Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 190/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Tomasz Artymiuk
SSN Eugeniusz Wildowicz
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie M. Ś.
skazanego z art. 200 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 13 października 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w L.
z dnia 23 stycznia 2015 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w L.
z dnia 9 października 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części utrzymującej w mocy
wyrok Sądu Rejonowego w L. co do czynu z art. 200 § 1 k.k. w zw.
z art. 12 k.k. i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi
Okręgowemu w L. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 9 października 2014 r., uznał M. Ś. za
winnego czynów opisanych w akcie oskarżenia, polegających na tym, że:
2
1) w okresie od 2008 roku, daty dziennej bliżej nieustalonej do dnia 23
października 2013 roku w L., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru
w krótkich odstępach czasu doprowadził małoletnią M. Ś. do poddania się
innym czynnościom seksualnym, polegającym na dotykaniu pośladków,
głaskaniu ud i łydek oraz całowaniu w usta, w trakcie którego wkładał język do
ust córki, to jest przestępstwa z art. 200 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na
podstawie art. 200 § 1 k.k. skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności;
2) w okresach od stycznia 2010 roku daty dziennej nieustalonej do dnia 18
stycznia 2013 roku oraz od połowy sierpnia 2013 roku, daty dziennej
nieustalonej do 1 października 2013 roku w L. znęcał się psychicznie nad swoją
żoną A. Ś. oraz psychicznie i fizycznie nad małoletnimi dziećmi M. Ś., lat 12 i J.
Ś., lat 6 w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu wszczynał awantury
podczas których wyzywał żonę słowami wulgarnymi oraz poniżającymi,
ośmieszającymi, zakłócał wszystkim domownikom odpoczynek dzienny i nocny
poprzez ciągłe niepokojenie, głośne oglądanie telewizora i słuchanie muzyki,
dobijanie się do drzwi, krzyki, karcił cieleśnie syna J. zaś w dniu 1 października
2013 roku podczas sprawowania opieki nad dziećmi uderzył otwartą dłonią
córkę M. w twarz, uderzył co najmniej dwukrotnie syna J. po ciele oraz
odepchnął go od siebie w wyniku czego dziecko uderzyło głową o łóżko
doznając urazu głowy, które to obrażenia skutkowały naruszeniem czynności
narządu ciała lub rozstrojem zdrowia na czas nie dłuższy od dni siedmiu, to jest
przestępstwa
z art. 207 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to, na
podstawie art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k., skazał go na karę roku
pozbawienia wolności.
Następnie Sąd na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. wymierzył
oskarżonemu karę łączną 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności, zaliczył
oskarżonemu na poczet orzeczonej kary łącznej okres rzeczywistego pozbawienia
wolności w sprawie w sprawie i zwolnił go od ponoszenia kosztów sądowych w
całości.
Apelację od tego wyroku złożyli: obrońca i prokurator.
3
Obrońca oskarżonego zarzucił rażącą obrazę przepisów postępowania
mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku, to jest art. 4, art. 7, art. 410 w zw. z
art. 424 § 1, art. 366 § 1 w zw. z art. 167, art. 201, art. 202 § 1 i 3 k.p.k. oraz art.
185a § 1 k.p.k. po czym wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez
uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów ewentualnie o zmianę
zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzutu popełnienia
czynu opisanego w punkcie 1 (art. 200 k.k. w zw. z art. 12 k.k.) i umorzenie
postępowania w zakresie czynu opisanego w punkcie 2, ewentualnie o uchylenie w
całości zaskarżanego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do
ponownego rozpoznania.
Prokurator w swojej apelacji co do czynu z punktu 1 zarzucił obrazę
przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 413 § 2 pkt
1 k.p.k. poprzez niepełne opisanie jego znamion na skutek pominięcia słów
„poniżej lat 15” i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wskazanie
prawidłowo znamion czynu z punktu I z art. 200 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2015 r. Sąd Okręgowy, zmienił zaskarżony
wyrok tylko w ten sposób, że:
1. wymierzoną oskarżonemu karę łączną pozbawienia wolności obniżył do 2 lat;
2. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie tej kary
warunkowo zawiesił, ustalając okres próby na 5 lat;
3. na podstawie art. 72 § 1 pkt 7a i 7b k.k. zobowiązał oskarżonego do
powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzoną M. Ś. oraz do
opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonymi A. Ś., M. Ś. i J.
Ś. znajdującego się w L., a nadto na podstawie art. 72 § 1 pkt 5 k.k. do
powstrzymania się w okresie próby od nadużywania alkoholu;
4. na podstawie art. 73 § 1 k.k. oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór
kuratora;
5. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
W kasacji od wyroku Sądu odwoławczego wywiedzionej na niekorzyść
skazanego w oparciu o art. 521 § 1 k.p.k. Prokurator Generalny na podstawie art.
523 § 1 i § 4 pkt 2 k.p.k. zarzucił „rażącą obrazę przepisu prawa procesowego (art.
433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.) polegającą na pominięciu i
4
nierozpoznaniu zarzutu apelacyjnego podniesionego w apelacji wywiedzionej na
niekorzyść oskarżonego przez prokuratora, w zakresie niepełnego opisania
znamion przypisanego oskarżonemu czynu z pkt. I aktu oskarżenia, tj. występku z
art. 200 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. – poprzez pominięcie słów „poniżej 15 lat” w
efekcie czego doszło do utrzymania w mocy wyroku I instancji zawierającego opis
czynu niekorespondujący z podstawą skazania”. W konkluzji skarżący wniósł o
uchylenie wyroku Sądu Okręgowego z dnia 23 stycznia 2015 r., w części
dotyczącej utrzymania w mocy wyroku Sądu I instancji co do punktu 1 oraz w
części dotyczącej orzeczenia o karze łącznej i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest oczywiście zasadna. Do znamion
strony przedmiotowej przestępstwa z art. 200 § 1 k.k. należy m. in. doprowadzenie
do poddania się innym czynnościom seksualnym osoby poniżej lat 15. Z kolei art.
413 § 2 pkt 1 k.p.k. ustanawia wymóg precyzyjnego określenia przypisanego
oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej. Konieczne jest wskazanie
kompletu znamion danego przestępstwa, które zostały wypełnione ustalonym
zachowaniem oskarżonego.
W niniejszej sprawie Sąd meriti powielił w wyroku (k. 786-787) brak aktu
oskarżenia (k. 486-487), a wcześniej postanowienia o przedstawieniu zarzutów
(k. 98), polegający na opuszczeniu w opisie najpierw zarzucanego, a następnie
przypisanego oskarżonemu czynu, odnoszącego się do wieku pokrzywdzonej,
określenia: „poniżej lat 15”. Na to uchybienie zasadnie zwrócił uwagę oskarżyciel
publiczny, który w apelacji zarzucił Sądowi I instancji m.in. obrazę art. 413 § 2 pkt 1
k.p.k., mającą wpływ na treść orzeczenia, a wyrażającą się w niepełnym opisaniu
znamion przypisanego oskarżonemu czynu z punktu I wyroku poprzez pominięcie
słów „poniżej lat 15”. (apelacja, k. 834-835)
Pomimo dostrzeżenia tego braku w części sprawozdawczej uzasadnienia
wyroku (k. 866v), Sąd Odwoławczy nie rozpoznał jednak tego konkretnego zarzutu
apelacji prokuratora, do czego był obowiązany mocą art. 433 § 2 k.p.k.
Słuszny jest zatem zarzut skarżącego, że wyrok Sądu odwoławczego zapadł
z rażącym naruszeniem wskazanych w kasacji przepisów postępowania, które
5
miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, albowiem do przypisania sprawstwa
przestępstwa z art. 200 § 1 k.k. nie jest wystarczające doprowadzenie do poddania
się innym czynnościom seksualnym jakiejkolwiek osoby małoletniej, lecz tylko
takiej, która nie ukończyła 15 roku życia (verba legis „poniżej lat 15”).
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd odwoławczy, w razie uwzględnienia
apelacji prokuratora, prawidłowo sformułuje opis czynu przypisanego oskarżonemu
z uwzględnieniem jego konstytutywnych znamion wynikających z przepisów ustawy
karnej.