II KK 43/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:15-07-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I K 437/62 IV KK 388/10
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II KK 43/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Lech Paprzycki (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Jarosław Matras
SSN Waldemar Płóciennik
SSN Andrzej Ryński
SSN Jacek Sobczak
SSN Józef Szewczyk (sprawozdawca)
Protokolant Anna Kowal
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie J. S.
skazanego z art. 23 § 1 m.k.k. i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 24 czerwca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich
od wyroku Sądu Najwyższego - Izba Karna
z dnia 7 marca 1963 r., sygn. akt I K 437/62,
uchylającego wyrok Sądu Wojewódzkiego w W.
z dnia 19 marca 1962 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i uniewinnia skazanego J. S., a
kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa.
2
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu rewizji oskarżonego J. S. oraz oskarżyciela
publicznego, wyrokiem z dnia 7 marca 1963 r., sygn. akt I K. 437/62, uchylił
zaskarżony wyrok Sądu Wojewódzkiego w W. z dnia 19 marca 1962 r., i uznał J. S.
za winnego tego, że w końcu 1960 r. w W., w liście skierowanym do swego brata
zamieszkałego w I., przesłał artykuł zatytułowany „[…]” zwierający fałszywe
wiadomości mogące wyrządzić istotną szkodę interesom Państwa Polskiego,
nakłaniając równocześnie brata do spowodowania opublikowania załączonego
artykułu w prasie zagranicznej, i za to, na podstawie art. 23 § 1 dekretu z dnia 13
czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie
odbudowy Państwa (Dz. U. Nr 30, poz. 192 ze zm.) – dalej m.k.k., w zw. z art. 26
k.k., przy zastosowaniu art. 18 § 1 k.k. i art. 59 § 1 lit. b k.k., skazał oskarżonego na
karę roku więzienia; zaliczył na poczet kary okres tymczasowego aresztowania od
dnia 22 grudnia 1960 r. do dnia 22 grudnia 1961 r, uznając tym samym karę za
wykonaną. Przedstawiony wyrok zawiera jeszcze rozstrzygnięcia dotyczące
kosztów postępowania karnego oraz opłaty.
Od prawomocnego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1963 r., sygn.
akt I K. 437/62, kasację wywiódł Rzecznik Praw Obywatelskich. Na podstawie art.
521 § 1 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w całości na korzyść skazanego J. S.
Powołując się na treść art. 523 § 1 k.p.k., wyrokowi zarzucił rażące
naruszenie prawa materialnego, to jest art. 23 § 1 m.k.k., polegające na uznaniu
skazanego za winnego przypisanego mu czynu, mimo braku w jego zachowaniu
znamion przestępstwa określonego w tym przepisie, co miało istotny wpływ na
treść zaskarżonego orzeczenia.
Autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i uniewinnienie J. S.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługuje na uwzględnienie.
Trafne jest stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich, że w zachowaniu
skazanego J. S. nie ma znamion przestępstwa przewidzianego w art. 23 § 1 m.k.k.
Jak wynika z ustaleń poczynionych przez Sąd Najwyższy w sprawie I K. 437/62, J.
S. dążył do rozpowszechnienia jednego ze swoich artykułów, zatytułowanego „[…]”,
który przesłał w liście skierowanym do brata zamieszkałego w I. Zdaniem Sądu,
3
skazany nakłaniał brata do spowodowania opublikowania tego artykułu w prasie
zagranicznej, pomimo że zawierał fałszywe wiadomości o sytuacji panującej w […]
Republice Ludowej.
Zamieszczona w uzasadnieniu zaskarżonego kasacją wyroku ogólnikowa
charakterystyka treści artykułu „[…]”, nie pozwala na przyjęcie, że zawarte w piśmie
wiadomości były fałszywe i mogły wyrządzić istotną szkodę interesom państwa
polskiego. Sąd nie wskazał, jakie wiadomości uznał za fałszywe i na czym miała
polegać realna istotna szkoda dla Polski; co ważne - w piśmie tym nie ma informacji
dotyczących Polski. Z podtytułu artykułu wynika, że są to uwagi i wrażenia J. S. z
podróży po […].
Wiadomościami w rozumieniu art. 23 § 1 m.k.k. są wszelkie informacje o
faktach, które można poddać kryterium prawdy albo fałszu. Nie są takimi
wiadomościami krytyka, opinia, ocena, chyba że pod tą postacią przekazuje się
informacje. Rozpowszechniana wiadomość musi być nieprawdziwa, ponadto mieć
takie znaczenie, żeby mogła wyrządzić istotną szkodę interesom Polski. Szkoda
musi być ważna, realna, a nie jedynie hipotetyczna (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 27 stycznia 2011 r., sygn. akt IV KK 388/10, Lex nr 725079).
Z treści artykułu „[…]” (k. 74 – 156 teczki przekładów 1960 – 1961) wynika,
że J. S. przedstawił w nim stosunki społeczne i polityczne panujące w […]
Republice Ludowej, w szczególności sytuację Żydów, wobec których, zdaniem
autora, władze prowadziły antysemicką politykę. Za pomocą tajnej policji
prześladowano Żydów, sfingowano procesy, stosowano brutalne metody
przesłuchań oraz tortury. Ponadto zwalniano z przyczyn rasowych Żydów z pracy,
wydalano z uniwersytetów, blokowano wyjazdy do Izraela. Opinie i poglądy J. S. –
pisarza i poety – na temat sytuacji panującej w […] nie stanowiły wiadomości w
rozumieniu art. 23 § 1 m.k.k. i żadną miarą nie mogły wyrządzić istotnej szkody
interesom państwa polskiego.
Doświadczenie życiowe i zawodowe pozwala na stwierdzenie, iż dokonana
przez Sąd Najwyższy w 1963 r. wykładnia przepisu art. 23 m.k.k. nie była rzetelnym
i niezawisłym stosowaniem prawa, ale przykładem podporządkowania doraźnym
celom politycznym, w tym tłumieniu wszelkich przejawów krytyki i niezadowolenia z
systemu politycznego i podporządkowania Związkowi Radzieckiemu. Rażąca
4
obraza art. 23 § 1 m.k.k. miała istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, gdyż
J.S. nie wyczerpał swoim zachowaniem znamion przestępstwa.
O kosztach procesu w sprawie rozstrzygnięto na podstawie art. 632 pkt 2
k.p.k.
Podsumowując, Sąd Najwyższy orzekł jak w dyspozytywnej części wyroku.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Lech Paprzycki (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Jarosław Matras
SSN Waldemar Płóciennik
SSN Andrzej Ryński
SSN Jacek Sobczak
SSN Józef Szewczyk (sprawozdawca)
Protokolant Anna Kowal
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie J. S.
skazanego z art. 23 § 1 m.k.k. i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 24 czerwca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich
od wyroku Sądu Najwyższego - Izba Karna
z dnia 7 marca 1963 r., sygn. akt I K 437/62,
uchylającego wyrok Sądu Wojewódzkiego w W.
z dnia 19 marca 1962 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i uniewinnia skazanego J. S., a
kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa.
2
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu rewizji oskarżonego J. S. oraz oskarżyciela
publicznego, wyrokiem z dnia 7 marca 1963 r., sygn. akt I K. 437/62, uchylił
zaskarżony wyrok Sądu Wojewódzkiego w W. z dnia 19 marca 1962 r., i uznał J. S.
za winnego tego, że w końcu 1960 r. w W., w liście skierowanym do swego brata
zamieszkałego w I., przesłał artykuł zatytułowany „[…]” zwierający fałszywe
wiadomości mogące wyrządzić istotną szkodę interesom Państwa Polskiego,
nakłaniając równocześnie brata do spowodowania opublikowania załączonego
artykułu w prasie zagranicznej, i za to, na podstawie art. 23 § 1 dekretu z dnia 13
czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie
odbudowy Państwa (Dz. U. Nr 30, poz. 192 ze zm.) – dalej m.k.k., w zw. z art. 26
k.k., przy zastosowaniu art. 18 § 1 k.k. i art. 59 § 1 lit. b k.k., skazał oskarżonego na
karę roku więzienia; zaliczył na poczet kary okres tymczasowego aresztowania od
dnia 22 grudnia 1960 r. do dnia 22 grudnia 1961 r, uznając tym samym karę za
wykonaną. Przedstawiony wyrok zawiera jeszcze rozstrzygnięcia dotyczące
kosztów postępowania karnego oraz opłaty.
Od prawomocnego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1963 r., sygn.
akt I K. 437/62, kasację wywiódł Rzecznik Praw Obywatelskich. Na podstawie art.
521 § 1 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w całości na korzyść skazanego J. S.
Powołując się na treść art. 523 § 1 k.p.k., wyrokowi zarzucił rażące
naruszenie prawa materialnego, to jest art. 23 § 1 m.k.k., polegające na uznaniu
skazanego za winnego przypisanego mu czynu, mimo braku w jego zachowaniu
znamion przestępstwa określonego w tym przepisie, co miało istotny wpływ na
treść zaskarżonego orzeczenia.
Autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i uniewinnienie J. S.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługuje na uwzględnienie.
Trafne jest stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich, że w zachowaniu
skazanego J. S. nie ma znamion przestępstwa przewidzianego w art. 23 § 1 m.k.k.
Jak wynika z ustaleń poczynionych przez Sąd Najwyższy w sprawie I K. 437/62, J.
S. dążył do rozpowszechnienia jednego ze swoich artykułów, zatytułowanego „[…]”,
który przesłał w liście skierowanym do brata zamieszkałego w I. Zdaniem Sądu,
3
skazany nakłaniał brata do spowodowania opublikowania tego artykułu w prasie
zagranicznej, pomimo że zawierał fałszywe wiadomości o sytuacji panującej w […]
Republice Ludowej.
Zamieszczona w uzasadnieniu zaskarżonego kasacją wyroku ogólnikowa
charakterystyka treści artykułu „[…]”, nie pozwala na przyjęcie, że zawarte w piśmie
wiadomości były fałszywe i mogły wyrządzić istotną szkodę interesom państwa
polskiego. Sąd nie wskazał, jakie wiadomości uznał za fałszywe i na czym miała
polegać realna istotna szkoda dla Polski; co ważne - w piśmie tym nie ma informacji
dotyczących Polski. Z podtytułu artykułu wynika, że są to uwagi i wrażenia J. S. z
podróży po […].
Wiadomościami w rozumieniu art. 23 § 1 m.k.k. są wszelkie informacje o
faktach, które można poddać kryterium prawdy albo fałszu. Nie są takimi
wiadomościami krytyka, opinia, ocena, chyba że pod tą postacią przekazuje się
informacje. Rozpowszechniana wiadomość musi być nieprawdziwa, ponadto mieć
takie znaczenie, żeby mogła wyrządzić istotną szkodę interesom Polski. Szkoda
musi być ważna, realna, a nie jedynie hipotetyczna (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 27 stycznia 2011 r., sygn. akt IV KK 388/10, Lex nr 725079).
Z treści artykułu „[…]” (k. 74 – 156 teczki przekładów 1960 – 1961) wynika,
że J. S. przedstawił w nim stosunki społeczne i polityczne panujące w […]
Republice Ludowej, w szczególności sytuację Żydów, wobec których, zdaniem
autora, władze prowadziły antysemicką politykę. Za pomocą tajnej policji
prześladowano Żydów, sfingowano procesy, stosowano brutalne metody
przesłuchań oraz tortury. Ponadto zwalniano z przyczyn rasowych Żydów z pracy,
wydalano z uniwersytetów, blokowano wyjazdy do Izraela. Opinie i poglądy J. S. –
pisarza i poety – na temat sytuacji panującej w […] nie stanowiły wiadomości w
rozumieniu art. 23 § 1 m.k.k. i żadną miarą nie mogły wyrządzić istotnej szkody
interesom państwa polskiego.
Doświadczenie życiowe i zawodowe pozwala na stwierdzenie, iż dokonana
przez Sąd Najwyższy w 1963 r. wykładnia przepisu art. 23 m.k.k. nie była rzetelnym
i niezawisłym stosowaniem prawa, ale przykładem podporządkowania doraźnym
celom politycznym, w tym tłumieniu wszelkich przejawów krytyki i niezadowolenia z
systemu politycznego i podporządkowania Związkowi Radzieckiemu. Rażąca
4
obraza art. 23 § 1 m.k.k. miała istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, gdyż
J.S. nie wyczerpał swoim zachowaniem znamion przestępstwa.
O kosztach procesu w sprawie rozstrzygnięto na podstawie art. 632 pkt 2
k.p.k.
Podsumowując, Sąd Najwyższy orzekł jak w dyspozytywnej części wyroku.