Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SDI 42/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Świecki
SSN Stanisław Zabłocki
Protokolant Anna Kuras
przy udziale Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej
Diany Walczanow
w sprawie adwokata T. W.
obwinionego z art. 80 ustawy z dnia 23 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze
(t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 615 ze zm.)
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 29 października 2015 r.
kasacji, wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości na niekorzyść obwinionego
od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury
z dnia 11 kwietnia 2015 r.,
uchylającego orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w […]
z dnia 16 czerwca 2014 r., i umarzającego postępowanie
w sprawie
1. uchyla zaskarżone orzeczenie i sprawę przekazuje
Wyższemu Sądowi Dyscyplinarnemu Adwokatury do ponownego
rozpoznania w postępowaniu odwoławczym;
2
2. zasądza na rzecz adw. J. D. – Kancelaria Adwokacka kwotę
738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23% podatku
VAT, tytułem obrony z urzędu obwinionego na rozprawie przed
Sądem Najwyższym.
UZASADNIENIE
Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w […] orzeczeniem z dnia 16 czerwca
2014 r. uznał obwinionego adwokata T. W. za winnego przewinienia
dyscyplinarnego z art. 80 u.p.a. w zw. z § 1 ust. 2 i § 4 Zbioru Zasad Etyki
Adwokackiej i Godności zawodu, stanowiącego jednocześnie przestępstwo
stwierdzone prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 23 stycznia 2007 r.,
utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 26 czerwca 2007 r., ,
polegające na tym, że w okresie od marca 2003 r. do 23 listopada 2004 r., w […],
znęcał się psychicznie i fizycznie nad członkami swojej rodziny: żoną […]oraz jej
synem […] w ten sposób, że wszczynał kłótnie, w trakcie których groził im zabiciem,
spaleniem domu, oblewał ich zimną wodą, bił, dusił, pluł oraz groził
samookaleczeniem i popełnieniem samobójstwa, a w dniu 22 sierpnia 2004 r. pobił
[…], powodując u niego obrażenia ciała w postaci otarcia naskórka prawego
przedramienia oraz otarcia na lewej stronie żeber o długości 3-5 cm, które to
obrażenia spowodowały naruszenie narządów ciała na okres poniżej 7 dni,
zakwalifikowane z art. 207 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., i za to,
na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 6 u.p.a. wymierzył temu obwinionemu karę
wydalenia z adwokatury.
Od tego orzeczenia odwołanie wniósł obwiniony. Podnosząc zarzuty
mającej wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia obrazy prawa procesowego,
błędu w ustaleniach faktycznych oraz rażącej niewspółmierności kary, wniósł o
uniewinnienie ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Adwokatury orzeczeniem z dnia 11 kwietnia 2015
r., na podstawie art. 88 ust. 4 u.p.a. oraz art. 95n u.p.a. w zw. z art. 439 § 1 pkt 9
k.p.k. oraz art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. uchylił zaskarżone orzeczenie i postępowanie w
sprawie umorzył.
3
Orzeczenie Sądu drugiej instancji zostało zaskarżone kasacją Ministra
Sprawiedliwości na niekorzyść obwinionego. Podniesiono w niej następujące
zarzuty:
- obrazy przepisów prawa materialnego, mającej istotny wpływ na treść orzeczenia,
tj. art. 88 ust. 2 u.p.a. w zw. z art. 6 ustawy z dnia 7 listopada 2014 r. o zmianie
ustawy – Prawo o adwokaturze oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r., poz.
1778) i w zw. z art. 102 k.k. w zw. z art. 101 § 1 pkt 4 k.k., polegającej na uznaniu,
że ustała karalność deliktu dyscyplinarnego zarzucanego obwinionemu podczas,
gdy prawidłowa wykładnia tych przepisów prowadzi do odmiennego wniosku, gdyż
czyn zarzucany obwinionemu zawiera znamiona przestępstwa i przedawnienie
dyscyplinarne nie następuje wcześniej, niż przedawnienie przewidziane w ustawie
karnej;
- obrazy przepisów postępowania, mającej istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. art.
17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 95 n u.p.a. przez umorzenie postępowania w
sprawie, mimo że nie nastąpiło przedawnienie karalności zarzuconego przewinienia
dyscyplinarnego.
Na podstawie tych zarzutów Minister Sprawiedliwości wniósł o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Wyższemu Sądowi
Dyscyplinarnemu Adwokatury do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Ministra Sprawiedliwości jest zasadna.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny, umarzając postępowanie odnośnie do
zarzucanego obwinionemu przewinienia dyscyplinarnego, rzeczywiście dopuścił się
obrazy przepisu art. 88 ust. 3 u.p.a. w zw. z art. 101 § 1 pkt 3 i art. 102 k.k. uznając,
że zatarcie skazania, o którym mowa w art. 76 k.k., stanowi okoliczność mającą
wpływ na bieg terminu przedawnienia deliktu dyscyplinarnego stanowiącego
jednocześnie przestępstwo. Sąd ten wadliwie ocenił konsekwencje prawne zatarcia
skazania, nie dostrzegając, że stwarza ono jedynie swoistą fikcję prawną,
nakazującą uznawanie skazanego za przestępstwo za osobę niekaraną. Nie budzi
przecież sporów pogląd Sądu Najwyższego, który podkreślił, że zatarcie w trybie
art. 76 k.k. skazania za przestępstwo, którego znamiona zawiera przewinienie
dyscyplinarne, nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania
4
dyscyplinarnego o taki czyn przeciwko adwokatowi, bowiem przedawnienie
odpowiedzialności zawodowej nie może nastąpić wcześniej, niż upływ okresów
wskazanych w art. 101 k.k. i art. 102 k.k. (postanowienie SN z dnia z dnia 4
stycznia 2011 r., SDI 32/10, OSNKW 2011/2/12, Biul.SN 2011/2/11).
Warto dodać, że zagadnienie prawne, jakie zarysowało się na tle realiów
procesowych niniejszej sprawy jest podobne do oceny skutków takiego zatarcia
skazania, na zakres odpowiedzialności karnej za występek określony w art. 244 k.k.
w sytuacji, gdy wobec sprawcy tego występku orzeczono prawomocnym wyrokiem
jeden ze środków karnych wymienionych w tym przepisie, lecz w dacie orzekania
za ten występek nastąpiło już zatarcie skazania za czyn z powodu którego ten
środek nałożono. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 października 2009 r., I
KZP 24/09 (OSNKW 2009/12/105, Prok.i Pr.-wkł. 2010/1-2/4, OSP 2010/4/37,
Biul.SN 2009/12/21-22) podkreślił, że w takiej sytuacji zespół znamion
przestępstwa z art. 244 k.k. nie został zdekompletowany, albowiem przepisy
Kodeksu karnego nie stwarzają żadnej podstawy normatywnej, aby będąca treścią
instytucji zatarcia skazania, fikcja prawna niekaralności znosiła te ustawowe
znamiona innych czynów zabronionych, które wynikają z poprzedniej karalności, w
sytuacji, gdy czyny te zostały popełnione przed zatarciem tego skazania i w czasie
obowiązywania określonego zakazu.
Powracając zatem do realiów przedmiotowej sprawy, należy zauważyć, że, o
ile nastąpiło przedawnienie występku spowodowania lekkiego uszczerbku na
zdrowiu, albowiem upłynął już 5-letni termin przedawnienia, określany na podstawie
art. 101 § 1 pkt 4 k.k., przedłużony o 5 lat na podstawie art. 102 k.k., to
przedawnienie karalności przestępstwa „ znęcania się „ jeszcze nie nastąpiło.
Biorąc pod uwagę końcową datę czynu (23 listopada 2004 r.), zgodnie z art. 101 §
1 pkt 3 k.k. i art. 102 k.k. nastąpi to 24 listopada 2019 r.
Trzeba też zauważyć, że wprawdzie termin przedawnienia występku z art.
157 § 2 k.k. upłynął, to jednak biorąc pod uwagę relację między znamionami
znęcania się, a znamionami lekkiego uszczerbku na zdrowiu, która uzasadniała
dokonanie kumulatywnej kwalifikacji prawnej czynu na podstawie art. 11 § 2 k.k.,
uprawnione jest uwzględnienie w ramach konstrukcji zarzucanego przewinienia
dyscyplinarnego także faktu spowodowania przez obwinionego lekkiego
5
uszczerbku na zdrowiu u pokrzywdzonego jako jednego z zachowań składających
się na przestępstwo wieloczynowe znęcania się. To, że czyn zabroniony, z uwagi na
dalej idący skutek, niż pozostałe akty przemocy obwinionego, obligował do
zastosowania kumulatywnej kwalifikacji prawnej z przepisem określającym typ
czynu zabronionego, o krótszym terminie przedawnienia, nie może powodować
wyłączenia go spod oceny dyscyplinarno-prawnej w kontekście przestępstwa, które
nie uległo jeszcze przedawnieniu.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Wyższy Sąd Dyscyplinarny
Adwokatury, mając na względzie wyżej przedstawione stanowisko, przeprowadzi
ponownie postępowanie odwoławcze i rozstrzygnie w przedmiocie zasadności
odwołania wniesionego przez obwinionego.
Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Najwyższy orzekł jak w
wyroku.
kc