Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 32/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Iwulski (przewodniczący)
SSN Dawid Miąsik
SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania B.K.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa […]. w przedmiocie przedstawienia
wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu
Rejonowego w […], ogłoszone w Monitorze Polskim […],
z udziałem U. Ż.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 15 lipca 2015 r.,
1) oddala odwołanie w części dotyczącej punktu I podpunktu
1. zaskarżonej uchwały oraz punktu I podpunktu 2. tej uchwały w
zakresie odnoszącym się do odwołującej się B. K.,
2) odrzuca odwołanie w pozostałej części.
UZASADNIENIE
2
Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą z dnia 10 marca 2015 r., podjętą w
przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Rejonowego […], ogłoszone w Monitorze Polskim […]na
podstawie art. 3 ust. 1 pkt 2 i art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej
Radzie Sądownictwa, postanowiła przedstawić Prezydentowi Rzeczypospolitej
Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego
Sądu Rejonowego kandydaturę referendarz U. Ż. (pkt I ppkt 1) oraz nie
przedstawiać Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w […] kilkudziesięciu pozostałych
kandydatur szczegółowo wymienionych w sentencji uchwały, w tym kandydatury
starszego referendarza B. K. (pkt I ppkt 2).
W uzasadnieniu tej uchwały Krajowa Rada Sądownictwa wyjaśniła, że
zespół członków Rady, po przeprowadzeniu narady, uwzględniając załączone do
przekazanych Radzie wniosków uczestników postępowania oceny kwalifikacyjne
kandydatów, opinie przełożonych, rekomendacje, informacje dokumentujące
doświadczenie zawodowe, publikacje, opinie Kolegium Sądu, ocenę Zgromadzenia
Przedstawicieli Sędziów oraz inne dokumenty dołączone do kart zgłoszenia
kandydatów jednogłośnie (5 głosami „za”) przyjął stanowisko w przedmiocie
rekomendacji kandydatury referendarz U. Ż. na stanowisko sędziego Sądu
Rejonowego […].
W dniu 10 marca 2015 r. Rada, podzielając stanowisko Zespołu uznała, że w
obecnej procedurze nominacyjnej najlepszą kandydatką jest referendarz U. Ż.,
która zostanie przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem
o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w […]..
Krajowa Rada Sądownictwa przypomniała, że procedura wyboru kandydata
na urząd sędziego ma charakter konkursowy. Rada, kierując się kryteriami
ustawowymi, ma zaś za zadanie wybrać najlepszego, spośród bardzo dobrych i
dobrych kandydatów.
W ocenie Krajowej Rady Sądownictwa, kwalifikacje referendarz U. Ż.,
posiadane przez tę kandydatkę doświadczenie zawodowe, wnioski płynące z opinii
na temat jej pracy, a także uzyskane poparcie środowiska sędziowskiego
3
przemawiają za przedstawieniem jej kandydatury do powołania na wolne
stanowisko sędziowskie w Sądzie Rejonowym w […].
U. Ż. urodziła się w dniu [….] 1971 r. W 2002 r. ukończyła wyższe studia
prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu […], uzyskując tytuł
magistra prawa z ogólną oceną dobrą. Po odbyciu aplikacji sądowej, we wrześniu
2010 r. złożyła egzamin sędziowski z łącznym wynikiem dobrym plus. Ponadto, w
2000 r. ukończyła wyższe studia w zakresie nauk politycznych na Wydziale
Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu z wynikiem bardzo dobrym.
Kandydatka w latach 2001-2003 odbywała także studia British and European Law
Studies - University of Cambridge we współpracy z Uniwersytetem […]. W 2008 r.
rozpoczęła niestacjonarne studia doktoranckie w Katedrze Postępowania Karnego
Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu […]. W okresie od dnia 23 września
2002 r. do dnia 3 stycznia 2011 r. pracowała jako główny specjalista w
Ministerstwie […]. Od dnia 4 stycznia 2011 r. do dnia 16 kwietnia 2013 r. pracowała
w charakterze asystenta sędziego w Sądzie Rejonowym, początkowo w Wydziale
Karnym, a od dnia 1 grudnia 2011 r. w Wydziale Cywilnym. Od dnia 17 kwietnia
2013 r. kandydatka jest natomiast zatrudniona na stanowisku referendarza
sądowego w Sądzie Rejonowym w W., w którym początkowo pracowała w
Wydziale Gospodarczym, a od dnia 1 listopada 2013 r. swoje obowiązki wykonuje
w Wydziale Gospodarczym Krajowego Rejestru Sądowego. Kandydatka jest
również autorką licznych publikacji.
Wyróżniającą ocenę kwalifikacyjną kandydatki sporządziła SSO R. P. -
wizytator do spraw gospodarczych Sądu Okręgowego, która wyraziła pogląd, że
opiniowana jest osobą bardzo dobrze zorganizowaną, pracowitą i odpowiedzialną.
Dane statystyczne świadczące o bardzo dobrej stabilności orzecznictwa, jak
również niewielki wpływ skarg, w ocenie sędzi wizytator, świadczą o posiadaniu
przez kandydatkę ugruntowanej wiedzy stanowiącej podstawę orzekania. Sędzia
wizytator podniosła też, że zgodnie z przedstawionymi ocenami i opiniami prezesa
Sądu Rejonowego, przewodniczących Wydziału […] Sądu Rejonowego oraz
kierownika Sekcji Wydziału KRS - kandydatka jest osobą kompetentną, wykazującą
się bardzo dobrą znajomością przepisów prawa. Posiadaną wiedzę potrafi właściwe
stosować w praktyce, w związku z czym przydzielone jej sprawy są rozstrzygane
4
prawidłowo pod względem merytorycznym. Z przedmiotowych opinii wynika, że
sprawy rozstrzyga sprawnie, bez zbędnej zwłoki, jest osobą zdyscyplinowaną,
sumienną, bardzo zaangażowaną w swoją pracę. Sędzia wizytator podkreśliła, że
kandydatka dała się poznać jako osoba o wysokiej kulturze osobistej. Jest osobą
cenioną i lubianą. Sędzia wizytator stwierdziła, że na uwagę zasługują również
opinie sędziów dotyczące pracy kandydatki na stanowisku asystenta sędziego. W
opiniach tych wskazywano bowiem, że projekty sporządzanych przez referendarz
uzasadnień orzeczeń były na wysokim poziomie merytorycznym. Zdaniem sędzi
wizytator, referendarz U. Ż. jest więc bardzo dobrą kandydatką na stanowisko
sędziego sądu rejonowego i w pełni zasługuje na nominację na to stanowisko.
Kolegium Sądu Okręgowego w […] na posiedzeniu w dniach 12 i 16 grudnia
2014 r. zaopiniowało kandydaturę referendarz U. Ż. na stanowisko sędziego Sądu
Rejonowego […], oddając 5 głosów „za”, przy braku głosów „przeciw” i braku
głosów „wstrzymujących się” (25 pkt). Na posiedzeniu Zgromadzenia
Przedstawicieli Sędziów okręgu Sądu Okręgowego w […] w dniu 15 stycznia 2015
r. kandydatka uzyskała z kolei: 46 głosów „za” oraz 10 głosów „przeciw”, przy 6
głosach „wstrzymujących się”.
Przy uwzględnieniu oceny całościowej wynikającej z łącznego zastosowania
ustawowych kryteriów, w niniejszym postępowaniu nominacyjnym Krajowa Rada
Sądownictwa uznała zatem, że na wybór zasługuje kandydatura referendarz U. Ż.
Rada, dokonując takiej oceny, miała na uwadze przymioty wskazane w
wyróżniającej ocenie kwalifikacyjnej dotyczącej pracy kandydatki oraz w równie
pozytywnych licznych opiniach przełożonych i osób z nią współpracujących.
Wymieniona kandydatka posiada obszerną i pogłębioną wiedzę merytoryczną,
predysponującą ją do objęcia stanowiska sędziego oraz odpowiednie
doświadczenie zawodowe i staż pracy, a ponadto potrzymała najwyższe poparcie
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów okręgu Sądu Okręgowego w […].
W ocenie Krajowej Rady Sądownictwa, pozostali kandydaci ubiegający się o
stanowisko sędziego Sądu Rejonowego […] w tym postępowaniu nominacyjnym
nie spełniają natomiast w tak dużym stopniu kryteriów wyboru. Krajowa Rada
Sądownictwa, uwzględniając łącznie wszystkie przesłanki i kryteria związane z
5
powołaniem na stanowisko sędziego sądu rejonowego, uznała, że referendarz U. Ż.
spełnia je w wyższym stopniu niż pozostali kandydaci.
Uczestniczka postępowania starszy referendarz B. K. złożyła odwołanie od
uchwały z dnia 10 marca 2015 r., zaskarżając tę uchwałę w całości i wnosząc o jej
uchylenie przez Sąd Najwyższy w całości i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Krajowej Radzie Sądownictwa.
W podstawach odwołania odwołująca się zarzuciła zaskarżonej uchwale
rażące naruszenie prawa materialnego, tj.:
(-) art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o KRS w zw. z art. 61 § 3 ustawy z dnia 27
lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, przez przekroczenie granic
uznania Krajowej Rady Sądownictwa przy rozpatrywaniu i ocenie kandydata do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego, skutkiem czego było
nieprzedstawienie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o
powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego […]
kandydatury odwołującej się;
(-) art. 33 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ustawy o KRS, przez jego nieuprawnione
niezastosowanie polegające na zaniechaniu przez Krajową Radę Sądownictwa
wszechstronnej i indywidualnej oceny kandydatury odwołującej się oraz jej
uzasadnienie, co w konsekwencji doprowadziło do nieprzedstawienia Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Rejonowego […]kandydatury odwołującej się;
(-) art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 w związku z art. 33 ust. 1 ustawy o KRS w związku z
art. 32 ust. 1 i art. 60 Konstytucji RP polegające na przekroczeniu granic uznania
Krajowej Rady Sądownictwa przy rozpatrywaniu i ocenie kandydatury do pełnienia
urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego oraz zaniechaniu przez Krajową
Radę Sądownictwa wszechstronnej i indywidualnej oceny kandydatury odwołującej
się, przy jednoczesnym wyborze kandydatury spełniającej w mniejszym stopniu
wymagania kwalifikacyjne, a co najwyżej na równym poziomie z tymi
zaprezentowanymi przez odwołującą się, co w konsekwencji skutkowało
nieprzedstawieniem Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o
powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego
[…]kandydatury odwołującej się, a co za tym idzie, nieuzasadnionym pozbawieniem
6
odwołującej się prawa do dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach
w rozumieniu art. 60 Konstytucji RP;
(-) art. 37 ustawy o KRS, przez jego błędną wykładnię przejawiającą się w
uznaniu przez Krajową Radę Sądownictwa, że przy uwzględnieniu faktu zgłoszenia
się na jedno stanowisko sędziowskie więcej niż jednego kandydata, Rada mogła
zaniechać wszechstronnego i indywidualnego rozpatrzenia i oceny kandydatury
odwołującej się w rozumieniu art. 33 ust. 1 ustawy o KRS oraz zupełnym
nieuzasadnieniu odmowy, co doprowadziło do nieuprawnionego nieprzedstawienia
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia
urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego […] kandydatury odwołującej
się.
Krajowa Rada Sądownictwa wniosła o oddalenie odwołania w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wstępnie Sąd Najwyższy uważa za stosowne przypomnieć, że zgodnie z
art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie
Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714 ze zm., dalej ustawa o KRS), uczestnik
postępowania może odwołać się do Sądu Najwyższego z powodu sprzeczności
uchwały Rady z prawem, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Wynikające z
tego przepisu prawo zaskarżenia uchwał Rady dotyczy zatem uchwał
podejmowanych w sprawach należących do jej kompetencji, w tym w wymienionych
w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o KRS sprawach o rozpatrzenie i ocenę kandydatów do
pełnienia urzędu na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego oraz stanowiskach
sędziowskich w sądach powszechnych, sądach administracyjnych i sądach
wojskowych. Wypada też dodać, że stosownie do art. 44 ust. 3 ustawy o KRS do
postępowania przed Sądem Najwyższym w sprawach z odwołań od uchwał Rady
stosuje się przepisy Kodeku postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej (poza
art. 871
k.p.c. ustanawiającym przymus adwokacko-radcowski w występowaniu
przed tymże Sądem). Odesłanie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o
skardze kasacyjnej determinuje więc sposób wyznaczenia granic rozpoznania
przez Sąd Najwyższy sprawy zainicjowanej odwołaniem uczestnika postępowania.
7
Stosownie do art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje bowiem skargę
kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, a z urzędu bierze
pod rozwagę tylko nieważność postępowania.
Odnośnie do granic zaskarżenia wypada stwierdzić, że odwołanie wniesione
w rozpoznawanej sprawie, co jednoznacznie wynika z jego treści, dotyczy całości
uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 10 marca 2015 r. Tymczasem,
odwołująca się mogła zaskarżyć tę uchwałę wyłącznie w takim zakresie, w jakim
odnosi się ona do niej oraz do kandydata, którego Rada postanowiła przedstawić
Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku
sędziego, gdyby taki wniosek został w uchwale sformułowany. Tylko w tym zakresie
mógł bowiem zostać naruszony interes prawny odwołującej się, ponieważ tylko ta
część uchwały dotyczy jej praw i obowiązków. W pozostałej części zaskarżona
uchwała dotyczy natomiast kandydatów (ich praw i obowiązków), którzy –
analogicznie jak odwołująca się – nie zostali przedstawieni z wnioskiem o
powołanie, a zatem po stronie odwołującej się nie występował żaden interes
prawny w kwestionowaniu tej części uchwały. Mogli to uczynić, przez wniesienie
własnych odwołań do Sądu Najwyższego, tylko ci uczestnicy postępowania, których
nazwiska zostały wymienione w punkcie I podpunkcie 2 uchwały. Jeśli zaś tego nie
uczynili, to uchwała w części obejmującej rozstrzygnięcia o nieprzedstawieniu ich
wniosków o powołanie do pełnienia urzędu sędziego stała się prawomocna (art. 43
ust. 2 ustawy o KRS). W tej sytuacji należy uznać, iż oceniane odwołanie w
zakresie, w jakim nie odnosi się do odwołującej się oraz kandydata wybranego
przez Radę, jest niedopuszczalne, wobec czego musi podlegać odrzuceniu na
podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS. Kierując się
tymi argumentami, Sąd Najwyższy orzekł zatem, jak w punkcie drugim sentencji
swego wyroku.
Określając z kolei przedmiotowy zakres rozpoznania ocenianego odwołania,
Sąd Najwyższy w obecnym składzie za nadal aktualny uznaje pogląd judykatury
wyrażany na gruncie art. 13 ust. 2 dawnej ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej
Radzie Sądownictwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67 ze zm.),
będącego odpowiednikiem art. 44 ust. 1 obecnej ustawy o KRS, zgodnie z którym
zakres kognicji Sądu Najwyższego w ramach oceny uchwał Krajowej Rady
8
Sądownictwa obejmuje wyłącznie badanie, czy uchwała nie pozostaje w
sprzeczności z prawem. Oznacza to przede wszystkim, że Sąd Najwyższy nie ma
kompetencji do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji kandydata na sędziego
(a tym bardziej jego kontrkandydatów). Przedmiotem badania ze strony Sądu
Najwyższego pozostaje zatem procedura podejmowania uchwały przez Krajową
Radę Sądownictwa, a nie przesłanki, które zadecydowały o jej treści (por. wyroki
Sądu Najwyższego: z dnia 15 lipca 2009 r., III KRS 7/09 i III KRS 11/09,
niepublikowane, oraz z dnia 20 października 2009 r., III KRS 13/09, ZNSA 2011 nr
11, poz. 93). Wypada również dodać, że jak zauważył Trybunał Konstytucyjny w
uzasadnieniu wyroku z dnia 27 maja 2008 r., SK 57/06 (OTK-A 2008 nr 4, poz. 63),
ani szczególna, konstytucyjna, pozycja ustrojowa KRS, ani fakt, że w myśl art. 12
ust. 5 ustawy o KRS w postępowaniu przed Radą nie stosuje się przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego, nie odbierają postępowaniu przed Radą
w sprawach indywidualnych, dotyczących powołania na stanowiska sędziowskie,
charakteru postępowania administracyjnego. Przedmiot postępowania w kwestii
oceny kandydata i przedstawienia wniosku o jego powołanie na stanowisko
sędziego ma charakter sprawy w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. I jako taka
powinna podlegać kontroli sądowej w zakresie właściwym tego rodzaju sprawom,
tj. pod kątem legalności, przestrzegania stosownych procedur prawnych. Zgodzić
się natomiast należy ze stanowiskiem, że merytoryczna ingerencja sądu w
rozstrzygnięcia Rady byłaby niedopuszczalna, wkraczałaby bowiem w sferę
szczególnego władztwa Rady, wynikającego z samych norm konstytucyjnych.
Jednakże kontrola sądowa przestrzegania praw obywateli, w rozważanym wypadku
praw wynikających z art. 60 Konstytucji, tj. prawa równego dostępu do służby
publicznej, a zatem w sprawach prowadzenia naboru na podstawie przejrzystych
kryteriów selekcji kandydatów i obsadzania poszczególnych stanowisk w służbie
publicznej, jest, w myśl art. 45 ust. 1 Konstytucji, konieczna.
W konsekwencji takiego ukształtowania kognicji Sądu Najwyższego w
zakresie kontroli postępowania dotyczącego przedstawienia Prezydentowi RP
wniosku o powołanie sędziego, kontrola sądowa obejmuje w szczególności
badanie, czy Rada przestrzegała w danym postępowaniu jednolitych kryteriów
oceny kandydata oraz procedur postępowania związanych z oceną kandydatury i
9
przedstawiania wniosku Prezydentowi. Analiza tego, czy uchwała nie pozostaje w
sprzeczności z prawem, obejmuje także kontrolę przestrzegania przez Radę innych
wymagań prawnych, w tym np. ustawowych warunków powoływania na stanowisko
sędziego, sprecyzowanych w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju
sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) oraz ogólnych reguł
proceduralnych obowiązujących w postępowania przed tym organem, określonych
w przepisach rozdziału 3 ustawy o KRS.
Przechodząc do oceny podstaw odwołania wniesionego w niniejszej sprawie
od uchwały Rady z dnia 10 marca 2015 r., Sąd Najwyższy stwierdza, że jest ono
oparte na zarzutach naruszenia przepisów art. 32 ust. 1 i art. 60 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 33 ust. 1, art. 37, art. 42
ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Sąd Najwyższy zauważa zatem, że art. 32 ust. 1 Konstytucji RP statuuje
zasadę równości wszystkich wobec prawa i równości traktowania wszystkich przez
władze publiczne oraz zakazuje dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub
gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Z tego względu kontrola sądowa
postępowania przed Radą w zakresie jej zgodności z tym przepisem powinna
sprowadzać się do oceny, czy wszyscy kandydaci uczestniczący w procedurze
konkursowej byli traktowani jednakowo oraz czy żaden z nich nie był w jakikolwiek
sposób dyskryminowany. Przedmiotem ochrony wynikającej z art. 60 Konstytucji
RP jest zaś przede wszystkim formalny aspekt dostępu do służby, związany z
przestrzeganiem jednolitych kryteriów i procedur postępowania, a nie sama ocena
kwalifikacji czy też wiarygodności danej osoby z punktu widzenia kryteriów
stosowanych w ramach tego postępowania. Dlatego sądowa kontrola dokonywana
przez pryzmat wymienionego przepisu nie stwarza (co już było zresztą
podnoszone) podstaw do wkraczania w zakres kompetencji Krajowej Rady
Sądownictwa, ponieważ mogłoby to oznaczać naruszenie konstytucyjnych
uprawnień i kompetencji Rady wynikających z art. 179 Konstytucji. Ochrona
sądowa udzielana kandydatowi na określone stanowisko sędziowskie winna zatem
obejmować kontrolę postępowania przed Radą pod względem jego zgodności z
prawem, a więc musi być ograniczona do oceny zgodności z prawem zastosowanej
in casu procedury oceny kandydatury bądź kandydatur i w efekcie przedstawienia
10
Prezydentowi RP wniosku o powołanie lub odmowy objęcia danego kandydata
takim wnioskiem. Poddanie kontroli sądowej wyników postępowania przed KRS w
takiej indywidualnej sprawie nie może natomiast oznaczać, że sąd uczestniczyłby w
decydowaniu o obsadzie określonego stanowiska sędziowskiego.
Powołany również w podstawach zaskarżenia art. 33 ust. 1 ustawy o KRS
zobowiązuje z kolei Krajową Radę Sądownictwa, aby przed podjęciem uchwały w
indywidualnych sprawach należących do jej kompetencji, wszechstronnie rozważyła
sprawę, na podstawie udostępnionej dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników
postępowania lub innych osób, jeśli zostały złożone. Regulacja zawarta w tym
przepisie koresponduje więc z obowiązkami Rady wynikającymi z art. 2 Konstytucji
RP. Dlatego naruszenie art. 33 ust. 1 ustawy o KRS może polegać na pominięciu
istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności wynikających z owej dokumentacji
lub wyjaśnień, albo dokonaniu ustaleń sprzecznych z tymże materiałem.
Co do art. 42 ust. 1 ustawy o KRS należy zaś zauważyć, że stanowi on, iż
uchwały Rady w sprawach indywidualnych wymagają uzasadnienia. Przepis ten nie
określa jednak wymaganej treści uzasadnienia. Dlatego też przy jego wykładni
należy kierować się zdrowym rozsądkiem, mając w szczególności na uwadze
funkcje i cele przedmiotowe uzasadnienia. Oczywiste jest zaś to, że uzasadnienie
uchwały Rady nie może być powtórzeniem treści całego zgromadzonego materiału
sprawy. Z punktu widzenia prawnej ochrony interesów poszczególnych kandydatów
trzeba przyjąć, że Rada nie ma obowiązku szczegółowego opisywania każdego z
nich, wystarczające jest dokładne przedstawienie kandydata lub kandydatów
wybranych przez Radę. Każdy z pozostałych kandydatów zna własną sytuację
(oceny egzaminacyjne, wyniki głosowania w sądzie, opinie etc.), może zatem
porównać ją z osiągnięciami kandydatów wybranych przez Radę. Może też
samodzielnie ocenić, czy niewybranie go przez Radę było uzasadnione. Dla
ochrony interesów tych kandydatów nie jest konieczne posiadanie szczegółowych
informacji dotyczących kandydatów niewybranych przez Radę. Nadto, nie ma
podstaw do uznania słuszności tezy, że skoro Rada nie zamieściła w uzasadnieniu
szczegółowej charakterystyki takich kandydatów, to tym samym nie dokonała
wnikliwej analizy ich kandydatur, biorąc przy tym pod uwagę także stanowisko
zespołu. Nie przemawiają za tym bowiem ani reguły wnioskowania logicznego, ani
11
żadne domniemanie faktyczne (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 czerwca
2012 r., III KRS 15/12, LEX nr 1274982, z dnia 4 lipca 2012 r., III KRS 16/12, OSNP
2013 nr 19-20, poz. 241 oraz z dnia 12 czerwca 2013 r., III KRS 201/13, LEX nr
1402636). Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela także stanowisko zajęte w
wyroku z dnia 21 sierpnia 2012 r., III KRS 21/12 (LEX nr 1619766), iż uzasadnienie
uchwały Krajowej Rady Sądownictwa ograniczone do szczegółowego
przedstawienia kandydatur wybranych w głosowaniu nie stanowi naruszenia prawa.
Uchwała jest aktem podejmowanym przez organ kolegialny. Wyniki takiego
głosowania zaś trudno przedstawić w formie uzasadnienia, choćby z tego względu,
że niemożliwe jest jednoznaczne ustalenie rzeczywistych intencji głosujących. W
takim przypadku kontrola sądowa musi ograniczyć się do oceny, czy zachowane
były podstawowe reguły proceduralne. Jest to sytuacja podobna do spotykanej w
postępowaniu przed sądami administracyjnymi w sprawach zainicjowanych
wniesieniem odwołania od decyzji Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i
Stopni Naukowych w przedmiocie nadania stopnia naukowego i tytułu naukowego,
w których sąd administracyjny nie jest kompetentny do merytorycznej kontroli
recenzji stanowiących podstawę decyzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26
kwietnia 1996 r., III ARN 86/95, OSNAPiUS 1996 nr 21 poz. 315; wyroki
Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 października 1999 r., I SA 813/99,
LEX nr 46279; z dnia 22 listopada 2007 r., I SA/Wa 1292/07, LEX nr 433773 i z
dnia 30 maja 2008 r., I OSK 212/08, LEX nr 505357 oraz wyrok Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 maja 2010 r., I SA/Wa 106/10,
LEX/el. 2010, z glosą M. Karpiuka). Należy więc uznać, iż niezaprezentowanie w
uzasadnieniu uchwały szczegółowej charakterystyki kandydatów, których Rada
postanowiła nie przedstawić Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie na
stanowisko sędziego nie narusza art. 42 ust. 1 ustawy o KRS. Dlatego też
sformułowane w odwołaniu zarzuty naruszenia tego przepisu oraz art. 37 ustawy o
KRS Sąd Najwyższy uznaje za nieuzasadnione.
Odnosząc się natomiast do pozostałych zarzutów odwołania, Sąd Najwyższy
stwierdza, iż Rada, rozpatrując i oceniając kandydatury zgłoszone na wolne
stanowiska sędziowskie w Sądzie Rejonowym […], dysponowała obszerną
dokumentacją dotyczącą poszczególnych osób biorących udział w konkursie oraz
12
listą rekomendacyjną Zespołu członków Rady, sporządzoną po zapoznaniu się z tą
dokumentacją. Wbrew twierdzeniom odwołującej się, kryteria, którymi kierowała się
Rada, podejmując decyzję o przedstawieniu Prezydentowi RP konkretnych osób z
wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego w Sądzie
Rejonowym […], są wyraźnie określone w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały i
wynikają ze szczegółowego umotywowania przyczyn dokonanego wyboru. Nie
wiadomo zatem, na czym odwołująca się opiera sugestię, jakoby Rada zaniechała
stosowania przy ocenie kandydatów wyłącznie jednolitych, obiektywnych i
przejrzystych kryteriów, takich jak bardzo dobre wykształcenie, doświadczenie
zawodowe, ocena środowiska sędziowskiego.
Rada wyjaśniła bowiem, że za kryteria decydujące o wyborze kandydatki, co
do której została podjęta uchwała o przedstawieniu z wnioskiem o powołanie do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego w Sądzie Rejonowym […], uznała
wyróżniającą ocenę kwalifikacyjną, liczne równie pozytywne opinie przełożonych
oraz osób z nią współpracujących, obszerną i pogłębioną wiedzę merytoryczną,
odpowiednie doświadczenie zawodowe i staż pracy, a ponadto najwyższe poparcie
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Sądu okręgu Sądu Okręgowego w […].
Wypada w tym miejscu stwierdzić, że poparcie, jakie poszczególni kandydaci
uzyskali w „środowisku sędziowskim”, jest bez wątpienia ustawową przesłanką
oceny kandydata na urząd sędziego i przewidziano ją w przepisach regulujących
tryb postępowania nominacyjnego przed KRS (art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy o KRS).
Wyniki głosowania w kolegium i zgromadzeniu ogólnym sędziów właściwego sądu
(„poparcie środowiska sędziowskiego”) nie wiążą wprawdzie KRS przy
dokonywaniu oceny kandydata na wolne stanowisko sędziowskie, jednakże są
istotne z punktu widzenia art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy o KRS, gdyż stanowią jedno z
ustawowych kryteriów rzutujących na ocenę predyspozycji kandydatów do pełnienia
urzędu na obsadzanym stanowisku sędziego. Dlatego też KRS powinna nawet
odpowiednio umotywować swój wybór wówczas, gdy dotyczył on osoby, która
uzyskała mniejsze poparcie środowiska zawodowego (por. wyroki Sądu
Najwyższego: z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS 24/09, LEX nr 737271; z dnia 15
stycznia 2013 r., III KRS 33/12, LEX nr 1294479 oraz z dnia 15 maja 2013 r.,
III KRS 197/13, Legalis nr 750374).
13
Reasumując ten wątek rozważań, Sąd Najwyższy stoi zatem na stanowisku,
że zaprezentowana w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały ocena kandydatur, wbrew
odmiennemu stanowisku odwołującej się, jest wynikiem wszechstronnego
rozważenia przez Krajową Radę Sądownictwa wszystkich aspektów sprawy i nie
można przypisać jej cech dowolności, która stanowiłaby naruszenie art. 33 ust. 1
ustawy o KRS. Z tych samych przyczyn nie może być również uzasadniony zarzut
naruszenia art. 32 ust. 1 (w kontekście wynikającej z niego zasady równości wobec
prawa i równości traktowania wszystkich przez władze publiczne) oraz art. 60
Konstytucji RP, zwłaszcza że – co już wcześniej zostało podkreślone –
przedmiotem ochrony wynikającej z tych przepisów jest przede wszystkim formalny
aspekt dostępu do służby, związany z przestrzeganiem jednolitych kryteriów i
procedur postępowania, a nie sama ocena kwalifikacji czy też wiarygodności danej
osoby z punktu widzenia kryteriów stosowanych w ramach tego postępowania.
Dokonywana przez Sąd Najwyższy kontrola sądowa nie stwarza więc podstaw do
wkraczania w zakres kompetencji Krajowej Rady Sądownictwa w tych kwestiach,
ponieważ mogłoby to oznaczać naruszenie konstytucyjnych uprawnień i
kompetencji Rady wynikających z art. 179 Konstytucji. Zdaniem Sądu
Najwyższego, zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały wyjaśnienia Rady nie
zawierają również niczego, co można by uznać za dyskryminację odwołującej się,
świadczącą o naruszeniu art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
Zdaniem Sądu Najwyższego, uzasadnienie uchwały podjętej w
przedmiotowej sprawie oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed
Radą pozwalają również przyjąć, że rozstrzygnięcie, które zapadło w
kwestionowanej uchwale, zostało podjęte po wszechstronnym rozważeniu całości
zgromadzonego materiału dowodowego i z zachowaniem prawidłowego toku
postępowania przed Radą.
Podniesione w odwołaniu zarzuty sprzeczności zaskarżonej uchwały z art. 3
ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 33 ust. 1 ustawy o KRS są bezzasadne także z tej
przyczyny, że podstawą odwołania od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa nie
mogą być - stanowiące wyraz subiektywnych odczuć odwołującego się - zarzuty,
które dotyczą ustalenia faktów lub oceny dowodów w sprawie (art. 3983
§ 3 k.p.c. w
związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS). A taki właśnie charakter ma wyrażone przez
14
odwołującą się przekonanie o wyższości jej niektórych przymiotów (znacznie
dłuższy staż pracy). Z tej też przyczyny subiektywne poczucie pokrzywdzenia
kandydatki do objęcia wolnego stanowiska sędziego nie stanowi usprawiedliwionej
podstawy odwołania od uchwały KRS o nieprzedstawieniu Prezydentowi RP
wniosku o powołanie na wakujące stanowisko sędziowskie, jeżeli odwołująca się
nie wskazała uzasadnionych zarzutów, które potwierdzałyby rzeczywiste
stosowanie wobec jej kandydatury nierównych lub dyskryminujących go kryteriów
dostępu do wakujących stanowisk sędziowskich w porównaniu do innych
kandydatur zgłoszonych w tej samej procedurze konkursowej (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2012 r., III KRS 21/12, LexPolonica nr 6202466).
Weryfikacja kwalifikacji poszczególnych kandydatów ubiegających się o stanowiska
sędziowskie należy wyłącznie do Rady, a podstaw do twierdzenia, że zostały
przekroczone granice swobodnego uznania, nie mogą stanowić odmienne - z
natury subiektywne - zapatrywania w odniesieniu do własnych osiągnięć, walorów i
przymiotów.
W tym stanie rzeczy uchylają się spod kognicji Sądu Najwyższego
twierdzenia odwołującej się, że to właśnie ona spełnia niektóre wymogi w stopniu
znacznie przewyższającym minimalne ustawowe oraz posiada znacznie większe
doświadczenie zawodowe z zakresu sądownictwa od kandydatki wybranej, zaś
KRS dokonała niesprawiedliwej oceny materiału dowodowego. Należy również
podkreślić, że Krajowa Rada Sądownictwa w toku analizowanego postępowania
miała za zadanie wskazać i przedstawić Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie
do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego tylko jedną kandydaturę spośród
kilkudziesięciu, z których większość (w tym także odwołująca się) z całą pewnością
posiadała przymioty świadczące o tym, iż nie tylko spełnia formalne (ustawowe)
przesłanki, ale również – przy uwzględnieniu określonych kryteriów oceny – jest
merytorycznie przygotowana do objęcia stanowiska, o które się ubiegała. Mówiąc
lapidarnie, Rada (co sama przyznała w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały)
dokonywała więc wyboru pomiędzy dobrymi i bardzo dobrymi kandydatami, przy
czym kandydatura odwołującej się w żadnym razie nie została przez Radę
zdyskwalifikowana.
15
Wobec bezzasadności podstaw i zarzutów odwołania, Sąd Najwyższy
orzekł zatem o jego oddaleniu na mocy art. 39814
k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3
ustawy o KRS.
kc