II CSK 597/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-10-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CSK 597/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Bank […]przeciwko C. Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością
z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej Polskiego Biura
Finansowego "S." Spółki Akcyjnej
o zapłatę kwoty 2.000.000 zł,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 20 sierpnia 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 31 marca 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 3 czerwca 2013 r., wydanym w sprawie
z powództwa Banku […] przeciwko C. sp. z o.o., z udziałem interwenienta
ubocznego po stronie pozwanej - Polskiego Biura Finansowego „S." S.A., uchylił w
całości nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym z dnia 27 października
2010 r. i oddalił powództwo.
Ustalił, że w dniu 6 kwietnia 2000 r. została zawarta między Bankiem
a Spółką Polskie Biuro Finansowe „S.” S.A. umowa, na podstawie której został
udzielony kredyt w kwocie 1 890 073,33 EURO. W dniu 21 listopada 2000 r. został
sporządzony do niej aneks nr 1, w którym strony uzgodniły zmianę jej § 15 - w
zakresie oznaczenia sposobów zabezpieczenia spłaty udzielonego kredytu, w tym
między innymi strony uzgodniły dokonanie obciążenia w postaci hipoteki kaucyjnej
w księgach wieczystych obejmujących nieruchomości wskazane w pozwie. W dniu
15 lutego 2001 r. do umowy kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 r. został
sporządzony kolejny aneks oznaczony nr 2, na podstawie którego strony dokonały
zmiany umowy w zakresie oznaczenia wysokości odsetek od kwoty kredytu.
W dniu 9 października 2000 r. Bank sporządził pisemne zaświadczenie,
potwierdzające fakt udzielenia kredytobiorcy kredytu w EURO, stanowiącej
w przeliczeniu na walutę polską kwotę 7 500 000 zł, na podstawie umowy
kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 r. o numerze umowy 2000/473001, przy czym
z zaświadczenia tego wynikało, że strony ustaliły, iż zostanie ustanowiona hipoteka
kaucyjna bezterminowa do maksymalnej kwoty 1 000 000 zł, na nieruchomości
położonej w Ł. przy zbiegu ulic […], dla której prowadzona jest księga wieczysta
przez Sąd Rejonowy w Ł., stanowiąca wtedy własność „G." sp. z o.o. W tym
samym dniu Bank wystawił kolejne zaświadczenie identyczne w swej treści z już
opisanym, dotyczące ustanowienia hipoteki kaucyjnej na nieruchomości położonej
w Ł. przy ul. R., dla której Sąd Rejonowy w Ł. prowadził księgę wieczystą […].
Aktem notarialnym z dnia 17 października 2000 r., została ustanowiona
hipoteka kaucyjna na nieruchomościach stanowiących własność „G." sp. z o.o.
położonych w Ł., dla których prowadzone były księgi wieczyste. W każdym
przypadku hipoteka kaucyjna została wpisana do kwoty 1 000 000 zł i stanowiła
zabezpieczenie kredytu udzielonego na podstawie okazanej przez właściciela
3
nieruchomości przy sporządzaniu aktu notarialnego umowy kredytowej z dnia
6 kwietnia 2000 r. o nr 2000/473001.
Bank, ze względu na zaprzestanie spłaty kredytu przez kredytobiorcę,
wszczął przeciwko dłużnikowi Spółce Polskie Biuro Finansowe „S." S.A.
postępowanie egzekucyjne prowadzone w sprawie […], które postanowieniem
komornika z dnia 1 października 2009 r. zostało umorzone wobec stwierdzenia
bezskuteczności egzekucji. W dniu 22 czerwca 2010 r. Bank wystawił wyciąg z
ksiąg bankowych, z którego wynikało istnienie zadłużenia Spółki Polskie Biuro
Finansowe „S." S.A. z tytułu umowy kredytowej nr 2000/653001 z dnia 6 kwietnia
2000 r. w wysokości 8 505 406,44 zł, z czego kwota 4 192 460,88 zł stanowi
należność główną, a kwota 4 312 945, zł to ustawowe odsetki. Pismami z dnia 17
lutego 2010 r. i z dnia 29 marca 2010 r. Bank wezwał pozwaną C.sp. z o.o. do
zapłaty części zadłużenia z tytułu istniejących na stanowiących własność pozwanej
nieruchomościach hipotek kaucyjnych tj. do kwot po 1 000 000 zł.
W dniu 26 czerwca 2000 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników „G. "
sp. z o.o. podjęło uchwałę o wyrażeniu zgody na obciążenie hipoteką kaucyjną
dwóch nieruchomości, stanowiących własność spółki, położonych w Ł. przy zbiegu
ulic […] oraz przy ul. R. do kwot po 1.000.000 zł, na warunkach ściśle określonych
w umowie kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 r. o nr 2000/473001.
W dniu 22 grudnia 2000 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników „G. " sp. z o.o.
podjęło uchwałę o nie wyrażeniu zgody na obciążenie hipoteką kaucyjną dwóch
nieruchomości, stanowiących własność spółki, położonych w Ł. przy zbiegu ulic […]
oraz przy ul. R. do kwot po 1.000.000 zł., na warunkach wynikających z umowy
kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 roku o numerze 2000/653001.
Aktualnym właścicielem nieruchomości położonych w Ł. przy zbiegu ulic […]
oraz przy ul. R. jest pozwana C. sp. z o.o.
W świetle tych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy uznał powództwo
skierowane do dłużnika rzeczowego za bezzasadne. Podniósł, że umowa kredytu
powinna być zawarta na piśmie. Jest to forma ad probationem, co oznacza, że brak
jej zastosowania nie skutkuje nieważnością umowy. Strony umowy kredytu
bankowego mogą w granicach ustawowych uregulować kwestię zmian umowy i jej
4
wypowiedzenia w sposób najlepiej odpowiadający ich potrzebom i funkcjonalności
kredytu. Wskazał, że strony umowy kredytu zastrzegły możliwość dokonywania jej
zmian wyłącznie w formie pisemnej. W związku z powyższym dla oceny prawnej
skuteczności zmian umowy dokonywanych w tej formie lub bez jej zachowania
zastosowanie ma art. 77 k.c. Zauważył, że kontrowersyjny jest jednak problem
zmiany umów, które powinny być zawarte na piśmie. Ustawodawca nie rozstrzyga
bowiem, jakie są konsekwencje niezachowania formy pisemnej czynności
modyfikującej. Rygor zachowania formy pisemnej może być interpretowany
dwojako. Po pierwsze, twierdzić można, że z art. 77 § 1 k.c. wynika jedynie
wymaganie zachowania takiej samej formy czynności następczej modyfikującej, jak
czynności modyfikowanej. Przepis ten nie rozstrzyga natomiast, jakie są skutki
niezachowania formy, co wymaga odwołania się do reguł ogólnych. W świetle art.
74 k.c. wymaganie zachowania formy pisemnej bez rygoru nieważności oznacza,
że forma pisemna zastrzeżona jest ad probationem. Poza tym, można przyjąć,
że skutek niezachowania formy pisemnej dla czynności następczej modyfikującej
jest taki sam, jak niezachowania formy czynności modyfikowanej (nieważność
modyfikującej czynności następczej, jeśli czynność modyfikowana wymaga formy
pisemnej ad solemnitatem).
Odnosząc te rozważania do treści i formy umowy przedmiotowego kredytu,
Sąd Okręgowy wskazał, że oznaczenie numeryczne umowy kredytu nie stanowi jej
essentialia negotii niemniej jednak, skoro strony umowy zastrzegły formę pisemną,
dla ewentualnych zmian w tym zakresie winna być zastrzeżona zarówno w oparciu
o przepis art. 67 Prawa bankowego jak i art. 77 k.c., a także w oparciu o brzmienie
umowy łączącej strony, również forma pisemna z rygorem ad probationem.
W ocenie Sądu pierwszej instancji wprowadzenie do umowy, zwłaszcza
w odniesieniu do umów zawieranych profesjonalnie przez dany podmiot, w tym
przypadku bank, w zakresie uprawnień ustawowych i statutowych danego podmiotu,
oznaczenia numerycznego, ma znaczenie nie tylko porządkowe, ale również
identyfikacyjne, identyfikuje bowiem daną umowę i odróżnia ją od innych
zawieranych przez dany bank.
Wobec braku przedstawienia przez stronę powodową pisemnej zmiany
umowy w zakresie zmiany jej numeru, uznał za nieudowodnione twierdzenie strony
5
powodowej o tożsamości umów kredytowych zaopatrzonych różnymi numerami.
Miało to, jego zdaniem, takie znaczenie, że w obrocie prawnym istnieją dwie różne
umowy kredytowe, co ma również znaczenie materialne, skoro w wykonaniu
umowy kredytu nie następuje przeniesienie własności środków pieniężnych.
W rezultacie przyjął, że skoro umowa kredytu oznaczona numerem 2000/473001,
stanowiła podstawę dokonania ustanowienia i wpisu hipoteki kaucyjnej, jako
zabezpieczenia kredytu to nie mogła to być umowa oznaczona numerem
2000/653001.
Sąd pierwszej instancji podkreślił, że podstawą ustanowienia
przedmiotowych hipotek kaucyjnych na nieruchomościach stanowiących obecnie
własność pozwanej było z jednej strony oświadczenie Banku odnoszące się do
konkretnego stosunku zobowiązaniowego, jakim była umowa kredytowa o numerze
2000/473001 i z drugiej zaś strony oświadczenie właściciela nieruchomości
o wyrażeniu zgody na ustanowienie hipotek określonej treści dotyczących
wierzytelności z konkretnej opisanej w zaświadczeniu kredytodawcy umowy.
Według jego oceny nie może budzić wątpliwości to, że ustanowione hipoteki
kaucyjne do kwoty 1 000 000 zł na nieruchomościach położonych przy […] oraz ul.
R. nie miały zabezpieczać umowy kredytowej oznaczonej nr 2000/653001,
datowanej na dzień 6 kwietnia 2000 r., lecz zabezpieczenie hipoteczne dotyczyło
wyłącznie faktycznie zawartej w dniu 6 kwietnia 2000 r. umowy kredytowej nr
2000/473001, co wprost oraz jednoznacznie wynika z treści aktu notarialnego z
dnia 17 października 2000 r. Zauważył, że zabezpieczenie w postaci ustanowienia
hipotek kaucyjnych na przedmiotowych nieruchomościach w odniesieniu do umowy
nr 2000/653001 zostało określone dopiero w formie aneksu do tej umowy,
sporządzonego dopiero w dniu 21 listopada 2000 r. Sąd Okręgowy ponadto
podkreślił, że właściciel nieruchomości nie wyraził zgody na ponowne ustanowienie,
czy na objęcie hipotekami ustanowionymi wyłącznie na zabezpieczenie umowy
kredytowej nr 2000/473001 zabezpieczenia nowej - drugiej umowy kredytowej nr
2000/653001, w szczególności o zmienionej treści w stosunku do wcześniejszej -
pierwszej umowy kredytowej nr 2000/473001.
6
Wobec powyższego, w ocenie Sądu pierwszej instancji, strona powodowa
nie udowodniła w niniejszym postępowaniu tożsamości umów kredytowych,
a tym samym wierzytelności, które zostały zabezpieczone ustanowionymi na
nieruchomościach hipotekami kaucyjnymi.
Wyrok Sądu Okręgowego został zaskarżony przez Bank. Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 31 marca 2014 r. apelację oddalił.
Podkreślił, że powód już do pozwu dołączył dokumenty, których treść
pozostawała ze sobą we wzajemnej sprzeczności. Skoro uznawał, że w dniu
6 kwietnia 2000 roku była zawierana była tylko jedna umowa dotycząca udzielenia
kredytu walutowego Spółce Polskie Biuro Finansowe ,,S." S.A., to powinien był
wyjaśnić, dlaczego występują różnice w jej numeracji (2000/653001 -2000/473001)
i dlaczego w tekście umowy o nr 2000/653001 brak było w jej § 15 wpisu spornych
hipotek, jako prawnych zabezpieczeń kredytu, jak również z jakich przyczyn doszło
w dniu 20 listopada 2000 r. do zmiany § 15 umowy o numerze 2000/653001
poprzez wpisanie tych hipotek, skoro do ustanowienia ich jako zabezpieczenia
spłaty kredytu udzielonego umową nr 2000/473001 doszło wcześniej, bo w dniu 17
października 2000 r.
Wyraził pogląd, że w błędzie pozostaje skarżący, iż to na pozwanym
(będącym kolejnym już właścicielem nieruchomości obciążonej hipotekami) ciążył
dowód złożenia do akt sprawy oryginału bądź kopii umowy kredytowej o numerze
2000/473001. Jego zdaniem, to powód był zobowiązany wykazać tożsamość
umowy o numerze 2000/473001 z umową o numerze 2000/653001, a mógł to
uczynić przedstawiając sądowi teksty obu tych umów. Pozwoliłoby to na ustalenie
treści stosunku obligacyjnego łączącego kredytodawcę z kredytobiorcą, który miały
zabezpieczać przedmiotowe hipoteki. Zauważył przy tym, że strona pozwana,
jak i interwenient uboczny cały czas konsekwentnie podnosili, iż nie posiadają
oryginału umowy kredytowej o numerze 2000/473001, albowiem została ona
zwrócona Bankowi. Za Sądem pierwszej instancji podniósł, że Bank, nie
dochowując formy pisemnej w zakresie zmiany numeru umowy, pozbawił się
możliwości wykazania tożsamości umów kredytowych opatrzonych różnymi
7
numerami. Jeśli doda się do tego również zmiany wysokości kredytu w EURO,
zachowanie pisemnej formy nabiera szczególnego znaczenia.
W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny w pełni zaaprobował pogląd Sądu
Okręgowego, że strona powodowa nie zdołała wykazać dowodowo tożsamości
umowy kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 r. o numerze 2000/473001 z umową
kredytową z dnia 6 kwietnia 2000 r. o numerze 2000/653001.
Podniósł, że rację ma Sąd Okręgowy, iż skoro hipoteka zabezpiecza
konkretną wierzytelność, a ta identyfikowana jest przez określony stosunek prawny,
to Bank obligowany był wykazać, bez cienia jakichkolwiek wątpliwości, że hipoteki
kaucyjne na kwotę po 1 000 000 zł każda, zabezpieczały tę samą i jedyną
wierzytelność kredytową Banku wobec Spółki Polskie Biuro Finansowe „S. G" S.A.,
wynikającą z jednego łączącego te strony stosunku prawnego kredytu określonego
we wniosku kredytowym z dnia 4 kwietnia 2000 r., w decyzji kredytowej z dnia 6
kwietnia 2000 r. i w umowie kredytowej opatrzonej ostatecznie nr 2000/653001.
Tymczasem, Bank nie zdołał okoliczności tych wykazać, zaś wielokrotne zmiany w
toku procesu jego stanowiska, dawały Sądowi podstawę do uchylenia w całości
nakazu zapłaty i oddalenia powództwa jako bezzasadnego.
Bank w skardze kasacyjnej opartej na naruszeniu art. 65 § 1 z dnia 6 lipca
1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz.U 2013 r., poz. 707, dalej:
„u.k.w.h.” przez niesłuszne uznanie, że dochodzone w niniejszej sprawie
wierzytelności kredytowe powoda wynikające z jedynego kredytu udzielonego
Polskiemu Biuru Finansowemu „S." S.A. nie są tymi samymi wierzytelnościami
kredytowymi, które zabezpieczone są obiema przedmiotowymi hipotekami
obciążającymi nieruchomości pozwanej Spółki C. sp. z o.o., art. 77 § 1 k.c. przez
uznanie, że zmiana numeru ewidencyjnego przedmiotowej umowy kredytowej
stanowi zmianę umowy w rozumieniu tego przepisu oraz art. 227 k.p.c. w zw. z art.
6 k.c. przez uznanie, że strona powodowa nie zdołała wykazać dowodowo
tożsamości przedmiotowych umów kredytowych. Wniósł o uchylenie zaskarżonego
orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie o
uwzględnienie powództwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
8
Artykuł 227 k.p.c. określa jedynie, jakie fakty są przedmiotem dowodu
(istotne), i uprawnia sąd do selekcji zgłoszonych dowodów w wyniku
przeprowadzonej oceny istotności okoliczności faktycznych, których wykazaniu
dowody te mają służyć. W rezultacie twierdzenie, że art. 227 k.p.c. został
naruszony przez sąd rozpoznający sprawę jest uzasadnione tylko w sytuacji, gdy
wykazane zostanie, że sąd przeprowadził dowód na okoliczności niemające
istotnego znaczenia w sprawie i ta wadliwość postępowania dowodowego mogła
mieć wpływ na wynik sprawy, bądź gdy sąd odmówił przeprowadzenia dowodu na
fakty mające istotne znaczenie w sprawie, wadliwie oceniając, iż nie mają one
takiego charakteru (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2014 r.,
PK 236/13, LEX nr 1646076). Skarżący w tym kierunku nie uzasadniał
naruszenia tego unormowania. Poza tym, w judykaturze dominuje pogląd, że sam
art. 227 k.p.c. nie może być podstawą skutecznego zarzutu kasacyjnego,
bez równoczesnego powołania uchybienia innym przepisom postępowania,
istotnym dla podejmowania decyzji dowodowych (por np. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 7 maja 2014 r., II CSK 481/13, LEX nr 1483576).
W tym stanie rzeczy, jako samodzielny należało rozpoznać zarzut
naruszenia art. 6 k.c., który jest przepisem prawa materialnego. Należy
przypomnieć, że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie
jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa
materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa
procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę
nieważność postępowania (por uchwałę składu siedmiu sędziów – zasadę prawną -
Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008 r., nr 6,
poz. 55). Skoro z urzędu sąd drugiej instancji stosuje prawo materialne
to niepowołanie wraz z art. 6 k.c. przez skarżącego art. 391 k.p.c. nie stanowiło
żadnej przeszkody do rozpoznania w postępowaniu kasacyjnym materialnego
zarzutu dotyczącego rozkładu ciężaru dowodu.
Trzeba zgodzić się z powodem, że wyroki Sądów meriti zostały oparte na
zapatrywaniu, że Bank nie zdołał wykazać tożsamości umowy kredytowej z dnia
6 kwietnia 2000 r. o nr 2000/473001 z umową kredytową z dnia 6 kwietnia 2000 r.
o nr 2000/6534001. Obowiązek udowodnienia tej okoliczności przez powoda (art. 6
9
k.c.) został jednoznacznie przypisany Bankowi, zarówno przez Sąd Okręgowy
jak i Apelacyjny. Tymczasem, rzeczywiście z dokonanych przez Sąd Okręgowy,
przyjętych za własne przez Sąd Apelacyjny ustaleń może wynikać, że Bank na
podstawie umowy zawartej w dniu 6 kwietnia 2000 r. udzielił „S.” S.A. tylko jednego
kredytu i umowa ta została określona w zaświadczeniu Banku z dnia 9 października
2000 r. jako umowa nr 23000/473001, oraz iż w dniu 21 listopada 2000 r. umowa ta
została zmieniona aneksem nr 1, a następnie w dniu 15 lutego 2001 r. została
ponownie zmieniona aneksem nr 2.
W tym stanie rzeczy trzeba zgodzić się z zarzutem Banku, że skoro
w sprawie nie podnosił jakoby w dniu 6 kwietnia 2000 r. były zawierane z Polskim
Biurem Finansowym „S.” S.A. dwie umowy kredytowe, to oczywiście nie mógł on
wykazywać ich istnienia. Wskazywał bowiem, że została zawarta umowa o jeden
kredyt, o zmienianym jej numerze i tylko jeden został wtedy udzielony. W tym stanie
rzeczy istotnym naruszeniem art. 6 k.c. mogącym mieć wpływ na rozstrzygnięcie
sprawy było przypisanie Bankowi obowiązku udowodnienia faktu istnienia dwóch
umów, któremu przeczył. Podnieść przy tym trzeba, że Sądy meriti przeoczyły, iż w
sprawie został wydany w postępowaniu nakazowym nakaz zapłaty. Na skutek tego
merytorycznego rozstrzygnięcia w drugiej fazie postępowania nakazowego, która
rozpoczyna się wniesieniem zarzutów następuje przerzucenie ciężaru dowodu na
stronę pozwaną. Zapatrywanie to nie budzi kontrowersji ani w literaturze, ani w
judykaturze (por. np. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNC 1968, nr 5, poz. 79).
Zasadność zarzutu naruszenia art. 6 k.c. dawała już podstawę do
uwzględnienia skargi kasacyjnej, niemniej można zauważyć, że w sprawie
występuje nie tyle problem udzielenia przez Bank w dniu 6 kwietnia 2000 spółce
akcyjnej Polskie Biuro Finansowe „S.” dwóch kredytów, lecz czy później pomiędzy
kredytodawcą, a kredytobiorcą nie dochodziło do ewentualnych zmian treści tego
stosunku prawnego (art. 506 § 1 i 2 k.c.). W sprawie nie budzi wątpliwości, że
kredyt ten w EURO o równowartości 7 500 000 zł został udzielony.
W świetle wskazanych uwag operowanie w zaświadczeniach Banku z dnia
9 października 2000 r. oraz w umowie notarialnej z dnia 17 października 2000 r.
10
o ustanowieniu hipotek kaucyjnych przez kredytobiorcę oznaczeniem umowy nr
2000/473001 nie przesądza, że była zawarta pomiędzy tymi samymi stronami dnia
6 kwietnia 2000 r. druga umowa kredytowa dotycząca innego stosunku prawnego.
Stosunek prawny może być zidentyfikowany na podstawie innych parametrów
niż numer umowy.
Obecnie nie może zostać przesądzone, czy w sprawie będzie miał
zastosowanie art. 65 u.k.w.h. Stanie się to możliwe dopiero po ponownym
rozpoznaniu sprawy i po dokonaniu przez sąd meriti zupełnych i niewadliwych
ustaleń faktycznych, przy czym do rozstrzygnięcia może oczywiście dojść
na skutek prawidłowego wykorzystania unormowań dotyczących ciężaru dowodu.
Niewątpliwie przy ich dokonywaniu jak i ocenie dowodów, należy mieć na uwadze,
że kredyt został udzielony na wniosek kredytobiorcy z dnia 3 kwietnia 2000 r.
i na podstawie decyzji o przyznaniu kredytu z dnia 6 kwietnia 2000 r., które
to dokumenty mogą pośrednio identyfikować powstały pomiędzy Bankiem,
a Polskim Biurem Finansowym „S.” S.A. stosunek prawny.
Nie można także odeprzeć zarzutu naruszenia art. 77 § 1 k.c. Skoro umowa
jest aktem zawierającym uzgodnione przez strony zapisy regulujące ich prawa
i obowiązki, to trzeba przyjąć, że zawarte w niej zapisy niepodlegające
uzgodnieniom stron, tj. nieodnoszące się do treści stosunku prawnego nie mają
wpływu na kształtowanie ich pozycji. Innymi słowy, elementy umowy, które nie
odnoszą się do ich praw i obowiązków nie muszą podlegać wymaganiom
przewidzianym dla zmiany umowy. Numer, który nadał Bank umowie według
swoich kryteriów, jak też i jego zmiana nie wymagały podejmowania w tym zakresie
uzgodnień z kontrahentem, gdyż nie rzutowały na prawa i obowiązki stron z tej
umowy wynikające.
Z tych względów, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. orzeczono, jak
w sentencji.
kc
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Bank […]przeciwko C. Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością
z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej Polskiego Biura
Finansowego "S." Spółki Akcyjnej
o zapłatę kwoty 2.000.000 zł,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 20 sierpnia 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 31 marca 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 3 czerwca 2013 r., wydanym w sprawie
z powództwa Banku […] przeciwko C. sp. z o.o., z udziałem interwenienta
ubocznego po stronie pozwanej - Polskiego Biura Finansowego „S." S.A., uchylił w
całości nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym z dnia 27 października
2010 r. i oddalił powództwo.
Ustalił, że w dniu 6 kwietnia 2000 r. została zawarta między Bankiem
a Spółką Polskie Biuro Finansowe „S.” S.A. umowa, na podstawie której został
udzielony kredyt w kwocie 1 890 073,33 EURO. W dniu 21 listopada 2000 r. został
sporządzony do niej aneks nr 1, w którym strony uzgodniły zmianę jej § 15 - w
zakresie oznaczenia sposobów zabezpieczenia spłaty udzielonego kredytu, w tym
między innymi strony uzgodniły dokonanie obciążenia w postaci hipoteki kaucyjnej
w księgach wieczystych obejmujących nieruchomości wskazane w pozwie. W dniu
15 lutego 2001 r. do umowy kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 r. został
sporządzony kolejny aneks oznaczony nr 2, na podstawie którego strony dokonały
zmiany umowy w zakresie oznaczenia wysokości odsetek od kwoty kredytu.
W dniu 9 października 2000 r. Bank sporządził pisemne zaświadczenie,
potwierdzające fakt udzielenia kredytobiorcy kredytu w EURO, stanowiącej
w przeliczeniu na walutę polską kwotę 7 500 000 zł, na podstawie umowy
kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 r. o numerze umowy 2000/473001, przy czym
z zaświadczenia tego wynikało, że strony ustaliły, iż zostanie ustanowiona hipoteka
kaucyjna bezterminowa do maksymalnej kwoty 1 000 000 zł, na nieruchomości
położonej w Ł. przy zbiegu ulic […], dla której prowadzona jest księga wieczysta
przez Sąd Rejonowy w Ł., stanowiąca wtedy własność „G." sp. z o.o. W tym
samym dniu Bank wystawił kolejne zaświadczenie identyczne w swej treści z już
opisanym, dotyczące ustanowienia hipoteki kaucyjnej na nieruchomości położonej
w Ł. przy ul. R., dla której Sąd Rejonowy w Ł. prowadził księgę wieczystą […].
Aktem notarialnym z dnia 17 października 2000 r., została ustanowiona
hipoteka kaucyjna na nieruchomościach stanowiących własność „G." sp. z o.o.
położonych w Ł., dla których prowadzone były księgi wieczyste. W każdym
przypadku hipoteka kaucyjna została wpisana do kwoty 1 000 000 zł i stanowiła
zabezpieczenie kredytu udzielonego na podstawie okazanej przez właściciela
3
nieruchomości przy sporządzaniu aktu notarialnego umowy kredytowej z dnia
6 kwietnia 2000 r. o nr 2000/473001.
Bank, ze względu na zaprzestanie spłaty kredytu przez kredytobiorcę,
wszczął przeciwko dłużnikowi Spółce Polskie Biuro Finansowe „S." S.A.
postępowanie egzekucyjne prowadzone w sprawie […], które postanowieniem
komornika z dnia 1 października 2009 r. zostało umorzone wobec stwierdzenia
bezskuteczności egzekucji. W dniu 22 czerwca 2010 r. Bank wystawił wyciąg z
ksiąg bankowych, z którego wynikało istnienie zadłużenia Spółki Polskie Biuro
Finansowe „S." S.A. z tytułu umowy kredytowej nr 2000/653001 z dnia 6 kwietnia
2000 r. w wysokości 8 505 406,44 zł, z czego kwota 4 192 460,88 zł stanowi
należność główną, a kwota 4 312 945, zł to ustawowe odsetki. Pismami z dnia 17
lutego 2010 r. i z dnia 29 marca 2010 r. Bank wezwał pozwaną C.sp. z o.o. do
zapłaty części zadłużenia z tytułu istniejących na stanowiących własność pozwanej
nieruchomościach hipotek kaucyjnych tj. do kwot po 1 000 000 zł.
W dniu 26 czerwca 2000 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników „G. "
sp. z o.o. podjęło uchwałę o wyrażeniu zgody na obciążenie hipoteką kaucyjną
dwóch nieruchomości, stanowiących własność spółki, położonych w Ł. przy zbiegu
ulic […] oraz przy ul. R. do kwot po 1.000.000 zł, na warunkach ściśle określonych
w umowie kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 r. o nr 2000/473001.
W dniu 22 grudnia 2000 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników „G. " sp. z o.o.
podjęło uchwałę o nie wyrażeniu zgody na obciążenie hipoteką kaucyjną dwóch
nieruchomości, stanowiących własność spółki, położonych w Ł. przy zbiegu ulic […]
oraz przy ul. R. do kwot po 1.000.000 zł., na warunkach wynikających z umowy
kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 roku o numerze 2000/653001.
Aktualnym właścicielem nieruchomości położonych w Ł. przy zbiegu ulic […]
oraz przy ul. R. jest pozwana C. sp. z o.o.
W świetle tych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy uznał powództwo
skierowane do dłużnika rzeczowego za bezzasadne. Podniósł, że umowa kredytu
powinna być zawarta na piśmie. Jest to forma ad probationem, co oznacza, że brak
jej zastosowania nie skutkuje nieważnością umowy. Strony umowy kredytu
bankowego mogą w granicach ustawowych uregulować kwestię zmian umowy i jej
4
wypowiedzenia w sposób najlepiej odpowiadający ich potrzebom i funkcjonalności
kredytu. Wskazał, że strony umowy kredytu zastrzegły możliwość dokonywania jej
zmian wyłącznie w formie pisemnej. W związku z powyższym dla oceny prawnej
skuteczności zmian umowy dokonywanych w tej formie lub bez jej zachowania
zastosowanie ma art. 77 k.c. Zauważył, że kontrowersyjny jest jednak problem
zmiany umów, które powinny być zawarte na piśmie. Ustawodawca nie rozstrzyga
bowiem, jakie są konsekwencje niezachowania formy pisemnej czynności
modyfikującej. Rygor zachowania formy pisemnej może być interpretowany
dwojako. Po pierwsze, twierdzić można, że z art. 77 § 1 k.c. wynika jedynie
wymaganie zachowania takiej samej formy czynności następczej modyfikującej, jak
czynności modyfikowanej. Przepis ten nie rozstrzyga natomiast, jakie są skutki
niezachowania formy, co wymaga odwołania się do reguł ogólnych. W świetle art.
74 k.c. wymaganie zachowania formy pisemnej bez rygoru nieważności oznacza,
że forma pisemna zastrzeżona jest ad probationem. Poza tym, można przyjąć,
że skutek niezachowania formy pisemnej dla czynności następczej modyfikującej
jest taki sam, jak niezachowania formy czynności modyfikowanej (nieważność
modyfikującej czynności następczej, jeśli czynność modyfikowana wymaga formy
pisemnej ad solemnitatem).
Odnosząc te rozważania do treści i formy umowy przedmiotowego kredytu,
Sąd Okręgowy wskazał, że oznaczenie numeryczne umowy kredytu nie stanowi jej
essentialia negotii niemniej jednak, skoro strony umowy zastrzegły formę pisemną,
dla ewentualnych zmian w tym zakresie winna być zastrzeżona zarówno w oparciu
o przepis art. 67 Prawa bankowego jak i art. 77 k.c., a także w oparciu o brzmienie
umowy łączącej strony, również forma pisemna z rygorem ad probationem.
W ocenie Sądu pierwszej instancji wprowadzenie do umowy, zwłaszcza
w odniesieniu do umów zawieranych profesjonalnie przez dany podmiot, w tym
przypadku bank, w zakresie uprawnień ustawowych i statutowych danego podmiotu,
oznaczenia numerycznego, ma znaczenie nie tylko porządkowe, ale również
identyfikacyjne, identyfikuje bowiem daną umowę i odróżnia ją od innych
zawieranych przez dany bank.
Wobec braku przedstawienia przez stronę powodową pisemnej zmiany
umowy w zakresie zmiany jej numeru, uznał za nieudowodnione twierdzenie strony
5
powodowej o tożsamości umów kredytowych zaopatrzonych różnymi numerami.
Miało to, jego zdaniem, takie znaczenie, że w obrocie prawnym istnieją dwie różne
umowy kredytowe, co ma również znaczenie materialne, skoro w wykonaniu
umowy kredytu nie następuje przeniesienie własności środków pieniężnych.
W rezultacie przyjął, że skoro umowa kredytu oznaczona numerem 2000/473001,
stanowiła podstawę dokonania ustanowienia i wpisu hipoteki kaucyjnej, jako
zabezpieczenia kredytu to nie mogła to być umowa oznaczona numerem
2000/653001.
Sąd pierwszej instancji podkreślił, że podstawą ustanowienia
przedmiotowych hipotek kaucyjnych na nieruchomościach stanowiących obecnie
własność pozwanej było z jednej strony oświadczenie Banku odnoszące się do
konkretnego stosunku zobowiązaniowego, jakim była umowa kredytowa o numerze
2000/473001 i z drugiej zaś strony oświadczenie właściciela nieruchomości
o wyrażeniu zgody na ustanowienie hipotek określonej treści dotyczących
wierzytelności z konkretnej opisanej w zaświadczeniu kredytodawcy umowy.
Według jego oceny nie może budzić wątpliwości to, że ustanowione hipoteki
kaucyjne do kwoty 1 000 000 zł na nieruchomościach położonych przy […] oraz ul.
R. nie miały zabezpieczać umowy kredytowej oznaczonej nr 2000/653001,
datowanej na dzień 6 kwietnia 2000 r., lecz zabezpieczenie hipoteczne dotyczyło
wyłącznie faktycznie zawartej w dniu 6 kwietnia 2000 r. umowy kredytowej nr
2000/473001, co wprost oraz jednoznacznie wynika z treści aktu notarialnego z
dnia 17 października 2000 r. Zauważył, że zabezpieczenie w postaci ustanowienia
hipotek kaucyjnych na przedmiotowych nieruchomościach w odniesieniu do umowy
nr 2000/653001 zostało określone dopiero w formie aneksu do tej umowy,
sporządzonego dopiero w dniu 21 listopada 2000 r. Sąd Okręgowy ponadto
podkreślił, że właściciel nieruchomości nie wyraził zgody na ponowne ustanowienie,
czy na objęcie hipotekami ustanowionymi wyłącznie na zabezpieczenie umowy
kredytowej nr 2000/473001 zabezpieczenia nowej - drugiej umowy kredytowej nr
2000/653001, w szczególności o zmienionej treści w stosunku do wcześniejszej -
pierwszej umowy kredytowej nr 2000/473001.
6
Wobec powyższego, w ocenie Sądu pierwszej instancji, strona powodowa
nie udowodniła w niniejszym postępowaniu tożsamości umów kredytowych,
a tym samym wierzytelności, które zostały zabezpieczone ustanowionymi na
nieruchomościach hipotekami kaucyjnymi.
Wyrok Sądu Okręgowego został zaskarżony przez Bank. Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 31 marca 2014 r. apelację oddalił.
Podkreślił, że powód już do pozwu dołączył dokumenty, których treść
pozostawała ze sobą we wzajemnej sprzeczności. Skoro uznawał, że w dniu
6 kwietnia 2000 roku była zawierana była tylko jedna umowa dotycząca udzielenia
kredytu walutowego Spółce Polskie Biuro Finansowe ,,S." S.A., to powinien był
wyjaśnić, dlaczego występują różnice w jej numeracji (2000/653001 -2000/473001)
i dlaczego w tekście umowy o nr 2000/653001 brak było w jej § 15 wpisu spornych
hipotek, jako prawnych zabezpieczeń kredytu, jak również z jakich przyczyn doszło
w dniu 20 listopada 2000 r. do zmiany § 15 umowy o numerze 2000/653001
poprzez wpisanie tych hipotek, skoro do ustanowienia ich jako zabezpieczenia
spłaty kredytu udzielonego umową nr 2000/473001 doszło wcześniej, bo w dniu 17
października 2000 r.
Wyraził pogląd, że w błędzie pozostaje skarżący, iż to na pozwanym
(będącym kolejnym już właścicielem nieruchomości obciążonej hipotekami) ciążył
dowód złożenia do akt sprawy oryginału bądź kopii umowy kredytowej o numerze
2000/473001. Jego zdaniem, to powód był zobowiązany wykazać tożsamość
umowy o numerze 2000/473001 z umową o numerze 2000/653001, a mógł to
uczynić przedstawiając sądowi teksty obu tych umów. Pozwoliłoby to na ustalenie
treści stosunku obligacyjnego łączącego kredytodawcę z kredytobiorcą, który miały
zabezpieczać przedmiotowe hipoteki. Zauważył przy tym, że strona pozwana,
jak i interwenient uboczny cały czas konsekwentnie podnosili, iż nie posiadają
oryginału umowy kredytowej o numerze 2000/473001, albowiem została ona
zwrócona Bankowi. Za Sądem pierwszej instancji podniósł, że Bank, nie
dochowując formy pisemnej w zakresie zmiany numeru umowy, pozbawił się
możliwości wykazania tożsamości umów kredytowych opatrzonych różnymi
7
numerami. Jeśli doda się do tego również zmiany wysokości kredytu w EURO,
zachowanie pisemnej formy nabiera szczególnego znaczenia.
W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny w pełni zaaprobował pogląd Sądu
Okręgowego, że strona powodowa nie zdołała wykazać dowodowo tożsamości
umowy kredytowej z dnia 6 kwietnia 2000 r. o numerze 2000/473001 z umową
kredytową z dnia 6 kwietnia 2000 r. o numerze 2000/653001.
Podniósł, że rację ma Sąd Okręgowy, iż skoro hipoteka zabezpiecza
konkretną wierzytelność, a ta identyfikowana jest przez określony stosunek prawny,
to Bank obligowany był wykazać, bez cienia jakichkolwiek wątpliwości, że hipoteki
kaucyjne na kwotę po 1 000 000 zł każda, zabezpieczały tę samą i jedyną
wierzytelność kredytową Banku wobec Spółki Polskie Biuro Finansowe „S. G" S.A.,
wynikającą z jednego łączącego te strony stosunku prawnego kredytu określonego
we wniosku kredytowym z dnia 4 kwietnia 2000 r., w decyzji kredytowej z dnia 6
kwietnia 2000 r. i w umowie kredytowej opatrzonej ostatecznie nr 2000/653001.
Tymczasem, Bank nie zdołał okoliczności tych wykazać, zaś wielokrotne zmiany w
toku procesu jego stanowiska, dawały Sądowi podstawę do uchylenia w całości
nakazu zapłaty i oddalenia powództwa jako bezzasadnego.
Bank w skardze kasacyjnej opartej na naruszeniu art. 65 § 1 z dnia 6 lipca
1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz.U 2013 r., poz. 707, dalej:
„u.k.w.h.” przez niesłuszne uznanie, że dochodzone w niniejszej sprawie
wierzytelności kredytowe powoda wynikające z jedynego kredytu udzielonego
Polskiemu Biuru Finansowemu „S." S.A. nie są tymi samymi wierzytelnościami
kredytowymi, które zabezpieczone są obiema przedmiotowymi hipotekami
obciążającymi nieruchomości pozwanej Spółki C. sp. z o.o., art. 77 § 1 k.c. przez
uznanie, że zmiana numeru ewidencyjnego przedmiotowej umowy kredytowej
stanowi zmianę umowy w rozumieniu tego przepisu oraz art. 227 k.p.c. w zw. z art.
6 k.c. przez uznanie, że strona powodowa nie zdołała wykazać dowodowo
tożsamości przedmiotowych umów kredytowych. Wniósł o uchylenie zaskarżonego
orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie o
uwzględnienie powództwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
8
Artykuł 227 k.p.c. określa jedynie, jakie fakty są przedmiotem dowodu
(istotne), i uprawnia sąd do selekcji zgłoszonych dowodów w wyniku
przeprowadzonej oceny istotności okoliczności faktycznych, których wykazaniu
dowody te mają służyć. W rezultacie twierdzenie, że art. 227 k.p.c. został
naruszony przez sąd rozpoznający sprawę jest uzasadnione tylko w sytuacji, gdy
wykazane zostanie, że sąd przeprowadził dowód na okoliczności niemające
istotnego znaczenia w sprawie i ta wadliwość postępowania dowodowego mogła
mieć wpływ na wynik sprawy, bądź gdy sąd odmówił przeprowadzenia dowodu na
fakty mające istotne znaczenie w sprawie, wadliwie oceniając, iż nie mają one
takiego charakteru (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2014 r.,
PK 236/13, LEX nr 1646076). Skarżący w tym kierunku nie uzasadniał
naruszenia tego unormowania. Poza tym, w judykaturze dominuje pogląd, że sam
art. 227 k.p.c. nie może być podstawą skutecznego zarzutu kasacyjnego,
bez równoczesnego powołania uchybienia innym przepisom postępowania,
istotnym dla podejmowania decyzji dowodowych (por np. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 7 maja 2014 r., II CSK 481/13, LEX nr 1483576).
W tym stanie rzeczy, jako samodzielny należało rozpoznać zarzut
naruszenia art. 6 k.c., który jest przepisem prawa materialnego. Należy
przypomnieć, że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie
jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa
materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa
procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę
nieważność postępowania (por uchwałę składu siedmiu sędziów – zasadę prawną -
Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008 r., nr 6,
poz. 55). Skoro z urzędu sąd drugiej instancji stosuje prawo materialne
to niepowołanie wraz z art. 6 k.c. przez skarżącego art. 391 k.p.c. nie stanowiło
żadnej przeszkody do rozpoznania w postępowaniu kasacyjnym materialnego
zarzutu dotyczącego rozkładu ciężaru dowodu.
Trzeba zgodzić się z powodem, że wyroki Sądów meriti zostały oparte na
zapatrywaniu, że Bank nie zdołał wykazać tożsamości umowy kredytowej z dnia
6 kwietnia 2000 r. o nr 2000/473001 z umową kredytową z dnia 6 kwietnia 2000 r.
o nr 2000/6534001. Obowiązek udowodnienia tej okoliczności przez powoda (art. 6
9
k.c.) został jednoznacznie przypisany Bankowi, zarówno przez Sąd Okręgowy
jak i Apelacyjny. Tymczasem, rzeczywiście z dokonanych przez Sąd Okręgowy,
przyjętych za własne przez Sąd Apelacyjny ustaleń może wynikać, że Bank na
podstawie umowy zawartej w dniu 6 kwietnia 2000 r. udzielił „S.” S.A. tylko jednego
kredytu i umowa ta została określona w zaświadczeniu Banku z dnia 9 października
2000 r. jako umowa nr 23000/473001, oraz iż w dniu 21 listopada 2000 r. umowa ta
została zmieniona aneksem nr 1, a następnie w dniu 15 lutego 2001 r. została
ponownie zmieniona aneksem nr 2.
W tym stanie rzeczy trzeba zgodzić się z zarzutem Banku, że skoro
w sprawie nie podnosił jakoby w dniu 6 kwietnia 2000 r. były zawierane z Polskim
Biurem Finansowym „S.” S.A. dwie umowy kredytowe, to oczywiście nie mógł on
wykazywać ich istnienia. Wskazywał bowiem, że została zawarta umowa o jeden
kredyt, o zmienianym jej numerze i tylko jeden został wtedy udzielony. W tym stanie
rzeczy istotnym naruszeniem art. 6 k.c. mogącym mieć wpływ na rozstrzygnięcie
sprawy było przypisanie Bankowi obowiązku udowodnienia faktu istnienia dwóch
umów, któremu przeczył. Podnieść przy tym trzeba, że Sądy meriti przeoczyły, iż w
sprawie został wydany w postępowaniu nakazowym nakaz zapłaty. Na skutek tego
merytorycznego rozstrzygnięcia w drugiej fazie postępowania nakazowego, która
rozpoczyna się wniesieniem zarzutów następuje przerzucenie ciężaru dowodu na
stronę pozwaną. Zapatrywanie to nie budzi kontrowersji ani w literaturze, ani w
judykaturze (por. np. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNC 1968, nr 5, poz. 79).
Zasadność zarzutu naruszenia art. 6 k.c. dawała już podstawę do
uwzględnienia skargi kasacyjnej, niemniej można zauważyć, że w sprawie
występuje nie tyle problem udzielenia przez Bank w dniu 6 kwietnia 2000 spółce
akcyjnej Polskie Biuro Finansowe „S.” dwóch kredytów, lecz czy później pomiędzy
kredytodawcą, a kredytobiorcą nie dochodziło do ewentualnych zmian treści tego
stosunku prawnego (art. 506 § 1 i 2 k.c.). W sprawie nie budzi wątpliwości, że
kredyt ten w EURO o równowartości 7 500 000 zł został udzielony.
W świetle wskazanych uwag operowanie w zaświadczeniach Banku z dnia
9 października 2000 r. oraz w umowie notarialnej z dnia 17 października 2000 r.
10
o ustanowieniu hipotek kaucyjnych przez kredytobiorcę oznaczeniem umowy nr
2000/473001 nie przesądza, że była zawarta pomiędzy tymi samymi stronami dnia
6 kwietnia 2000 r. druga umowa kredytowa dotycząca innego stosunku prawnego.
Stosunek prawny może być zidentyfikowany na podstawie innych parametrów
niż numer umowy.
Obecnie nie może zostać przesądzone, czy w sprawie będzie miał
zastosowanie art. 65 u.k.w.h. Stanie się to możliwe dopiero po ponownym
rozpoznaniu sprawy i po dokonaniu przez sąd meriti zupełnych i niewadliwych
ustaleń faktycznych, przy czym do rozstrzygnięcia może oczywiście dojść
na skutek prawidłowego wykorzystania unormowań dotyczących ciężaru dowodu.
Niewątpliwie przy ich dokonywaniu jak i ocenie dowodów, należy mieć na uwadze,
że kredyt został udzielony na wniosek kredytobiorcy z dnia 3 kwietnia 2000 r.
i na podstawie decyzji o przyznaniu kredytu z dnia 6 kwietnia 2000 r., które
to dokumenty mogą pośrednio identyfikować powstały pomiędzy Bankiem,
a Polskim Biurem Finansowym „S.” S.A. stosunek prawny.
Nie można także odeprzeć zarzutu naruszenia art. 77 § 1 k.c. Skoro umowa
jest aktem zawierającym uzgodnione przez strony zapisy regulujące ich prawa
i obowiązki, to trzeba przyjąć, że zawarte w niej zapisy niepodlegające
uzgodnieniom stron, tj. nieodnoszące się do treści stosunku prawnego nie mają
wpływu na kształtowanie ich pozycji. Innymi słowy, elementy umowy, które nie
odnoszą się do ich praw i obowiązków nie muszą podlegać wymaganiom
przewidzianym dla zmiany umowy. Numer, który nadał Bank umowie według
swoich kryteriów, jak też i jego zmiana nie wymagały podejmowania w tym zakresie
uzgodnień z kontrahentem, gdyż nie rzutowały na prawa i obowiązki stron z tej
umowy wynikające.
Z tych względów, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. orzeczono, jak
w sentencji.
kc