Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PO 3/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Iwulski (przewodniczący)
SSN Dawid Miąsik (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z odwołania E. C.
od decyzji Prokuratora Generalnego 14 z dnia 1 kwietnia 2015 r. dotyczącej nie
wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora po dniu 30 kwietnia
2015 roku.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 15 lipca 2015 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Prokurator Generalny decyzją z 1 kwietnia 2015 r. nie wyraził zgody na
dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 roku życia przez
Prokurator Prokuratury Okręgowej E.C. (skarżąca). Wydając decyzję załatwiającą
odmownie wniosek skarżącej o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska
prokuratora do 1 maja 2016 r., Prokurator Generalny podkreślił, że możliwość
pozostania na stanowisku prokuratora po osiągnięciu wieku obligującego do
2
przeniesienia prokuratora w stan spoczynku ma charakter wyjątkowy. Z możliwości
tej można korzystać w przypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami,
mającymi oparcie w interesie służby lub prokuratora. Zdaniem Prokuratora
Generalnego podniesione we wniosku skarżącej argumenty nie okazały się na tyle
doniosłe, aby zasadne było odstępstwo od ustawowej reguły przechodzenia
prokuratorów w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia. Prokurator
Generalny miał na względzie, że Prokurator Okręgowy w […] nie wskazał w swojej
pozytywnej opinii co do wyrażenia zgody szczególnych okoliczności
przemawiających za niezbędnością dalszego zatrudniania skarżącej. Prokurator
Generalny miał także na uwadze sytuację kadrową w okręgu […]. Jego zdaniem,
analiza potrzeb etatowych oraz stanu kadry orzeczniczej w Prokuratorze Okręgowej
w […] uzasadnia kontynuowanie polityki kadrowej opierającej się na wymianie
pokoleniowej kadr prokuratorskich, związanej z osiąganiem przez prokuratorów
wieku umożliwiającego korzystanie im ze stanu spoczynku, a z drugiej strony z
możliwością przejęcia tej służby przez innych doświadczonych prokuratorów oraz
zapewnienia etatów dla nowych kadr prokuratorskich. Celem Prokuratora
Generalnego jest zmniejszenie liczby wieloletnich delegacji prokuratorów do
Prokuratury Okręgowej w […] poprzez umożliwienia awansu zawodowego
prokuratorom prokurator rejonowych oraz umożliwienie asesorom przystąpienia do
konkursu na stanowisko prokuratorskie.
E. C. zaskarżyła decyzję Prokuratora Generalnego odwołaniem w całości.
Podniosła, że decyzja ta jest dla niej niezrozumiała, krzywdząca a przedstawione w
jej uzasadnieniu argumenty są nieprzekonujące. Podniosła, że wniosek o
wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora został poparty
przez Prokuratora Okręgowego, który uznał pracę odwołującej się za niezwykle
istotną dla prawidłowego funkcjonowania Wydziału […] Prokuratury Okręgowej w
[…]. Wniosek odwołującej się został także pozytywnie zaopiniowany przez
Kolegium Prokuratorów Prokuratury Okręgowej, Prokuratora Apelacyjnego oraz
Krajową Radę Prokuratorów. Decyzja Prokuratora Generalnego jest arbitralna i
pomija całkowicie ocenę przydatności skarżącej, sporządzoną przez jej
bezpośredniego przełożonego. Skarżąca podniosła także, że długotrwałość
procedur konkursowych powoduje, że w ciągu roku (do 30 kwietnia 2016 r., tj. do
3
końca okresu objętego wnioskiem) nie zostaną zlikwidowane wakaty w
Prokuraturze Okręgowej w […]. W tej sytuacji pozostawienie jej na stanowisku
prokuratora nie uniemożliwia objęcia stanowiska przez innych prokuratorów.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Odwołanie okazało się nieuzasadnione.
Na wstępie przypomnieć należy, że rozpoznając w trybie art. 62a ust. 3a
ustawy o prokuraturze odwołanie prokuratora od decyzji Prokuratora Generalnego
odmawiającej zgody na dalsze zajmowanie stanowiska, Sąd Najwyższy nie może
wkraczać w ustawowe kompetencje Prokuratora Generalnego i dokonywać oceny,
czy zainteresowany prokurator ma nadal sprawować swoją funkcję (wyrok Sądu
Najwyższego z 2 marca 2012 r., III PO 9/11). Sąd Najwyższy bada jedynie, czy
decyzja Prokuratora Generalnego nie jest arbitralna lub podjęta przy użyciu
niedozwolonych kryteriów.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, możliwość
dalszego pozostawania na stanowisku prokuratora stanowi wyjątek, uzasadniony
wyłącznie szczególnymi okolicznościami podyktowanymi interesem służby lub
leżącymi po stronie prokuratora (wyrok Sądu Najwyższego z 22 lipca 2014 r., III PO
3/14 i powołane tam orzecznictwo). Wyważenie tych okoliczności zostało
pozostawione Prokuratorowi Generalnemu, do którego należy ostateczne
rozstrzygnięcie w sprawie wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska
prokuratorskiego. Prokurator wnioskujący o dalsze zajmowanie stanowiska nie ma
roszczenia o przedłużenie stosunku służby. W odwołaniu od negatywnej decyzji
może jedynie podważać legalność lub zasadność motywów, które doprowadziły do
jej podjęcia. Decyzja Prokuratora Generalnego, ma więc charakter uznaniowy, choć
nie może być podjęta w sposób zupełnie dowolny, bez uwzględnienia okoliczności
przemawiających zarówno za, jak i przeciwko udzieleniu zgody.
Podstawowym celem unormowania art. 62a ustawy o prokuraturze jest
ochrona interesu publicznego, przez przedłużenie stanu czynnego służby
prokuratora, gdy zachodzą szczególne potrzeby (wyrok Sądu Najwyższego z 11
maja 2011 r., III PO 2/11). Ów interes służby wyraża się w takim kierunku
4
prowadzenia polityki kadrowej, która uwzględnia pokoleniową wymianę kadr
prokuratorskich, związaną z jednej strony z osiąganiem przez prokuratorów wieku
umożliwiającego im skorzystanie ze stanu spoczynku, a z drugiej strony z potrzebą
umożliwienia przejęcia tej służby przez innych doświadczonych prokuratorów, a
także zapewnienia etatów dla nowych kadr prokuratorskich (wyroki Sądu
Najwyższego z 13 maja 2010 r., III PO 1/10 i z 3 marca 2011 r., II PO 13/10). W
orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko, zgodnie z którym
wymiana pokoleniowa prokuratorów jest przesłanką, którą Prokurator Generalny
może brać pod uwagę przy ocenie zasadności wniosku prokuratora o wyrażenie
zgody na dalsze zajmowanie stanowiska (wyroki Sądu Najwyższego z 3 marca
2011 r., III PO 12/10; z 6 października 2011 r., III PO 3/11; z 24 stycznia 2012 r., III
PO 7/11 i z 14 lutego 2012 r., III PO 8/11). Odpowiednio przeprowadzona „wymiana
pokoleniowa” jest dopuszczalną przesłanką ustania stosunku zatrudnienia uznaną
także w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wyrok TSUE z
21 lipca 2011 r., w połączonych sprawach C-159/10 i C-160/10, Gerhard Fuchs i
Peter Kohler przeciwko Land Essen). Dlatego w judykaturze przyjmuje się, że stan
zdrowia wnioskodawcy, wiedza i doświadczenie zawodowe, satysfakcja z pracy,
chęć uzyskania wyższej stawki awansowej wynagrodzenia czy nabycia uprawnień
do nagrody jubileuszowej mogą okazać się niewystarczające dla zaaprobowania
prośby prokuratora o dalsze zajmowania stanowiska (wyroki Sądu Najwyższego z
14 stycznia 2010 r., III PO 7/09; z 21 października 2010 r., III PO 3/10 i z 3 lutego
2011 r., III PO 9/11). Jednocześnie podstawą uznaniowej decyzji Prokuratora
Generalnego odmawiającej wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska
prokuratorskiego nie mogą być względy abstrakcyjnie ujętej "pokoleniowej wymiany
kadr prokuratorskich", lecz potrzeby i uwarunkowania polityki kadrowej odniesione
do sytuacji konkretnej jednostki organizacyjnej prokuratury (wyrok Sądu
Najwyższego z 13 maja 2010 r., III PO 1/10). Ponadto, uzasadnienie uznaniowej
decyzji powinno identyfikować nie tylko interes prokuratora zainteresowanego
dalszym zajmowaniem stanowiska po ukończeniu 65 roku życia oraz interes
publiczny (interes służby) ale także wyważać te interesy z poszanowaniem zasady
proporcjonalności i równego traktowania.
5
Zaskarżona decyzja nie spełnia w pełni powyższych wymogów, gdyż w jej
uzasadnieniu Prokurator Generalny nie przedstawił w sposób szczegółowy sytuacji
kadrowej, jaka aktualnie kształtuje się w okręgu Prokuratury Okręgowej w […].
Ograniczył się do stwierdzenia, że prokuratura ta dysponuje limitem 138 etatów, z
czego 16 jest nieobsadzonych (konkursy ogłoszono na 10 wakatów). W dalszej
kolejności wyjaśnił, że w okręgu tej jednostki prokuratury zatrudnionych jest 27
asesorów, którzy posiadają już uprawnienia do powołania na pierwsze stanowisko
prokuratorskie, zaś 24 prokuratorów prokuratury rejonowej jest na delegacji w
Prokuraturze Okręgowej w […].
Nie mniej nawet tak szczątkowa analiza sytuacji kadrowej jest zdaniem Sądu
Najwyższego wystarczająca do oddalenia odwołania, gdyż wbrew zarzutom
skarżącej decyzja Prokuratora Generalnego nie została podjęta z przekroczeniem
granic swobodnego uznania. W ocenie Sądu Najwyższego zestawienie treści
uzasadnienia z aktami sprawy uzasadnia konkluzję, że Prokurator Generalny
rozpoznając wniosek skarżącej dokonał analizy wszystkich okoliczności sprawy.
Nie negując wiedzy skarżącej, jej długoletniego doświadczenia oraz dobrego stanu
zdrowia, Prokurator Generalny zauważył, że przesłanki te nie mają
nadzwyczajnego charakteru i nie przeważają nad dobrem służby, rozumianym jako
potrzeba pokoleniowej wymiany kadr w zatrudniającej wnioskodawczynię jednostce
organizacyjnej. Ponadto, Prokurator Generalny podniósł, że w swojej pozytywnej
opinii Prokurator Okręgowy nie wskazał szczególnych okoliczności
przemawiających za niezbędnością dalszego zatrudniania skarżącej.
Sąd Najwyższy podkreśla, że skoro możliwość dalszego pozostawania na
stanowisku prokuratora po ukończeniu 65 roku życia traktowana jest jako wyjątek,
to odstępstwo od zasady przechodzenia prokuratora w stan spoczynku w ustawowo
określonym wieku musi być uzasadniona szczególnymi okolicznościami. W
niniejszej sprawie takich okoliczności brak. We wniosku skarżącej nie
przedstawiono żadnych szczególnych okoliczności odnoszących się do osobistej
sytuacji prokuratora, które wymagałaby szczegółowego wyważenia przy
uwzględnieniu zdefiniowanego powyżej interesu służby. Ograniczono się do
informacji o stanie zdrowia, odbytych ostatnio szkoleniach, aktualnie
wykonywanych obowiązkach, długoletnim stażu, samopoczuciu skarżącej. Z kolei w
6
pozytywnej dla skarżącej opinii Prokuratora Okręgowego w […] pozytywnie
oceniono doświadczenie, charakter i cechy osobiste skarżącej oraz uznano ją za
ważne ogniwo w pracy w Wydziale […] PO. Jednakże Prokurator Okręgowy
ograniczył się tylko do prezentacji zakresu zadań skarżącej, jako jednego z
prokuratorów wykonujących zadania w Dziale […]. W opinii tej nie przedstawiono
wywodu, z którego wynikałoby, i do czego Prokurator Generalny musiałby się
odnieść w uzasadnieniu decyzji, że interes służby oceniany z perspektywy
Prokuratury Okręgowej w […] przemawia za dalszym zajmowaniem przez skarżącą
stanowiska prokuratora Prokuratury Okręgowej.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.