Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 62/15
POSTANOWIENIE
Dnia 23 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Anna Kozłowska
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa S. K.
przeciwko P. C.
o nakazanie i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 października 2015 r.,
zażalenia powódki na wyrok Sądu Apelacyjnego
z dnia 13 maja 2015 r.,
uchyla zaskarżony wyrok, pozostawiając Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego
w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Sąd I instancji nakazał pozwanemu zaprzestania naruszania prawa
własności powódki, poprzez generowanie immisji pośrednich, w ten sposób,
że nakazał pozwanemu ograniczenie czasu pracy przedsiębiorstwa do godzin od
7.00 do 17.00, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo, tj. o zapłatę
zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych powódki oraz o nakazanie
pozwanemu zaprzestania prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej.
Uwzględniając obie apelacje Sąd drugiej instancji uchylił zaskarżony wyrok
na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. i przekazał sprawę Sądowi I instancji
do ponownego rozpoznania. Uznał, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy,
a wniosek ten wyprowadził z konstrukcji samego orzeczenia, jego uzasadnienia
oraz uznał, że jest on zakotwiczony w konstrukcji pozwu. Przyjął Sąd odwoławczy,
że treść wyroku w pkt I nie odzwierciedlała rzeczywistych żądań powódki, bo choć
jej intencje były czytelne, to niezbędne było sprecyzowanie konkretnych immisji
oraz przedmiotowego i czasowego zakresu ingerencji w prawo pozwanego.
Ocenę naruszenia przez pozwanego prawa własności powódki uznał Sąd
Apelacyjny za możliwą dopiero wówczas, gdy sposób określenia żądania pozwoli
na poddanie weryfikacji konkretnych zachowań pozwanego mających naruszać
prawo powódki, ze wskazaniem tych immisji, do których żądane od pozwanego
zachowanie się odnosi. Żądanie pozwu (wniosku apelacyjnego) w postaci
nakazania pozwanemu zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej
niezgodnej z przeznaczeniem nieruchomości pozwanego uznał Sąd Apelacyjny za
niespełniające kryteriów dostatecznego określenia. Powołując się na uzasadnienie
apelacji powódki Sąd odwoławczy ocenił, że Sąd I instancji rozstrzygnął o żądaniu,
które nawet zdaniem powódki nie mieści się w jej żądaniu, a więc jest dla niej
niekorzystne, a konstrukcja wyroku nie określa precyzyjnie rodzaju immisji, których
on dotyczy. Treść wyroku wskazuje ogólnie na immisje pośrednie, przyjmując,
że zakłócają one prawo powódki poza godzinami 7.00 - 17.00, a są dozwolone
w godzinach 7.00 -17.00.
3
W konsekwencji, skoro powództwo immisyjne nie było skonkretyzowane i nie
mogło być przedmiotem oceny Sądu I instancji, co wyłączało ocenę żądania
co do ochrony i naruszenia dóbr osobistych oraz żądanego z tego tytułu
zadośćuczynienia, to uzasadniało to wydanie orzeczenia na podstawie art. 386 § 4
k.p.c., stwierdził Sąd Apelacyjny.
Wyrok Sądu Apelacyjnego powódka zaskarżyła w całości zażaleniem
zarzucając wydanie go z naruszeniem art. 386 § 4 k.p.c. i twierdząc w uzasadnieniu
zażalenia, że w ocenie Sądu Apelacyjnego istotą sprawy była klasyfikacja
działalności gospodarczej pozwanego. Żaląca zanegowała ocenę przez Sąd
Apelacyjny żądania powódki jako ogólnikowego i nieprecyzyjnego twierdząc,
że nierozpoznanie istoty sprawy oznacza nierozstrzygnięcie żądań stron, czyli
niezałatwienie przedmiotu sporu, a nie rozpoznanie istoty sprawy chociaż w sposób
niesatysfakcjonujący obu stron.
Pozwany w odpowiedzi na zażalenie wniósł o oddalenie zażalenia
i o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego, akcentując ocenę,
że zażalenie przewidziane w art. 3941
§ 11
k.p.c. nie jest środkiem prawnym
służącym badaniu materialnoprawnej podstawy zaskarżonego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie można podzielić stanowiska Sądu drugiej instancji, że żądanie powódki
było na tyle ogólnikowe i nieprecyzyjne, że spowodowało nierozpoznanie przez Sąd
I instancji istoty sprawy. Określone w art. 222 § 2 in fine k.c. roszczenie
negatoryjne przysługuje właścicielowi przeciwko każdej osobie, która narusza jej
własność w inny sposób, aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego
władztwa na rzeczą. Takim innym sposobem naruszenia własności są m.in.
działania zakłócające korzystanie z nieruchomości sąsiednich w sposób określony
w art. 144 in fine k.c.
Powódka określiła w pozwie zaniechania jakich naruszeń się domaga przez
nakazanie pozwanemu zaprzestania określonych zachowań. Jeżeli w ocenie Sądu
Apelacyjnego żądanie powódki zredagowane zostało w sposób wadliwy, to Sąd ten
mógł je skorygować, a wręcz zmodyfikować zgodnie z ocenioną jako niewątpliwą
czytelną intencją powódki w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, byle tylko uczynić
4
to w ramach podstawy faktycznej powództwa i zgodnie z wolą powódki (wyrok SN
z dnia 9 maja 2008 r., III CSK 17/08 niepubl.). Związanie granicami żądania pozwu
nie wyklucza uwzględnienia przez sąd także niewyraźnie czy niewłaściwie
sformułowanego żądania pozwu, jeżeli tylko da się ustalić rzeczywistą wolę strony
powodowej (wyrok SN z dnia 23 maja 2013 r., I CSK 555/12, niepubl.,
postanowienie SN z dnia 16 lutego 2012 r., III CZ 5/12, niepubl.), a ustalenie takie
było w tej sprawie możliwe, skoro intencję powódki Sąd Apelacyjny ocenił jako
niewątpliwie czytelną (s. 11 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).
Racę ma więc strona żaląca, że Sąd I instancji rozpoznał istotę sprawy,
chociaż rezultat tego rozpoznania nie satysfakcjonował obu apelujących stron,
co jednak nie uzasadniało zastosowania art. 386 § 4 k.p.c.
Nierozpoznaniem istoty sprawy jest bowiem nierozstrzygnięcie żądań stron,
czyli niezałatwienie istoty sporu (postanowienie SN z dnia 18 marca 2015 r., I CZ
26/15), a nie jest nim taki wynik (rezultat) rozpoznania istoty sprawy, który nie jest
aprobowany chociaż w różnych częściach, nawet przez obie strony sporu.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy uwzględnił zażalenie na podstawie art.
39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., pozostawiając Sądowi rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym postępowanie
w sprawie (art. 108 § 2 k.p.c.).
eb