Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 343/15
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Sądej
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 19 listopada 2015r.,
sprawy A. S.,
skazanego z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 163 § 1 pkt 1 k.k. i in.,
z powodu kasacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych […],
od wyroku Sądu Okręgowego w P.
z dnia 19 maja 2015r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w J.
z dnia 27 listopada 2014r.,
p o s t a n o w i ł :
1) na podstawie art. 531 § 1 k.p.k. pozostawić bez rozpoznania
kasację w części obejmującej zarzuty drugi i trzeci;
2) oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną w zakresie
zarzutu pierwszego;
3) obciążyć oskarżycieli posiłkowych kosztami sądowymi
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
A. S. powyższymi wyrokami został prawomocnie skazany na karę roku i 8
miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na
okres 3 lat próby, między innymi za czyny wyczerpujące znamiona art. 13 § 1 k.k. w
zw. z art. 163 § 1 pkt 1 k.k. oraz art. 190 § 1 k.k. Zgodnie z art. 523 § 3 k.p.k.
kasacja na niekorzyść może zostać wniesiona jedynie w razie uniewinnienia lub
umorzenia postępowania z przyczyn wskazanych w art. 17 § 1 pkt 3 i 4 k.p.k.
Artykuł 523 k.p.k. w § 4 dopuszcza od tego ograniczenia wyjątki stanowiąc, iż nie
obejmuje ono kasacji wywiedzionej z powodu uchybień wymienionych w art. 439
2
k.p.k. (pkt 1), lub przez podmioty szczególne (pkt 2). Ten ostatni przypadek, rzecz
jasna, w sprawie nie wystąpił, natomiast w zakresie pierwszego, autor kasacji
wskazał na wystąpienie w sprawie bezwzględnych przyczyn odwoławczych
określonych w art. 439 § 1 pkt 2 i 4 k.p.k.
Poza powyższym, pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych podniósł także
zarzut rażącego naruszenia prawa procesowego, mającego istotny wpływ na treść
zaskarżonego orzeczenia, to jest art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 455 k.p.k., art. 54 §
1 k.p.k. w zw. z art. 56 § 1 k.p.k. w zw. z art. 45 Konstytucji RP, art. 433 § 2 k.p.k. w
zw. z art. 457 § 2 k.p.k., art. 92 k.p.k. (pkt II), który to zarzut wręcz warunkował
wystąpienie zarzutu pierwszego. W końcu, autor kasacji podniósł również zarzut
rażącej niewspółmierności kary, poprzez orzeczenie jej w rażąco łagodnym
wymiarze (pkt III).
W pierwszym rzędzie niezbędnym jest podkreślenie normatywnego zakresu
zastosowania przepisu art. 523 § 4 pkt 1 k.p.k., od wielu lat konsekwentnie
określanego w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. np. postanowienie SN z dnia
26 lutego 2004r., IV KK 298/03, OSNKW 2004, z. 4, poz. 46 czy postanowienie SN
z dnia 10 grudnia 2014r., IV KK 214/14, OSNKW 2015, z. 5, poz. 43). Zakres ten
ogranicza stronę do uprawnionego podniesienia w kasacji wyłącznie zarzutów z
kręgu uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k., natomiast nie otwiera drogi do
formułowania zarzutów innych, choćby odwoływały się do pozostałych podstaw
kasacyjnych z art. 523 § 1 k.p.k. Tym samym ograniczenie z § 4 pkt 1 tego artykułu
zakreśla kognicję kasacyjną także wyłącznie do oceny wystąpienia uchybień
określonych w art. 439 k.p.k. W konsekwencji, gdy w nadzwyczajnych środkach
zaskarżenia zawarte są zarzuty nierespektujące tych warunków, nie podlegają one
rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy, jako niedopuszczalne z mocy ustawy. Tylko
takie rozumienie omawianego ograniczenia oddaje jego istotę, wykluczając
podejmowanie przez strony zabiegów zmierzających do obejścia dyspozycji art.
523 § 2 i 3 k.p.k.
Implikacją takiego stanu rzeczy była konieczność pozostawienia bez
rozpoznania zarzutów podniesionych w punktach II i III kasacji pełnomocnika
oskarżycieli posiłkowych (art. 531 § 1 k.p.k.), bowiem żaden z nich nie należał do
kategorii bezwzględnych przyczyn odwoławczych, nie wspominając już o tym, że
3
zarzut rażącej niewspółmierności kary pozostaje również poza zakresem
zastosowania art. 523 § 1 k.p.k.
W zarzucie pierwszym kasacji pełnomocnik wskazał na wystąpienie
uchybień, o których mowa w art. 439 § 1 pkt 2 i 4 k.p.k. Miały one być
konsekwencją naruszenia norm z art. 25 § 1 pkt 1 k.p.k. i art. 28 § 4 k.p.k., poprzez
rozpoznanie sprawy przez niewłaściwe rzeczowo sądy oraz nieprocedowanie w
składzie przewidzianym dla spraw o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę
dożywotniego pozbawienia wolności (art. 28 § 4 k.p.k.).
Był to zatem jedyny podlegający kontroli kasacyjnej zarzut, który należało
ocenić jako bezzasadny w stopniu oczywistym.
Naruszenie przepisów o właściwości rzeczowej sądów skarżący wywodził
nie z typizacji czynów przypisanych prawomocnym wyrokiem (art. 13 § 1 k.k. w zw.
z art. 163 § 1 pkt 1 k.k.; art. 190 § 1 k.k.; art. 193 k.k.; art. 288 § 1 k.k.), lecz z
dokonanej przez siebie subsumpcji prawnej drugiego z przestępczych zachowań A.
S., polegających na grożeniu Z. S. pozbawieniem życia i spaleniem, przy
jednoczesnym oblaniu go benzyną. Zdaniem pełnomocnika oskarżycieli,
zachowanie to wyczerpywało znamiona usiłowania zabójstwa Z. S., co winno
znaleźć stosowne odzwierciedlenie w kwalifikacji prawnej, która z kolei
determinować miała właściwość rzeczową sądów. Kwestię tę skarżący podnosił już
w apelacji, wskazując wówczas na naruszenie prawa materialnego, z którym
połączył wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej (art. 439 § 1 pkt 4
k.p.k.). W aspekcie tych zarzutów Sąd ad quem dokonał kontroli instancyjnej
zaskarżonego orzeczenia, uzasadniając swoje stanowisko co do akceptacji
ustalenia, że zamiarem towarzyszącym skazanemu było zastraszenie
pokrzywdzonego, nie zaś jego zabójstwo (str. 8-9 uzasadnienia). Zasadność tej
argumentacji, jak już powyżej wskazano, pozostaje poza kognicją kasacyjną Sądu
Najwyższego. Niemniej, niestwierdzenie przez Sąd Okręgowy obrazy prawa
materialnego wykluczyło tezę o naruszeniu przepisów o właściwości rzeczowej
sądów i wystąpieniu określonej w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. bezwzględnej podstawy
odwoławczej.
W kasacji pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych, zdecydowanie negując
zasadność rozstrzygnięcia Sądu ad quem, powołując te same okoliczności, w
4
dalszym ciągu obstawał przy stanowisku, że zaskarżony wyrok dotknięty jest
uchybieniami wskazanymi w art. 439 § 1 pkt 2 i 4 k.p.k., jako że skazany dopuścił
się zbrodni usiłowania zabójstwa.
W tym stanie sprawy oczywistym pozostaje, że zarzut wystąpienia
wskazywanych bezwzględnych podstaw odwoławczych, immamentnie powiązany z
zarzutem rażącego naruszenia prawa, tylko wówczas mógłby się zmaterializować,
kiedy zostałby uwzględniony ten drugi zarzut kasacji – zmierzający do wykazania
błędnej subsumpcji drugiego z czynów przypisanych A. S. Jednakże, z powodu
omówionych już ustawowych ograniczeń, ten drugi zarzut pozostawał poza
możliwością kasacyjnej oceny. Pozostać zatem trzeba na gruncie takiego
rozstrzygnięcia sprawy, jakie wynika z wyroku Sądu Okręgowego, prawomocnie
przypisującego A. S. popełnienie pięciu występków, do rozpoznania których w
pierwszej instancji właściwy rzeczowo pozostaje sąd rejonowy, orzekający w
składzie jednego sędziego – art. 24 § 1 k.p.k. w zw. z art. 25 § 1 k.p.k. oraz art. 28
§ 1 k.p.k. W tych zatem realiach sprawy nie było podstaw do stwierdzenia
wystąpienia wskazywanych w kasacji, jak również innych, bezwzględnych podstaw
odwoławczych.
W konsekwencji trzeba stwierdzić, że zarzut pierwszy kasacji był
bezzasadny w stopniu oczywistym, co implikowało jego oddalenie na podstawie art.
535 § 3 k.p.k.
Na podstawie art. 633 k.p.k. oskarżyciele posiłkowi zostali obciążeni
kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego.
kc
5