynagrodzenia z daty popełnienia kradzieży (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 16 lipca 2014r., sygn. III KK 211/14, Lex nr 1488906, z dnia 19
lutego 2015 r., sygn. III KK 434/14).
Zgodnie z obowiązującym w dacie wejścia w życie nowelizacji (9 listopada
2013r.) rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 września 2012 r. w sprawie
minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2013r. (Dz. U. z 2012r., poz. 1026) – od
dnia 1 stycznia 2013 r. zostało ono ustalone w wysokości 1600 zł, z którego ¼
stanowi kwotę 400 zł. Ta wartość powinna stanowić odniesienie dla ustaleń w
zakresie stwierdzenia warunków do zamiany kary w następstwie
kontrawencjonalizacji czynu przypisanego prawomocnie I. R.
Wysokość szkody wyrządzonej tym czynem wynosiła 294,80 zł, co
niewątpliwie plasuje tę wartość poniżej ¼ minimalnego wynagrodzenia ustalonego
na rok 2013 (400 zł). Uprawnia to zatem do twierdzenia, że w przedmiotowej
5
sprawie rzeczywiście doszło do niezasadnego niezastosowania art. 50 ust. 1
ustawy z dnia 27 września 2013 r. Zgodnie bowiem z powołanym przepisem, jeżeli
według ustawy nowelizacyjnej czyn objęty prawomocnym wyrokiem skazującym za
przestępstwo na karę pozbawienia wolności stanowi wykroczenie, orzeczona kara
podlegająca wykonaniu ulega zamianie na karę aresztu w wysokości równej górnej
granicy ustawowego zagrożenia za taki czyn i sytuacja niewątpliwie w
przedmiotowej sprawie wystąpiła.
Sąd Rejonowy wychodząc z błędnego założenia, że wartość minimalnego
wynagrodzenia na gruncie niniejszej sprawy – to kwota określona rozporządzeniem
z roku 2007 (obowiązującym w dacie popełnienia czynu – 22 sierpnia 2007 r.) oraz
w konsekwencji odmawiając złagodzenia orzeczonej wobec skazanej kary
pozbawienia wolności w sposób określony w art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27
września 2013 r. dopuścił się obrazy tegoż przepisu. To uchybienie o niewątpliwe
rażącym i mającym istotny wpływ na treść orzeczenia charakterze przeniknęło do
postanowienia Sądu ad quem, który rozpoznając apelację nie dostrzegł go, nie
realizując tym samym wymogu rzetelnej kontroli instancyjnej, co skutkować musiało
uchyleniem orzeczeń Sądów obu instancji i przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
Orzekając ponownie w zakresie przekształcenia wymiaru kary Sąd Rejonowy
będzie związany wyrażonymi powyżej zapatrywaniami prawnymi, bacząc na treść
art. 50 pkt 4 ustawy nowelizacyjnej.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.