III CSK 448/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:04-12-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CSK 142/06 I CZ 117/14 I CZ 46/15 III CZ 42/10 III CZ 98/02 III CZP 126/10 V CSK 275/13 V CSK 54/11 V CZ 10/14 I CZ 48/00 III CZ 53/01 IV CKN 1934/00
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CSK 448/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa A. S. i innych,
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "N." z siedzibą w K.
o stwierdzenie nieważności uchwały,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 października 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 maja 2014 r.,
1) odrzuca skargę kasacyjną;
2) zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów: A.S., M. D.,
L. B., J. P., J. K., Z. Ż., R. P. i P. Ł. kwoty po 120 zł (sto
dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
W pozwie z dnia 8 lutego 2013 r. dziewięcioro powodów wniosło
o stwierdzenie nieważności uchwały nr 1/08 z dnia 4 stycznia 2013 r. Zarządu
pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej „N.” w K., określającej przedmiot ustanowienia
i przeniesienia odrębnej własności lokali położonych w budynku przy ul. T. […] w K.
Zarzucili, że w uchwale zaliczono do powierzchni działki, na której usytuowany jest
budynek mieszkalny, jedynie działkę nr 62/34, powstałą po podziale działki nr 62/18,
natomiast bezpodstawnie nie zaliczono działki nr 62/35, o wartości 40 000 zł, także
powstałej po podziale działki nr 62/18, w wyniku czego doszło do obniżenia
wartości nieruchomości wspólnej o kwotę 40 000 zł i w konsekwencji do
odpowiedniego obniżenia wartości lokali mieszkalnych powodów i ich udziału we
współwłasności nieruchomości. Zarzucili także bezpodstawne ujawnienie w opisie
przedmiotu odrębnej własności lokali należących do powodów obciążenia
poszczególnych powodów kwotami odpowiednio: 821,88 zł, 872,64 zł, 656,92 zł,
698,89 zł, 440,22 zł, 282,60 zł, 584.69 zł, 679,37 zł i 558,33 zł, składającymi się na
kwotę stanowiącą koszt nabycia przez pozwaną Spółdzielnię przedmiotowej
nieruchomości w postępowaniu upadłościowym, którym to wydatkiem pozwana
obciążyła powodów.
Wyrokiem z dnia 8 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w K. uwzględnił
powództwo, a wyrokiem z dnia 30 maja 2014 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
strony pozwanej. Od wyroku tego strona pozwana wniosła skargę kasacyjną, w
której stwierdziła, że zaskarża wyrok w całości i jako wartość przedmiotu
zaskarżenia wskazała kwotę 70 000 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna
w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Rozpoznawana sprawa jest sprawą o ustalenie nieważności uchwały
zarządu spółdzielni, której charakter: majątkowy lub niemajątkowy zależy od tego,
czy przedmiotem zaskarżonej uchwały były prawa majątkowe czy prawa
niemajątkowe. Jak bowiem wynika z uchwały składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 10 maja 2011 r. III CZP 126/10, stanowiącej zasadę prawną
(OSNC 2011/11/117), sprawa o uchylenie, stwierdzenie nieważności lub ustalenie
3
nieistnienia uchwały organów spółdzielni jest sprawą o prawa majątkowe i art. 3982
§1 k.p.c. ma do niej zastosowanie, jeżeli przedmiotem zaskarżonej uchwały są
prawa lub obowiązki o charakterze majątkowym.
Nie ulega wątpliwości, że zaskarżona uchwała zarządu pozwanej Spółdzielni
mieszkaniowej wydana na podstawie art. 42 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o spółdzielniach mieszkaniowych (jedn. tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116,
ze zm.) dotyczy praw majątkowych powodów, bowiem określa przedmiot
przysługującej im ekspektatywy odrębnej własności należących do nich lokali
mieszkalnych, ich powierzchnię i udział we współwłasności nieruchomości wspólnej,
a więc i wartość, jak również zobowiązania pieniężne powodów związane z tą
ekspektatywą (porównaj postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2015 r.
I CZ 46/15, niepubl.). Dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawie zależy zatem,
zgodnie z art. 3982
§ 1 zd. 1 k.p.c., od wartości przedmiotu zaskarżenia.
Wprawdzie strona pozwana wskazała w skardze kasacyjnej, jako wartość
przedmiotu zaskarżenia, kwotę 70 000 zł, jednak Sąd Najwyższy nie jest tym
związany i obowiązany jest sam ustalić rzeczywistą wartość przedmiotu
zaskarżenia, z pominięciem zasad określonych w art. 25 i art. 26 k.p.c., natomiast
z uwzględnieniem charakteru sprawy ze względu na zgłoszone w niej roszczenia
oraz wynikającego stąd rzeczywistego przedmiotu sporu i przedmiotu zaskarżenia
oraz jego wartości (porównaj między innymi postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 6 listopada 2002 r. III CZ 98/02, OSNC 2004/1/11 i z dnia 19 lutego 2014 r.
V CSK 275/13, niepubl.).
Biorąc zatem pod uwagę powyższe okoliczności należy stwierdzić,
że w rozpoznawanej sprawie każdy z powodów dochodzi własnego, odrębnego
roszczenia o stwierdzenie nieważności tej samej, wskazanej w pozwie uchwały
zarządu pozwanej Spółdzielni, w części dotyczącej określenia przedmiotu
i ustanowienia odrębnej własności należącego do niego lokalu mieszkalnego.
Każdy z powodów mógłby wystąpić samodzielnie z takim roszczeniem w odrębnej
sprawie. Ponieważ jednak wystąpili ze swoimi odrębnymi roszczeniami wspólnie
w jednej sprawie, łączy ich w niej współuczestnictwo formalne, o którym mowa
w art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.), gdyż dochodzą roszczeń jednego rodzaju, opartych na
jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, a między nimi nie zachodzi żaden
4
stosunek prawny. W istocie więc doszło do technicznego połączenia przez
powodów w jednej sprawie samodzielnych roszczeń, które mogły być przedmiotem
odrębnych spraw (porównaj między innymi postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 19 lutego 2014 r. V CZ 10/14, niepubl.).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko, że przy
współuczestnictwie formalnym wartość przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną
określa się odrębnie w stosunku do każdego ze współuczestników. O wartości
przedmiotu zaskarżenia nie decyduje suma poszczególnych przedmiotów
zaskarżenia, lecz wartość każdego z nich z osobna. Przyjęcie odmiennego poglądu
prowadziłoby bowiem do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji stron w zakresie
możliwości wniesienia skargi kasacyjnej w zależności od tego, czy wytoczono
powództwa samodzielne, czy też połączono je technicznie z innymi osobami lub też
połączenia takiego dokonał sąd kierując się względami ekonomii procesowej
(porównaj między innymi postanowienia z dnia 24 października 2001 r. III CZ 53/01,
z dnia 30 maja 2006 r. I CSK 142/06 i z dnia 20 października 2010 r. III CZ 42/10,
niepubl.). Takie samo stanowisko zajmuje Sąd Najwyższy także w odniesieniu do
współuczestnictwa materialnego, nie będącego współuczestnictwem koniecznym
ani jednolitym (porównaj między innymi postanowienia z dnia 7 marca 2000 r. I CZ
48/00, z dnia 8 lutego 2001 r. IV CKN 1934/00, z dnia 9 listopada 2011 r., V CSK
54/11 i z dnia 22 stycznia 2015 r., I CZ 117/14, niepubl.).
W rozpoznawanej sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia określona
osobno dla roszczenia każdego z powodów (podobnie zresztą jak i wartość
zsumowana) jest niższa niż wskazana w art. 3982
§ 1 k.p.c. kwota 50 000 zł
warunkująca dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach o prawa majątkowe.
Skarga kasacyjna jest więc niedopuszczalna, co skutkowało jej odrzuceniem przez
Sąd Najwyższy na podstawie art. 3986
§ 3 w zw. z § 2 k.p.c.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 w zw.
z art. 108 § 1, art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c.
eb
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa A. S. i innych,
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "N." z siedzibą w K.
o stwierdzenie nieważności uchwały,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 października 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 maja 2014 r.,
1) odrzuca skargę kasacyjną;
2) zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów: A.S., M. D.,
L. B., J. P., J. K., Z. Ż., R. P. i P. Ł. kwoty po 120 zł (sto
dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
W pozwie z dnia 8 lutego 2013 r. dziewięcioro powodów wniosło
o stwierdzenie nieważności uchwały nr 1/08 z dnia 4 stycznia 2013 r. Zarządu
pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej „N.” w K., określającej przedmiot ustanowienia
i przeniesienia odrębnej własności lokali położonych w budynku przy ul. T. […] w K.
Zarzucili, że w uchwale zaliczono do powierzchni działki, na której usytuowany jest
budynek mieszkalny, jedynie działkę nr 62/34, powstałą po podziale działki nr 62/18,
natomiast bezpodstawnie nie zaliczono działki nr 62/35, o wartości 40 000 zł, także
powstałej po podziale działki nr 62/18, w wyniku czego doszło do obniżenia
wartości nieruchomości wspólnej o kwotę 40 000 zł i w konsekwencji do
odpowiedniego obniżenia wartości lokali mieszkalnych powodów i ich udziału we
współwłasności nieruchomości. Zarzucili także bezpodstawne ujawnienie w opisie
przedmiotu odrębnej własności lokali należących do powodów obciążenia
poszczególnych powodów kwotami odpowiednio: 821,88 zł, 872,64 zł, 656,92 zł,
698,89 zł, 440,22 zł, 282,60 zł, 584.69 zł, 679,37 zł i 558,33 zł, składającymi się na
kwotę stanowiącą koszt nabycia przez pozwaną Spółdzielnię przedmiotowej
nieruchomości w postępowaniu upadłościowym, którym to wydatkiem pozwana
obciążyła powodów.
Wyrokiem z dnia 8 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w K. uwzględnił
powództwo, a wyrokiem z dnia 30 maja 2014 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
strony pozwanej. Od wyroku tego strona pozwana wniosła skargę kasacyjną, w
której stwierdziła, że zaskarża wyrok w całości i jako wartość przedmiotu
zaskarżenia wskazała kwotę 70 000 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna
w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Rozpoznawana sprawa jest sprawą o ustalenie nieważności uchwały
zarządu spółdzielni, której charakter: majątkowy lub niemajątkowy zależy od tego,
czy przedmiotem zaskarżonej uchwały były prawa majątkowe czy prawa
niemajątkowe. Jak bowiem wynika z uchwały składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 10 maja 2011 r. III CZP 126/10, stanowiącej zasadę prawną
(OSNC 2011/11/117), sprawa o uchylenie, stwierdzenie nieważności lub ustalenie
3
nieistnienia uchwały organów spółdzielni jest sprawą o prawa majątkowe i art. 3982
§1 k.p.c. ma do niej zastosowanie, jeżeli przedmiotem zaskarżonej uchwały są
prawa lub obowiązki o charakterze majątkowym.
Nie ulega wątpliwości, że zaskarżona uchwała zarządu pozwanej Spółdzielni
mieszkaniowej wydana na podstawie art. 42 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o spółdzielniach mieszkaniowych (jedn. tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116,
ze zm.) dotyczy praw majątkowych powodów, bowiem określa przedmiot
przysługującej im ekspektatywy odrębnej własności należących do nich lokali
mieszkalnych, ich powierzchnię i udział we współwłasności nieruchomości wspólnej,
a więc i wartość, jak również zobowiązania pieniężne powodów związane z tą
ekspektatywą (porównaj postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2015 r.
I CZ 46/15, niepubl.). Dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawie zależy zatem,
zgodnie z art. 3982
§ 1 zd. 1 k.p.c., od wartości przedmiotu zaskarżenia.
Wprawdzie strona pozwana wskazała w skardze kasacyjnej, jako wartość
przedmiotu zaskarżenia, kwotę 70 000 zł, jednak Sąd Najwyższy nie jest tym
związany i obowiązany jest sam ustalić rzeczywistą wartość przedmiotu
zaskarżenia, z pominięciem zasad określonych w art. 25 i art. 26 k.p.c., natomiast
z uwzględnieniem charakteru sprawy ze względu na zgłoszone w niej roszczenia
oraz wynikającego stąd rzeczywistego przedmiotu sporu i przedmiotu zaskarżenia
oraz jego wartości (porównaj między innymi postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 6 listopada 2002 r. III CZ 98/02, OSNC 2004/1/11 i z dnia 19 lutego 2014 r.
V CSK 275/13, niepubl.).
Biorąc zatem pod uwagę powyższe okoliczności należy stwierdzić,
że w rozpoznawanej sprawie każdy z powodów dochodzi własnego, odrębnego
roszczenia o stwierdzenie nieważności tej samej, wskazanej w pozwie uchwały
zarządu pozwanej Spółdzielni, w części dotyczącej określenia przedmiotu
i ustanowienia odrębnej własności należącego do niego lokalu mieszkalnego.
Każdy z powodów mógłby wystąpić samodzielnie z takim roszczeniem w odrębnej
sprawie. Ponieważ jednak wystąpili ze swoimi odrębnymi roszczeniami wspólnie
w jednej sprawie, łączy ich w niej współuczestnictwo formalne, o którym mowa
w art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.), gdyż dochodzą roszczeń jednego rodzaju, opartych na
jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, a między nimi nie zachodzi żaden
4
stosunek prawny. W istocie więc doszło do technicznego połączenia przez
powodów w jednej sprawie samodzielnych roszczeń, które mogły być przedmiotem
odrębnych spraw (porównaj między innymi postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 19 lutego 2014 r. V CZ 10/14, niepubl.).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko, że przy
współuczestnictwie formalnym wartość przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną
określa się odrębnie w stosunku do każdego ze współuczestników. O wartości
przedmiotu zaskarżenia nie decyduje suma poszczególnych przedmiotów
zaskarżenia, lecz wartość każdego z nich z osobna. Przyjęcie odmiennego poglądu
prowadziłoby bowiem do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji stron w zakresie
możliwości wniesienia skargi kasacyjnej w zależności od tego, czy wytoczono
powództwa samodzielne, czy też połączono je technicznie z innymi osobami lub też
połączenia takiego dokonał sąd kierując się względami ekonomii procesowej
(porównaj między innymi postanowienia z dnia 24 października 2001 r. III CZ 53/01,
z dnia 30 maja 2006 r. I CSK 142/06 i z dnia 20 października 2010 r. III CZ 42/10,
niepubl.). Takie samo stanowisko zajmuje Sąd Najwyższy także w odniesieniu do
współuczestnictwa materialnego, nie będącego współuczestnictwem koniecznym
ani jednolitym (porównaj między innymi postanowienia z dnia 7 marca 2000 r. I CZ
48/00, z dnia 8 lutego 2001 r. IV CKN 1934/00, z dnia 9 listopada 2011 r., V CSK
54/11 i z dnia 22 stycznia 2015 r., I CZ 117/14, niepubl.).
W rozpoznawanej sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia określona
osobno dla roszczenia każdego z powodów (podobnie zresztą jak i wartość
zsumowana) jest niższa niż wskazana w art. 3982
§ 1 k.p.c. kwota 50 000 zł
warunkująca dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach o prawa majątkowe.
Skarga kasacyjna jest więc niedopuszczalna, co skutkowało jej odrzuceniem przez
Sąd Najwyższy na podstawie art. 3986
§ 3 w zw. z § 2 k.p.c.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 w zw.
z art. 108 § 1, art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c.
eb