Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SW 66/15
UCHWAŁA
Dnia 23 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Jolanta Frańczak
SSN Katarzyna Gonera
SSN Zbigniew Hajn
SSN Józef Iwulski (sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Roman Kuczyński
SSN Jerzy Kuźniar
SSN Dawid Miąsik
SSN Zbigniew Myszka
SSN Maciej Pacuda
SSN Romualda Spyt
SSN Krzysztof Staryk
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
Protokolant Dominik Wajda
po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w dniu 23 czerwca 2015 r., z udziałem
Prokuratora Generalnego Andrzeja Seremeta i Przewodniczącego Państwowej
Komisji Wyborczej Wojciecha Hermelińskiego, sprawy ważności wyborów
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniach 10 i 24 maja
2015 r.,
na podstawie przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą sprawozdania
z wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniach 10 i
2
24 maja 2015 r. oraz po rozpoznaniu protestów przeciwko ważności wyboru
Prezydenta Rzeczypospolitej,
po uwzględnieniu obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 maja
2015 r. o wynikach ponownego głosowania i wyniku wyborów Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2015, poz. 725) oraz biorąc pod uwagę wnioski
Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej,
na podstawie art. 129 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 324 § 1
ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112 ze zm.)
postanawia:
stwierdza ważność wyboru Andrzeja Sebastiana Dudy na
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, dokonanego dnia 24 maja
2015 r.
UZASADNIENIE
1. Podstawą prawną przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej jest art. 127 w związku z art. 128 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej i ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz.
112 ze zm.).
2. W przeprowadzonym w dniu 10 maja 2015 r. pierwszym głosowaniu żaden z
kandydatów nie otrzymał więcej niż połowy głosów ważnych, co stwierdziła
Państwowa Komisja Wyborcza w obwieszczeniu z dnia 11 maja 2015 r. o wynikach
głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych
na dzień 10 maja 2015 r. (Dz.U. 2015, poz. 650), czego następstwem było
przeprowadzenie w dniu 24 maja 2015 r. ponownego głosowania na dwóch
kandydatów: Andrzeja Sebastiana Dudę i Bronisława Marię Komorowskiego, którzy
w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów.
3. Zgodnie z art. 324 § 1 Kodeksu wyborczego, Sąd Najwyższy w składzie całej
Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych na podstawie
sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą
oraz po rozpoznaniu protestów rozstrzyga o ważności wyboru Prezydenta
Rzeczypospolitej.
3
4. Ze sprawozdania z wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
przeprowadzonych w dniach 10 i 24 maja 2015 r. przedstawionego przez
Państwową Komisję Wyborczą Sądowi Najwyższemu w dniu 8 czerwca 2015 r. w
części dotyczącej przebiegu głosowania oraz ustalania wyników głosowania w
obwodach wynika, że "w dniu głosowania, tak do obwodowych, jak i do okręgowych
komisji wyborczych wpłynęło niewiele skarg i interwencji wyborców, a uwagi
zgłoszone dotyczyły przede wszystkim nieumieszczenia w spisie wyborców i w
związku z tym niemożności głosowania; wnosiły je przeważnie osoby
zamieszkujące czasowo na danym terenie, które zgodnie z przepisami dopisują się
do spisu wyborców na własny wniosek złożony w przewidzianym ustawowo
terminie, a czynności tej nie dokonały; przyczyną takich sytuacji była w głównej
mierze - mimo wielokrotnego przypominania - niewiedza o wymogu i terminie
dopisania się do spisu; były przypadki nieumieszczenia w spisie osób
przebywających w szpitalach albo wypisanych ze szpitala bezpośrednio przed
dniem głosowania; w tych sprawach, jeśli skargi były zasadne, komisje we
współdziałaniu z działami ewidencji ludności w gminach podejmowały działania w
celu umożliwienia tym wyborcom udziału w głosowaniu; zdarzały się jednostkowe
interwencje wyborców niedopuszczonych przez komisję do udziału w głosowaniu w
związku z podpisem złożonym przez innego wyborcę w nieprzeznaczonej dla niego
rubryce spisu wyborców; w takiej sytuacji obwodowe komisje wyborcze starały się
w miarę możliwości wyjaśnić i sprostować zaistniałą pomyłkę".
W konkluzji sprawozdania Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła, że na
podstawie posiadanych dokumentów i uzyskanych informacji o przebiegu
głosowania i wyborów w dniach 10 i 24 maja 2015 r., nie stwierdziła naruszeń
prawa wyborczego, które mogły wywrzeć wpływ na wyniki głosowania i wynik
wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
5. Do Sądu Najwyższego wpłynęło 58 protestów przeciwko wyborowi Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej.
5.1. Za zasadne w całości lub w części Sąd Najwyższy uznał 6 protestów, lecz w
żadnym przypadku nie stwierdził wpływu naruszenia przepisów Kodeksu
wyborczego na wynik wyborów; za uzasadnione Sąd Najwyższy uznał:
4
- protest dotyczący naruszenia art. 28 § 1 Kodeksu wyborczego w związku z § 14
ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 grudnia 2014 r. w
sprawie spisu wyborców (Dz.U. 2015, poz. 5) przez niedopuszczenie wyborcy do
ponownego głosowania w miejscu stałego zamieszkania, mimo że złożył
oświadczenie o dopisaniu go do spisu wyborców w obwodzie głosowania na
obszarze gminy, w której czasowo przebywał, wyłącznie co do pierwszego
głosowania,
- protest dotyczący naruszenia art. 28 § 1 Kodeksu wyborczego w związku z § 13
ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 grudnia 2014 r.
w sprawie spisu wyborców przez wykreślenie wyborcy ze spisu wyborców, do
którego został dopisany w pierwszym głosowaniu, przed odebraniem przez
wyborcę zaświadczenia o prawie do głosowania,
- protest dotyczący naruszenia art. 26 § 2 w związku z art. 3 i 31 Kodeksu
wyborczego przez wpisanie wnoszącego protest do spisu wyborców w dwóch
różnych obwodach głosowania wskutek dopisania go w pierwszym głosowaniu do
spisu wyborców w miejscu czasowego pobytu, bez wykreślenia ze spisu w miejscu
stałego zamieszkania,
- protest dotyczący naruszenia art. 287 w związku z art. 53a § 1, art. 53g § 1 pkt 6
oraz art. 53h § 1 i 6 Kodeksu wyborczego, po uprawdopodobnieniu przez wyborcę,
że koperty na karty do głosowania korespondencyjnego były "na tyle przejrzyste, iż
możliwe było stwierdzenie, na kogo oddał swój głos",
- protest dotyczący naruszenia przez Obwodową Komisję Wyborczą nr 23 w
Olsztynie obowiązujących procedur w zakresie sporządzania protokołu głosowania
w obwodzie (art. 75 § 1 w związku z art. 185 Kodeksu wyborczego), czego
skutkiem było pominięcie w protokole wyników głosowania w obwodzie
stwierdzenia, że wnoszący protest głosował na podstawie zaświadczenia o prawie
do głosowania,
- protest dotyczący naruszenia art. 51 § 2 pkt 3 w związku z art. 12 § 4 Kodeksu
wyborczego wskutek niedopuszczenia do głosowania wyborcy umieszczonego w
spisie wyborców w zakładzie opieki zdrowotnej, który przed dniem ponownego
głosowania opuścił ten zakład i w dniu ponownego głosowania zgłosił się w celu
5
oddania głosu w obwodzie wyborczym właściwym dla miejsca jego stałego
zamieszkania.
5.2. Nieuzasadnione były 2 protesty:
- co do pierwszego z nich Sąd Najwyższy nie uznał zasadności zarzutu naruszenia
art. 26 § 2 w związku z art. 32 i 35 Kodeksu wyborczego wskutek uniemożliwienia
wyborcy udziału w ponownym głosowaniu w miejscu stałego zamieszkania, po
wcześniejszym złożeniu wniosku o dopisanie go do spisu wyborców za granicą;
Sąd Najwyższy stwierdził, że w przypadku pobrania zaświadczenia z urzędu gminy
w celu dopisania się do spisu wyborców w obwodzie głosowania za granicą,
następuje skreślenie wyborcy ze spisu wyborców w miejscu jego stałego
zamieszkania a ponowne dopisanie do tego spisu wyborców jest możliwe jedynie w
przypadku przedstawienia stosownego zaświadczenie o prawie do głosowania
wystawionego przez konsula; przepisy obowiązującego prawa wyborczego nie
przewidują bowiem możliwości ponownego dopisania się do spisu wyborców w
obwodzie głosowania właściwym dla miejsca stałego zamieszkania w związku z
ponownym głosowaniem, po wcześniejszym skreśleniu ze spisu wyborców, bez
stosownego zaświadczenia z pierwszego głosowania, co jest niefortunną regulacją
ustawową, jednak zmiana zasad głosowania poza miejscem stałego zamieszkania
w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wymagałaby nowelizacji
Kodeksu wyborczego,
- co do drugiego protestu Sąd Najwyższy nie podzielił zarzutu, że system
informatyczny "Wsparcie Organów Wyborczych (WOW)" nie pełnił wyłącznie funkcji
pomocniczej przy ustaleniu wyników głosowania i wyborów w obu głosowaniach
podczas wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polski oraz potwierdził stanowisko
Państwowej Komisji Wyborczej, w którym precyzyjnie wyjaśniono, że zasadniczą
cechą polskiego systemu głosowania i ustalania jego wyników jest oparcie go na
oryginalnych dokumentach papierowych (od ustalenia wyników głosowania przez
obwodową komisję wyborczą na podstawie kart do głosowania wyjętych z urny w
siedzibie komisji oraz ustalenia wyników przez okręgowe komisje wyborcze, aż do
ustalenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą).
5.3. Bez dalszego biegu Sąd Najwyższy pozostawił 50 protestów:
6
- było to spowodowane ich wniesieniem przedwcześnie (12 protestów), czyli przed
dniem 25 maja 2015 r., w którym wyniki wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej
przeprowadzonych w głosowaniach w dniach 10 i 24 maja 2015 r. zostały podane
do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą lub po terminie (10
protestów), czyli po upływie 3 dni od dnia publicznego ogłoszenia wyników
wyborów (art. 321 § 1 Kodeksu wyborczego),
- podstawową przyczyną pozostawienia protestów bez dalszego biegu (25
protestów) było sformułowanie w nich zarzutów niedotyczących dopuszczenia się
przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego
albo zarzutów naruszenia przepisów Kodeksu wyborczego dotyczących
głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów (art. 321 § 3 w
związku z art. 82 § 1 Kodeksu wyborczego); w szczególności odnosi się to do
protestów, w których sformułowano zarzuty co do przebiegu kampanii wyborczej
lub naruszenia zakazu agitacji wyborczej w dniu głosowania oraz na 24 godziny
przed tym dniem (art. 107 § 1 Kodeksu wyborczego), gdyż przepis ten nie dotyczy
ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów a jego naruszenie nie jest
przestępstwem określonym w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, a jedynie
wykroczeniem (art. 498 w związku z art. 516 Kodeksu wyborczego),
- 2 protesty pozostawiono bez dalszego biegu, gdyż dotyczyły nieumieszczenia w
rejestrze i spisie wyborców, co mogło być zaskarżone przed dniem głosowania do
sądu (art. 322 § 2 w związku z art. 22 § 5 i art. 37 § 2 Kodeksu wyborczego) a
jeden protest wyborcy zamieszkałego za granicą pozostawiono bez dalszego biegu
wskutek niedołączenia do protestu zawiadomienia o ustanowieniu pełnomocnika
lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju (art. 321 § 2 zdanie drugie
Kodeksu wyborczego).
6. Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych zaakceptował opinie przedstawione przez składy orzekające w
sprawach protestów.
7. Prokurator Generalny wniósł o podjęcie uchwały stwierdzającej ważność wyboru
Andrzeja Sebastiana Dudy na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dokonanego
dnia 24 maja 2015 r.
7
8. Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej wniósł o stwierdzenie ważności
wyborów na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniach 10 i
24 maja 2015 r.
9. Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 129 ust. 1 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 324 § 1 Kodeksu wyborczego w związku z
obwieszczeniem Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 maja 2015 r. o wynikach
ponownego głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
(Dz.U. 2015, poz. 725), orzeczono jak w sentencji.