Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KO 26/15
POSTANOWIENIE
Dnia 16 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Rafał Malarski (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
SSN Eugeniusz Wildowicz
w sprawie D. B.,
skazanego z art. 189 § 2 k.k. i in.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu,
w dniu 16 czerwca 2015 r.,
wystąpienia obrońcy skazanego,
o rozważenie wznowienia z urzędu postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 4 czerwca 2014 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w R. z dnia 21 maja 2013 r.,
p o s t a n o w i ł:
stwierdzić brak podstaw do wznowienia postępowania z
urzędu.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 21 maja 2013 r., oskarżony D. B.
został uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art.
282 k.k. w zb. z art. 189 § 2 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to,
a na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. oraz art.
33 § 1,2,3 k.k., wymierzono mu karę 6 (sześciu) lat pozbawienia wolności oraz
grzywnę w wymiarze 300 (trzystu) stawek dziennych ustalając stawkę dzienną na
kwotę 40 (czterdziestu) złotych.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 4 czerwca 2014 r., po rozpoznaniu między
innymi apelacji obrońcy oskarżonego D. B., zmienił zaskarżony wyrok w ten
2
sposób, że w podstawie skazania w miejsce art. 189 § 2 k.k. w brzmieniu obecnie
obowiązującym powołał ten artykuł w brzmieniu obowiązującym do dnia 19 kwietnia
2010 roku; a w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
W piśmie z dnia 30 kwietnia 2015 roku obrońca skazanego D. B. wniósł o
rozważenie zasadności wznowienia z urzędu postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 4 czerwca 2014 r., na
podstawie art. 542 § 3 k.p.k. w zw. z art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k., a w konsekwencji o
uchylenie wyroków sądów obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu. W uzasadnieniu swojego wystąpienia obrońca
skazanego wskazał, że w czasie postępowania przed Sądem I instancji – na
rozprawie w dniu 15 stycznia 2013 roku – Sąd Okręgowy prowadził postępowanie
pod nieobecność oskarżonego D. B., przy czym nieobecność ta była
usprawiedliwiona zastosowaniem wobec oskarżonego tymczasowego aresztowania
w innej sprawie.
Prokurator Prokuratury Generalnej w pisemnej odpowiedzi na wystąpienie
obrońcy skazanego D. B. przedstawił stanowisko o braku podstaw do wznowienia
postępowania z urzędu.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
W sprawie brak jest podstaw do wznowienia postępowania z urzędu.
W pierwszej kolejności należy przypomnieć, iż wznowienie postępowania w
oparciu o podstawę wymienioną w art. 542 § 3 k.p.k., a więc z powodu uchybień, o
których mowa w art. 439 § 1 k.p.k., jest możliwe wyłącznie z urzędu, a nie na
wniosek strony (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2005 r., I KZP
5/05, OSNKW 2005, z. 6, poz. 48). Nie przekreśla to jednak możliwości
wykorzystania inicjatywy stron w celu skorygowania rzeczywistych uchybień
wymienionych w art. 439 § 1 k.p.k. Z tego powodu wystąpienie obrońcy skazanego
D. B. zostało uznane jako sygnalizacja możliwości wystąpienia przesłanek z art.
439 § 1 k.p.k. i potrzeby wznowienia postępowania z urzędu w oparciu o przepis
art. 542 § 3 k.p.k. W tym kontekście stwierdzić natomiast należy, że analiza akt
przedmiotowej sprawy nie wykazała, by w toku postępowania prowadzonego przed
Sądem Okręgowym w R. pod sygn. […] doszło do któregoś z uchybień
wymienionych art. 439 § 1 k.p.k., w tym do wskazywanego w wystąpieniu obrońcy
3
skazanego rozpoznania sprawy pod nieobecność D.B., pomimo że jego obecność
była obowiązkowa.
Aby uargumentować zasadność tego twierdzenia zasadne jest odtworzenie
przebiegu postępowania w sprawie, a w szczególności przebiegu rozprawy w dniu
15 stycznia 2013 roku. Z protokołu rozprawy z tego dnia wynika, że bezpośrednio
po sprawdzeniu obecności Przewodniczący ujawnił notatkę urzędową protokolanta
sądowego z dnia 15 stycznia 2013 roku, z której wynikało, że oskarżony D. B.
został tymczasowo aresztowany i przebywa w Areszcie Śledczym W. do dyspozycji
Prokuratury Rejonowej w W. w sprawie […]. Następnie, Przewodniczący
poinformował obecne strony, że nie dojdzie do skutku przesłuchanie świadka
koronnego, ujawnił kolejne dwie notatki urzędowe protokolanta sądowego, a także
wniosek obrońcy innego oskarżonego, odbierając stanowisko stron w tym zakresie.
W dalszej części rozprawy w dniu 15 stycznia 2013 roku oddalono wniosek
dowodowy obrońcy innego oskarżonego, zakreślono prokuratorowi termin do dnia
22 stycznia 2013 r. celem złożenia do akt sprawy całości protokołów przesłuchania
świadka koronnego, a następnie odebrano stanowisko innego oskarżonego i
prokuratora w kwestii „nadania statusu świadka koronnego D. P. w niniejszej
sprawie” (k. 5957, t. XXX) oraz wypowiedziano się w kwestii przetransportowania
innego oskarżonego do Aresztu Śledczego w W. Następnie – jak wynika z k. 5958
akt sprawy – Przewodniczący zarządził przerwę w rozprawie do dnia 22 stycznia
2013 r., właśnie z uwagi na fakt nieobecności oskarżonego D. B., który został
tymczasowo aresztowany w innej sprawie.
Uwzględniając powyższe nie sposób uznać, że w toku postępowania
pierwszoinstancyjnego – na rozprawie w dniu 15 stycznia 2013 roku – doszło do
uchybienia procesowego, o którym mowa w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. w postaci
„rozpoznania sprawy podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była
obowiązkowa”. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie wskazywano
bowiem, że zaistnienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej nie może
abstrahować od rzeczywistego przebiegu postępowania sądowego; nie można pod
pozorem uchybień określanych jako bezwzględne przyczyny odwoławcze wnosić
nadzwyczajnej skargi dopatrując się naruszenia prawa w oparciu o okoliczności,
które nie dają podstaw do przyjęcia takiego zaistnienia (zob. np. postanowienia: z
4
dnia 13 czerwca 2006 r., III KK 201/06, Lex nr 329407, z dnia 17 lutego 2011 r., III
KK 441/10, Lex nr 736763). W wyroku z dnia 8 stycznia 2013 r. (II KK 59/12, Lex nr
1288664) Sąd Najwyższy stwierdził, że „przepisy regulujące tzw. bezwzględne
przyczyny odwoławcze muszą być interpretowane ściśle, co oznacza, iż skutki
ewentualnych uchybień polegające na konieczności uchylenia orzeczenia mogą
wystąpić tylko wówczas, gdy uchybienia te mają charakter rzeczywisty, a nie
pozorny”.
Mając powyższe na uwadze uznać należy, że w sprawie nie doszło do
uchybienia, o którym mowa w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. Przeprowadzone na
rozprawie w dniu 15 stycznia 2013 roku czynności dotyczyły bowiem wyłącznie
kwestii formalnych i organizacyjnych, które zmierzały także do zapewnienia
stawiennictwa oskarżonego D.B. na kolejnej rozprawie w dniu 22 stycznia 2013
roku. W tej zaś sytuacji argument obrońcy, że w sprawie doszło do „rozpoznania
sprawy” pod nieobecność oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa, nie
znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia.
Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy stwierdził brak podstaw
do wznowienia postępowania z urzędu w sprawie zakończonej prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 4 czerwca 2014 r.